Israels kortste oorlog en langste week Beperkte territoriale eisen Israel streefde niet naar een uitbreiding van grondgebied Veiligheid in grensgebieden logische eis /krisU r m KRAS> 8 DAGEN DOOR NEDERLAND VOOR Van dag tot dag Professor Pont in Johannesburg veroordeeld an mi ZATERDAG 10 JUNI 1967 Toverwoord Holland f Onwrikbare overtuiging Fata morgana Eisen De Jordaan Axioma llihikiUiuiscZa JORÖA «ÜHi JORDANÉ::i Of kies voor f25.* een 3-daags Randstad abonnement am$ Het Egyptische bewind is blijkbaar meer bedreven in het regisseren van openluchtspelen, dan in het voeren van oorlogen. Men moet het bizarre theater stuk, dat Nasser met behulp van zijn medestanders heeft ontworpen en opge voerd, zien tegen de achtergrond van de interne politieke omstandigheden in de Verenigde Arabische Republiek, die geen ruimte laten voor een werkelijke sponta ne uitdrukking van de volkswil, maar in handen van het regime een gemakkelijk instrument vormen tot bespeling van de straatmassa. De straatmassa heeft ook gefungeerd als claque toen Nasser zijn overijlde oor logsplannen propageerde. Emotioneel en weinig individualistisch als de Egyptische bevolking in meerderheid is, heeft zij zich gemakkelijk laten ophitsen en ver blinden. Die eigenschap is zij door de ver loren oorlog niet kwijtgeraakt. Het is zelfs te begrijpen dat zij onmiddellijk een ander object van verheerlijking nodig had, om de weggevallen glorie van een moorddadige veldtocht tegen Israel te vervangen. Als jongen van 17 jaar speelde Nasser de figuur van Julius Caesar in Shake speare's gelijknamige stuk. Hij heeft nu menig topacteur de loef afgestoken door als de verslagen held en martelaar de knie te buigen op een leeg toneel, een zaam onder het licht van een felle-schijn- werper. Grote acteurs zijn vaak ook grote regisseurs. Hij heeft de hoofdrol op zich genomen in de tragedie, die de toeschou wers tot geestdrift en tranen bewoog. Maar de toeschouwers zijn niet een ob jectief, vrij handelend publiek. En de enthousiaste menigten in de straten van Cairo zijn niet „Egypte". De psychose is vooral versterkt door het idee, handig door Nasser gelanceerd, dat de nederlaag te wijten is aan het ver raad van de Sovjet-Unie en de hulp van .Westelijke mogendheden aan Israel. Er komt nog bij dat Nasser zeer duidelijk heeft laten rondbazuinen, dat de oorlog niet is afgelopen maar enkel gestopt. En dat alle krachten opnieuw zullen worden verzameld voor de tweede slag, die niet alleen een vernietiging van Israel maar tegelijk een revanche op het Westen zal betekenen. Elementen te over om een massa tot hysterie te brengen, een massa die he laas niets anders heeft dan een dictator in het gewaad van een miskend weldoe ner. Het heeft geen zin, zich af te vra gen wat een Westers volk zou doen in de ze omstandigheden. Men heeft hier te maken met een Oosterse mentaliteit, doordrenkt van een ons vreemde religie, die de mensen anders doet handelen en anders doet denken dan wij ons kunnen voorstellen. De duizenden doden, die le ge plaatsen in verarmde Egyptische ge zinnen hebben nagelaten, zijn opgestegen tot gelukzaligheid door hun levensoffer in een heilige oorlog. De hoop dat Nas ser toch nog een werktuig van Allah zal blijken door alsnog de Israëlische indrin gers weg te vagen, bezielt blijkbaar op dit ogenblik de straatmassa van Cairo nog steeds. De oorlog heeft te kort ge duurd om een bezinning te veroorzaken. Men valt van de ene hysterie in de ande re, met dezelfde emotionaliteit en de zelfde bereidheid om het nuchtere den ken weg te dringen. De komende weken zullen leren of de tijd wellicht iets van de realiteit kan doen schijnen in de ver duisterde gemoederen der straatmassa, Wellicht schijnt zij reeds in de gedach ten van enkelingen, maar die blijven vei lig binnen. (door