Ds. Huizinga en het militairisme
Nog volle zalen voor Krisjnamoerti
De Bazuin: de kerken
willen modern doen
Discussie met een vooraanstaande
predikant der baptisten
Ontmoeting
Nieuwe Primaat
ZATERDAG 2 7 MEI 1967
Erbij
16
Ds. Keers overleden
(Door Rik Valkenburg)
Ds. F. E. Huizinga, bekend baptistenpredikant in
Twente, maar ook daarbuiten bekend als jarenlang
voorzitter van de Unie van Baptisten-gemeenten en
van de Europese Baptisten-federatie, tevens vice-presi
dent van de wereld-federatie, werd onlangs in Neder
land voorpaginanieuws, omdat hij de Hengelose be
lastingsinspecteur liet weten, dat hij een deel van zijn
belastingen (bestemd voor oorlogsdoeleinden) niet lan
ger zou betalen. Ds. Huizinga werd in 1907 te Borger
(Drente) geboren en werd in 1930 predikant in
Leeuwarden. In 1942 vertrok hij naar Rotterdam. In
1943 werd hij predikant in algemene dienst bij de Unie,
standplaats Arnhem. Hij evacueerde in 1944 naar Veen-
dam, waarnemend in Nieuwe-Pekela. Van 1946 tot 1950
werkte hij in Leeuwarden en verhuisde toen naar En
schede. In 1953 werd het Hengelo, waar hij in 1961 een
nieuwe wykgemeente stichtte. Want deze dominee ver
richt graag pioniersarbeid. Door zijn diverse functies
heeft hij in zijn leven heel wat Europese lan
den, ook in Oost-Europa, bezocht. Dat ds. Huizinga
een dynamische figuur is zal blijken uit onderstaand
interview.
Drukken wij echter eerst de complete, originele tekst
af van zjjn brief aan de inspecteur van de directe be
lastingen in Hengelo fOv.):
„Na langdurig beraad ben ik, ziende op de on
menselijkheid van het oorlogsbedrijf en bemer
kende hoe wij als christenen daarop niet een duidelijk
gesproken en hoorbaar woord zeggen, dat naar mijn
gevoelens gezegd moet worden, tot het besluit gekomen
om u mee te delen, dat ik met ingang van het jaar 1967
aan u over mijn inkomen te betalen belastinggelden,
ervan uitgaande dat tenminste 15 percent van de ge-
inde belastinggelden besteed wordt op een het ge
weten verontrustende en kwetsende wijze, namelijk
voor het onderhouden van een leger en van wat een
krijgsmacht tot krijgsmacht maakt, 15 percent niet zal
voldoen, maar dat bedrag zal reserveren, tot mij door
u of anderen bericht wordt gedaan, waar het door mij
ingehouden bedrag kan worden gestort voor een doel,
waartegen ik als christen geen bezwaar kan maken".
Wij spraken ds. Huizinga over zijn
standpunt:
Dominee, u hebt dus in december
1966 de inspecteur van belastingen be
richt dat u 15 percent van het belas
tingbedrag zou aftrekken omdat u niet
wilde meebetalen aan militaire uitga
ven. Hoe verdedigt u dat?...
Ik vind het als christen niet ver
antwoord het doden van medemensen
geldelijk te steunen.
Maar de bijbel zegt toch dat wij de
overheden moeten gehoorzaam zijn?
De overheid legt ons dit toch op?.
Dezelfde bijbel zegt ook dat wij
God meer gehoorzaam moeten zijn dan
de mensen.
Dat behoeft nog geen anti-milita-
risme in te houden. Toen de soldaten,
die als beroep de krijgsdienst hadden,
volgens Lukas 3:14, tot Johannes de
Doper kwamen met de vraag: mees
ter, wat moeten wij doen?.ant
woordde de doper (de baptist) heus
niet dat zij militair-af moesten wor
den, maar hij zei alleen dat ze niet
moesten plunderen en niemand afper
sen en tevreden zijn met hun soldij.
U gaat dus verder?.
We hebben in de oorlog kunnen
constateren dat soldaten toch blijven
plunderen en afpersen. Ik heb er zelf
genoeg van beleefd bij Arnhem. En
Johannes de Doper was Jezus niet!!!"
Die soldaten zullen dan geen chris
ten-soldaten geweest zijn. Overigens
is hier mijn vraag niet mee beant
woord, meen ik.
