Proefschrift over persreacties
op de Russische revolutie
SLEUVENGRAVER TE WATER CELATEN
ZWEEDS VERKEER DIT JAAR
VAN LINKS NAAR RECHTS
ZWEEDSE POSTAUTO MET
VLOERGREEP VAN D.A.F.
Automatische versnelling
voor de oorlog beproefd
BOMANS AAN DE TOTEMPAAL
Mr. Kranenburg
kapittelt de
Zaanstreek
Gouden insigne
voor L. Vink
Na langste dag
iets warmer
Velsense jongen
aangehouden
DONDERDAG 22 JUNI 1967
9
Talrijke voorbereidingen
Op zondag 3 september om vijf uur 's mor
gens zal Zweden van links op rechts verkeer
overgaan. Na vier jaar voorbereiding is dan
een besluit van de Zweedse „Rijksdag" werke
lijkheid geioorden en kan men nauwkeurig gaan
becijferen hoeveel geld deze overgang de
Zweedse staat heeft gekost. Volgens de begro
ting beloopt dit zo'n zeshonderd miljoen Zweed
se kronenmaar het is tijdens de voorberei
dingsjaren duidelijk geworden dat er wel geld
bij zal moeten. Voor een deel wordt dit opge
vangen door een tijdelijke extra-heffing op mo
torvoertuigen.
Operatie
Interesse
Experiment van Chevrolet
„Besluiteloosheid brengt
samenvoeging in gevaar'
Zweden is een zeer gemotoriseerd land en H-day (H
staat voor „hoger", wat „rechts" betekent) heeft heel wat
voorbereiding gekost. Bussen en trams in verschillende
Zweedse steden zal het tramverkeer met ingang van
H-day worden beëindigd moesten worden omgebouwd.
De in- en uitgang van deze openbare vervoermiddelen
werden aan de andere zijde van het voertuig geplaatst,
en de bestuurderszetels moesten eveneens naar de andere
kant verhuizen. Bij de bouw van nieuwe bussen heeft men
rekening gehouden met het toekomstige rechts rijden. Bij
deze laatste behoeven slechts de tijdelijke in- en uitgan
gen te worden dichtgemaakt.
De wegen werden uitgerust met verkeerstekens ter
rechterzijde en omdat het verkeer niet mocht worden
geblokkeerd gebeurden deze werkzaamheden vaak 's nachts
Om chaos te vermijden werden de nieuwe verkeerstekens
zodra zij gereed waren afgedekt. In de nacht van 2 op 3
september zullen militairen en vrijwilligers in geheel
Zweden de kap van deze geleiders en verkeersborden
halen en de oude tekens aan de linkerzijde bedekken.
De definitieve overgang van links naar rechts wordt
als alles naar wens verloopt uitgevoerd met de precisie
van een militaire operatie. Voor het overgangstijdstip zal
het verkeer enige uren worden stilgeleggd. In deze tijd
worden de nieuwe verkeerstekens „onthuld". Even voor
vijf uur zullen de links geparkeerde auto's naar de over
zijde van de straat moeten worden gereden; klokslag vijf
kan men zijn gang gaan, ditmaal rechts rijdend en met
enige tijdelijke snelheidsbeperkingen.
De laatste weken voor H-day zal de voorlichting over
de aanstaande wisseling van rijbaan langzaam naar een
hoogtepunt worden gevoerd. Via de kranten, de televisie
en de radio zal men vrijwel dagelijks over de nieuwe
maatregelen worden geïnformeerd.
Als de Zweedse operatie is voltooid, is er op het vaste
land van Europa geen enkel land meer waar het verkeer
zich nog links voortbeweegt. Tsjechoslowakije, Portugal,
Oostenrijk en Hongarije hebben al enige tijd geleden
rechts verkeer ingevoerd.
Behalve in Groot-Brittannië, rijdt men binnen Europa
nog links op Cyprus, Malta, Ierland en IJsland. Dit laatste
land wacht met belangstelling het Zweedse experiment af.
Ook daar overweegt men rechts te gaan rijden.