mr. H. L. Leffelaar) TEL AVIV - zaterdag Voor Israel was het de kortste oorlog en de langste week. Een week, die begon met luchtalarm en sirenes en eindigde met Israëlische vlaggen, die op de trottoirs te koop werden aangeboden om de overwinning te vieren. „De tijd van de profeten is aangebroken' zei een winkelier, „zij hebben het voorspeld. Er zijn wonderen gebeurd. Het is ongelofelijk". Het was de week waarin Israel na 2000 jaar het oude Jeruzalem binnen trok en het joodse volk bezit nam van zijn heiligdommen. Om te begrijpen wat dit voor Israel betekent, kan alleen een beeld dienen uit de honderden taferelen van de afgelopen dagen. Het is het beeld van Israëlische soldaten, die terwijl de gevechten nog aan de gang zijn bij de eeuwenoude klaagmuur in de bezette wijk hun gebeden zeiden. Misschien was het ook de enige oorlog waarin een minister van godsdienstzaken een rol speelde. Dr. Serah Warhaftig kondigde aan dat maatregelen waren ge troffen om de heilige plaatsen te be schermen, en dat erediensten gehouden zouden worden voor alle gezindten. Ter wijl zijn collega's in het kabinet nog hun handen vol hadden aan de oorlog, schreef hij brieven aan joodse leiders in het bui tenland en vroeg hem pelgrimages te sti muleren naar de bevrijde heilige oorden. Het was ook een week waarin de we reld de adem inhield over het lot van dit VWWWUUWIIIMMIIIIIIMWIIMIIIIWIMinMIMIIUMiWIMWWWWWWIifl iwwiwiuwmwi (Vervolg van pag. 1) Elke goede verstaander beluisterde hierin een waarschuwing aan het adres van Israel zich te matigen en niet te rekenen op Amerikaanse steun bij ge- biedsaanspraken, die op recente verove ringen gebaseerd zijn. In Washington is dan ook te horen dat president Johnson niet van plan is Israel te helpen bij het vergroten van zijn gebied, al lijkt hij een paar grenscorrecties, die Israels vorm wat stroomlijnen, niet onredelijk te vin den. In principe gelooft men in Washington echter dat Israel niet al te hoog van de toren moet blazen om te krijgen, wat hier gezien wordt als de basis van een rede lijke vredesregeling: erkenning van Is raels bestaan via vredesverdragen met buurstaten (vooral Jordanië en de Liba non ziet men als mogelijk verzoenings gezinde buren); garanties voor vrije door vaart van Israëlische schepen door het Suez-kanaal en de Golf van Akaba en Internationalisering van Jeruzalem met vrije toegang voor Israëlische en Jor daanse burgers, waarin resoluties van de Verenigde Naties van twintig jaar gele den al voorzagen. Bovendien gelooft Washington dat de situatie alleen definitief gestabiliseerd kan worden als met de Russen een over eenkomst zou worden getroffen óver het beperken van wapenverkopen aan de sta ten van het gebied en als multinationale ontwikkelingsprojecten van de grond zou den komen. Voor Egypte's president Nasser ziet de Amerikaanse regering geen rol in deze toekomstplannen. En men hoopt hier dan ook, al wordt het niet officieel gezegd, dat de in Amerika zo impopulaire Egyptische president inderdaad van het politieke toneel zal verdwijnen. land met zijn tweeëneenhalf miljoen in woners, waarin de regeringen van Egyp te, Jordanië en Syrië een politieke af grond voor zich zagen doemen, en Is rael een vriend vond in zijn nood. Deze vriend was Nederland. Keer op keer in de afgelopen dagen verscheen er een glimlach op de gezich ten van de Israëliërs toen zij vroegen waar ik vandaag kwam. „Ah. Holland" was dan meestal de reactie. Meer niet. Maar het was genoeg om de gevoelens te raden van mensen die zich in de steek gelaten voelden. Bij de troepen in op mars in Jordanië, bij belegerde burgers in een kibboets, aan de Syrische grens, bij collega-journalisten uit Israel, bij iedereen was „Holland" een toverwoord. „Holland trekt altijd een rechte lijn. Ik ter ons heeft gestaan", zei een