Straks zo van school
zonder werk en geld?
H
F
Een probleem waar nog
niemand raad mee weet
r« HANS
i
„Tienduizenden jongeren zullen moeilijk aan de slag komen"
Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad/Oprechte Haarlemsche Courant,
IJmuider Courant en Beverwijkse Courant
'fpè
Weg of blijven
,Werk genoeg'
Vf
OEVEEL SCHOLIEREN
dit jaar direct tot de werk
lozen zullen gaan behoren
zonder dat zij recht hebben op een
uitkering dat weet nog niemand".
Dit zegt hoofdbestuurssecretaris F.
J. Willems van het NVV over de
problemen rond de jeugdwerkloos
heid. „We kunnen alleen schuiven
met het verwachten aanbod van
jongeren en de vraag van het be
drijfsleven. We moeten rekenen
met het te verwachten aanbod van
krachten die per jaar uit lagere en
voortgezette opleidingen komen.
Daar tegenover staat, dat er per
jaar 60.000 mannen worden gepen
sioneerd of overlijden. Dan kom je
op een behoefte van allerlei nieuwe
arbeidsplaatsen voor 40.000 man
nen. Dat wil nog niet zeggen dat er
dan meteen 40.000 plaatsen te wei
nig zijn. Er ontstaan ook nu nog,
ondanks ontslagen en personeels
stoppen, telkens nieuwe arbeids
plaatsen. Er was in april ook nog
een vraag naar ruim 40.000 mannen,
maar die stond weer tegenover een
werkloosheid van 75.000".
HET IS EEN soort wichelroede-lo
pen. En de roede slaat slechts uit op
het kleine beetje ervaring, dat men
uit het verloop van de werkgelegen
heid in het vorige jaar kan halen. De
JEUGDWERKLOOSHEID
Tussen de veilige muren van
de school nu nog hard aan het
werk voor het fel begeerde di
ploma, dat toegang geeft tot de
eerste trede op de maatschap
pelijke ladder. Velen zal het
echter niet gemakkelijk worden
gemaakt.
heer Willems: „Vorig jaar waren er
om deze tijd 77.000 vrije plaatsen te
gen een werkloosheid van 29.000. Toen
was het al moeilijk voor de jongens
die van school kwamen. Je zag bijvoor
beeld aankomende timmerlui naar
ongeschoold werk in zagerijen ver
dwijnen. Nu ligt de vraag nog maar
bijna op de helft van het vorig jaar.
Voor middelbare scholieren zal het nog
wel gaan. Maar de L.T.S.-ers vormen
een probleem.
Die van school komen en geen werk
vinden, krijgen geen cent uitkering,
van welke instantie ook. Ze
zullen vooral met de werkloosheid te
maken krijgen in de delen van het
land waar die al het hoogst is. Ze
moeten van de straat gehouden wor
den, hoort men alom. De N.V.V.-secre
taris zegt over dit „bezighouden-- in-
jeugdcentra: „daar staan wij kritisch
tegenover. Dat zijn lapmiddeleh, en wij
betwijfelen of die bij de jeugd aan
slaan. Wij hechten er meer waarde aan
een voortgezette vakopleiding te geven
aan die jongeren. Daaraan zouden wij
de rijks-omscholingswerkplaatsen voor
volwassenen dienstbaar kunnen maken,
met inschakeling misschien van lera
ren van L.T.S.-en en instructeurs uit het
bedrijfsleven".
„WERKLOZE volwassenen kan men
niet zo gemakkelijk verplaatsen. Maar
kunnen jongeren niet worden onderge
bracht in die streken van het land waar
de werkgelegenheid het beste is? Di
lemma: grotere mobiliteit van de jon
geren is wel nodig, maar we mogen
de probleemgebieden ook niet droogleg
gen van jonge vaklieden, anders is
daar geen bezetting voor de sterke in
dustrieën, die we als „trekpaarden"
naar het oosten en noorden moeten ha
len", zegt de heer Willems.
Hij kan in beginsel wel voelen voor
een systeem, waardoor de jongeren
-die-elders- niet aan de slag kunnen ko
men, bijvoorbeeld een toeslag op hun
légëbeginlèotl krijgen als zij'in het
westen gaan werken. Maar die toeslag
moet dan toch na verloop van tijd op
houden om bij betere kans op werk
de eigen streek niet minder aantrek
kelijk voor hen te maken. Hij ver
zucht: „Je zit in de hele kwestie met
tegenstrijdigheden tussen de belangen
op korte en die op lange termijn".
