De groenteman is
gewoon ouderwets
VROUW
Cha, cha, cha, tsja wat eten we vandaag?
m
mm
m
Vraagtekens rond de Tocht naar Chatham
Betere maaltijden voor kamerbewoners en zieken
VOOR 50 CT
WEET U ER
ALLES VAN
m 4
De bloomers van
de koningin
Geen aardappelen
meer over de grens
19
ZATERDAG 17 JUNI 1967
Erbij
r ~7* 1
lillilllllllll!
4|
Sar..**
r ->
HET Voorlichtingsbureau voor
de Voeding heeft twee herdrukken
van vouwbladen uitgegeven die zo
zijn gewijzigd dat ze als nieuwe uit
gaven kunnen worden beschouwd.
Het zijn de uitgaven „Voedingstips
voor kamerbewoners" en „Zieken-
kostjes".
Dr. P. H. Schroder
li»
TONNY DE LANGEN,
sinds een jaar de klante
die de Groenteman elke
AVRO-ochtend om raad
vraagt.
KEES DE WOLF, die
het druk beluisterde
programmaatje maar het
liefst heel gewoon
ouderwets houdt.
i
MENSEN DIE het kunnen weten, hebben
zich de laatste jaren onafgebroken beijverd om
de radio aan te passen aan de veranderende, za
kelijker wordende tijden. Zoals de kranten zich
in verband met de directheid van het nieuwe
medium televisie gingen richten op een toelich
tende taak, zo ontdeed de radio zich van
oubolligheden en andere franjes. Slechts heel
weinig programma's hoefden niet op de helling
en mochten hun oude image behouden.
EEN VAN DIE programma's, elke
AVRO-ochtend te beluisteren, veran
derde in de afgelopen vijftien jaar
(al dan niet om moderniseringsrede
nen) haar tune van een wals in een
chachacha. Die wals was „Groente
man, zeg groenteman, wat eten we
vandaag?", de huidige herkennings
melodie is „Cha, cha, cha, tsja wat
zullen we eten?" Het programma is
de groenterecepten- en consumenten
rubriek van „de aardige omroep".
MAKER van het programma is niet
een in kaki-werkjas gestoken groen
tehandelaar maar de 39-jarige, stevig
gebouwde AVRO-man Kees de Wolf
van de afdeling „gevarieerde pro
gramma's" (alleen of met anderen
maakt hij Biologica, Bij de tijd en bij
de thee, De horizon voorbij en Slot
akkoord). Pratend over De.Groente
man bedenkt hij pas hoeveel plezier
hij eraan beleeft, verder staat hij er
niet zo vaak bij stil. („Het verveelt
niet, want het is een deel van mijn
leven geworden en het leven verveelt
ook niet".)
Kees de Wolf maakte de teksten
voor het programma de eerste jaren
voor zijn vader, drie jaar geleden
begon hij zelf de dagelijkse samen-
spraakjes met zijn „cliënte" Thea
van Erp-Spaargaren. Het laatste jaar
was secretaresse Tonny de Langen
(28) zijn tegenspeelster.
DE LUISTERDICHTHEID (onge
veer een miljoen luisteraars per uit
zending) is groot genoeg om de serie
vijf maal per veertien dagen voorlo
pig niet te staken. De groentekundige
gegevens komen van het Centraal
Bureau voor de Tuinbouwveilingen
in Nederland, dat ook de recepten
verzorgt. Het mes snijdt aan twee
kanten. „De huisvrouwen weten wat
ze goedkoop kunnen krijgen, de han
del raakt zijn veel geproduceerde
artikelen kwijt. Het gaat in zekere
zin het doordraaien tegen", zegt De
Wolf, „de groenteboeren houden re
kening met de rubriek".
Over luisterdichtheid gesproken:
laatst was er in een Hilversumse wijk
geen yoghurt meer te krijgen, omdat
De Groenteman, die voor een bepaald
recept nodig had geacht.