soldaat in Jeruzalem. Zijn geweer in de hand. „Holland trekt altijd een rechtelijn. Ik wou dat wij zo konden zijn". Misschien dat ik met het volgende beeld iets kan illustreren. Ik stond een paar honderd meter op Jordaans grond gebied achter de Mandelbaumpoort, ter wijl er een konvooi troepen doortrok. Het was enkele uren nadat de stad genomen was. Toen de onafzienbare rij vehikels een opstopping te verwerken kreeg, raak te ik in gesprek met een soldaat in de cabine van een legertruck. Hij had een baard van enkele dagen, zijn gezicht was Egyptische krijgsgevangenen liggen in hun ondergoed, met de handen op het hoofd te wachten op trans port. Deze foto werd gemaakt bij El Arisj, tussen de Gazastrook en Port Said, waar de Israëliërs don derdag de laatste weerstandsnesten hebben opgeruimd. (Telefoto). JOHANNESBURG (AP). Twee voor aanstaande theologen van de Nederduits Hervormde Kerk van Zuid-Afrika heb- zwart van het vuil, zijn ogen waren rood van een dagenlang tekort aan slaap. Na de gebruikelijke vraag en antwoord „Holland", greep hij mijn hand en be gon opgewonden te praten. Het bleek dat hij vanuit Israel werkte voor het Neder-1 ben een marathonproces van twee maan- landse bureau van buitenlandse studenten den gewonnen tegen een collega, die zij betrekkingen (N.B.B.S.) in Leiden, een organisatie die studentenreizen organi seert. Het konvooi kwam al weer in be weging toen hij op een stuk papier krab belde: „We zijn de hele nacht opgerukt. Meldt N.B.B.S. dat alle vluchten vanuit Israel weer op normale voet zullen wor den georganiseerd". Zijn naam was Ra- bon. Met iets dat aan een soort verbijste ring grenst heb ik deze week geobser veerd hoe dit land zich in een handom draai kan omschakelen op een noodtoe stand. Niet alleen accepteert men het als vanzelfsprekend dat al het openbare ver voer uitvalt, de steden in de avond een zwart kerkhof moeten zijn, en men voor onbepaalde tijd in schuilkelders moet zitten, maar de inzet waarmee aan de nationale inspanning werd deelgenomen kan alleen verklaard worden met een on wrikbare overtuiging. Soldaten reden in hun eigen auto's naar het front, niet opgeroepen eenheden meld den zich toch, scholieren stonden 's a- vonds op straat om slecht geblindeerde auto's aan te houden en ze nog een extra kwastje blauwe verf te geven, oudere mannen deden dienst op de boulevard langs de zee om paraat te zijn voor het gevaf van een aanval uit die richting, censors werkten dag en nacht en ver ontschuldigden zich voor geschrapte pas sages, een gedemobiliseerde kapitein die nu dienst doet als nachtportier van mijn hotel, bedelde om een rit naar het front. „Ik word gek hier", zei hij, „ik wil er bij zijn". Voor het leger van de internationale pers was het deze week een nachtmer rie. Er waren drie fronten en niemand die tevoren met zekerheid kon raden waar zich het belangrijkste nieuws zou afspelen, er waren nachtelijke perscon ferenties en nog latere werkuren in het verduisterde gebouw van het Israëlische pershuis in Tel Aviv. Er waren op ieder uur van de dag nieuwe bulletins, wijzi gingen in plannen en meningen. Er wa ren berichten over omgekomen collega's. Wij trekken vandaag voor het eerst weer schone kleren aan, gaan een gewo ne maaltijd eten in plaats van legerrant- soenen, in de haast gekochte sandwi ches, hard gekookte eieren, flesje sap, en proberen een overzicht te krijgen van het nieuws dat wij vergaarden in de week die duizenden jaren door de pro feten werd voorspeld. (Van één onzer redacteuren) De strijd in het Nabije Oosten luwt. Het moment schijnt te zijn aangebro ken, dat de Arabische buurlanden formeel zullen moeten erkennen, dat de staat Israel de jure én de facto, een realiteit is. Zij zullen moeten be amen, dat het joodse volk tot de fami lie van volken en stammen rond