„Christen-soldaten" kunnen
eigenlijk niet bestaan. U gebruikte
straks Lukas 3:14. Ik zou Mattheüs
26:52 kunnen citeren, waar Jezus Zelf
nadrukkelijk zegt: Breng uw zwaard
weder op zijn plaats, want allen, die
naar het zwaard grijpen, zullen door
het zwaard omkomen. Dit zegt Hij nog
wel tot Petrus, die uit een defensief
oogpunt naar het zwaard greep. Ik ge
loof dus niet dat wij een tekst, zoals
u citeerde, moeten laten spreken, zon
der erbij te bedenken wat de Geest
van Christus ons wil zeggen. Dan be
schouw ik de tekst als voertuig van
de boodschap. Terwijl de Geest van
Christus de boventoon moet voeren.
Maar Jezus ontpopt zich toch ner
gens als anti-militarist, terwijl Hij in
Zijn gelijkenis van het koninklijk
bruiloftsmaal in Mattheüs 22 zelfs
spreekt in het zevende vers: en de
koning werd toornig en hij zond zijn
legers uit en verdelgde die moorde
naars, en stak hun stad in brand.
Als probleem was het anti-mili-
tarisme in die tijd uiteraard nog niet
aan de orde gesteld. Daarom zeg ik
ook dat wij moeten handelen in de
Geest van Christus. Ik zal een con
creet voorbeeld noemen: Ik ontmoette
in Kassei een Duitser, over wiens uit
latingen ik mij ergerde. Hij liet uit
komen dat hij behoorlijk had deelge
nomen aan oorlogshandelingen. Ik
vroeg hem of hij een Christen was
„Wiesp denn? Ich bin ja Baptist". Het
was dus een broeder van mij.
Ik vroeg hem hoe hij zich zou voe
len wanneer hij als vliegofficier
een paar atoombommen op Mos
kou zou moeten werpen. Ik stel
de voor dat hij eerst wel zou gaan
bidden om een behouden vlucht. Dan
zou hij boven Moskou wel weer gaan
bidden om zelfbehoud, te midden van
de om hem heen exploderende grana
ten van de luchtafweer en dan bij het
neerlaten van de bommen nog maar
weer eens bidden of ze goed terecht
mogen komen en tenslotte, thuisge
komen, voor het welslagen van de op
dracht, terwijl de miljoenen in Mos
kou van de aarde zijn weggevaagd.
Toen ik uitgesproken was zat mijn
broeder er toch echt wel even mee.
En persoonlijk zit ik er eerlijk gezegd
al jaren mee. Het is voor mij geen
stunt maar een gewetenskwestie!
Dat zal best zo zijn. Maar als in
diezelfde oorlogstijd de geallieerden
ons in de puree hadden gelaten, wa
ren we waarschijnlijk nu nog onder
het Duitse juk. Voor ons was het dus
mooi dat zij aan militarisme deden.
Of beziet u dat anders?.
Volgens mij mag de zaak niet zo
gesteld worden. Het gaat in het Ko
ninkrijk Gods niet in de eerste plaats
over bevrijdingen van landen of hoe
dan ook. Als gelovigen zijn wij kolo
nisten van de hemel en behoren de ge
aardheid van de hemel hier te intro
duceren. Daarom ben ik ook in de al
lereerste plaats Christen en dan pas
Nederlander. Wij moeten in dezen uni
verseel denken. Van God uit denken
Ds. Huizinga
dus. En wat betekenen landsgrenzen
voor het Koninkrijk Gods? Ik wil best
weten dat ik mij vlak na de oorlog
vaak geërgerd heb aan de toespraken
welke gehouden werden bij de graven
van gesneuvelden en bij dodenherden
kingen. Natuurlijk is hun de hemel
gegund. Maar op grond van sneuvelen
voor het vaderland zal niemand het
hemelse leven in bezit kunnen nemen.
Ik vond het vaak een Walhalla-achtig
gedoe. Vaderlandsliefde kan een deugd
zijn, maar wat heeft het met Christen
dom te maken?
De vraag blijft hoe het dan met ons
gegaan zou zijn. U bent voor afschaf
fing van het leger. Moeten wij dan
eventuele vijanden zomaar ons land
laten binnenvallen?
