Monteverdi's „Orfeo": Knappe
reconstructie door Maderna
Thyestes van Claus is
aangrijpende aanklacht
tegen menselijke haat
Polen konden Auschwitz
niet suggereren
Jonge muzikanten in de kille
Haarlemse Tuinzaal
Weelderige voorstelling in Amsterdams Carré
Beatle McCartney
nam LSD in
Franse prijs voor
„Sky over Holland
«tUUj
riH\-
FtS
NEGEN MUZEN
MAANDAG
19 JUNI 1967
Landschaptekeningen in de
Haagse Pulchri Studio
Sikkensprijs voor twee
Londense kunstenaars
Willem Pijperprijzen voor
H. Vree en L. de Boer
De radio geeft dinsdag
Televisieprogramma's
Sir Lawrence Olivier moet
van Othello afzien
DE OPVOERING van Monteverdi's
opera „Orfeo" te Amsterdam in
Theater Carré zaterdagavond is een
spectaculaire, maar tevens estheti
sche gebeurtenis geworden van aan
grijpende grandeur. De Nederlandse
Opera Stichting heeft er een merk
waardig en koste
lijk aandeel in het
Holland Festival
mee geleverd. Zij
was begonnen met
aan de dirigent
componist Bruno
Maderna opdracht te geven ter ge
legenheid van het vierde eeuwfeest
van Claudio Monteverdi's geboorte
een nieuwe bewerking van diens ope-
ra „Orfeo te maken. Het is wel niet
een in het experimentele ver doorge
voerde adaptie geworden, zoals men
allicht van deze avantgardist kon ver
wachten, maar toch onder de reeds be
staande reconstructies van de in 170!)
gedrukte partituur, voor wat de in
strumentatie betreft, zo goed als
zeker de vrijmoedigste. Daar staat
echter tegenover, dat het werk er
overigens nagenoeg ongerept bij bleef.
Want de muzikale kern werd niet
aangetast, integendeel met respect
voor structuur en harmonische
samenklank ontzien.
Het is duidelijk, dat het idee niet voor
gezeten heeft een zuiver historische re
constructie tot stand te brengen, doch te
trachten met nieuwere klankmiddelen en
door middel van akoestische ruimtewer
king iets te bereiken dat de gemiddelde
toehoorder vertrouwd zou voorkomen.
Het resultaat is nu zo, dat het orchestrate
effect wel eens vanuit het renaissance-
karakter, over de barokkleur heen naar
een romantische sfeer drijft. Wie echter
niet bezwaard is met muziekhistorische
aspecten zulks betreffende zal er geen
hinder van ondervinden en argeloos kun
nen genieten van deze klankkleuren, die
trouwens tussenbij vaak de originele
timbres suggereren. Bovendien overwoe-
ket de orchestratie nergens de ongerept
gehouden heerlijke vocale melodieën,
karakteristieke recitatieven, ensemble
■tukken en koorgedeelten.
VOOR DE regisseur Raymond Rouleau
bood het gegeven rijke kansen om een
treffend renaissancistisch geval van thea
ter kunst te verwerkelijken, gebruikma
kend zowel van de piste van het circusge
bouw als van de gewone podiumruimte
waar de decorontwerpers Jean-Marie Si
mon en Rotislav Doboujinsky een archi
tectonisch rocaille-bouwsel voorzien van
verscheidene plans en etages, hadden ge
construeerd, waarvan het aspect het tijds
eigen van Monteverdi zeer sterk oproept
en dat praktisch ruimte schept voor actie
en verscheidenheid van klankwerking.
Wij weten het niet, maar bij de première
te Mantua in 1607 kan de toneelbouw
ongeveer ook zo geweest zijn; denken wij
slechts aan de mogelijke medewerking
van Rubens, die in dit jaar aldaar nog
in hertogelijke dienst was en aan wie
dergelijke projecten lang niet vreemd wa
ren. Alle lof verdient ook de kostume
ring, die de figuren uit de mythische
denkwereld in fantastisch klerenspel re
liëf geeft.
