Minister Rusk bracht discussie op gang
In de Amerikaanse hoofdstad
praat iedereen over China
25.
Notre Dame wordt gewassen
O RAI FFEISENBANK
Utrechtse universiteit nam foto's van de zor
rHOE IS HET ONTSTAAN?^
NYLON
Vietnam-betoging
in Madrid
Lof voor kordate
politieman
Voor 23.000
Tibetanen weer
uitzicht op een
nieuw bestaan
spaarbank en alle bankzaken
TIJDELIJKE TYPISTE? STENOTYPJ
WOENSDAG 25 OKTOBER 1967
15
Discussie
EEN KEIJZER TAPIJT
PER METER2
China-experts
Onnodig
Grote vraag: welke kleur
zal schone kerk vertonen
-
Tijdens I de Raiffeisen-spaarweek
is het sparen extra aantrekkelijk
Precisietechniek
Nederlandse
vluchtelingenhulp
Dit woord:
SCHROBBERING
Dit woord:
PLEIZIER
Dit woord:
GOOCHELEN
Dit woord: IRONIE
(Van onze correspondent)
WASHINGTON. Iedereen in de Amerikaanse hoofdstad discussieert
opeens druk over China en het „gele gevaar", dat minister van Buiten
landse Zaken Dean Rusk leek op te roepen tijdens z(jn persconferentie
van 12 oktoher toen hij zei dat er binnen enige tientallen jaren een mil
jard Chinezen, bewapend met kernwapens, zullen zijn. Rusk zei dit om
kracht bij te zetten aan zijn betoog dat de Verenigde Staten voor hun
eigen veiligheid vechten in Vietnam, suggererend dat een communistische
overwinning in dat land een overwinning zou zijn voor China's ideaal van
de wereldrevolutie en zijn leer dat nationale bevrijdingsoorlogen middelen
tot dat doel zijn.
MAAR ZIJN toespeling op de Chinese
massa's en hun agressieve ideologie deed
bij velen in Washington opnieuw de
vraag rijzen: wordt er eigenlijk in Viet
nam gevochten om de Chinezen tegen te
houden en als dat zo is hoe kan de Ame
rikaanse regering dan ooit ernstig menen
dat zij na een overeenkomst haar troe
pen binnen zes maanden zal terugtrek
ken?
En elke overeenkomst zou immers een
uiteindelijke hereniging van Vietnam
moeten worden opgenomen met het ge
vaar van communisering van het hele
land vandien. Als Washington dit ziet als
machtsuitbreiding van het gevaarlijke
China is duidelijk dat het met geen enke
le overeepkomst zal kunnen instemmen
die Zuid-Vietnam geen onafhankelijk
Westers bastion maakt en de kans daar
op lijkt uitgesloten.
Zegt Rusk dus dat de Amerikanen in
Vietnam vechten omdat Chinees expan
sionisme daar op het spel zou zijn (een
expansionisme, dat na Zuid-Vietnam te
hebben opgeslokt heel Azië zou consu
meren en een bedreiging vormen voor
Amerika), dan kan dit alleen maar in
houden dat er tot in lengte van jaren
Amerikaanse soldaten in Azië moeten
vechten en waken, zo zeggeij heel wat
critische waarnemers in Washington deze
dagen.
HET IS eigenlijk een vreemde discus
sie, want binnenskamers kan men al ja
ren lang In Amerikaanse regeringskrin
gen horen dat men Vietnam niet los kan
zien van China's dreigende onbereken
baarheid.
Sommigen (zoals president Johnsons
voornaamste adviseur op het terrein van
de buitenlandse politiek, Walt Rostow)
hebben al sinds jaar en dag betoogd dat
het om Chinees expansionisme ging en
niets anders. Dat er dus nu opeens een
dispuut is losgebarsten over minister
Rusks opmerkingen is daarom curieus en
lijkt meer te maken te hebben met de
dramatische en emotionele formuleringen
van de anders altijd koele Rusk dan met
een nieuwe wending in Amerika's poli
tieke denken.
Bovendien kan men niet eens zeggen
dat Rusk in de stijl van Rostow beweerd
heeft dat Amerika in Vietnam bezig is
China tegen te houden. Eerder verscherp
te hij de oude stelling dat een commu
nistische overwinning in Vietnam China's
ideologische prestige en zelfvertrouwen
een enorme stimulans zou geven omdat
dan bewezen zou zijn dat Pekings ge
propageerde nationale bevrijdingsoorlo
gen tot het gewenste doel kunnen leiden.