Wat het programma van de an
dere kookrubrieken onderscheidt, is
de inleidende conversatie tussen
Groenteman en klante. Die vaak filo
sofische bespiegelinkjes schreef De
Wolf vroeger enkele minuten voor
de uitzendingen. „Ik kon vaak fijn
inhaken op het nieuws, maar tegen
woordig lees je helemaal geen leuke
dingen meer in de krant, maar al
leen ellende. Sinds de Hilversumse
radiogroenteman naar Soest verhuis
de, schrijft hij ze aan de vooravond
van de uitzendingen thuis, want de
programma's moeten tijdig „live" de
ether in. „Vrienden, die me zelden
zien, kunnen uit de in leidende tekst
opmaken hoe het me thuis gaat, bui
staanders trekken altijd de ver
keerde conclusies. Ze kunnen nooit
Dichtung und Wahrheit uit elkaar
houden".
DE TEKSTEN VOOR De Wolf Sr.
moesten altijd plat uitgesproken wor
den, tegenwoordig praat De Groente
man minder Amsterdams. De Wolf
Jr.: „Een groenteman heeft tenslotte
tegenwoordig meer opleiding".
„Groentevrouw" Tonny de Langen
bekent door haar medewerking aan
het programma meer prijsbewust te
zijn geworden. De vaste klante van
De Wolf had op het derde net haar
programma Variando, met J. Koop
man maakte ze Discotaria.
DE OCHTENDLIJKE gesprekken
tussen het groenteduo vormden in
het verleden wel stof voor parodië
rende cabarets. Ook de kritieken had
den dikwijls weinig goede woorden
voor „het gezeur in de groentewin
kel". „Tegenwoordig krijgen we geen
critiek meer", zegt samensteller Kees
de Wolf, „ze hebben geaccepteerd,
dat een radioprogramma geen cultu
rele uiting behoeft te zijn. Trouwens,
mijn teksten zijn gebaseerd op de
sfeer in een ouderwetse groentewin
kel („Hoe gaat het met Piet, ik heb
hem lang niet gezien"). Met super
markets hebben we nooit rekening
willen houden".
DE GROENTEMAN moet blijkbaar
niets hebben van de nieuwe radio
image. Geen keihard gedoe, gewoon
ouderwets.
TIJDENS een hoedenparade
in de Zweedse hoofdstad
Stockholm werd deze wolk
van een zomerhoed geshowd.
Het vogelkooitje met bewoner
hoort erbij. Weinig geriefelijk
voor het vogeltje misschien,
maar ook de draagster zal het
niet gemakkelijk krijgen. Bij
het minste zuchtje wind zal
zij haar handen vol krijgen
aan hoed en pietekooi.
v v-, iC t
p:'vV V;'
DE KAMERBEWONER komt er wat
het eten betreft al even slecht af als
met het kamerbewonen, het is duur en
ongezellig. Mocht de kamerbewoner al
het uitzonderlijke geluk hebben over
een keuken te kunnen beschikken, dan
is er nog veel wilskracht voor nodig
om elke dag te koken. Maar de voe
dingstips voor kamerbewoners kunnen
daarin wel verandering brengen.
De hypermodern uitgevoerde bro
chure geeft in kort bestek nuttige wen
ken over het bereiden van menu's op
één warmtebron en op twee .pitjes".
Behalve aardige recepten zijn er ook
aanvullingen voor hen die in de regel
buitenshuis eten. Een dergelijke bro
chure is beslist stimulerend voor de
kooklust, de prijs van 25 cent kan geen
bezwaar zijn.
DE PRIJS van de brochure „Zieken-
kostjes" is slechts 15 cent. Een belang
rijk hulpmiddel voor de genezing is een
juiste voeding tijdens en na de ziek
te. In geval van een ernstige ziekte is
natuurlijk overleg met de arts of een
diëtiste noodzakelijk. Speciale diëet-
voorschriften worden in dit vouwblad
niet behandeld, het gaat om wenken
voor het verzorgen van een ziekenvoe-
ding voor hen die wat extra's nodig
hebben om „bij te spijkeren voor hen
die bedlegerig zijn en de gewone voe
ding van het gezin door Zwakte of ge
brek aan eetlust niet kunnen gebruiken
en voor hen die een licht verteerbare
voeding nodig hebben.
DE VOUWBLADEN kunnen worden
besteld bij het Voorlichtingsbureau
voor de Voeding, Laan Copes van Cat-
tenburch 44, Den Haag, per briefkaart
waarop aan de adreszijde extra postze
gels geplakt moeten worden. Dertig
cent voor de kamerbewoners en 20
cent voor de ziekenkostjes, (de prijs
plus vijf cent administratie- en ver
zendkosten).