Het probelem der verhouding van ak-
terend toneelbeeld tot de instrumentale
ritornellen en uitgebreide zangscènes los
te Raymond Rouleau, samen met de
choreografe Ani Rodosevic, spectaculair,
maar tevens zinvol op, in bonte illustra
tieve figuratie. Doch tijdens hoogtepunten
van dramatische ontwikkeling, zoals de
aangrijpende scène van de onheilsbode
(superieure prestatie van de alt Oralia
Domiguez) of bij de klaagscène van Ofeao
In IV (zeldzaam mooi en virtuoos ge
zongen door Barry Mac Daniel) werd die
beeldende vulling stilgelegd, waaruit
bleek dat de regisseur hoofd- en bijzaken
met respect wist te onderscheiden.
Als dramatische actie vonden wij de
omkijkscène van Orfeo en Euridice min
der gelukkig opgelost; overigens slaagde
Nederland 1. Het avondprogramma be
gint met een uitzending van een half uur
van het Humanistisch Verbond. Fred Flint-
stone en zijn makkers vermaken de kijkers
tot acht uur. Van Amerika na het journaal
naar Duitsland en wel naar de serie Alle
meine Tiere. De vakantie is de ondertitel
van deze aflevering. De rest van de avond
komt uit onze eigen studio's, Eerst hebben
Ada Nuis en Hans Keiler een gesprek met
de bekende negerschrijver James Baldwin.
Hij maakte deel uit van het „tribunaal'
van Bertrand Russel dat onder voorzitter
schap van Jean-Paul Sartre in Stockholm
de Vietnampolitiek van de V.S. veroor
deelde. Het slot van de avond ademt een
aanzienlijk luchtiger sfeer. Frans Halsema,
vroeger lid van het Lurelei Cabaret, drukt
zijn stempel op dit half uur. Behalve hij
zelf werken eraan mee Sylvia de Leur
Anke Cordess, Maria Lindes en Kees Ver-
brugert. De epiloog sluit de avond af.
Nederland 2. De VPRO eerst met een re
portage van de uitreiking van de Neder
landse „Oscars": de jaarlijkse toneelprijzen
voor de beste acteurs en actrices vgn het
seizoen 1966-1967. De hoofdschotel van de
avond wordt gevormd door de speelfilm
Der blaue Engel, gebaseerd op de roman
Professor Unrat van Heinrich Mann. In
deze film debuteerde Marlène Dietrich.
Haar Lola en Ich bin von Kopf bis Fuss
auf Liebe eingestellt uit deze film zijn nog
altijd bekende schlagers. Na het journaal
volgt nog de vijftiende les uit de Teleac-
cursus over de automatisering.
Paul McCartney, een van de Beatles,
heeft gisterenavond aan journalisten ver
teld, dat hij het afgelopen jaar vier maal
LSD heeft ingenomen en dat hij vindt, dat
hij daardoor „een beter, eerlijker, ver
draagzamer lid van de gemeenschap is
geworden en dat hij dichter bij God i»
komen te staan".
De Nederlandse film „Sky over Holland"
van John Fernhout zal op woensdag 28
juni bekroond worden met de „Grand
prix technique" der hoge technische com
missie van de Franse bioscoopbond.
In Pulchri studio in Den Haag zijn tot
•n met 6 juli landschaptekeningen te zien
van Hollandse kunstenaars uit de 19de en
20ste eeuw. Bij de keuze is vooral gelet
op een grote verscheidenheid van bena
deringen en verwerkingen van het land
schap. Van de volgende kunstenaars zijn
tekeningen aanwezig: B. C. Koekkoek, W.
Roelofs, J. B. Jongkind, J. Weissenbruch,
H. J. Weissenbruch, P. J. C. Gabriel, W.
Maris, Anton Mauve, J. Thorn Prikker,
Piet Mondriaan, L. Gestel, H. Kruyder,
J. Altink, G. Veenhuizen, Constant Nieu-
wenhuys, J. van de Heyden en C. N. Vis
ser. De tekeningen zijn afkomstig uit de
collectie van. het Haagse Gemeentemu
seum.
Beeld uit Orfeo.
alles speeltechnisch op voorbeeldige wij
ze. Wat geen eenvoudige oplossing bete
kende van de problemen, die een uiter
mate ingewikkeld regieplan opriepen. Het
geheel maakte dan ook de indruk te ver
lopen als een mechanisch precisiewerk.