Buiten mijn principiële bezwaar
om, zou ik reeds kunnen opmerken dat
een klein land zich net zo goed niet
dan wel verdedigen kan. De Denen
zijn er in de oorlog eerder beter dan
slechter afgekomen dan wij. Zij had
den zich niet verdedigd. Wat het prin
cipe betreft: wij moeten het met God
durven wagen!
Maar dat is toch onverstandige taal?
We moeten onze rede toch ook terdege
laten spreken?.
Gehoorzaamheid aan God is pri
mair! Beter mèt God in de moeilijk
heden dan tégen God zomaar eigen
machtig optreden. Trouwens wie weet
wat God zou doen; hoe Hij ons zou ze
genen als wij het met Hem durfden
wagen
Verwacht u veel succes van uw pro
vocatie?
Toen ik de inspecteur van belas
tingen schreef dat ik van plan was
15 percent van mijn belasting niet te
betalen, bedoelde ik dat niet als een
protest of als een provocatie, maar
meer als een persoonlijke gewetens
daad. Het gaat mij dus niet om succes,
maar ik hoop wel dat ik hiermee iets
wakker geschud heb, wat reeds slui
merde. Ik vraag me soms af of wij
als christenen in deze tijd nog „vreem
delingen en bijwoners" zijn, zoals ik
in mijn bijbel lees. Ervaren we als
christenen en als kerken het Evangelie
nog wel als een verontrustende bood
schap? Weet u, ik heb zo langzamer
hand het gevoel dat we als kerken het
rode achterlichtje zijn geworden, in
plaats van het witte, wegwijzende
licht. We nemen als christenen deze
wereld en wat daarin gebeurt maar al
te gemakkelijk zoals het reilt en zeilt.
En denken dat God het zo gewild heeft
of wil.
Maar van de kansels wordt toch
voortdurend gebeden om vrede? Dat is
toch ook een bepaalde activiteit?
We moeten met onze neus ge
drukt worden op het hele probleem
van oorlog, vrede en ontwapening. We
kunnen heel stichtelijk preken en we
kunnen heel oprecht bidden voor de
vrede. Maar wat doen we voor bijzon
ders als we alleen maar preken en
bidden? Ik ben bij mezelf nagegaan:
stel je zelf eens een concrete daad.
Deze vraag bleef in mij gisten totdat
ik op oudejaarsdag mijn daad stelde.
Waren er personen die u als voor
beeld tot deze daad inspireerden?
Inderdaad. In de eerste plaats de
grote dadensteller Christus. Maar ik
dacht ook aan Ghandi en aan Martin
Luther King. De Bergrede inspireerde
mij eveneens.
Hoe nam de Hengelose inspecteur
van belastingen het op?
Deze keek heel vreemd, toen hij
in het begin van dit jaar mijn brief
ontving. Hij belde mij en zei dat ik
hem in een lastig parket had gebracht.
Ik antwoordde dat ik dat werkelijk
vervelend vond! Ik begreep dat die in
specteur, (een heel beminnelijk mens)
er echt mee in zijn maag zat, als hij
eventuele maatregelen tegen mij zou
moeten nemen.
Had het verder nog persoonlijke ge
volgen voor u?
Wat ik deed, was geheel voor
eigen verantwoording. Daarom meen
de ik te moeten bedanken als voorzit
ter van de Baptisten Unie. Omdat dit
alles door mijn geweten was opgelegd,
wilde ik de Unie er niet mee belasten.
Mijn collegea, J. v. Dam uit Sneek,
eindredacteur van ons weekblad,
bracht mijn daad in de openbaarheid.
Sindsdien heb ik enorm veel journa
listen op bezoek gehad, terwijl tal van
kranten erover gingen schrijven. Ook
kreeg ik bijzonder veel instemmende
reacties!
Verwacht u nog verdere gevolgen?
Ik heb de consequenties van mijn
daad pogen te overzien en ik weet,
dat mij dwangbevelen en eventueel de
deurwaarder te wachten staan. Waar
schijnlijk zal men beslag leggen op
mijn salaris.
Hoe dan ook, ik moet de stem van
mijn geweten volgen!
Bent u ook een tegenstander van de
politie?
Beslist niet. Zelfs niet tegen een
internationale politiemacht! Er moet
een zekere orde heersen. Een orde, die
soms zal moeten worden afgedwongen.