de Middellandse Zee behoort. Zij zullen zoveel als een bekentenis moeten doen. Een bekentenis, die menig Ara bisch leider zwaar zal vallen. Immers, tot dusverre is Israël als bij onderlinge afspraak, beschouwd als iets dat er helemaal niet behoorde te zijn. Men weigerde niet alleen om Israël als staat te erkennen men bestreed zelfs het feit dat het er was. Een toppunt van struisvogelpolitiek, welke in het zanderi ge Arabische continent niet ongebruike lijk is. Israël werd in het dagelijks spraakge bruik nooit genoemd. Men beschouwde het in de Arabische wereld als een lucht spiegeling, of (op zijn best) als een ver zameling van mensen die tijdelijk ergens zijn neergestreken, op doorreis naar het land waar zij thuishoren. De vraag welk land dat dan zou moeten zijn, konden en kunnen de Arabische leiders uiteraard niet beantwoorden. De legimitatie van Is raël door plechtige bijbelwoorden, door een over de gehele wereld bekende ge schiedenis, zegt de Arabische leiders niets. Hoe merkwaardig het christenen ook mag voorkomen namen als „Olijf berg", „Bethlehem", „Nazareth", die hen emotioneel sterk aanspreken, alsof het adressen van dierbare joodse verwanten waren, hebben in Jordaanse oren niets gewijds; niets dat deze plaatsen in rela tie brengt met het oude volk, dat hier duizenden jaren geleden al door Jahwe Zelf werd geplaatst. Als men verneemt dat de Arabische landen zich verzetten tegen een erken ning van Israël, dan gaat het niet alleen over een vijandschap, of over aanvaar ding van niet-welkome politieke reali teit. Neen, van de Arabische landen wordt in feite met evenveel woorden ge vraagd, dat zij, wat hen als een lucht spiegeling in de woestijn voorkomt, als tastbare werkelijkheid zullen erkennen. Van de struisvogel wordt gevraagd, dat hij zijn kop uit het zand haalt en de werkelijkheid daarboven eens in ogen schouw neemt. In concreto betekent dit zelfs, dat men in sommige Arabische landen het onderwijs zal moeten herzien (de school kinderen treffen in hun atlassen nooit zo iets als een staat Israël aan); dat men de propaganda aanpast en vooral: dat men in de diplomatie tot normaal ver keer komt. Geschillen zullen op een rede lijke manier worden opgelost. Niet door provocaties onder de ontstelde blikken van waarnemers die door de volkeren organisatie zijn afgevaardigd om te zien of de kwade buren elkaar niet teveel teisteren; noch door achterbaks politiek gekuip maar in verstandig overleg. Dit is in feite alles wat Israël vraagt en waarvoor het nu opnieuw bloedige of fers heeft gebracht. Het lijkt een be scheiden wens, maar het kan weieens een zware opgave blijken. Israël heeft enkele concrete eisen die het, als de Arabische landen de bittere pil van Israëls erkenning willen slikken, doorgevoerd zal willen zien. Hoe deze eisen kunnen luiden is uit het verleden, maar ook uit de strategie wel ke bij de afgelopen strafexpeditie werd gevolgd, af te leiden. Het is echter zeer wel mogelijk en uitspraken van Isra ëlische regeringspersonen schijnen daarop te wijzen dat Israel geen enkele echte territoriale eis zal stellen, doch slechts ga ranties voor een onbedreigd bestaan van de staat zoals zij nu is, zal verlangen. 1. Een vrije en onbelemmerde door vaart door de straat van Tiran, naar de golf van Akaba aan welks noordpunt de Israëlische haven Eilat ligt. Wordt dit recht van vrije doorvaart gegarandeerd, dan behoeft de straat van Tiran niet lan ger als een „Gibraltar" door welk der partijen ook gebruikt te worden, maar is zij een vrije passage, zoals alle interna tionale vaarwegen dat zijn. (Dit beginsel is trouwens bij uitspraak van de Verenig de Naties nog eens duidelijk vastgelegd). 