DIE TEGENSTRIJDIGHEID zit ook
in de vakopleiding. Er zijn klachten
dat de LTS-en op de ontwikkeling van
de techniek achter lopen. Die klachten
komen uit het bedrijfsleven. Maar de
opleidingen in het bedrijfsleven zelf
lopen meestal ook bepaald niet op de
huidige nogal eens ouderwets ge
bleken werkmethoden vooruit. Deze
week is in de Utrechtse jaarbeurs de
nationale beroepenmanifestatie gehou
den. Jonge leerlingen van 43 bedrijfs
opleidingen demonstreerden er enige
dagen hun beste kunnen.
Dit na een openingstoespraak van
mr. Th. J. van der Peijl, directeur-
generaal voor de arbeidsvoorziening,
die onder meer zei:„Door het deel heb
ben aan de werkwereld van de volwas
senen deelt de jeugd in alle goede en
kwade kansen die de arbeidsmarkt
heeft te bieden." Mr. Van der Peijl leg
de er de nadruk op dat vooral de jonge
ren er voortdurend zorg voor zullen
moeten dragen bij te blijven in hun vak.
MAAR KRIJGEN ze die kans, om
tijdig op de toèkomst in te haken?
Manifestatie-secretaris H. J. H. Hamer:
il «npifü? d^C'O ri99
„De opleidingen kunnen alleen maar
bijblijven met de eisen die het bedrijfs
leven vandaag stelt. Ze kunnen daar
niet op vooruit lopen, want het be
drijfsleven kan mensen met modernere
vaardigheden nog niet gebruiken." In
de jaarbeurshal werkten jonge bouw
vakkers op de oertraditionele manier,
lasten en vijlden metaalbewerkers vol
gens oude beproefde methoden. De
jongeren, onder wie wij een steekproef
hielden, zijn er stuk voor stuk vast
van overtuigd, dat hun vak altijd
zo zal blijven en dat er immer met
ditzelfde werk een boterham te ver
dienen zal zijn.
EN DAAR HOORT men dan dit. Van
een instructeur uit de scheepsbouw-sec-
tor: „Als ik vanmiddag 500 jongeren
kon krijgen was ik ze vanavond nog
kwijt aan de werven. Die moeten or
ders laten lopen omdat ze niet snel ge
noeg kunnen leveren en dat is het
juist waardoor hun produktie-schema
wordt bedreigd."
En ongelooflijk, maar waar, van een
woordvoerder van de Stichting Vakop
leiding Textielindustrie „Bedex". „Wij
zouden nog jaren lang vier keer zo
veel jongeren moeten opleiden als nu,
om te voldoen aan de vraag van de in
dustrie. Die moet zich nu behelpen
met personeel van te laag niveau, dat
vaak door produktiestagnaties een niet
te meten schade veroorzaakt. Er is in
de textiel nog geen enkele leerling
ontslagen, hooguit overgeheveld naar
andere bedrijven". Doch de beloning
in de opleidingstijd in de textiel is
laag. Voor een 15-jarige hooguit 45,
terwijl een leeftijdgenoot die zonder
opleiding in de fabriek gaat meedraai
en 65 kan verdienen.
OPTIMISTISCHE geluiden tegenover
pessimistische. De optimistische slaan
echter eveneens alleen maar op delen
van bedrijfstakken en op bepaalde
streken van het land. En vaak op in
dividuele ervaringen. Er is geen in
strument in het land om ook zelfs
maar de ontwikkeling voor de naaste
toekomst voldoende nauwkeurig op af
te lezen. Behalve dan de barometer
van de conjunctuur en de verontrus
tende cijfers van de algemene werk
gelegenheid, die insiders na de laat
ste verhoogde schatting van de komen
de werkloosheid zeggen: „Wij wagen
ons liever niet meer aan nieuwe voor
spellingen, want die zouden wel heel
erg somber gaan klinken".
Half januarieen handvol showdansers demonstreerden tegen hun achter
stelling bij buitenlandse collega's. Verder leek er geen vuiltje aan de
lucht. Nu, vijf maanden later, zullen vele duizenden jongeren moeite
hebben, om werk te vinden.