Van de vocale interpreten noemden wij
reeds met bijzondere lof Oraglia Domin-
guez (de bode) en Barry Mac Daniel
(Orfeo). Naast deze twee kan een vol
waardig team genoemd worden: Halina
Lukomska (Euridice), Sophia van Santé
(Proserpina), Wilma Driessen (nimf),
Bert Bijnen (Pluto), Pieter van den
Berg (Charon) en Aronne Ceroni, die als
Apollo een bijzonder markante indruk
maakte. Hoog te prijzen was het aandeel
van het Nederlands Operakoor van Cor
Olthuis, het Nationale Ballet en het
Utrechts Symfonie Orkest.
Bruno Maderna heeft zijn slag biljant
thuis gehaald, primo als bewerker en uit
eindelijk als dirigent van de ongewone
bezetting. Ook in de meest gevaarlijke
momenten van diversiteit en klanksprei
ding van het materiaal wist hij te berei
ken, dat alles sloot als een bus. Dit
bewijst ook op toegewijde voorbereiding
van alle medewerkenden vóór en achter
de schermen.
Wij zijn overtuigd, dat „Orfeo" het
succes van een aantal weken gaat wor
den. Ieder zal deze luxueuze vertoning
willen zien en horen.
Jos de Klerk
De Nederlandse Sikkensprijs voor het
jaar 1967 is toegekend aan de Londense
kunstenaars Peter Jones en Maurice Agis.
De commissie voor de toekenning van
de prijs bestond uit professor ir. J. H.
van den Broek, architect en oud-hoog
leraar aan de Technische Hogeschool te
Delft, drs. A. M. Mees, president-commis
saris van de Sikkens groep N.V. te Sas-
senheim, dr. W. J. Sandberg, lid van de
Advisory Board van het Israel Museum
te Jeruzalem en oud-directeur van de
stedelijke musea te Amsterdam en drs.
H. L. Swart, directeur van de Nederlandse
Kunststichting te Zeist.
De prijs zal op 22 september uitgereikt
worden in het Stedelijk Museum te Am
sterdam, waar ook een tentoonstelling
door de prijswinnaars wordt gehouden.
Professor dr. J. Kok, grootmeester van
de orde der Vrijmetselaren onder het
Grootoosten der Nederlanden, heeft de
Willem Pijperprijzen uitgereikt aan de
beeldhouwer H. Vree en de toneelschrij
ver Lodewijk de Boer, beiden uit Am
sterdam. De heer Vree kreeg een prijs
van duizend gulden voor een penning die
hij vervaardigde ter gelegenheid van het
tweehonderdjarig bestaan van een vrij
metselaarsloge in Bergen op Zoom. Lode
wijk de Boer ontving een aanmoedigings
prijs van tweeduizend gulden omdat hij
de toneelschrijfkunst in ons land. op crea
tieve wijze nieuw leven ingeblazen heeft
met zijn werken „De kaalkop luistert"
(1963), „Get gat" (1964), „De verhuizing"
(1964) en „Darts" (1967).
HET Brusselse gezelschap „Toneel
Vandaag" heeft de reeks toneelvoor
stellingen in het Holland Festival
1967 geopend met het nieuwste stuk
van Hugo Claus, „Thyestes". Zo is het
dus toch nog gelukt, een oorspronke
lijk Nederlandstalig werk in het ka
der van het festival van dit jaar te
voegen en wij hoeven het niet te
betreuren dat de schrijver een Vla
ming is en het gezelschap uit Brussel
komt, want de hoofdzaak is, dat hier
Nederlandstalig toneel van hoog ni
veau wordt geboden, dat het alleszins
waard is als festivalopvoering te wor
den gepresenteerd. Tot troost van
Noordnederlandse chauvinisten kan
daarbij nog worden vermeld, dat de
hoofdrol een machtige creatie is van
de Hollander Ton Lutz.
Pas kort geleden is, naar aanleiding
van de opvoeringen in het Parijse Ihéatre
des Nations, in dit blad uitvoerig over
Thyestes" geschreven. Ik hoef de gru
weliike details van de dramatische han
deling dus niet nog
maals te vermelden.
