Orfeo's dirigent Bruno Maderna:
Ze moeten zelf ontdekken
hoe mooi Monteverdi is"
Franse televisie bezuinigt op
dramatische produkties
Japan eert het kleine steeds meer
Orfeo te kostbaar
voor de televisie
Laurence Olivier
lijdt aan kanker
Amsterdam krijgt
een antiekmarkt
Chappaqua
*J§B t
WIJ ONTVINGEN:
WOENSDAG 21 JUNI 196 7
9
DIRIGENT Bruno Maderna, een
kleine, zeer dikke man, hapt enthou
siast in een vers glas bier en intussen
bespreekt hij met enige musici rond
om hem nog wat kleine details uit
Monteverdi's opera Orfeo, die zater
dag in het Holland Festival zijn pre
mière beleefde. „Het is met muziek
als met een vrouw. Je kunt iemand
niet uitleggen wat houden van is
je bent er toe in staat of niet. Zo is
het ook met een orkest. Je kunt men
sen moeizaam gaan uitleggen wat de
schoonheid van Monteverdi is, maal
ais ze het er niet in horen, dan kun
je van nog zo goeden huize komen,
dan leg je het toch niet correct uit en
kun je je geestdrift niet overdragen.
Ze moeten het gewoon zelf ontdek
ken. De moeilijkheid in Nederland is
natuurlijk, dat hier geen enkele
Monteverdi-traditie is. Je hoort hier
zelden of nooit iets van de man en bij
mijn weten was de Orfeo zelf nog
nooit gespeeld in Nederland. De enige
kennis die je er hier van kunt hebben
is die via grammofoonplaten".
Venetiaan
Modern
„HET TWEEDE FOTOBOEK"
herdrukt en bijgewerkt
H. C.
WÉ
Traditie
Peil
arlff at i,i maar JiaL-sf eer wr'inhiltussen
Koningin Fabiola
in ,,De Efteling"
De radio geeft donderdag
T elevisieprogramma's
MADERNA werd. wij schatten onge
veer vijftig jaar geleden hij wil zijn
juiste leeftijd niet zeggen in Venetië
geboren. Tot na de oorlog heeft hij in
Noord-Italië in verschillende steden ge
woond. Daarna is hij naar Duitsland ge
gaan. waar hij trouwde Hij heeft drie
kinderen. Op het ogenblik woont hij in
Darmstadt.
Deze dirigent heeft geen vast orkest.
Waarom eigenlijk niet? „Ik houd ervan
ambulant te zijn. Als het je ergens niet
bevalt of de mensen vinden jou niet zo
geweldig, hoef je niet moeizaam je tijd
uit te zitten, maar kun je als het ware
van de ene dag op de andere vertrekken".
Maderna wordt vaak de grootste thans
levende kenner van de oude muziek ge
noemd. Zelf zegt hij daarvan: „Dat is
natuurlijk onzin. Maar in het land van
de blinden is een-oog nu eenmaal koning.
Ik ben altijd erg geïnteresseerd geweest
in oude muziek en ik vind bovendien, dat
je geen moderne muziek kunt spelen en
schrijven, als je
kent.
„Ik ben een bijzonder groot bewonde
raar van Monteverdi. Daarom heb ik het
ook aangedurfd om de Orfeo. waar geen
enkele partituur van bestaat die overeen
kwam met de uitvoering die ik wilde
geven, zelf helemaal opnieuw te orkestre
ren op de manier die mij het meest ver-
De theater-reportage van de opera
„Orfeo", die de NTS zou verzorgen, gaat
niet door. Nadat men was gestuit op re
gie-technische moeilijkheden hebben zich
onverwacht ook financiële problemen
voorgedaan. Deze laatste omstandigheid
werd voor de NTS èn het Holland Fes
tival aanleiding de onderhandelingen in
onderlinge overeenstemming te staken.
Sir Laurence Olivier heeft kanker,
maar er is een goede kans op genezing.
Dit heeft zijn echtgenote Lady Olivier
de actrice Joan Plowright meegedeeld
op een persconferentie. Deze was bijeen
geroepen om een beroep op het publiek
te doen, bestelde plaatsen voor het Na
tional Theatre niet af te zgggen tijdens
de afwezigheid van de regisseur en voor
naamste acteur.