Daar keert het Evangelie zich nergens
tegen. Dan is de overheid „dienaresse
Gods". Maar wel zijn wij als christe
nen verplicht een duidelijk en hoor
baar woord tegen het onmenselijke
oorlogsbedrijf te laten horen. Wij moe
ten tonen, dat de krachten van de
geest sterker zijn, dan die van de wa
penen!
Zonder leger is een land weerloos.
Dat verwekt vrees en angst. Hoe zou
u dat psychologisch willen oplossen?
Er moet niet het geloof zijn in de
„balance of terror", van het zekerheid
zoeken dus in een machtsevenwicht
van de vrees. We moeten onze zeker
heid op iets geheel anders stellen. Op
„Iemand" Ik weet dat je dan niet
meer past in het gebruikelijke schema
van deze wereld, deze kerk en deze
maatschappij. Dat lijkt misschien
„burgerlijke ongehoorzaamheid" maar
het is in wezen „Christelijke gehoor
zaamheid."
Maar als Christus zelf tot de fari-
zeeën zegt, naar aanleiding van het be
talen van belasting aan de bezettende,
Romeinse overheid: Geef de keizer wat
des keizers is en God wat Godes is,
hoe verklaart u dat dan?
Zou er iemand in staat zijn deze
tekst op de juiste manier te interpre
teren? Deze uitspraak geeft immers
geen enkele richting aan? Best moge
lijk dat de Heer zijn geraffineerde te
genstanders alleen maar schaakmat
wilde zetten. Immers, ze dropen be
schaamd af en waren waarschijnlijk
niets wijzer geworden. Jezus was altijd
de situatie meester. En een Meester in
situaties! Duidelijk wil ik stellen dat
ik geen revolutie wil maken, maar po
sitie wil kiezen!
Was er in de pers nog een reactie die
uw bijzondere aandacht had?
Ik kon het erg waarderen dat
Bruins Slot in Trouw zich er niet van
wilde afmaken „Want dat is heel
goedkoop. Waar het om gaat is, dat
hier een gewetensbezwaar aan de orde
is tegen oorlogstoerusting. En de oor
log is een gruwel. Daar zijn pacifist
en niet-pacifist het zo langzamerhand
wel over eens"aldus Trouw.
Hebt u nog een slotopmerking?
- -WC V
Ik hoop dat de gelovigen zich zul
len gaan bezinnen op hun positie in de
wereld. Men moest vaker Rom. 12:1
en 2 lezen, met name vers 2: „En
wordt niet gelijkvormig aan deze we
reld, maar wordt hervormd door de
vernieuwing van Uw denken!"
De nieuwe primaat van Grieken
land, aartsbisschop leronimos (r.)
in gesprek met een journalist. Hij
heeft verklaard te hopen dat het
Vaticaan zijn pogingen zal beëin
digen rooms-katholieke bekeer
lingen te maken in het orthodoxe
Griekenland.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM. Krisjnamoer
ti is weer in Nederland en ofschoon
aan zijn komst nauwelijks rucht
baarheid is gegeven heeft hij in het
RAI-congrescentrum in Amster
dam volle zalen getrokken. Zon
dagmorgen en dinsdagavond zal hij
daar opnieuw spreken en wie ver
zekerd wil zijn van een plaats doet
er goed aan een uur voor het begin
van de bijeenkomsten aanwezig te
zijn.
Zij die geloven dat Christus zich be
dient van deze wijze man uit het oos
ten zullen stellig aannemen dat die
duizenden mensen dóór hoger hand
naar de RAI zijn gezonden. Onder het
gehoor bevonden zich echter ook vele
honderden theosofen, want hoewel
Krisjnamoerti reeds tientallen jaren
heeft gebroken met deze groep blijft
men nieuwsgierig naar zijn woord.
Is Krisjnamoerti, inmiddels een
wat schuwe, vergrijsde tengere man
van zeventig jaar, de nieuwe wereld
leraar, een profeet of een zeer mense
lijk wijsgeer? De mystiek, die hem
omringt, en de herinneringen aan de
vermaarde ster-kampen, die het Over
ijsselse Ommen tussen 1920 en 1930
wereldbekend maakten, prikkelen ken
nelijk velen om meer van hem te we
ten te komen. De komende dagen is
daartoe nog gelegenheid dankzij het
Krisjnamoerti-comité dat de bijeen
komsten organiseert.
Krisjnamoerti is als dertienjarige
ontdekt als een in Madras in het voor
malige Brits-Indië geboren wonder
kind. Die ontdekking is te danken aan
dr. Annie Besant, de toenmalige pre
sidente van de theosofische vereniging,
die in Adyar het hoofdkwartier heeft.