Maar wel zou ik er
nadrukkelijk op wil
len wijzen, dat „Thy
estes" géén gruwel
drama is in de ge
bruikelijke zin van
het woord, geen „grand guignol", dat de
bedoeling heeft het publiek eens lekker
te laten griezelen. De „Thyestes" van Se
neca dat wil zeggen het stuk dat deze
Romein aan een verloren gegane tragedie
van Euripides moet hebben ontleend
zal vermoedélijk wèl grotendeels bedoeld
zijn geweest als zenuwprikkeling voor
keizer Nero en diens entourage.
Maar het is duidelijk dat Hugo Claus,
ook al is hij van Seneca's tekst uitgegaan,
heel andere oogmerken heeft gehad. Hij
heeft dit „hooglied van de haat" geschre
ven als een aanklacht tegen de hatende
mens, die altijd weer bevangen wordt
door de lust tot broedermoord en dan
op veel grotere schaal dan Atreus het
deed. De theorie van Antonin Artaud, dat
j
HET POOLSE Theaterlaborato-
rium, onder leiding van Jerzy Gro
towski, dat tijdens het Holland Festi
val 1966 een kleine groep Nederlandse
belangstellenden verbaasd en ge
ïmponeerd heeft met zijn bewerking
van Calderons „De standvastige
prins", is in ons land teruggekomen
om ook aan het huidige festival een
bijdrage te leveren. Dit jaar zal het
ensemble zeven voorstellingen geven
van „Akropolis", verdeeld over Am
sterdam, Utrecht, Den Haag en Rot
terdam. De eerste had gisteren, zon
dag, plaats in Felix Meritis te Amster
dam.
Evenals bij „De standvastige prins" is
Grotowski bij de conceptie van „Akro
polis" uitgegaan van een bestaand, zelfs
een oud stuk, in dit
geval een uit 1904
stammend drama van
de Poolse schrijver
Stanislaw Wyspians-
ki. Maar deze keer
heeft hij van de oor
spronkelijke hande
ling zo mogelijk nóg minder overgelaten.
Hoewel de titel „Akropolis", een verwij
zing naar de hooggelegen Poolse konings
burcht te Krakau, is gehandhaafd, speelt
het werk zich nu af in het vernietigings
kamp van Auschwitz. De scènes uit Ho
merus en de bijbel, die bij Wyspianski
werden gespeeld door figuren die zich uit
de gobelins van het kasteel hadden los
gemaakt, worden nu door gevangenen in
het concentratiekamp uitgebeeld „in de
rustpauzes tussen het werk", zoals het
programma ons vertelt.
Men moet nog enige illusies over de
toestanden in Auschwitz hebben bewaard
om zich te kunnen voorstellen dat de
gevangenen in die „rustpauzen" gelegen
heid kregen om homerische en bijbelse
helden en heldinnen te vertolken. Wel
licht vindt Grotowski dit een te natura
listische gedachte, maar hij zou zijn dich-
terlijke vrijheid dan toch dramatisch
waar moeten kunnen maken om de toe
schouwer ermee te verzoenen. En daarin
is hij naar mijn mening niet geslaagd.
Als toneelruimte gebruikt hij deze keer
het middengedeelte van een zaal in Felix
Meritis, waarin despelers ziqh slechts
moeiiaam kunnen bewegen voor, langs,
tussen en achter de toeschouwers. Daar
mée heeft hij getracht, de scheiding tus
sen acteurs en publiek volledig op te hef
fen, hetgeen altijd een enigszins gênant
effect heeft, omdat een hedendaags pu
bliek in een toneelfiguur nu eenmaal on
herroepelijk de „verklede" acteur blijft
zien. En precies zo zien wij in de verza
meling oud roest (een badkuip, twee
ijzeren kruiwagens, een stapel kapotte
kachelpijpen) waarmee de gevangenen
moeten sjorren, niet zo zeer verwijzin
gen naar kampwerktuigen als wel toneel
requisieten, vooral als er vlak langs of
vlak boven onze hoofden mee gemanipu
leerd wordt. Grotowski heeft zich tot
taak gesteld, het de acteurs zo moeilijk
mogelijk te maken; maar het kan niet
zijn bedoeling zijn, zijn „beroep op het
morele onderbewustzijn van de toeschou
wer" met zulke futiele hindernissen te
verstoren.