Ook om te voorkomen dat Peking, met
een Vietnamees succes in de hand, overal
aanhangers van dergelijke bevrijdings
oorlogen kan kweken, wordt in Vietnam
gevochten. Dit is eigenlijk de kern van
Rusks betoog.
Nu kan men zich natuurlijk afvragen
of de huidige situatie, waarin guerrilla's
de machtigste kapitalistische natie ter
wereld in een moeras hebben gelokt,
waaruit hij zich probeert te redden door
er steeds dieper in door te dringen on
danks verliezen en economische offers en
onenigheid thuis, niet evenzeer koren op
China's ideologische molen is.
En achteraf lijkt er nog meer reden
om de vraag te stellen of Washington,
door Zuid-Vietnam in de jaren vijftig met
allerlei ondergronds gewroet kunstmatig
in het Westelijke kamp te houden, het
conflict niet zelf tot de vuurproef ge
maakt heeft, die het nu onmogelijk
maakt een gezicht-reddend compromis te
sluiten. Doordat het geheel nu een „test
case" geworden is, waarbij China's revo
lutionaire leer en Amerika's vastberaden
heid om die geen succes te gunnen op het
spel staan, heeft Washington nauwelijks
meer bewegingsvrijheid om naar iets an
ders dan een militaire overwinning te
streven.
Dit werd kort geleden nog eens gede
monstreerd toen de Amerikanen bij de
verkiezingen in Zuid-Vietnam, die onder
hun beschermende bajonetten gehouden
werden, niet eens poogden gematigde,
neutralistische, naar een compromis met
de Vietcong strevende kandidaten voor
diskwalificatie te behoeden.
DAT DE Chinese dreiging door minis
ter Rusk juist nu weer naar voeren werd
gespeeld (kennelijk om de weinig eens
gezinde Amerikaanse bevolking te her
enigen onder het vaandel van strijd tegen
de „gele horden") heeft tenslotte nog een
aantal mensen verwonderd, die weten dat
de China-experts in de Amerikaanse re
gering een nogal originele visie hebben
op de huidige situatie in China, die hele-
ADVERTENTIE
Vervaardigd met de beroemde
tapijt-computer. Sterk, veer
krachtig. kleurecht Gemak
kelijk in onderhoud. (390 cm)
v a.
POSTBUS 39 HILVERSUM
MADRID (AFP) De Spaanse politie
heeft gisteren tweeduizend studenten
Madrid met gummiknuppels verjaagd
die protesteerden tegen de oorlog in Viet
nam. Zij droegen foto's van „Che" Gue
vara, de Vietcong-vlaggen en borden met
de woorden: „Johnson moordenaar".
Een deel van de betogers week uit naar
de faculteit van letteren en wijsbegeerte,
de politie trok een kordon om het gebouw.
maal niet lijkt overeen te stemmen met
het denkbeeld dat de hoge hren in Pe
king met argusogen op uitbreiding van
hun rijk loeren.
Volgens deze visie is de Chinese rege
ring bijna helemaal geabsorbeerd door
de binnenlandse toestand, die een uniek
experiment in massapsychologie lijkt te
zijn. In de ogen van de China-experts is
de sleutel tot begrip voor de vaak wilde
gebeurtenissen in China niet een machts
strijd in Peking tussen Mao Tse-Toeng en
Lioe Tsjau-Tsji, noch antagonisme tussen
radicalen en pragmatici.
Mao Tse-Toeng is een romantische dog
maticus, die met zijn rode gardisten pro
beert verburgerlijking tegen te gaan, al
dus de regeringsexperts, die geloven dat
Mao de zaak ferm in de hand heeft en
dat het bewuste tactiek is dat de jonge
ren soms maanden lang worden opge
zweept om bureaucratisering en verbur
gerlijking te bestrijden om daarna weer
te horen te krijgen dat autoriteit moet
worden gerespecteerd en de handen uit
de mouwen gestoken moeten worden.
Deze eb-en-vloed-tactiek moet de zaak
levend en in beweging houden zonder
dat er chaos ontstaat, aldus deze visie,
die gelooft dat dit afgezien van enige in
het Westen vaak opgeblazen incidenten
ook gelukt is.
VOOR MAO en zijn medestanders is de
poging om China's communisme zuiver te
houden en een waarachtig revolutionaire
geest wakker te laten blijven belangrij
ker dan wat ook en de wereld buiten
China, Vietnam incluis, komt bepaald op
de tweede plaats, zo kan men hier horen
betogen door experts die zeker ook het
oor van minister Rusk weten te bereiken
In het licht van deze visie lijkt een
hernieuwde nadruk op het Chinese ge
vaar daarom extra onnodig en de recente
uitlatingen van de minister, waarover
meteen een heel aantal critici in Washing
ton gestruikeld is hebben waarschijnlijk
dan ook meer met Amerikaanse politiek
en emotie te maken dan met China en
zijn zevenhonderd miljoen zielen.