De jonge knaap, achtste kind van een
theosofische vader, schreef op die
leeftijd reeds een boekje „Aan de voet
van de meester" waarin hij zijn op
vattingen over het geestelijk leven
neerlegde.
Wat het bescheiden hindoe-jongetje
deed zou in het westen abnormaal wor
den genoemd, maar het heette toen
dat hij in een toestand van inspiratie
leefde. Mevrouw Besant zag in hem
onmiddellijk een groot geestelijk le
raar, die de mensheid een nieuwe re
ligieuze impuls zou kunnen geven. Op
haar kosten werd Krisjnamoerti naar
het westen gezonden, waar hij onder
andere in Oxford en aan de Sorbonne
studeerde. Het onttrekken van het kind
aan het gezin gaf in het jaar 1910 een
klein schandaal. Het nieuws van het
proces, dat de vader tegen mevrouw
Besant voerde en dat hij tenslotte ver
loor, bereikte alle kranten van de we
reld.
Mevrouw Besant had zulke grote
Krisjnamoerti
In het stationsgebouw van het nieuw
Schiphol is geen ruimte voor kerkdien
sten. Zo heeft de direktie van de lucht
haven meegedeeld aan het bisdom
Haarlem en aan de hervormde en ge
reformeerde classis. Blijkens de be
richtgeving hebben deze drie kerken
Paus Paulus VI begroet de Armeen
se orthodoxe patriarch Khoren 1,
een historische ontmoeting. De
samenkomst paste in het kader van
de pogingen van de paus de diverse
kerken in de wereld dichter bijeen
te brengen.
daartoe een verzoek ingediend bij de
direktie van Schiphol, misschien niet in
de eerste plaats ten behoeve van de
doorgaande en wachtende reizigers,
maar van het personeel. Wij waarde
ren daarin de bereidheid tot dienstver
lening der kerken, die per se niet on
der doet voor de service van elkaar
beconcurrerende luchtvaartmaatschap
pijen, aldus schrijft De Bazuin.
„Ons lijkt dit verzoek echter wel wat
prematuur! Het bericht wekt minstens
de suggestie dat de kerken erbij wil
len zijn, modern willen doen. Natuur-
.S^X:
- ••"A
lijk, als het gezamenlijke personeel
van Schiphol, voor zover kerkelijk ge
ïnteresseerd, via zijn direktie de wens
te kennen zou geven dat het graag op
dit areaal, zo ver van de bewoonde stad,
een kerkdienst zou willen hebben,
dienen de kerken op een dergelijk ver
zoek in te gaan en voorzieningen te
treffen. Maar als de kerken zelf daar
toe een verzoek richten aan de direk
tie, zou men wel eens een behoefte kun
nen suggereren die eigenlijk niet be
staat en de indruk kunnen wekken dat
de kerk daar een plaats opeist, waarop
zij geen enkel recht heeft. Wij zouden
ons nog eerder kunnen indenken dat er
een ruimte wordt beschikbaar gesteld
voor moslims om er hun (verplichte)
gebeden te verrichten en waar pries
ters, kloosterlingen en christenen stil
te vinden voor hun brevier of overpein
zingen.
De directie van onze nieuwe lucht
haven is waarschijnlijk tot alle facili
teiten bereid, waaraan een reële be
hoefte bestaat. Dat zij evenwel nogal
critisch en sceptisch staat tegenover
een officieel verzoek van drie kerken,
lijkt ons niet enkel getuigen van nuch
terheid maar ook van begrip voor de
reële mentaliteitsverandering in de
kerken zelf." Aldus De Bazuin.
In Arnhem is op 74-jarige leeftijd
overleden de hervormde emeritus Ds.
A. Keers, oud-predikant van het dia-
konessenhuis in deze plaats.
Ds. A. Keers werd in 1920 predikant
te Rottum-Stitswerd en stond nadien
te Breskens en Roermond. Hij werd in
1935 benoemd tot predikant-directeur
van het Arnhemse diaconessenhuis.
Vanuit deze functie ging hij in 1953
om gezondheidsredenen met vervroegd
emeritaat.
verwachtingen van haar ontdekking,
dat zij reeds in 1911 de orde van de
Ster van het Oosten oprichtte die de
leer van Krisjnamoerti moest uitdra
gen. Deze beweging groeide inderdaad
uit tot een wereldomspannende orga
nisatie, die op haar hoogtepunt meer
dan honderdduizend leden had.