In Zweden heeft het besluit overigens wel enige voeten
in de aarde gehad. Maar het groeiend aantal ongelukken
van buitenlanders in Zweden en van Zweden in het
buitenland dwong tenslotte tot een beslissing; ook al
omdat Zweden zich wat het verkeer betrof wilde
aansluiten bij de rest van de Europese landen.
Op 10 mei 1963 nam de Zweedse Rijksdag het besluit
van links op rechts verkeer over te gaan en spoedig daar
na werd 3 september 1967 gekozen als de datum van
ingang. Dit is onder meer gebeurd op psychologische
gronden. Men overwoog dat de Zweden na de vakantie
de nieuwe maatregelen beter in zich konden opnemen,
dan ervoor.
Chevrolet heeft een experimentele auto ontworpen,
die de naam Astro heeft gekregen. De auto die nau
welijks een meter hoog is, wordt aangedreven door
een achterin geplaatste zescilinder boxermotor met
bovenliggende nokkenas. Het vermogen is 240 SAE-
pk bij 7200 t.p.m.
De auto is zodanig geprofileerd, dat bij hoge snel
heden het omhoog komen van de neus wordt verhin
derd. Slechts de inlaten voor de koellucht van de
schijfremmen en van de ventilatie in het passagiers
ruimte breken de gestileerde vormgeving.
De carrosserie is van glasvezel: ze heeft geen por
tieren. Inplaats daarvan kan het dak via een eenvou
dige druk op de knop geopend worden, waarbij
tegelijkertijd de twee zetels naar boven en naar voren
komen. De bestuurder en de passagier nemen hierin
plaats en zakken tegelijk met het dak terug in de
wagen. De auto heeft een periscoop op het dak, die
als achteruitkijkspiegel dienst doet. Inplaats van het
gebruikelijke stuurwiel, heeft de wagen twee hand
grepen.
De automatische versnellingsbak wordt reeds lang
niet meer gezien als een technisch nieuw snufje. Dat
kan ook moeilijk als men weet, dat de ontwikkeling
van een automatische transmissie sommige fabrieken
reeds voor de oorlog bezig hield. Als voorbeeld Aus
tin: in 1934 introduceerde dit merk de zogenaamde
Hayes automatische schakeling op zijn 16 en 18 hp-
modellen. Deze transmissie bestond uit een normale
platenkoppeling met pedaal en een compact gebouwd
huis, waarin komvormige schijven door frictiewielen
waren verbonden, om zo een variabele overbrenging
te krijgen. Het schakelen gebeurde automatisch, maar
was door middel van een handel aan het stuur te be-
invloeden.
Kort gezegd: koppeling en gaspedaal werden op de
normale wijze bediend, maar de juiste overbrengver-
houding werd automatisch gekozen in relatie met het
toerental van de motor.
Austin rustte sommige wagens met dit systeem uit
en beproefde deze transmissie met goed gevolg over
een afstand van 130.000 kilometer. Het systeem werd
echter niet verder ontwikkeld voor de produktie. De
automatische transmissie waarmee dit merk nu zijn
wagens uitrust van de Austin Seven tot aan de
Vandenplas Princess is onder meer het resultaat
van de ervaringen die men voor de oorlog met deze
Hayes apparatuur opdeed.
Het is overigens opmerkelijk dat de ontwikkeling
van de automatische bak, die zich reeds lang geleden
aankondigde, nu pas goed op gang is gekomen. Niet
alleen grote personenwagens, maar ook de auto's in
de kleine klasse kunnen uitgerust worden met een
automatische transmissie, die in sommige gevallen
nog naar believen met de hand kan worden ge
schakeld.
De Zweedse posterijen gaan op grote schaal ge
bruik maken van een bestelwagen die de vloergroep
van de DAF personenwagen bezit. Na uitgebreide
proefnemingen zijn de eerste duizend van deze post
wagens in aanbouw. Ze bezitten de motor en de
variomatic van de DAF 750. Bij .het ontwerp van de
Zweedse firma Kalmar Verkstadaktiebolag is de
ruimte voor de chauffeur zo groot mogelijk gehou
den. Het wagentje heeft een gewicht van 850 kg.