(Van onze correspondent)
PARIJS Na alle Parjjse monumenten
van de Opéra tot de Are de Triomphe en
van de Madeleine tot het Louvre zal ook
de Notre Dame nu binnenkort aan een
grote schoonmaak moeten geloven. Onder
het persoonlijk oppertoezicht van de Fran
se minister van Cultuur André Malraux
worden sedert negen jaar alle wjjken van
Parijs stelselmatig van het stof en het vuil
der eeuwen gereinigd.
Enkele monumenten werden echter tot
dusver voor die reinigingswoede bewaard.
Of wel omdat de estheten het onderling
over die noodzaak nog niet eens waren
geworden of wel omdat men vreesde dat
zo'n monument tegen de beproevingen van
zo'n koude en langdurige douche moge
lijk niet bestand zou zijn, zoals men ook
heel oude mensen pleegt te ontzien.
Alle tegenargumenten zijn nu echter ein
delijk van de kaart geveegd en binnen af
zienbare tijd zullen ook de pui en muren
van de Notre Dame, die in zo'n zeven
honderd jaar niet meer gewassen werden,
voor een grote beurt in de steigers worden
gezet. De dikke bruinzwarte vetlaag, die
ook de Notre Dame overal bedekt, zal wor
den verwijderd.
De grote vraag die de minister van Cul
tuur en zijn adviseurs nu echter nog bezig
houdt is, welke kleur de Notre Dame in
haar nieuwe gedaante zal vertonen. In de
middeleeuwen waren de bouwmeesters ge
wend ook de kerken van buiten in bonte
kleuren te beschilderen, doch men weet
nog niet of die oorspronkelijke tinten on
der het vuil der eeuwen bewaard zullen
zijn gebleven. Die vraag zal ook nog niet
onmiddellijk beantwoord kunnen worden
want de minister heeft, behalve ettelijke
miljoenen ook nog verschillende jaren uit
getrokken om tenslotte eveneens de be
roemste kathedraal ter wereld grondig af
te schrobben.
WOUDENBERG. De districtscom
mandant van de rijkspolitie in Utrecht,
majoor mr. J. W. Buitendijk, heeft in
Woudenberg een bijzondere tevredenheids
betuiging van de algemeen inspecteur van
het Korps Rijkspolitie uitgereikt aan de
wachtmeester 1ste klassè D. Nagel van
de groep Leusden, die op 24 juli Wouden
berg wellicht voor een ramp heeft be
hoed. Op de avond van die dag stroomde
vloeibaar propaan uit een in de Dorps
straat geparkeerde tankauto doordat een
kraan was afgebroken. De chauffeur ren
de in paniek weg.
Wachtmeester Nagel zette alle verkeer
stop, hield het publiek op een afstand,
ging huis aan huis de bewoners opdragen
de gaspitjes uit te doen, verordonneerde
dat op straat niet meer gerookt mocht
worden en waarschuwde een monteur, die
een kwartier later de kraan onder de
tankauto herstelde.
Wachtmeester Nagel maakte pas veel
later een rapportje van enkele regels,
omdat er geen strafbaar feit was ge
pleegd.
Pas veel later werd het zijn districts
commandant duidelijk, dat het optreden
van wachtmeester Nagel veel ingrijpen
der was geweest dan uit de simpele
rapportering bleek, toen een rapport van
de arbeidsinspectie was ontvangen. Daar
in stond als conclusie dat het optreden
van de heer Nagel Woudenberg waar
schijnlijk een catastrofale explosie be
spaard heeft.
ADVERTENTIE
mmm^fOKWER
mmg
(Van onze correspondent)
UTRECHT. Twintig negatieven
van de zon, die foto's opleveren met
nog nooit eerder zo scherp waarge
nomen details van wat zich afspeelt
in de buitenste gaslaag van de zon
met zonnevlekken als centrumpunten
van energieuitstraling: dat is het
resultaat van de eerste ruimte-expe
ditie van het laboratorium voor
ruimteonderzoek van de Utrechtse
Rijksuniversiteit. Een in Utrecht ont
wikkelde camera met een door de
technische hogeschool vervaardigde
koperen lens (0.75 mm doorsnee, vijf
tig ringvormige spleten) is in het
zuiden van Nieuw-Mexico meegereisd
met een Amerikaanse raket en heeft
op een hoogte van ruim 150 kilometer
de negatieven gemaakt: vier series
van zonnestraling van vier verschil
lende golflengten, elke serie bestaan
de uit foto's met verschillende be
lichtingstijden.