2. Het gebied van Gaza. Het ligt in de lijn der verwachtingen, dat Israël hier een grenscorrectie zal eisen, om een eind te maken aan de talloze grens- schendingen die hier hebben plaatsge vonden. Een kustgebied van tien kilome ter diepte en ongeveer zestig kilometer lengte zou dan bij Israëlisch grondge bied worden gevoegd, de steden Gaza en Kan Joenis daarbij inbegrepen. Een der gelijke grenscorrectie zou Israëls weste lijke grens met ruim 70 kilometer bekor ten. Zoals gezegd: Israël kan zelfs in dit „kruitvat" met minder genoegen nemen. 3. Nittsana. Een gedeelte van de Ne- gev, welke door Israël ten koste van gro te inspanningen, in vruchtbare land bouwgrond wordt herschapen, heeft door de jaren heen zwaar te lijden gehad van de Egyptische invallen. Het verloop van de grens is, over een lengte van 30 kilometer, omstreden. Er zit, populair gezegd, een „deuk" aan de Israëlische kant is, waar eigenlijk een rechte lijn behoorde te zijn. Rechttrekking van de grens lijkt een gemotiveerde wens. 4. De Jordaan. De operaties op Jor daans grondgebied hadden voornamelijk ten doel, om de grillige, zelfs de facto niet erkende Jordaans-Israëlische grens lijn, een gunstiger verloop te geven. Voor de bevloeiing van onvruchtbare grond is Israël aangewezen op het water van de Jordaan. Deze bijbelse rivier is de laatste jaren herhaaldelijk in het nieuws geweest, doordat de Jordaniërs, over wier gebied deze levensader loopt, dreigden Israël letterlijk „droog te leg gen". Israël meent logische gronden te hebben, om een gegarandeerde levering van het voor irrigatie benodigde Jor- daanwater te eisen. Of het daarbij zo ver zal gaan, de militaire bezetting van het stroomgebied van de Jordaan te handhaven, is niet waarschijnlijk. Hoe het ook zij, naar het oosten toe zal Israël eisen, dat er duidelijk afgebaken de, gemakkelijk te verdedigen en door de buurlanden erkende grenzen zullen zijn. Naar het oosten toe ziet Israëls grens eruit als een slecht afgewerkte zoom van een kleed. De grenslijn tussen de Middel landse zee (ongeveer bij Tel Aviv) en de Dode Zee, volgt het parcours van een in gewikkelde wielerronde. De problemen die aan deze grens met de regelmaat van een klok ontstonden, waren echter van ernstiger aard. De „ordecommissa rissen" van de UNO hebben er jarenlang dagwerk aan gehad. Een harmonisch verlopende grenslijn tussen de Dode Zee met inbegrip van een deel van de Jordaandelta, en de Middellandse Zee, lijkt dan ook een ge rechtvaardigde territoriale eis. Het staat evenwel geenszins vast, dat Israël een dergelijke, vrij vergaande territoriale eis zal stellen. Het gaat niet om „Lebensraum", doch om een veilig bestaan binnen erkende grenzen. In het verleden is herhaaldelijk geble ken, dat Israël goede nabuurschap op ho gere prijs stelt dan militaire overwinnin gen. De „strafexpedities" die in het ver leden werden uitgevoerd, hadden dan ook geen ander doel, dan te dienen als een schot voor de boeg en als een middel om een onwillige buur tot de orde te roepen. Na het „pak slaag" volgde steeds de belofte van een verzoening. „Israël wenst vrede het wenst geen verslagen vijanden, maar buurvolken, waarmee het zonder gramschap kan sa menleven" is steeds een axioma in de Israëlische buitenlandse politiek geweest. Er is nauwelijks iets, dat erop wijst Meer w ARABiE ^_li«r'ii -feRi Het kaartje toont Israels problemen. grens- A. De Gaza-strook. Voortdurende bestandsschendingen door de Egyp- tenaren. B. De omstreden sector in de grens tussen Negev en Sinai. C. De Israëlische haven Eilat, die door blokkade van de ingang van de Golf van Akaba, geïsoleerd kan worden, D. De sector waar Jordaniërs her haaldelijk invallen pleegden. E. Het stadsgebied van Jeruzalem. F. Het stroomgebied van de Jor daan, levensader voor Israels land bouw. den gewonnen tegen een collega, die wegens smaad hadden aangeklaagd. Het hof in Johannesburg heeft profes sor Adriaan Pont van de