Het laadvermogen is ongeveer 400 kg.
Doorsnede van de Hayes automatische trans
missie zoals toegepast op de Austin 16 en
18 modellen van 1934. Vanaf de prise-as (1),
die het motorvermogen van de koppeling in
ontvangst neemt, wordt dit via de hoofd
as (2) overgebracht op de voorste en achter
ste schotelvormige schijven (3 en 4). De ver
stelbare rollen (5) worden tussen de schotel
paren (4-7 en 3-7) geklemd en wel zodanig
dat zij de aandrijving in de gewenste ver
houding via de dubbele schotel (7) en de
bus (8) op de uitgaande as overbrengt. Het
principe van de Hayes transmissie berust op
een traploze overbrenging door middel van
wrijving. Tandwielen worden alleen voor de
achteruit toegepast.
Op de werf van de Rotterdamse
Droogdok Maatschappij is gistermid
dag de sleuvengraver bouwnummer
„BAR 279" te water gelaten. Dit
vaartuig zal worden gebruikt om
pijpleidingen van boorplatforms
naar de wal, in de zeebodem in te
graven. Het 91 meter lange schip
wordt bemand door zestig koppen.
De commissaris der koningin in Noord-
Holland mr. F. J. Kranenburg, heeft de
Zaanse gemeentebesturen gezegd dat de
bewijslast inzake het vraagstuk van sa
menvoeging van de Zaangemeenten is
omgekeerd. Nu het rapport, dat het In
stituut voor Bestuurswetenschappen op
verzoek van de Zaangemeenten heeft uit
gebracht, adviseert tot samenvoeging,
moeten, aldus de commissaris, de tegen
standers bewijzen dat een dergelijke sa
menvoeging niet nodig is.
Mr. Kranenburg noemde het rapport-
Belinfante een wetenschappelijke pres
tatie. Deze kan niet beantwoord worden
met twijfel aan de deskundigheid en de
objectiviteit van de samenstellers. Dat de
burgemeester van Koog aan de Zaan
onder zijn ingezetenen over de samen
voeging een referendum wil houden
noemde de commissaris ,,een spelletje
spelen met de bewoners". Deze bevolking
heeft namelijk al haar stem uitgebracht
bij de raadsverkiezing.
Onder invloed van de Coentunnel en
andere verkeersverbeteringen is de Zaan
streek de laatste jaren veel meer open
komen liggen, verklaarde mr. Kranen
burg, maar de Zaanstreek heeft de men
taliteit nog niet om de mogelijkheden die
een nauwer contact met andere gebieden
geeft aan te grijpen. Mr. Kranenburg
zei bang te zijn dat de Zaanstreek op
dit punt faalt ten gevolge van besluite
loosheid.
Hij deelde mee dat de minister van
Binnenlandse Zaken, mr. Beernink, de
opvatting van Gedeputeerde Staten over
het rapport-Belinfante heeft gevraagd
en dat Gedeputeerde Staten vóór half
oktober de mening van de Zaanse ge
meenteraden willen weten.
In verband met zijn 25-jarig lidmaat
schap van één der bij het Christelijk
Nationaal Vakverbond aangesloten bon
den, is aan de heer L. Vink, Gilden
laan 273 in Velsen-Noord het gouden
CNV-insigne uitgereikt. Dit geschiedde
tijdens een intieme bijeenkomst van de
Christel. Metaalbedrijfsbond CMB, waar
van de heer Vink lid is.
Godfried Bomans, gekneveld en ge
bonden aan de totempaal van het
indianendorp in de Linnaeushof, na
dat hij, zoals wij gisteren vermeld
den, dit dorp voor geopend had ver
klaard. Met pijnlijk vertrokken ge
zicht, maar met van plezier glinste
rende ogen, onderging de auteur zijn
„straf', die hem door de jeugdige
indiaantjes was opgelegd. Nadat Bo
mans was bevrijd, rookte hij de
vredespijp mét de Apachen en Nava-
ho's, ondertussen genietend van en
kele (rymbolis^he Indiatyendansen,
die bij het kampvuur werden opge
voerd. Honderden belangstellenden
genoten met hem van het kleurige
schouwspel, dat een veelbelovend
begin betekende van een experi
ment, dat uniek is in Europa.