Dit alles zal waarschijnlijk minder
zwaar wegen bij opvoeringen in eigen
land, dus voor een publiek dat de Poolse
tekst volledig kan volgen. Maar wie geen
Pools verstaat en dus is aangewezen op de
universeel-begrijpelijke aspecten van een
toneelvoorstelling, zal in deze situatie de
beoogde dramatische werking moeilijk
kunnen ondergaan. Daarmee wil ik geens
zins ontkennen dat het ook nu weer een
fascinerende, adembenemende ervaring is.
Grotowski's zeer gedisciplineerde spelers
in actie te zien, hun uiterst expressieve
plastiek en mimiek te volgen, hun in
drukwekkende recitatieven aan te horen,
Maar een aanvaardbaar beeld van Ausch
witz wordt daarmee niet opgeroepen. En
vermoedelijk is dat met de middelen van
het toneel wel volslagen onmogelijk om
dat de fantasie van de toneelkunstenaars
en onze eigen fantasie daarvoor te kort
schieten.
HILVERSUM I.
7.00 nws. 7.10 Lezing. 7.15 Lichte gram.
muziek. 7.35 Overweging. 8.00 Nws. 8.10
Lichte gram. muziek. 8.30 NWS. 8.32 Vakan-
tietips. 8.45 Voor de huisvrouw. 10.00 Klas
sieke en moderne gram. muziek. 11.00 Voor
de zieken. 12.00 Musette-orkest. 12.18 Markt-
ber. voor schippers. 12.20 voor de landbou
wers. 12.30 Nws. 12.40 Actualiteiten. 12.50
Licht ensemble. 13.30 Musiësta. 14.20 School
radio. 14.50 Koperensemble. 15.00 Pizzicato.
17.00 Overheidsvoorlichting. 17.10 Voor de
jeugd. 18.00 Licht pianospel. 18.20 Uitzending
van de V.V.D. 18.30 Musicerende dilettanten.
18.50 Ondernemend 19.00 Nws. 19.10 Actua
liteiten. 19.30 Conciliepostbus. 19.35 klassie
ke gram. muziek. 19.45 Geestelijke liederen.
20.00 Moderne muziek. 20.40 Klassieke mu
ziek. 21.20 Boekbespreking. 21.35 Moderne
kamermuziek. 22.00 Kunst: cultureel program
ma. 22.30 Nws. 22.40 Overweging. 22.45 Als
een Phoenix (hoorspel). 23.45 Semi-klassieke
muziek. 23.55 Nws.
HILVERSUM II.
7.00 Nws. 7.10 Ochtendgymnastiek. 7.20
Lichte gram. muziek. 7.55 Deze dag. 8.00
Nws. 8.10 Actualiteiten. 8.15 Lichte gram-
muziek. 8.50 Morgenwijding. 9.00 Klankjuwe
len. 10.00 Voor de kleuters. 10.10 Arbeidsvi
taminen. 11.55 Beurs. 12.00 Licht instrumen
taal ensemble. 12.27 Meded. t.b.v, land- en
tuinbouw. 12.40 Licht orkest. 13.00 Nws. 13.10
Actualiteiten. 13.30 Klassieke muziek. 14.40
Schoolradio. 15.00 Voor de vrouw. 15.40 Mo
derne muziek. 16.15 Voor de jeugd. 17.15
New York Calling. 17.20 Lichte gram. mu
ziek. 18.00 NWS. 18.15 Actualiteiten. 18.30
Amusementsmuziek. 18.55 Paris vous parle.
19.00 Muziek Mozaiek. 20.00 Nws. 20.05 Lied
jes. 20.35 Op de zomertoer. 21.50 Jazz Spec
trum. 22.30 Nws. 22.40 Actualiteiten. 22.55 Mo
derne orkestmuziek. 23.55 Nws.
HILVERSUM III.
9.00 Nws. 9.02 Actualiteiten. 9.07 Platen
maar. 10.00 Nws. 10.02 Kwink. 12.00 Nws.