Professor dr. C. de Jager, hoofd van het
ruimtelaboratorium, die verwacht dat de
beelden tot belangrijke conclusies zullen
leiden over wat wel eens de röntgenstra
ling van de zon genoemd wordt, heeft de
contacten gelegd met de Nasa, de Ameri
kaanse dienst voor lucht- en ruimtevaart.
Het heeft nogal wat voeten in de aarde
gehad, maar tenslotte waren de Ameri
kanen bereid ruimte beschikbaar te stel
len in de neuskegel van een Aerobee-
raket waarmee ze zelf een soortgelijke
camera, maar dan werkend met spiegels,
omhoog schoten.
De Utrechtse camera (500 gram, pas
send in een ruimte van 50 bij 10 bij 10
cm) is het resultaat van twee jaar voor
bereiding door dr. W. de Graaff, hoofd
van de natuurkundige afdeling van het
ruimtelaboratorium en zijn de medewer
kers L. J. Lantwaard en J. H. Dijkstra
Een fundamenteel onderdeel ervan vormt
de lens. Die röntgenlens is niet van glas:
dat zou de röntgenstralen van de zon
voor een deel tegenhouden. Voortbou
wend op een al bijna honderd jaar gele
den ontdekt principe dat lichtstralen kun
nen worden afgebogen door gaatjes in
een metalen plaat, heeft een groep van
het laboratorium voor technische fysica
in Delft onder leiding van professor Le
Poole een roostertje ontwikkeld dat on
danks zijnmiddenlijn van slechts 0,75
mm vijftig spleetjes bevat van verschil
lende breedte. De smalste is tweeduizend
ste millimeter.
Dat wondertje van precisietechniek is
ingebouwd in de camera, waarvoor een
paar onderdelen verder in de Verenigde
Staten zijn vervaardigd. Van de zomer is
eerst in „Goddard space flight center"
bij Washington de apparatuur getest en
ingebouwd. Eind september vertrok op
nieuw een Utrechtse ruimtelab-deputatie
de oceaan over voor de laatste voorberei
dingen en drie oktober ging op „Wind
sand missile range" de raket de lucht in,
„Een stabilisator hield het hele systeem
recht op de zon gericht en we kregen
prima negatieven", zegt de heer Dijkstra
voldaan. „De Amerikaanse camera werd
bij de landing beschadigd, we weten nog
niet of dit van invloed is geweest bij hun
foto's.
De exacte wetenschappelijke interpreta
tie van de foto's vergt nog maanden
werk. Tegelijk wordt er verder gewerkt
aan vervolmaking van het systeem. De
ADVERTENTIE
AMSTERDAM. De actie van het
Nederlandse Comité Vluchtelingenhulp
1966, die onder leiding stond van Twee
de Kamervoorzitter mr. Van Thiel, heeft
een netto resultaat gehad van 9.540.000.
De actie werd gevoerd in het kader van
een Europese vluchtelingenactie, waar
aan 18 landen deelnamen onder voorzit
terschap van prins Bernhard. Nederland
had hierbij de zorg voor Tibet op zich ge
nomen.
Van het ontvangen geld werd 94 pet
voor in India verblijvende Tibetaanse
vluchtelingen bestemd; 6 pet werd gere
serveerd voor vluchtelingenhulp elders.
Van het aan Tibetanen ten goede ko
mende bedrag (bijna 8 miljoen gulden)
werd 800.000 gulden uitgetrokken voor
hulp aan bejaarde en zieke vluchtelingen;
ruim 6 miljoen gulden voor het vesti
gen van agrarische nederzettingen en
ruim 2 miljoen gulden voor het stichten
van niet-agrarische nederzettingen.
Voor hulp aan de in India verblijven
de Tibetaanse vluchtelingen is een vier
jarenplan opgesteld. Als de verwachtin-
tingen niet bedriegen zullen 23.000 per
sonen eind 1970 een nieuw bestaan heb
ben gevonden. Voor 7.000 anderen het
gaat in totaal om 30.000 Tibetanen
ontbreken nog de financiële middelen.
In de hulpverlening speelt Nederland
een grote rol, niet slechts door de eigen
financiële inbreng maar ook in de co
ördinatie met andere hulpverlenende lan
den.