De zestigjarige Olivier ligt in het St.
Thomas-ziekenhuis en mag op dokters
bevel de eerste drie weken niet optre
den. Hij was al enige tijd onder obser
vatie. Hij ondergaat bestralingen, die
volgens de behandelende artsen 85 pro
cent kans op genezing bieden.
Joan Plowright zei op de persconferen
tie, dat Olivier als hij wist dat de men
sen toch naar het theater zouden komen
tenminste in bed zou blijven.
Bij de N.V. Focus in Haarlem verscheen
dezer dagen een nieuwe, geheel bijge
werkte druk van Het Tweede Fotoboek
door Dick Boer, dat sinds enige jaren niet
meer leverbaar was. Een reprise, waar
naar door velen reikhalzend zal zijn uit
gezien vooral in de steeds bredere
kring van aankomende amateurs met
creatieve ambities voor wie dit boek in
de eerste plaats bedoeld is. Het Tweede
Fotoboek is nl. niet alleen een nagenoeg
universele vraagbaak voor fototechnische
problemen, het stimuleert ook tot zelf
standig denken en „zien"; het leren zien
„met eigen ogen", dat hoofdvoorwaarde is
voor de zondagsknipser die zich hoopt te
ontwikkelen tot een serieus beoefenaar
van de lichtbeeldkunst. De tweede druk
kreeg voorts een nieuwe serie foto's mee,
waarvan er slechts één een reproduk-
tie van een kleurenfoto een evidente
misdruk is. Maar dat is dan ook de enige
kritiek die wij op deze overigens voor
beeldige herdruk hebben.
Bruno Maderna
antwoord leek. Ik heb het wel gedaan
volgens de oude tradities, met hier en
daar wat van die typische versieringen,
maar ik heb geen gebruik gemaakt van
oude instrumenten. In de eerste plaats
kon ik geen mensen vinden, die die oude
.ten zouden kunnen hesnfijpn. .in.
de tweede plaats is het geloof ilc ook niet
helemaal noodzakelijk m dje te gebrui
ken. In de tijd van fiaèh'V/aren de dwars
fluiten ook lang niet zo geperfectioneerd
als ze op het ogenblik zijn. Maar zouden
wij daarom Bach zo heilig moeten verkla
ren, dat wij, om het idee van zijn tijd
te benaderen, weer valse en niet zuiver
geboorde fluiten zouden moeten gebrui
ken? Vergeet niet, we zijn inmiddels
vierhonderd, jaar verder en het is heel
goed mogelijk om met moderne instru
menten te geven wat Monteverdi in het
hoofd heeft gehad. Ik heb wel een paar
oudere instrumenten gebruikt, zoals bij
voorbeeld de oboe d'amore en de viola
d'amore.
Ik heb in de Orfeo maar twee zeer
kleine en onbelangrijke passages ge
schrapt. Dat is weinig. De uitvoeringen
die ik ervan ken laten grote delen ge
woon weg. Met de uitvoerenden, zeker
met de vocale solisten, heb ik het heel
goed getroffen.
Kent Bruno Maderna de verschillende
opnamen die er van de Orfeo bestaan?
„Ik weet dat ze bestaan, ik heb ze ver
moedelijk ook vroeger wel gehoord, maar
ik ben er niet speciaal voor gaan zitten
om de ideeën die hierin zijn neergelegd
in mij op te nemen. In de eerste plaats
houd ik niet van kopiëren, in de tweede
plaats vind ik wat bijvoorbeeld Archiv
gedaan heeft te statisch, te musicologisch.
Dat is een stijl waar ik persoonlijk hele
maal niet van houd. Ik heb hier een
slanke, mooie, maar toch wel traditionele
Orfeo proberen op te voeren. Soms denk
ik wel eens: wat is toch mijn speciale
binding met de muziek van Monteverdi.
Ik geloof dat het dit is: Monteverdi heeft
zijn beste tijd in Venetië gehad en ik, die
daar geboren en getogen ben, voel een
bepaalde verwantschap met die man, als
of het een familie-aangelegenheid is".