12.02 Expres. 14.00 Nws. 14.02 Verzoekplaten.
15.00 Nws. 15.02 Mix. 17.00 Nws. 17.02 5555en
en 6666en.
BRUSSEL 324m.
12.00 Nws. 12.03 Lichte muziek. 12.40 Weer
bericht. 12.48 Lichte muziek. 12.55 Buiten
lands persoverzicht. 13.00 Nws. 13.20 Tafel-
muziek. 14.00 Nws. 14.03 Lichte muziek. 15.03
Kamermuziek. 15.52 Klassieke muziek. 16.00
Nws. 16.09 Dansmuziek. 16.30 Voor oudere
luisteraars. 17.00 Nws. 17.15 Gramm.platen.
17.45 Huismuziek. 18.00 Nws. 18.03 Voor de
soldaten. 18.28 Paardesport. 18.30 Keurig
Frans. 18.32 Lichte muziek. 18.45 Sport. 18 52
Taalwenken. 18.55 Lichte muziek. 19.00 Nws.
19.40 Weense muziek. 19.50 Middenstandsru
briek. 20.00 Hand in hand met Nederland.
20.30 Hoorspel. 21.26 Amusementsmuziek.
22.00 Nws.
VOOR MAANDAG
NEDERLAND I
18.45 De Minimolen. 18.50 Journaal. 18.55
Reclame. 19.00 Gezamenlijke taak, gesprek.
19.30 De Flinstones. 19.56 Reclame. 20.00 Jour
naal. 20.16 Reclame. 20.20 Lekkere diertjes!
(TV-film). 21.05 Filmportret van de Ameri
kaanse negerschrijver James Baldwin. 21.50
Programma rond Frans Halsema. 22.25 Epi
loog. 22.30 Journaal.
NEDERLAND II
20.00 Nws .20.01 Reclame. 20.05 Uitreiking
van Louis d'Or en Theo d'Or. 20.30 Der Blaue
Engel. 22.13 Reclame. 22.17 Journaal. 22.30
Teleac: Automatisering.
VOOR DINSDAG
NEDERLAND I
18.45 De Minimolen. 18.50 Journaal. 18.55
Reclame. 19.00 Ballet. 19.25 Paulus van Tar
sus (TV-film). 19.56 Reclame. 20.00 Journaal
20.16 Reclame. 20.20 Attentie. 20.45 De droom
van Bontsje Schweig (T.V.-spel). 21.05 In
ternationaal rendez-vous. 22.15 Koorzang 22 25
Journaal.
NEDERLAND II
20.00 Nws. 20.01 Reclame. 20.05 The Vir
ginian (T.V.-film) .21.15 Concours Musical
International Reine Elizabeth de Belgiaue,
21.56 Reclame. 22.00 Journaal.
Akropolisscenario van Jerzy
Grotowski naar het gelijknamige to
neelstuk van Stanislaw Wyspianski,
opgevoerd door het Pools Theaterlabo
ratorium uit Wroclaw in Felix Meritis
te Amsterdam. Regie: Jerzy Grotows
ki. Hoofdrollen: Ryszard Cieslak, Re-
na Mirecka, Zygmunt Molik.
Het Pools Theaterlaboratorium doet
tenslotte laboratoriumwerk en daarmee
verricht het een hoogst belangrijke en
baanbrekende taak. Voor hen die direct
of indirect bij de ontwikkeling van de
toneelkunst zijn betrokken, is het zeer de
moeite waard, de resultaten van dat werk
te zien. Maar dat wil nog niet zeggen dat
het ook aan een festivalpubliek moet wor
den voorgezet.
