Processen tegen oorlogsmisdadigers zijn
voor de Duitsers een dood probleem
Theater van menselijke
ontoereikendheid
...dankzij de
AMRO-Salarisrekening.
Want die geeft
(Plus alle giro-mogelijkheden)
AMRO BANK
ïDUJARDI
VIEUX
SPAARBANK
EN
ALLE BANKZAKEN
m
BP-raadsfractie
krijgt proeftijd
Straatsburg geeft
voorrang aan klacht
tegen Griekenland
AMSTERDAM-ROTTERDAM BANK
ZATERDAG 7 OKTOBER 1967
Gang van zaken
T riest
Bewezen?
Belangrijke bijkomstigheid: u
heeft dan meteen uw eigen vaste
bank voor vele andere bankdien
sten. Zoals bijvoorbeeld: de
spaarmogelijkheden van 4
t/m 6% rente, de AMRO-
lening, verzekeringen, beleg
gingsadviezen enzovoorts.
Bij elk kantoor van de AMRO
Bank ligt een gratis folder
over de AMRO-Salaris-
rekening voor u klaar.
Betilen
Russische kerngeleerde
wil in Canada blijven
Kerkelijk nieuws
In Amsterdam
MOLENDIJK
Meer dan 2 miljoen spaarders.
Meer dan f 5 miljard spaargeld.
Meer dan 1300 vestigingen.
(door Rudolph Bakker)
STUTTGART. Toen eind vorig jaar het Sobibor-proces in
Hagen ten einde liep werd een opinie-peiling verricht om na te
gaan wat de bevolking over dit oorlogsmisdadigersproces
wist te vertellen. Hoewel de zittingen meer dan een jaar in
beslag genomen hadden en de kranten er regelmatig over
hadden bericht kon zo goed als niemand van de gevraagden
een bevredigend antwoord geven. Sommigen dachten dat
Sobibor wel een nieuw wasmiddel kon zijn.
Op 20 oktober van het vorig jaar begon in Stuttgart een
nieuw proces. Dit Lemberg-proces is nog steeds niet afgelopen
en hoewel de uitspraak op afgelopen september was gesteld
zal het nu zeker nog tot in 1968 voortduren. De Stuttgarter
Zeitung is het enige dagblad dat getrouw van alle zittingen
een verslag heeft afgedrukt. De Lemberg-affaire wordt „het
vergeten proces" genoemd. Maar ook het Sobibor-proces werd
al zo gedoopt. Het ziet er naar uit dat alle lopende en nog
komende processen „vergeten processen" zullen zijn. Tot na
1975 zullen nog nieuwe processen worden aangevangen, aldus
het centrale instituut in Ludwigsburg, dat de eerste onder
zoekingen verricht en de zaken dan verder geleidt naar de
betreffende openbare ministeries.
In Darmstadt begon afgelopen maandag
het Babij Jar-proces. In een groeve bij
Babij Jar, niet ver van de hoofdstad van
de Oekraine, Kiev, werden op 29 en 30
september 1941 33.771 joden door de S.S.
neergeschoten. Tot het complex behoort
ook de kindermoord van Bjelaja Zerkov.
Het gaat om negentig kinderen, van zui
gelingen tot zevenjarigen, die aanvanke
lijk van de slachting waren overgebleven.
Ze waren in een barak samengebracht,
waar ze zonder voedsel en verzorging
waren. Ondanks pogingen van een geeste
lijke van de Wehrmacht werden de kinde
ren door hetzelfde „Sonderkommando 4a"
van de „Einsatzgruppe C" vermoord.
Bij het begin van een ander proces, af
gelopen maandag, betrad de aangeklaag
de Leopold Windisch de rechtzaal onder
het uitroepen van de woorden: „Is hier
misschien toevallig nog een volkermoor
denaar in de zaal?" Windisch wordt er
van beschuldigd meegewerkt te hebben
aan de moord op 12.800 joden in Wit-
Roetenië. Ook zou hij in Lida bevel heb
ben gegeven tot de „Ausrottung" van 86
zigeuners. Het vooronderzoek duurde drie
jaar.
De gang van zaken bij al deze proces
sen is veelal dezelfde. De vriendelijke
president van de gezworenen-rechtbank,
die onvermoeibaar boort en af en toe op
recht geschokt is bij wat hij hoort. Wat
bij de buitenlandse toehoorder in de zaal
dan de reactie opwekt: waar was deze
president dan voor en in de oorlog en
weet hij ook al niets van de „Kristall-
nacht" en het lot van Von Ossietzky. Dan
zijn er de gezworenen: brave handwerks
lieden, een of meer lagere ambtenaren
zo zien ze er tenminste uit en een
huisvrouw. Ze vertrekken geen spier van
hun gezichten en zitten daar, soms een
jaar lang of langer.