DE WAARSCHUWINGEN
voor het verschijnsel van
jeugdwerkloosheid zijn nu
klemmend geworden. Maar
weet iemand waartegen hij
precies waarschuwt? En wat
er gedaan kan worden om
de „ramp" waarvan al wordt
gesproken, te voorkomen?
Nederland, onvoorbereid op
het probleem van werkloos
heid, herkent allerlei zaken
die er deel van uitmaken
slechts aarzelend. Het staat
nu al vast dat men ook voor
wat betreft de jeugdwerk
loosheid pas ruimschoots
achteraf zal kunnen bekij
ken welke de ontwikkeling
is. In een kunst- en vlieg
werk van waarnemingen en
waarschuwingen heeft men
tot dusver in een tijdsver
loop van vijf maanden hier
onder kort samengevat, ver
geefs getracht vat te krijgen
op liet probleem.
Januari - Stadskanaal en
omstreken schrikt van de
telling dat daar 84 jongens
en 22 meisjes onder de
achttien jaar zonder werk
zijn. De stichting vorming
bedrijfsjeugd Kanaalstreek
wil hen bezig houden met
actuele discussies, films,
muziek, handenarbeid, enz.
Nadat er aanvankelijk 7
jongens schoorvoetend ko
men opdagen, vangt men
tenslotte 20 jongens en
meisjes in een „klas".
Februari - Alarmkreet uit
het gebied van arbeids
bureau Etten in West-
Brabant: 199 jongens on
der de negentien jaar
werkloos. De koppelbazen
kunnen hen niet meer in
Rotterdam als ongeschool
de verhuren. De Organi
satie Katholieke Werkende
Jongeren (KWJ) klaagt:
„de fout van de huidige
toestand ligt bij de ouders,
die zelf het belang van een
vak niet inzien en al te
vreden waren als hun jon
gens zo gauw mogelijk
verdienden". De KWJ wil
de jongeren uit de café's
en thuis vandaan halen
met handenarbeid, judo,
en voorlichting over vak
opleidingen.
Maart - Langzaamaan gaat
men nadenken over de
toekomstkansen van de
jongens die deze zomer
van de lagere technische
scholen zullen komen. In
Drente zegt de directie
voor de arbeidsvoorzie
ning, die reeds kan terug
zien op een registratie van
618 werkloze jongens: „Je
kunt er nog nauwelijks
iets over zeggen of de jon
gens deze zomer werk zul
len vinden". In Limburg,
met 850 werkloze jongens
(niet uit de mijnen) zegt
dezelfde instantie: „de be
drijven selecteren naar
vak en kwaliteit, hè".
April - Tegelijk met de
werkloosheid in de bouw
is een ander jeugdpro
bleem gerezen. Dat van de
jongens in het leerling
stelsel, die nog tijdens hun
opleiding in de bedrijven
werkloos worden. Van de
13.000 is op 1 april lande
lijk tien percent zonder
werk; in sommige streken
is één op de drie leerling
bouwvakkers werkloos.
De Stichting Vakopleiding
Bouwbedrijf herhaalt een
eis om hulp. Het resultaat
daarvan zal zijn dat de re
gering voor de probleem
gebieden de vergoeding
aan werkgevers per leer
ling verhoogt tot 20 a
30 per week. Maar niet
voor wie na 31 maart
werkloos werd en ook niet
uiteraard voor de
1500 LTS-ers die deze zo
mer naar verwachting ver
geefs werk in de bouw
zullen zoeken.
Mei - De vakbeweging, die
incidenteel reeds het hare
heeft bijgedragen aan de
openbare waarschuwingen,
komt daarmee nu sterk
naar voren. Zij doet
krampachtige pogingen
om de zaak te overzien en
spreekt nu niet meer van
honderden of duizenden,
doch over dreiging van
slechte kansen op een
loopbaan voor tienduizen
den jongeren. De Provin
ciale kerkvergadering van
de Ned. Hervormde Kerk
in Drente vraagt Gedepu
teerde Staten in de bestek
ken van overheidsbouw-
werken een bepaling op te
nemen, die de aannemers
verplicht met een bepaald
percentage jeugdigen te
werken.