Wat het muzikale niveau van Neder
land betreft: Bruno Maderna is daar erg
enthousiast over. Voor een goede dirigent
is hier volop gelegenheid om iets goeds
te maken. De krachten waarover Neder
land op muzikaal terrein beschikt noemt
hij zeer goed, verbijsterend goed als je
bedenkt hoe klein Nederland is. Maderna,
die zelf ook muziek schrijft, waarover hij
merkwaardig genoeg nauwelijks wil pra
ten omdat hij het van zeer weinig belang
vindt, vindt makkelijk aansluiting bij de
nieuwe generatie muziekschrijvers. Men
sen als Peter Schat dragen hem op han
den en het is waarschijnlijk aan deze
groep te danken, dat sommigen Bruno
Maderna graag zouden zien als vaste di
rigent van het Concertgebouworkest. „Het
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM.. De hoofdstad krijgt
een antiekmarkt. Deze komt bij het Wa-
terlooplein, waar vanouds de Amster
damse vlooienmarkt is gevestigd. De
antiekmarkt wordt, half juli te beginnen,
voorlopig alleen op zaterdagmiddagen ge
houden. Men begint met twintig kraamp
jes.
is allemaal wel lief en aardig, maar dat
is gewoon voor mij niet mogelijk. Het
Concertgebouworkest is een uitstekend
mensen en rrrij is zo groot, dat ik mij
er waarschijnlijk niet helemaal thi^gou
voelen, "fiet is verrukkelijk 'om daar af
en toe gastdirigent te zijn, maar voor
altijd? Nee, daarvoor ben ik in de eerste
plaats te turbulent, in de tweede plaats
te onsolide en in de derde plaats te veel
bohémien".
Nederland 1. Julka doet weer eens
goed werk op de farm van haar oom,
de paardenfokker uit Lipiza. Er komt
een stroper op bezoek, die het gemunt
heeft op alle soorten dieren. Julka zet
hem de voet dwars. Als dat gebeurd is
gaan we opnieuw naar de boerderij in
het internationaal agrarisch nieuws.
Voordat de klok acht uur slaat is er
nog tijd voor een Socutera fimpje over
het Leger des Heils. De PSP krijgt tien
minuten zendtijd voor de politieke par
tijen. Direct daarop volgt de hoofdfilm,
het is er een voor alle leeftijden. Spen
cer Tracy speelt de rol van de uitvinder
Thomas Alva Edison. Edison werd ge
boren in 1847. Zijn wetenschappelijke
carrière begon hij op z ijn veertigste
jaar, toen de Western Union enkele klei
nere uitvindingen van hem kocht en hij
een eigen laboratorium kon beginnen.
De Western Union kocht op voorhand al
zijn uitvindingen op en aan geld heeft
het hem niet ontbroken. Toen hij in
1931 overleed, had hij meer dan 1400 pa
tenten op z'n naam staan. Zijn bekend
ste uitvindingen zijn de gloeilamp, de
batterij-telefoon, de microfoon, de fono
graaf, de treintelegraaf en de cinemato-
graaf. Naast de vorige week overleden
Spencer Tracy zien we in deze bijna
dertig jaar oude film o.m. Charles Co-
burn, Gene Lochhart en Rita Johnson.
Tot slot van de avond verzorgt Jan Ve-
nema voor de derde maal zijn Holland
Festival Magazine met beschouwingen
over en fragmenten uit de belangrijks
te manifestaties.
Nederland 2. De KRO begint het twee
de net programma met een Bavaria-pro-
duktie. In de reeks muzikale portretten
van steden is München aan de beurt. In
dit programma zien we tal van grote ster
ren optreden, zoals Ingeborg Hallstein,
Evelyn Lear, Hertha Topper, Carl
Orff, Karl Richter en David Thaw. Ze
zingen en spelen met het Symfonie-or
kest van Radio-Beieren, met de Studio
der Frühen Musik, het orkest van de
Beierse Staatsopera en de Münchener
Petersturm Musik. Dirigenten zijn Wer
ner Egk, Kurt Eichhorn, Ference Fric-
say, Joseph Keilberth, Rafael Kubelik,
Fritz Rieger en Richard Strauss. Een
programma van anderhalf uur. De rest
van de avond is gereserveerd voor de uit
zending van het op 9 juni in verband
met de crisis in het Midden Oosten uitge-
Evelyn Lear treedt op in het muzi
kale portret van München.
stelde programma Eten in Overvloed?