Vervolg van pagina 15
DEZE VREEMDE tegenstelling is
nooit op bevredigende wijze opgehel
derd. Want ook de Engelse admiraal
Monk zegt in zijn officieel verslag aan
het parlement alleen dat eerst een
brander tegen de ketting aanzeilde, die
werd tegengehouden. Toen kwam een
tweede „and with the weight of the
two the chain gave way". Monk noemt
geen namen van schepen of kapiteins,
hij kende ze niet.
DAN IS ER NOG het verhaal over
kapitein Jan van Brakel, dat zelfs zijn
plaats gevonden heeft in de geschie
denisboekjes van de lagere school. Van
Brakel was wegens ongehoorzaamheid
aan het vèrbod, matrozen aan land te
laten gaan, op last van Cornelis de
Witt in hechtenis genomen. Thans
bood hij aan met zijn fregat de andere
Nederlandse schepen voorbij te zei
len en het Engelse oorlogsschip Unity
te veroveren, dat bij de ketting lag.
Dit voorstel werd aangenomen; Van
Brakel keerde terug naar zijn schip
De Vrede, zeilde, naar de mededeling
van Brandt, over de ketting heen en
vermeesterde de Unity, een kloek fre
gat dat de Engelsen voorheen op de
onzen hadden veroverd.
WAAROVER de zeevaartkundigen
nu nog twisten, is over de vraag hoe
Van Brakel over de ketting heeft kun
nen zeilen. Weliswaar was De Vrede
een fregat van licht kaliber, maar het
voerde toch 40 stukken en aangezien de
Britten de nodige maatregelen hadden
getroffen om het doorzakken van de
ketting te voorkomen, is het onmogelijk
dat een schip van die afmetingen en
dat gewicht een zo geringe diepgang
heeft gehad dat het over de ketting
kon heenzeilen. De tegenstrijdigheid
kan slechts worden opgelost door aan
te nemen dat de Unity niet achter,
maar voor de ketting heeft gelegen.
Daarmee is in overeenstemming dat
Cornelis de Witt in het verhaal van
hetgeen op 22 juni 1667 op en door 's-
Lands vloot is gedaan, in de zin: „De
Capitain Brakel is voorafgeseyld ende
over de kettingh overgevaren" met
zijn eigen hand het woord over heeft
doorgestreept en vervangen door tot
aan. En dus moet de Unity wel voor
en niet achter de ketting hebben ge
legen, zoals velen getuigen. Want het
schip is veroverd.
DEZE PAAR bijzonderheden over de
Tocht naar Chatham zijn op zichzelf
geenszins belangrijk. Maar ze tonen
aan hoezeer men zich in het vader
land heeft verdiept in allerlei min of
meer persoonlijke feiten en tevens hoe
weinig men zich kan verlaten op de
verhalen en mededelingen van tijdge
noten, zelfs van hen die persoonlijk
aan eer. strijd hebben deelgenomen. In
het bijzonder geldt dit voor verhalen
die de nationale hoogmoed strelen en
dat heeft de Tocht naar Chatham in
sterke mate gedaan. En daarvoor was
wel reden. Toen de Nederlandse vloot
de monding van de Theems verliet, om
elders de Engelse kust te gaan besto
ken, werden twee machtige schepen
van de Britse vloot, de Royal Charles
en de Unity, als „prijzen" huiswaarts
gezonden; zes, waaronder de Royal
Oak, de Royal London en de Royal
James waren verbrand. De totale scha
de die Engeland leed, werd op 200.000
pond geschat. Maar wat belangrijker
was: England is beaten into the peace"
zoals een der Engelse onderhandelaars
in Breda zei, toen hij hoorde wat er
in Chatham had plaatsgevonden. En
inderdaad, op 31 juli 1667 werd de
vrede van Breda getekend. De vloot
had, naar het woord van Johan de
Witt, bewezen „de beste plenipotentia-
ris tot den vrede" te zijn.