Sommige hulpverleningsprojecten, die
uit de Europese vluchtelingenactie zijn
ontstaan, dragen een internationaal ka
rakter. Er is bijvoorbeeld een IJslands
Nederlands project, een Belgisch-Noors-
Nederlands project en een Duits-
Nederlands-Zweeds project. In de ver
schillende agrarische nederzettingen zul
len coöperaties worden gevormd die met
modern landbouwmateriaal gaan werken
Gebleken is voorts dat de Tibetanen
een met zorg gekozen industriële oplos
sing aankunnen. Tot hun volkseigenschap
pen behoren werklust en gevoel voor de
betekenis van geld. Zij zijn zuinig en
eerlijk en weten zelfs in de meest be
hoeftige omstandigheden te sparen.
Een van de opnamen van de buiten
ste gaslaag van de zon.
fototechniek door middel van de hier ge
bruikte zoneplaatjes heeft een bepaalde
schaduwbeeldvorming als nadeel. Er
wordt gedokterd aan methoden om die te
elimineren.
De volgende lancering staat op de
Utrechtse ruimtevaartagenda voor het
jaar 1969. Dan in het kader van het „Es-
ro"-werk, het werk van de Europese orga
nisatie voor ruimteonderzoek. De moge
lijkheid is niet uitgesloten dat ook buiten
de Esro om nog een lanceermogelijkheid
gevonden wordt.
Een schrobbering is een uitbrander,
een duchtige berisping. Het woord is
op enigszins eigenaardige wijze ge
vormd, want het erbij behorende werk
woord zou moeten luiden: schrobberen.
Zo horen immers vertering en ver-
Men schrijft pleizier en zegt: plezier.
In de schrijfwijze is nog iets te zien
van de afstamming van het woord.
Het is namelijk overgenomen uit
het Frans. In die taal luidt het plaisir
en dit is het als zelfstandig naam1-
teren bij elkaar evenals bewering en woord gebruikte werkwoord plaisir dat
beweren, ontbering en ontberen, lering naast plaire voorkwam in de beteke-
en leren, bekering en bekeren. Nu is nis: behagen, aangenaam zijn. Dit
het vreemde dat een werkwoord plaisir is weer ontleend aan Latijn
schrobberen niet is opgetekend, maar placere dat hetzelfde betekende.
wel in Van Dale staat, waarschijnlijk
ter wille van schrobbering. Men moet
dit laatste woord regelrecht afleiden
van schrobben: met een bezem reini
gen. Figuurlijk gebruikt is dan schrob
ben: iemand berispen, iemand de man
tel uitvegen.
Naast goochelen komen allerlei an
dere vormen voor, zoals gokelen, gui-
chelen, kokelen, koochelen en nog
meer. Dat maakt het moeilijk een
grondvorm vast te stellen, maar het is
waarschijnlijk dat hier verscheidene
Romaanse en Germaanse woorden in
vloed op elkaar hebben uitgeoefend. Zo
kan de vorm kokeier afkomstig zijn
van het in later Latijn voorkomende
caucularius, afgeleid van cauculus:
beker. Dan is kokeier: de man die bij
zijn kunsten een beker gebruikt. An
derzijds is er zeker ook invloed van
het Latijnse joculari: grappen maken,
dat het Franse jongleur heeft opgele
verd. De vorm guichelen tenslotte
hangt samen met het oude woord
guich: grimas. Een goochelaar of gui-
chelaar is dan eigenlijk een potsen
maker, iemand die rare gezichten
trekt.
De betekenis van pleizier is: ver
maak, genoegen, genot, vrolijkheid,
pret. Vroeger noemde men een grote
tentwagen met banken waarmee een
heel gezelschap vervoerd kon worden,
een Jan Plezier. En pleiziergeld was
de belasting die men moest betalen,
wanneer men voor zijn pleizier paar
den, rijtuigen of vaartuigen hield.
Er is een Grieks woord eiroon dat
betekent: sluw, bedrieglijk. Daarbij
hoort een zelfstandig naamwoord eiro-
neia voor: geveinsde onwetendheid,
ironie. In zijn disputen paste Socrates
dikwijls de ironie in deze betekenis toe
om zijn tegenstander aan het denken
te zetten. Wie ironisch is zegt het tegen
deel van hetgeen hij meent; hij prijst
spottend hetgeen hij in werkelijkheid
afkeurt. Men kan dus voor ironie wel
zeggen: honende lof, maar er zijn
allerlei graden van ironie. Men kent
zowel goedmoedige ironie als bijtende
of zelfs snijdende. De laatste vorm na
dert het sarcasme, ook een aan het
Grieks ontleend woord, dat behoort bij
het werkwoord sarkadzein: vaneen
scheuren, openrijten, gevormd van het
zelfstandige naamwoord sarx: vlees.
1