Hans Bik is verantwoordelijk voor deze
documentaire over de produktie van „syn
thetische voeding".
PARIJS. De algemene bezuinigings
rage, gevolg van de vrees dat het econo
mische herstel of tenminste de expansie
nog veel langer op zich zal laten wach
ten, heeft nu ook de Franse televisie be
reikt. Vooral de afdeling dramatische
produkties, die een ruim deel van het
budget pleegt op te eisen, is het kind
van de rekening geworden.
Verscheidene bekende tv-regisseurs, die
zich niet nauwgezet aan hun begrotingen
Ivirldnn gabouden, zijn door de1" directie1
voorlopig op non-actief gezet. Een nieuw
stMk o,WK bpt, leven van de legendarisch#
actrice Sarah Bernhard van de hand van
Frangois-Regis Pastide, van wie het Ne
derlandse publiek dit seizoen het tv-spel
„Het derde concert" heeft kunnen zien,
is een van de werken waarvan de op
voering is utgesteld.
De Franse televisie begon ruim een
jaar geleden beroemde filmregisseurs als
Rossellini en Orson Welles voor televisie
spelen aan te trekken, maar dat experi
ment zal ook moeten worden stopgezet.
Voor dergelijke produkties werden soms
bedragen van 1.75 miljoen gulden per
stuk uitgetrokken.
Intussen hoeven de liefhebbers onder het
Franse televisiepubliek het niet zonder
toneel te stellen. Voor het lopende jaar
kan de directie nog beschikken over een
kleine Vijftig ingeblikte drama's en bo
vendien is men dit seizoen begonnen met
directe uitzendingen, speciaal uit de Pa-
rijse boulevard-theaters, van toneelstuk
ken. Vanwege de veel geringere kosten
zullen die uitzendingen zeker worden
voortgezet.
De Japanse elektronische industrie
is de „mini"-koers ingeslagen.
Links: een draagbare beeldband
recorder en rechts een vestzak
televisietoestel, dat niet veel groter
is dan een fototoestel. Het beeld
scherm is slechts enkele centimeters
breed.
boekenboekenboekenboekenl
boekenboekenboekenboeken
boekenboekenboekenboeken
boekenboekenboekenboeken
boekenboeken
boekenboeken
boekenboeken
boekenboeken
boekenboekenboekenboeken
boekenboekenboekenboeken
boekenboekenboekenboeken
boekenboekenboekenboeken
Bij de WERELDBIBLIOTHEEK in Am
sterdam zijn de derde druk verschenen
van „Adolphe" (vertaling Cd. Busken
Huet) en de tweede druk van „Cécile"
(vertaling dr. C. Serrurier) van Henri
Benjamin Constant de Rebecque 1767-
1830) in één uitgave.
„Het leerzaam huisraad" door Jan Lui
ken (1649-1712) is opnieuw uitgegeven
door A. W. SIJTHOFF in Leiden. Het be
vat „vijftig konstige figuren met godde
lijke spreuken en stichtelijke verzen" met
vele gravures. Het is gedrukt op de wijze
van de eerste uitgave in 1711. Sijthoffs
geeft ook een serie „Leer ze mij kennen",
uit; daarin zijn verschenen „De Rotter
dammers'- van W. A. Wagenaar, „Öe
Stichtenaren" van W. van Beusekom, „De
Friezen", van ds. J. J. Kalma en „De Ha
genaars" van J. M. Galjaard. Behalve be
schrijvingen van de bewoners bevatten de
boeken vele foto's van de stad of het ge
west.
Van het (groot nieuw volledig)
„Indisch kookboek", uitgegeven door Van
Goor Zonen in Den Haag en samenge
steld door mevrouw J. M. J. Catenius-
Van der Meijden, is de zesde druk ver
schenen. Het bevat 1381 recepten voor de
volledige Indische rijsttafel.