Links en rechts van de rechtbank tro
nen de beklaagden op amfitheatersgewijs
aflopende banken. Bij hun binnentreden
en de daarop volgende verwarring onder
scheidt men de meesten niet van hun
advocaten, van de mensen in de zaal.
Wanneer de toeschouwer met bevrediging
een misdadigerstype denkt te hebben ont
dekt blijkt het de griffier te zijn of een
ander officieel personage. Onder de be
klaagden zijn er altijd een paar die zich
misdragen door onder het horen van de
getuigen te lachen, verongelijkte gezich
ten te trekken, of andere ontoelaatbare
gezichten.
Ze vinden aan elkaar steun, maar pro
beren ook elkaar zwart te maken. Meest
al wenden ze voor een geheugen te heb
ben als een zeef, zodat bijvoorbeeld in
het Auschwitzproces een aangeklaagde
apotheker niet meer wist of hij met Kerst
mis bij het aankomen van de treinen met
joodse slachtoffers was geweest, of thuis
voor een Duitser een absoluut ongeloof
waardige geheugenstoornis.
De taktiek van de beklaagden is óf
te beweren dat zij op het voor hen ge
vaarlijke moment niet in het kamp waren,
of wel te verklaren dat zij met zekerheid
weten dat S.S.-kameraad X of Y de
schanddaad heeft begaan. Het is dan
sltijd zeker dat X of Y al jaren dood is
Het meest trieste hoofdstuk, en het aan
grijpendste, vormen de getuigen. Ze
komen uit de Verenigde Staten, Israel,
De poort van het concentratiekamp.
Auschwitz, met de rails waarop
treinladingen joden werden aange
voerd voor de crematoria.
haald. Gek van verdriet zwierf ze vier
dagen rond. Ze verstopte zich onder aar
dappelloof. Niemand wilde haar te eten
geven. Toen meldde ze zich.
Het verhaal duurt te lang en de rech
ter dommelt in. Als ze over het kamp
begint schiet hij overeind. Daar begint
zijn taak weer. De vrouw vertelt gezien
te hebben hoe een jongen door een van
de beklaagden uit zijn barak werd ge
haald, en toen zo werd geslagen dat ze
het gezicht moest afwenden. Later zag
ze het slachtoffer in een plas bloed lig
gen, de jongen bewoog niet meer. De
advocaat van de beklaagde staat op en
vraagt kwasi-slim: „Als u het hoofd had
afgewend, hoe wist u dan dat de jongen
onbeweeglijk in een plas bloed lag?
Maar de vrouw is slimmer dan de ad
vocaat, uit naïeviteit. Ze raakt niet
meer onder de indruk van het haar voort
durend ingeprate gevoel van onzeker
heid. Natuurlijk was het menselijk, dat
ze later wéér gekeken had. Ze slaat haar
handen voor haar ogen en zwijgt. De ad
I vocaat een ingebeelde provinciale
I beau gaat weer zitten.
De derde getuige die dag is een man
Hij ratelt aan één stuk door, maar als de
rechter op een bepaalde S.S.-actie komt,
stokt hij plotseling en barst in tranen
uit. De zitting wordt geschorst. De be
klaagden vormen onderonsjes, lacherig
en van zichzelf overtuigd.
Zo slepen deze processen zich eindeloos
voort. De tenslotte uitgesproken straffen
verwekken meestal opzien door hun mild
heid. Maar waren de aangevoerde be-
I schuldigingen dan ook volgens de strenge
rechtsregels daadwerkelijk bewezen?
Het hoofd van de politieke afdeling van
de Stuttgarter Zeitung, die van dlle meer
dan honderd zittingsdagen van het Lem
bergproces een verslag in zijn krant liet
Polen, een enkele woont in Duitsland. Ze afdrukken, is er heilig van overtuigd dat
zijn oud, in de war van de verre reis zo goecj ajs niemand de verslagen leest,
en zenuwachtig. Meestal zijn ze ook een- jjjj krijgt over het onderwerp ook geen
voudig van geest. Al deze factoren bijeen ingezonden brieven. De berechting van de
hebben tot gevolg dat ze op het moment oorlogsmisdadigers is voor de Duitsers een
dat het er op aan komt niet begrijpen dood probieem. Maar de rechtbanken wei
wat de bedoeling van de vragen van de geren de tüegang tot de betreffende docu-
president is en wat de draagwijdte van menten en stukken, die zij vaak in jaren-
hun antwoord kan zijn. Hun geheugenver- lange moeizame arbeid bij elkaar hebben
lies is vaak even opzienbarend als dat gegaard en die daarom van grote histo
vgn de beklaagden. rische betekenis zijn.