Simon Koster
„Thyestes", tragedie door Hugo
Claus (naar Seneca), opgevoerd door
de Brusselse toneelgroep Toneel Van
daag op 17 juni in de Amsterdamse
Stadsschouwburg. Regie: Hugo Claus
Medewerkenden: Ton Lutz, Rudi van
Vlaenderen, Hugo van den Berghe, Alex
van Royen, Hetty Verhoogt, Jerome
Reehuis, Herman Niels, Coen Pronk,
Franklin Lafour.
het toneel de geheime dromen van wreed
heid van de mensen zichtbaar moet ma
ken om hen weer ontvankelijk te doen
worden voor het bovenzinnelijke, is zel
den met zoveel zuiver dramatisch effect
gebruikt als in dit stuk door Claus. Voor
de slechte verstaander heeft hij bovendien
een commentator ingevoegd (een moder
ne versie van het antieke koor) die in
heldere bewoordingen de parallel trekt
tussen hetgeen Atreus zijn broer Thyes
tes aandoet en wat de mensen van nu
elkaar nog altijd aandoen in de vórm van
rassenhaat, oorlog en massaverdelging.
„Thyestes" is dus in wezen een pacifis
tisch stuk; het predikt de liefde, door ons
op verpletterende wijze de afgrijselijke
gevolgen van de haat te laten zien. Het
roept op tot menselijk verantwoordelijk
heidsbesef door een genadeloze onthul
ling van de onverantwoordelijkheid.
Bovendien doet Claus dit alles in een
heel eigen toneelstijl, met een meesterlij
ke taalbeheersing en een sterke emotio
nele concentratie. Het stuk staat daar
door geheel apart en vormt misschien
een nieuw uitgangspunt in zijn drama
tisch oeuvre.
Ook als regisseur heeft Claus met dez#
opvoering zeer indrukwekkende resulta
ten bereikt. Dat was nog niet te vermoe
den tijdens de proloog, waarin Alex van
Royen als de geest van Tantalus en Hetty
Verhoogt als een helse furie hun tekst
onbarmhartig kapotschreeuwden. Maar
vanaf het eerste verschijnen van Ton
Lutz als Atreus, gekromd rondlopend als
een op zijn prooi azende panter, keeg
de voorstelling een geweldige intensiteit,
die tot het slot voortduurde. Lutz gaf een
onvergetelijke uitbeelding van de door
demonische haat verteerde koning en Ru
di van Vlaenderen was een aangrijpende
Thyestes. Uitstekend was ook Hugo van
den Berghe, die op zeer indringende wijze
het commentaar sprak. Het gruwelijke
relaas van de moordpartij in de tempel
werd goed gebracht door Jerome Ree
huis.
Volgens een mededeling van Rudi van
Vlaenderen in het tijdschrift Windroos
zal „Thyestes" de laatste opvoering van
Toneel Vandaag zijn, omdat de groep, na
negen speel jaren, wegens geldgebrek
moet worden ontbonden. Dat zou buiten
gewoon jammer zijn. Maar als het ge
beurt, heeft het gezelschap met deze laat
ste produktie in elk geval toneelgeschie
denis gemaakt.
Simon Koster
Het Bloemendaalse tamboerkorps
..Sursum" onder leiding van de heer W.
A. van Roosmalen Sr. heeft dit weekeinde
op het Nationaal Drumbandconcours in
Zaandijk in de afdeling Uitmuntendheid
de eerste prijs gewonnen met 130% punt.
IN de bar ongezellige tuinzaal van het
Haarlemse Concertgebouw moesten gis
teravond vier jonge mensen trachten een
concert te geven. Door een onbarmhartig
fel licht beschenen op een podium dat
veel weg heeft van een lege zolder, valt
het niet mee om je stand als kunstenaar
op te houden vooral als de zaal maar
zeer matig bezet is en de lieve, maar
domme Damiaatjes er ook nog dwars
door heen tingelen. De jonge zangeres
Erica Grefe begon dapper met de ode
„An die Musik" van Schubert, waar de
muziek niet veel mee opschoot. Het vol
gende lied eindigde met de volzin: „Nur
wer die Sehnsucht kennt, weiss, was ich
leide" toepasselijker kon het niet. Wij le
den met haar mee. Maar via het land
Wo die Zitronen blühn" en de visvangst
(Die Forelle), belandden wij „am Sonn-
tag" bij Brahms en toen voelden wij ons
dankzij Erica Grefe eindelijk thuis en
waren wij de kale, kille sfeer van de
„tuinzaal" volkomen vergeten. Zij leek
'n tovenares en toen zij ons toezong „Gu-
ten Abend, mein Schatz, Guten Abend
mein Kind", ging er een schok van
vreugde door de zaal, die antwoordde met
een klaterend applaus, Die bijval was
echter ook bedoeld voor de pianist Jaap
Boeysma, die evenzeer betoverende klan
ken aan de piano wist te ontlokken. Zijn
bijzondere volgzaamheid en grote vaar
digheid maken hem tot een ideale bege
leider. Dit bleek ook in de liederen van
Gabriël Faur), waar zijn pianospel prach
tig aansloot bij de zangstem en waar no
dig als een stuwende kracht naar voren
kwam.