„Mens, ding en drijfveer" (over de ver
bogen betekenissen van dingen en de
invloed die zij hebben op kiezen en ko
pen) van dr. Ernest Dichter is in de ver
taling van A. Westervaarder bij G. J. A.
RUYS in Amsterdam verschenen. Het
boek is bedoeld voor degenen die in hun
beroep te maken hebben met de inter
menselijke communicatie. Het richt zich
tot de deskundigen op het gebied van re
clame, verkoop, marketing en public rela
tions, tot politici en tot allen die zich
bezighouden met enige vorm van onder
wijs.
Als Zwarte Beertje is bij Bruna ver
schenen „Kinderen over de vloer" (een
gids voor praktisch ouderschap) van
Mary Richard Gordon, uit het Engels
vertaald door Annie den Hertog-Pothoff.
De toneelspelen van William Shake
speare „Veel leven om niets", „Naar het
u lijkt", „Driekoningenavond", „De vro
lijke vrouwtjes van Windsor" en „Eind
goed, al goed" in de vertaling van dr. L.
A. J. Burgersdijk en bewerkt door C.
Buddingh zijn in een dubbel „Zwart Beer
tje" bij Bruna verschenen.
De bespreking van de film „Chappa
qua", die in de Haarlemse Studiobioscoop'
draait, op de kunstpagina van gisteren, is
bij vergissing onder de kopregel T V.
Vandaag terechtgekomen.
Verder waren de namen van onze criti
ci weggevallen onder hun verslagen van
manifestaties in het Holland Festival. Si
mon Koster besprak Emperor Jones" en
P. Zwaanswijk het recital van Capecchi.
(Van onze correspondent)
Den Bosch Koningin Fabiola van
België heeft gisteren incognito een bezoek
gebracht aan het ontspanningspark „De
Efteling" in Kaatsheuvel. De vorstin, die
per vliegtuig op de militaire basis Gilze-
Rijen arriveerde, legde grote belangstel
ling aan de dag voor het sprookjesbos in
„De Efteling". Eén van de sprookjes
welke daar worden uitgebeeld, is door
haar geschreven.
HILVERSUM I
7.00 Nws. 7.10 Lezing. 7.15 Lichte gram.-
muziek. 7.55 Overweging. 8.00 Nws. 8.10
Lichte gram.muziek. 8.30 Nws. 8.32 Vakantie-
tips. 8.45 Voor de huisvrouw. 9.35 Water
standen. 9.40 Schoolradio. 10.00 Klassieke
gram.muziek. 11.00 Voor de zieken. 11.30
Klassiek decor. 12.27 Meded. voor land- en
tuinbouw. 12.30 Nws. 12.40 Praatje. 1.245 Ge
noeg hebben. 13.00 Klassieke gram.muziek.
13.45 Voor de vrouw. 14.15 Moderne liede
ren. 14.45 Van 1685 tot vandaag. 15.15 Voor
de vrouw 15.45 Musiciana. 16.00 Bijbelover
denking. 16.30 Moderne muziek. 17.00 Lich
te gram.muziek. 17.30 Lichte gram.muziek.
18.10 Sport. 18.30 Halte. 19.00 Nws. 19.10
Radiokrant. 19.30 Geestelijke liederen. 20.00
Licht instrumentaal ensemble. 20.30 Avond
permissie. 22.15 Avondsluiting. 22.30 Nws.
22.40 Boekbespreking. 22.45 Klassieke en
moderne muziek. 23.15 Moderne muziek.
23.55 Nws.
HILVERSUM II
7.00 Nws. 7.10 Ochtendgymnastiek. 7.20
Lichte gram.muziek. 7.55 Deze dag. 8.00 Nws.
8.10 Actualiteiten. 8.15 Lichte gram.muziek.
8.50 Morgenwijding. 9.00 Klassieke muziek.
9.30 Toppers van toen. 10.00 Voor de kleu
ters. 10.10 Arbeidsvitaminen. 11.55 Beurs.
12.00 Dansorkest. 12.27 Meded. t.b.v. land
en tuinbouw. 12.30 Lichte gram.muziek. 13.00
Nws. 13.10 Actualiteiten. 13.30 Koorzang en
kerkmuziek. 14.30 250 jaar Vrijmetselarij.