(Van onze weerkundige medewerker)
Vanmorgen om 3.23 uur bereikte de
zon het hoogste punt, zodat officiéél dit
jaar de langste dag op 22 juni valt.
Met de warmte wil het nog niet. Slechts
enkele dagen is het kwik boven de 20
graden gekomen, maar aan de kust niet
één dag boven de 18 graden. Maar vol
gens Engelse meteorologen zullen wij
binnenkort over de temperatuur geen
klachten meer horen en zal de parapluie
er slechts zelden aan te pas komen. In
een prognose van de Engelse weerdienst
worden namelijk tot half juli voor West-
Europa de komende weken dominerende
activiteiten van hogedrukgebieden ver
wacht met weinig neerslag en in juli
perioden van warmer zomerweer.
(Van onze correspondent)
UTRECHT De kennis, die de Neder
landse pers had van de Russische toe
standen ten tijde van de revolutie, liet
over het algemeen te wensen over. Het
oordeel over deze omwenteling, zoals in
de Nederlandse kranten uit die jaren naar
voren kwam, werd wezenlijk bepaald door
ideologische veronderstellingen en voor
ingenomenheden. Bovendien werden de
reacties in onze pers belangrijk beïnvloed
door het sterke verlangen naar wereld
vrede.
Dat zijn enkele opvallende conclusies
van dr. Th. J. Stoelinga uit Utrecht, die
tot doctor in de letteren is gepromoveerd
op een proefschrift, getiteld „Russische
revolutie en vredesverwachtingen in de
Nederlandse pers maart 1917- maart
1918". In deze dissertatie worden de re
acties in de Nederlandse pers op het dra
matische revolutionaire gebeuren in Rus
land tijdens de jaren 1917-1918 grondig
onderzocht en geanalyseerd.
Het eerste deel van het proefschrift be
vat een onderzoek naar de houding van
de Nederlandse pers tegenover beide oor
logvoerende partijen. Dr. Stoelinga kwam
daarbij tot de stelling: „De opvatting dat
de stemming in Nederland tijdens de
eerste wereldoorlog overwegend anti-
Duits was, is onjuist". Hij weet dit over
tuigend aan te tonen aan de hand van
vele hoofdartikelen waaruit blijkt dat men
toen vond dat, na enkele jaren oorlog,
Duitsland en Oostenrijk de vrede wilden.
Die zou, aldus vele kranten, echter tegen
gehouden worden door de wil van de
„Entente"-landen Duitsland en Oostenrijk
absoluut te verslaan door te vechten tot
het einde. Alleen De Telegraaf stond in
die jaren aan de zijde van de Entente
(Frankrijk, Engeland en Rusland) en was
tegen Duitsland en Oostenrijk.
Dr. Stoelinga wijst er in zijn voorwoord
op, dat de eigentijdse pers de voornaam
ste bron van informatie is voor wie zich
een beeld wil vormen van de reacties
o p bepaalde belangwekkende gebeurte
nissen. Hij heeft daarmee evenwel nog
niet gezegd, dat kranten ook kunnen die
nen als bronnenmateriaal voor het feite
lijk gebeuren zelf. Zijn critiek op de be
richtgeving van Nederlandse kranten
over de Russische revolutie wijst er
zelfs op, dat hij in de pers geen al te
betrouwbare weergave van de feiten vond.
Van dr. Stoelinga's proefschrift zal bij
uitgeverij Fibula van Dishoeck te zijner
tijd een handelseditie verschijnen.
Een zeventienjarige jongen uit Velsen
is woensdag in Beverwijk gearresteerd
wegens schennis der openbare eerbaar
heid. Hij is aan de Velsense politie
overgegeven, waar hij nog bekende in
zeven gevallen ontucht met kinderen te
hebben gepleegd, meestal in de omge
ving van de Sterrenwijk in IJmuiden.