BEIDE PARTIJEN behielden wat ze
in de oorlog hadden veroverd de
Engelsen Nieuw Amsterdam, de Ne
derlanders Suriname maar de pro
blemen tussen beide staten werden door
deze oorlog niet opgelost. Eén der
merkwaardige bepalingen was dat de
vijandelijkheden op de Noordzee op 5
september zouden eindigen, op de oce
aan tot Portugal op 5 oktober, van
Portugal tot de linie op 2 november
en in de rest van de wereld pas op
24 april 1668. De Ruyter, die op 13
augustus hoorde dat de vrede was ge-
TERWIJL de „bloomers de broe
ken die het damesbeen tot over de
knie bedekken, in Groot-Brittannië
een hoogconjunctuur beleven, heeft
een Londense antiquair een zeldzaam
exemplaar ontdekt de bloomers
van koningin Victoria.
Deze vorstelijke onderbroek, com
pleet met een kroontje en de initia
len V. R. (Victoria Regina), met
blauw garen geborduurd op de broek
band, zat in een koffer vol oude kle
ren, die op een veiling was gekocht
door Michael Rochford.
Rochford, die er met zijn bakke
baardjes zelf nogal Victoriaans uit
ziet, beschouwt de „royal bloomers"
als de vondst van zijn loopbaan Hij
heeft er een ereplaats voor ingeruimd
in een uitstalling van Victoriaanse
voorwerpen in zijn kleine antiekwin
kel vlak bij de deftige Bond Street.
„Feitelijk", zegt hij, „wist ik dat
het kledingstuk in die koffer zat, toen
ik die kocht. Daarom heb ik er 50
dollar voor betaald. De kledingstuk
ken behoorden aan een oude heer, die
me verteld had, dat een vrouwelijk
familielid van hem ze gekregen had
van haar vriendin, die hofdame van
de koningin was geweest"
De koninklijke bloomers behoorde
tot een stel van zes van wit batist die
in een Iers klooster met de hand wa
ren vervaardigd.
Rochford, een deskundige in Victo
riaanse antiek is een groot bewonde
raar van koningin Victoria.
sloten, is daarom tot oktober op zee
gebleven. Pas toen kon hij worden ge
huldigd voor zijn moed en waakzaam
heid, zijn gematigdheid en voorzichtig
heid en zijn wijs beleid. Vondel dichtte
bij die gelegenheid, meer opgewonden
dan fraai:
Hierop bruist de vloot der Staeten
Naer den Teems, daer Brittenlant
Trots zijn ijsre keten spant:
Maer wat kan een keten baeten,
Als de Leeu van Hollant brult,
En de zee met dootschrik vult
De ongeveer drie miljoen Nederlan
ders, die vorig jaar hun vakantie over
onze grenzen doorbrachten, hadden al
len zo hun eigen redenen om juist dat
land of die streek te kiezen. En al zal
het feit, dat men er zo lekker eet, lang
niet altijd doorslaggevend zijn voor de
keus, een feit is toch dat de voeding,
zeker in de vakantie, een grote rol
speelt. Wie land en volk goed wil leren
kennen, past zich, ook wat het eten be
treft, aan aan de gewoonten van zijn
gastheren. Die aanpassing kan vaak
een groot deel van de vakantievreugd
uitmaken.
Daarom raadt het Voorlichtingsbu
reau voor de Voeding ook iedere trek
ker met tent of caravan aan de mee
genomen levensmiddelen te beperken
tot het uiterst noodzakelijke en tot
datgene wat in het vakantieland
schaars en duur is.
Vrijwel iedere toerist in de dop kan
vóór zijn vakantie al kennismaken met
de voeding die hem te wachten staat.
Want ook in eigen land kan men volop
genieten van de culinaire troeven van
vele landen binnen en buiten Europa.
Geen grotere Nederlandse plaats of
men vindt er Spaanse, Griekse, Ita
liaanse,Chinese en Indische eethuisjes
en restaurants. En door de goede com
municatie- en vervoersmogelijkheden
zijn onze groentewinkels en grote le
vensmiddelenzaken ruim voorzien van
buitenlandse voedingsmiddelen.
Rijst.macaroni en spaghetti, papri
ka's. knoflook, aubergines en maïs,
buitenlandse kaassoorten en kruiderij
en en niet te vergeten de specerijen,
die bij de rijsttafel worden gebruikt,
raken meer en meer ingeburgerd. Te
genover andere uitheemse voedings
middelen zoals slakken, kikkerbille
tjes en kangoeroevlees, staan we als
Nederlanders nog wat huiverig.