De' processen worden dan ook naar- Wanneer de Duitse kranten over de pro-
mate het moment van het gebeurde ver- cessen niet meer berichten is daarmee de
der weg komt te liggen steeds meer een enige bron voor het publiek en het nage
theater van de menselijke ontoereikend- slacht opgedroogd. Inderdaad voltrekken
heid, een van de feiten losgemaakte de meeste oorlogsmisdadigersproces-
staalkaart van de gruwelijkste van 's sen zich de laatste jaren onder een abso
mensen listen en lagen, ook met betrek- luut stilzwijgen van pers en publiek. De
king tot de hardleerse schurken, hun getuigen komen en gaan en raken steeds
kwasi-listige leugenspel en hun kwasi-op- meer in verwarring. De beklaagden lie
rechte onschuld-bekennen. gen er maar op los en weten steeds ze
Al deze dingen waren ook w'eer bij het kerder dat ze er met een paar schram
Lemberg-proces te observeren, waarvan men van af komen.
ik een zitting meemaakte. De feiten, hoe Verdedigers a'ls de befaamde dr. Asche
gruwelijk ook, doen in dit verband weinig nauer bewegen zich steeds lustelozer
ter zake: tussen 1941 en 1944 werden de steeds zekerder van zichzelf, door de
.oden uit het district Lemberg „ausge- rechtzalen. De euthanasie-arts Bohne, na
rottet". Het gaat om de dood van 139.329 jarenlang zoeken in Zuid-Amerika gevon
oodse slachtoffers. Vorig jaar oktober den en beschuldigd van medeplichtigheid
begonnen de zittingen. aan de moord op vijftienduizend geestes
Er zijn nog vijftien beklaagden over. zieken, zal binnenkort waarschijnlijk we
waarvan er negen kort na het begin van gens „ouderdomszwakte" met meer voor
het proces na aanvankelijke invrij- zijn rechter hoeven te verschijnen
heidstelling weer werden gearresteerd.
Het gaat niet alleen om een geplande I L>,.fpwtip
moord. De beklaagden hebben hun slacht
offers zonder opdracht doodgeslagen, on- Hamburg stal een arme vrouw vier
dersteboven aan een boom gehangen, met
prikkeldraad vastgebonden en alleen zout luiers van de waslijn van haar buurvrouw
water te drinken gegeven. Ze hebben een De buurvrouw zag de diefstal en vergaf
om brood smekend jong meisje neerge
knald, baby's uit het raam van de be- i ADVERTENTIE
vallingszaal op vrachtwagens gesmeten,
hun slachtoffers door herdershonden
laten verscheuren.
de wanhopige moeder. Maar een andere
buurvrouw sloeg het tafereel, hangend uit
haar raam, gade. Ze meldde het de poli
tie. De moeder werd aangeklaagd. In
deze klikkende buurvrouw smeult de po
tentie van de kampbeul. Ze smeult in
vele buurvrouwen en -mannen en alleen
een misdadig regime maakt van de klik
kende buurvrouw een Ilse Koch.
Bij de zelfmoord van Ilse Koch schreef
Der Spiegel": „In de Messalina van de
concentratiekampen hadden de Duitsers
een persoon gevonden, waarover zij ton
nen vol laf zwijgen, „Nicht-gewusst"
hebben en een gemakkelijk „Befehl ist
Befehl" konden uitstortenNu zijn
we zover dat we alleen nog maar de
„moordenaars", de „ware schuldigen
zoals het zelf-verraderlijk heet, achtervol
genmaar de wereld, waarin Ilse
Koch onschuldige mensen kon kwellen,
heeft vele auteurs. Tot degenen die deze
wereld hebben gemaakt behoort intussen
beslist niet Ilse Koch". Men zou „Der
Spiegel" corrigerend kunnen zeggen: „Be
slist niet alléén Ilse Koch".
Dit monument zorgt ervoor, dat de
herinnering aan Auschwitz levend
blijft.
ADVERTENTIE
Salarisverhoging..