In 1921 begon Krisjnamoerti zijn
reizen in India, Australië, Amerika en
Europa. Zijn toespraken trokken grote
belangstelling. In dat jaar werd ook
een begin gemaakt met de jaarlijkse
sterkampen op kasteel Eerde in Om
men, die konden worden gezien als
een internationaal congres van aan
hangers van de leraar.
Krisjnamoerti, wiens mysterieuze
aantrekkingskracht en oosterse inne
mendheid in Nederland ook buiten de
kring van volgelingen er toe hebben
bijgedragen dat hij hier een populaire
figuur werd, heeft nooit bevestigend ge
antwoord op de vraag of hij de Messias,
de Christus of de wereldleraar was.
Dat hij door Mevrouw Besant en an
dere hem omringende figuren wel de
gelijk als de belichaming van de we
reldleraar werd gezien bracht een
scheuring in de theosofische wereld.
In H)29 maakt Krisjnamoerti korte met
ten met de mystiek die hem omgaf:
Hij ontbond de orde van de Ster van
het Oosten.
Hij haatte persoonsverheerlijking.
Over het opheffen van de omvangrijke
organisatie zei hij: „Zodra er een or
ganisatie van leden bestaat streven
zij niet meer, maiar laten zij zich als
een kudde leiden. Daarom is zo'n or
ganisatie een onding".
Het heeft mevrouw Besant groot ver
driet gedaan.De breuk was kennelijk
onherstelbaar. Mevrouw Besant bleef
volhouden dat zij dankzij haar occulte
gaven had vernomen dat Krisjnamoer
ti het voertuig van de wereldleraar
was. Maar Krisjnamoerti ging zijn ei
gen weg en kwam ondanks herhaalde
verzoeken zelfs niet aan het sterfbed
van de vrouw, die van hem een we
reldbegrip had gemaakt.
Desondanks heeft hij later wel toe
gegeven dat hij veel aan zijn opvoed
ster te danken heeft gehad en dat dank
zij haar bemoeienis zijn lichaam en
geest zich in bijzondere harmonie heb
ben kunnen ontwikkelen.
Sindsdien heeft Krisjnamoerti over
de wereld gezworven. Zijn woorden
hebben inmiddels miljoenen bereikt.Hij
ziet als doel van zijn optreden in zijn
toehoorders de eigen intelligentie wak
ker te roepen, opdat zij het blijven
de inzicht verkrijgen dat hen in staat
stelt hun problemen spontaan schep
pend en bewust tegemoet te treden.
Eigenlijk verwerpt Krisjnamoer
ti het geloof in God. In het boek „The
first en last freedom" een van de
vele die hij heeft geschreven zegt
hij: „Geloof is een ontkenning van de
waarheid. Geloof staat de waarheid in
de weg. Geloven in God is niet God
vinden".
En een van zijn latere uitspraken:
„De mensen die zeggen in God te ge
loven hebben de halve wereld vernield
en de andere helft in ellende gedom
peld. Indien gij werkelijk in God zoudt
geloven indien dat een werkelijke er
varing voor u zou zijn dan zou uw
gelaat een glimlach dragen en ge zoudt
geen menselijk wezen vernietigen".
Steeds weer houdt hij zijn gehoor
voor: „De gelukkige mens is hij die
zijn eigen waarheid heeft gevonden
niet de waarheid van een ander
de mens die de stem van zijn eigen
intuïtie volgt, waarmee de eeuwige in
hem spreekt.
De geesteshouding van Krisjna
moerti is vrij van elke discipline en
vrij van elk geestelijk gezag. Of zoals
hij zegt: „De geest van de mens moet
zwijgen. Eerst dan zal de liefde gaan
functioneren. En als er liefde is be
staat er geen sociaal probleem".
Hij is na 1929 nog vele malen in
Nederland geweest, na de oorlog in
1948 en in 1955. Tussen zijn bezoeken
aan de diverse landen waar hij spreek
beurten houdt woont hij in Californië
of op zijn landgoed in Adyar, dat grenst
aan het terrein van de theosofische
beweging. Hij schrijft er zijn geschrif
ten als een gewoon, zij het zeer wijs
man, die dogma's en volgelingen
•chuwt.