14.45 Moderne muziek. 15.00 Voor de zie
ken. 16.00 Nws. 16.02 Canta America. 16.30
Lichte orkestmuziek. 16.47 Le petit Due,
operette. 18.00 Nws. 18.15 Actualiteiten. 18.20
Uitzending van het G.P.V. 18.30 Lichte or
kestmuziek. 18.55 De gesproken brief. 19.00
Moderne muziek 19.30 Avondgebed. 19.55
Kerk veraf en dichtbij. 20.00 Nws. 20.05
Kunst. 20.30 Osterfestspiele Salzburg 1967:
Die Walküre, opera van Wagner. 22.10 Zo
mer journalistiek vroeger en nu (klankbeeld)
22.30 Nws. 22.40 Actualiteiten. 22.55 Nwe
gram.platen. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
9.00 Nws. 9.02 Lichte vokale muziekjes.
10.00 Nws. 10.02 Mengelmuze. 11.00 Nws.
11.02 Muziek bij de koffie. 12.00 Nws. 12.02
Transistor. 13.00 Nws. 13.02 Top dertig. 14.30
Lagelanders. 15.00 Nws. 15.02 Actualiteiten.
15.05 Klein chanson. 16.00 Nws. 16.02 Actua
liteiten. 16.05 lORRRRrrrrr 17.00 Nws.
17.02 Actualiteiten. 17.05 Verzoekplaten.
BRUSSEL 324 m
12.00 Nws. 12.03 Lichte muziek. 12.40
weerbericht. 12.48 Lichte muziek. 12.55 Bui
tenlands persoverzicht. 13.00 Nws. 13.20 Ta-
felmuziek. 14.00 Nws. 14.03 Lichte muziek.
15.00 Nws. 15.03 Kamermuziek. 15.55 Con
cert. 16.00 Nws. 16.03 Beurs. 16.09 Dans
muziek. 17.00 Nws. 17.15 Lichte muziek.
17.30 Koorwedstrijd. 18.00 Nws. 18.03 Voor
de soldaten. 18.28 Paardesport. 18.30 Keurig
Frans. 18.32 Lichte muziek. 18.45 Sport. 18.52
Taalwenken. 18.55 Lichte muziek. 19.00 Nws.
19.45 Lichte vocale muziek. 20.00 Openbaar
Kunstbezit. 20.15 Kamermuziek. 21.56 Clave-
cimbel. 22.00 Nws.
VOOR WOENSDAG
NEDERLAND I
17.00 Voor de kinderen. 18.45 De Minimo-
len. 18.50 Journaal. 18.55 Reclame. 19.00 Va
kantie in Lipizza (TV-film). 19.25 Internatio
naal agrarisch nieuws. 19.51 Stichting Socu
tera. 19.56 Reclame. 20.00 Journaal. 20.16 Re
clame. 20.20 Uitzending van de PSP. 20.30
Edison (speelfilm). 22.15 Holland Festival
22.40-Journaal.
NEDERLAND II
20.00 Nws. 20.01 Reclame. 20.05 München
(filmreportage) 21.35 Eten in overvloed.
22.10 Reclame. 22.15 Journaal.
VOOR DONDERDAG
NEDERLAND I
18.45 De Minimolen. 18.50 Journaal. 18.55
Reclame. 19.00 De Verrekijker. 19.10 Van
gewest tot gewest. 19.30 Mensen in de sport.
19.53 Toeristische tips. 19.56 Reclame. 20.00
Journaal. 20.16 Reclame. 20.20 Achter het
nieuws. 20.45 Voordracht. 20.50 Cathy (TV-
spel). 22.10 Zangvoordracht. 22.50 Journaal.
23.00 Teleac - Automatisering.
NEDERLAND II
20.00 Nws. 20.01 Reclame. 20.05 Geen be
ter leven dan buitenleven (TV-film). 20.30
Groeten uit Denemarken. 21.25 Filmimpres
sie van de badplaats Saint Tropez. 21.45 Van
Nul uur één tot middernacht (detective-
TV-film) 22.10 Reclame. 22.15 Journaal.
22.30 Dichterbij.