3 Vlo rente
Een uit Amerika overgekomen oudere
vrouwelijke getuige, één van de 149 op
geroepen getuigen, moet haar beulen I
herkennen, die van links naar rechts op
haar neer kijken. Ze raakt in verwarring
en zegt maar wat. De beklaagden grijnzen J
tevreden. Dan vertelt de getuige het ver
haal van de twee mannen, die aan de I
boom vastgebonden stonden. Waar stond
de boom, vraagt de rechter. De vrouw
wordt een plattegrond voorgehouden. Ook
haar beul moet komen kijken, hij ademt
bijna in haar hals.
Ze bedenkt zich dan dat er twee bo
men waren. Ook weet ze niet meer of I
de mannen met prikkeldraad of gewoon I
draad waren vastgebonden. „Weet u dat
werkelijk niet meer?" vraagt de bijzit
ter. De vrouw aarzelt nog meer. Ze weet I
ook niet meer of er een wacht voor de
poort stond.
De tweede vrouwelijke getuige komt
uit Polen. Ze spreekt uitsluitend Pools Boris Dotsenko, een Russische deskundige
en de tolk komt in actie. Maar de vrouw op het gebied van de theoretische kern-
blijft maar doorpraten en de tolk krijgt wetenschap, heeft in de Canadese stad
geen kans, ondanks de herhaalde inter- Edmonton bekend gemaakt dat hij beslo-
venties van de president van de recht- ten heeft niet naar de Sovjet-Unie terug
bank, die steeds kribbiger wordt. te keren. Dotsenko, die directeur was van
„Hoe kwam u in het kamp?" De vrouw het kernlaboratorium van de universiteit
was bij een razzia gevlucht. Haar ou- van Kiev, kwam een jaar geleden met
ders, zuster, man en kind waren opge- verlof naar Canada
Schiedam
EDMONTON (Reuter). De 41-jarige
Vrije Evang. Gemeenten.
Beroepen te Utrecht-N. H. E. van der
Bij jr. te Goouda.
Geref. Kerken (vrijgemaakt)
Beroepen te IJmuiden H. J. Nijenhuis
te Spakenburg.
Geslaagd voor het prop. ex. theologie de
heren L. W. de Graaff te Giessendam-
Nederhardinxveld en P. K. Meijer te
Zwolle.
Chr. Geref. Kerken
Beroepen te Maassluis W. van Sorge,
kand. te Apeldoorn.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. De Amsterdamse ge
meenteraadsleden van de Boerenpartij,
hebben van partijbestuur en leden drie
maanden proeftijd gekregen om de onder
linge ruzies in een goede verstandhou
ding om te buigen en een betere samen
werking met de andere fracties in de ge
meenteraad tot stand te brengen.
De Boerenraadsfractie bestaat uit drie
man. Voorzitter N. Verlaan wordt sinds
enige tijd 'niet alleen geboycot door de
andere fracties, maar kon het bovendien
niet vinden met zijn eigen partijleden.
Hijweigerdeechter zijn raads lidmaatschap
op te zeggen.
Boerenleider Koekoek is donderdag
naar Amsterdam gereisd om een door cir
ca 50 partijleden bezochte vergadering in
het J. Obrechtshuis te leiden. Na af
loop liet de voorzitter van de afdeling
Amsterdam de buiten wachtende journa
listen weten dat tot een proeftijd was
besloten. Boer Koekoek zei later echter:
„Ik weet niets van een proeftijd. In de
Boerenpartij zit voor jullie geen nieuws.
Daarvoor moet je bij de regeringspartij
en zijn. Ga maar eens kijken bij de
K.V.P."
ADVERTENTIE
VOOR EEN PERFECTE HUID- en
HAARVERZORGING naar SALON
SANTPOORTERPLEIN 1 - TEL. 60643
SAUNABADEN
STRAATSBURG De Europese Com
missie voor de rechten van de mens heeft
besloten de door de Scandinavische landen
en Nederland tegen het Griekse militaire
bewind ingediende klachten als één geheel
met voorrang te behandelen. Zij heeft de
Griekse regering verzocht vóór 15 novem
ber haar oordeel over de ontvankelijkheid
kenbaar te maken. Zij houdt op 14 decem
ber een zitting voor hoor en wederhoor en
over de ontvankelijkheid van de klacht. De
zitting zal overeenkomstig de conventie
bepalingen besloten zijn.
ADVERTENTIE
O RAIFFEISENBANK
M227