universiteit van Pretoria veroordeeld om zowel aan pro fessor Albert Geyser, hoogleraar in Jo hannesburg als aan ds. C. F. Beyers Naudé, directeur van het Christelijk in stituut, een schadevergoeding te betalen van 50.000, plus de proceskosten. De aanklagers hadden zich tot de rech ter gewend omdat Pont hen communis ten en aanhangers van een gewelddadige revolutie in Zuid-Afrika had genoemd. De aanklacht kwam voort uit een reeks artikelen die Pont geschreven heeft in „Die Hervormer", het officiële orgaan van de Nederduits Hervormde kerk, een van de drie gereformeerde kerken in het land. De eisers beweerden dat Pont zijn le zers had verteld, dat zij personen waren van een verachtelijk laag moreel peil, die hun kerk, land en protestants ge loof hadden verraden, aanhangers waren van revolutie en oorlog tegen Zuid-Afrika en de moord op vrouwen en kinderen bevorderden. ADVERTENTIE 40.- Acht dagen lang onbeperkt reizen door het gehele land. Met een 8-daags Algemeen Abonnement Voor een verrassend lage prijs: slechts f 40.- (eerste klas f 60.-). Kinderen van 4 t/m 9 jaar half geld. (eerste klas f 35.-). Bij deze prijs is het openbaar vervoer in de grote steden inbegrepen. Vraag op het station naar de folder 8- en 3-Daags Abonnement. „^Spoorweg vwhet mandaatgebied HeJxtSdm J Qemanxdteüpi «n interrustm&e grenzen dat deze houding na de geslaagde straf expeditie gewijzigd zal worden. Israël biedt zijn buurlanden nog steeds vredes verdragen aan, zij het deze keer met klem van (militaire) redenen. Wantrouwen. Voor de tweede maal heeft de Franse Nationale Vergadering een motie van wantrouwen verworpen die door de oppositie was ingediend naar aanleiding van het plan van de rege ring, om gedurende een halfjaar op sociaal-economisch terrein met blanco volmacht te gaan optreden. De motie kreeg 236 stemmen; de vereiste abso lute meerderheid bedraagt 244 stemmen Rupseneter. Uit Kongo is in Brussel aan gekomen de doodgewaande Nederland se missionaris Alfons Strijbos uit Erp, die 33 maanden lang door de Simba's in Kongo gevangen is gehouden. Hij vertelde dat hij de laatste tijd van zijn gevangenschap op drie lepels rijst per dag, rupsen en gedroogd olifantenvlees heeft geleefd. Op 27 mei werd hij in Opienge bij Kisangani door het natio nale Kongolese leger bevrijd. Britse lintjes. Ter gelegenheid van de verjaardag van koningin Elizabeth zijn ruim zevenhonderd personen onder scheiden. Onder hen zijn Sir William Penney, voorzitter van de Britse raad voor kernenergie („Peer"), en de actri ce Vanessa Redgrave („Commandant in de orde van het Imperium"). Arthur Calwell, gewezen leider van de Austra lische Labourpartij, George Woodcock, algemeen secretaris van het Britse con gres van vakverenigingen (TUC), en Sir Dingle Foot, advocaat-generaal, zijn benoemd tot lid van de Kroonraad, die de koningin van advies dient in grond wettelijke zaken. Vooruitgang. In Kampala, de hoofdstad van Oeganda, zijn voorstellen bekend gemaakt tot afschaffing van het erfe lijke monarchale stelsel en het instel len van een republikeins bewind. Vol gens deze voorstellen zal het grootste koninkrijk in Oeganda, Boeganda, ver deeld worden in vier afzonderlijke be stuursgebieden. De andere koninkrij ken, die elk een vorst hebben, zijn Boenyoro, Ankole en Toro. Uiterst geval. De Westduitse minister van Binnenlandse Zaken Paul Lücke heeft in de Bondsdag verklaard dat hij alleen in het uiterste geval de extreem-recht se National Demokratische Partei (NDP) buiten de wet zal plaatsen. De minister verwacht meer heil van poli tieke opvoeding die een tegenwicht moet vormen tegen de radicale propa ganda van de extremisten van links en rechts. Hij vroeg voor dit programma een krediet van 9 miljoen mark.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1967 | | pagina 3