De minutieus uitgewerkte pianopartijen
van de aristocraat der Franse liedkunst
vormen een stemmingsvolle achtergrond
voor de eigen melodische lijn van de
zangstem. De muzikale ontroering, die
Erica Grefe en Jaap Boeysma met deze
Franse liederen teweeg brachten, behoor
de tot de beste momenten van de avond.
De composities van Zagwijn en Manuel
de Falla, die na de pauze volgden, bleken
minder op de inspiratie van dit veelbe
lovende duo te werken.
De sonate voor piano en viool in Bes
van Mozart bleek een te grote opgave voor
de violist Jenö Nemeth. De pianopartij in
handen van Nico de Rooy werd goed ge
speeld, maar de tempi werden over het
algemeen te snel genomen. Het is jam
mer, dat jonge optredende kunstenaars
vaak denken dat goed spelen gelijk staat
aan vlug spelen. Daarbij komt, dat deze
jonge mensen te weinig rekening hadden
gehouden met de ware aard der composi
tie, waarbij aan de piano de belangrijkste
partij is toebedeeld en de viool een be
geleidende taak heeft. Oorspronkelijk im
mers werden deze sonates uitgegeven met
de benaming: „Sonates voor piano, die
gespeeld kunnen worden met begeleiding
van de viool". Daarom was het niet juist
om de viool-lessenaar zover naar voren
te plaatsen. Een betere klankverhouding
wordt bereikt wanneer de violist eenvou
dig naast de pianist gaat staan.
De sonatine voor viool en piano van
Antonin Dvorak bleek meer in overeen
stemming te zijn met de muzikale ei
genschappen van de jonge violist. Hoe
wel hij nog enigszins te kort schoot in
vaardigheid, bleken de motieven van de
Tsjechische componist hem beter te lig
gen. De muzikale verdienste van deze
componist bleken meer op het virtuoze
vlak te liggen, want aan het slot van de
avond trakteerde hij ons op een paar mu
zikale hoogstandjes van Fritz Kreisler
en Henri Wieniawski. Wij werden naar
huis gestuurd met een Tango van Isa
ac Albeniz, een salonstukje dat het uit
stekend doet in een radioprogramma,
gewijd aan de vrije tijdsbesteding.
De jongelui werden aan het eind van
de avond door het bestuur van Jeugd en
Muziek danig in de bloemetjes gezet.
Een hulde waarmee alle aanwezigen het
van harte eens bleken te zijn.
J. H. Moolenijzer.
(Van onze correspondent)
LONDEN De Britse acteur Sir Law
rence Olivier moet de komende weken
als lopend patiënt een operatie onder
gaan. Sir Olivier is zestig jaar en artistiek
leider van het Nationale theater. Hij zal
zijn drukke werkzaamheden enigszins be
perken. De plannen zijn dat hij in okto
ber met het Nationale Theater op tournee
naar Canada gaat. De dokters hebben
hem geadviseerd „Othello", waarin hij de
vermoeiende hoofdrol speelt, uit het reis
programma te schrappen.
Chagall. Ter gelegenheid van de tachtig
ste verjaardag van de schilder Mare
Chagall wordt in galerie Krikhaar in
Amsterdam volgende maand een expo
sitie van een gedeelte van zijn grafisch
werk gehouden. De tentoonstelling wordt
geopend op 7 juli, de dag van zijn ver
jaardag. De collectie bestaat uit door
de kunstenaar met de hand gekleurde
etsen voor de bijbel, ontstaan tussen
1930 en 1939, alsmede zwart-wit etsen
uit de suite „Les fables de la Fon
taine", vervaardigd tussen 1927 en 1930.
De expositie zal ongeveer een maand
duren.
