„Biologisch offensief^ zou de
voedselproblemen oplossen
MEDISCHE VERZORGING
IN HET WEEKEINDE
Een vorstelijke zit
staat voor u klaar
Zowel in klassiek als modern
BANKSTELLEN
van f 395.- tot f 2550.-
J
Ideeën om honger
in de wereld
uit te bannen
Voormalig directeur
Van Heijst op
vrije voeten
Laatste rennen
en draverijen
op Duindigt
J. C. van Kampen
F. J. Driessen
jj
VRIJDAG 10 NOVEMBER 1967
13
Links:dameshorloge (56187) in goud met 18-kt gouden band f715,-.
Rechts: dameshorloge (58417) in 18-kt goud f 345,-.
Breestraat 76, Beverwijk
Barteljorisstraat 1, Haarlem
E. BARTELS UIT
ZANDVOORT:
Biologisch offensief'
Bodemherstel
Zoute vis
Komt U eens bij ons binnen
IJMUIDEN
Lange Nieuwstraat
VELSEN-NOORD
Wijkerstraatweg
ADVERTENTIE
a
(Van een onzer verslaggevers)
ZANDVOORT. „Tot heden is al
tijd de mens het uitgangspunt ge
weest van alle religiën, godsdiensten,
ideologieën en politieke, economische
en magische doctrines. De gehele na
tuur, inclusief haar levende en mine
rale reserves, werd zonder meer aan
de belangen van de mens onderge
schikt gemaakt. Aan de natuur zelf
heeft geen enkel volk ooit rechten
toegekend. Het effect hiervan wordt
langzamerhand al voelbaar in de
eilanden van menselijke welvaart die
liggen in oceanen van armoede. De
reserves humus, steenkool en aard
olie die in de natuur in 300 a 400 mil
joen jaar werden opgebouwd, heeft
de mens in nauwelijks tweehonderd
jaar voor de helft opgesoupeerd en
nog niets ervan vervangen. Ondanks
de uitbuiting van de natuur lijdt een
derde van de mensheid honger. De
wereldoogst van landbouw en vee
teelt bedraagt thans niet meer dan
circa tachtig percent van de wereld-
voedselbehoefte. Uitbreiding van het
landbouwareaal is vrijwel niet meer
mogelijk. Ook het potentiële maxi
mum van de wereldvoedselproduktie
is onvoldoende om de huidige wereld
bevolking van drieëneenhalf miljard
mensen te voeden, laat staan de vier
miljard die er in 1971 zullen zijn. Mijn
conclusie is: om het nog steeds groter
wordende voedselprobleem op te los
sen zal er een totaal andere aanpak
moeten komen. Het uitgangspunt zal
niet langer de mens moeten zijn maar
het leven. De ononderbroken stofwis
seling in de biosfeer zullen wij moe
ten intensiveren, zodat zij een veel
voud van de huidige produktie op
levert. Op het mojnent dat wij het
uitgangspunt mens, door leven ver
vangen, veranderen wij van verstoor
ders van de evolutie in bevorderaars
ervan. Door het immense produktie-
apparaat dat de biosfeer is te intensi
veren, zullen de voedselproblemen
opgelost kunnen worden''.
Dit, en hoe deze intensivering van de
produktie van het leven op aarde moge
lijk zal zijn. zette de heer E. Bartels dezer
dagen uiteen op een openbare vergadering
van de V.V.D. in het gemeenschapshuis
In zjjn woonplaats Zandvoort. De heer Bar
tels houdt zich al vijfentwintig jaar bezig
met de problemen van de honger en maak
te een studie van de mogelijkheden die
er zijn om dit probleem op te lossen.
Met natuuronderzoek hield hij zich bezig
vanaf zijn vierde jaar, zo vertelt hij. Hij
was tot de Japanse bezetting als theeplan
ter op Java en werd vooral in deze oor
logsjaren aangegrepen door de rampzalige
gevolgen van de honger. Na 1945 werkte
hij in Aruba, op de Antillen en in Mid
den- en Zuid Amerika. Evenals op Java
had hij ook hier alle gelegenheid zijn in
teresses in de natuur en de ecologie
het verband tussen plant, dier en omge
ving te bevredigen.
Zijn instelling om zelfstandig te onder
zoeken erfde hij van zijn vader. De col
lectie van bijna 15000 tropische vogels die
zijn vader samenbracht bevindt zich met
een enorme hoeveelheid bijbehorende do
cumentatie in het Rijksmuseum voor Na
tuurlijke Historie in Leiden.
Op de vraag hoe hij zijn huidige werk
zou willen omschrijven antwoordt de heer
Bartels: „U zou mij met een Amerikaanse
term een social-inventor kunnen noemen.
Vooral in de Verenigde Staten zijn veel
mensen die zich evenals ik bezig houden
met het ontwikkelen van nieuwe ideeën
over het leefpatroon. Jammer is dat zij
vaak in een idealisme belanden, waarin
het contact met de werkelijkheid verlo
ren gaat."
Door een „biologisch offensief" op drie
fronten zou men tot een natuur-economie
kunnen komen, waarin de produktie van
de natuur geïntensiveerd is. Er zou uit
eindelijk een niet-politiek „super-socialis-
me" kunnen ontstaan waarin alle leven
was betrokken. Ten aanzien van de fauna
in het algemeen is natuur-economie er op
gericht zodanige verhoudingen tussen de
aantallen van elk soort te verkrijgen, dat
•en maximaal rendement aan voedsel
voor de mens ter beschikking komt.
Om deze verhoudingen en de hiervoor
noodzakelijke aantallen dieren te verkrij
gen zou aller eerst wetenschappelijk be
paald moeten worden welke de kwalita
tieve en de kwantitatieve betekenis is van
de arbeid van alle organismen in hun na
tuurlijke verblijfplaatsen. Ook moet de be
tekenis van het werk van elke organisme
in verhouding tot de arbeid van alle an
dere worden vastgesteld. Als de relatieve
betekenis van alle bio-arbeidsprocessen in
hun omgeving bekend is, zullen uit de con
clusies de richtlijnen getrokken moeten
worden waarlangs gewerkt dient te wor
den om deze geïntensiveerde biosfeer te
verkrijgen.
Bij deze toepassing zullen vele diersoor
ten die nu in landen met een hongerende
bevolking medogenloos worden uitgemoord,
beschermd moeten worden, om hen de ge
legenheid te geven hun aantal optimaal
uit te breiden terwille van hun voor de
mens noodzakelijke gratis-arbeid, hun
vleeswaarde of om beide. Het kost de
heer Bartels weinig moeite om gedetail
leerd uiteen te zetten hoe verstoringen
van het natuurlijk evenwicht in de dieren
wereld op vele plaatsen ook de productie
van voldoende voedsel ernstig belemme
ren.
Het tweede front waarop het biologisch
offensief gericht zou moeten worden is het
bodemherstel. Circa dertig percent van de
aardoppervlakte wordt ingenomen door
woestijnen en onvruchtbare zones. Een
groot deel hiervan bestaat uit „afgeboer-
de gronden". Regenwater dringt er nau- sumptiegoederen zou daardoor zodanig
welijks in door, het veroorzaakt erosie en
bandjirs. Goed gras gedijt er niet. Nie
mand doet er wat aan omdat elke arbeid
tevergeefs lijkt.
De heer Bartels wijst echter op een tro
pische boomsoort de Albizzia falcata
die van de Molukken afkomstig is. „Mijn
vader", aldus de heer Bartels, „heeft al
tussen 1908 en 1915 bewezen wat de Albiz
zia met afgeboerde gronden en kwade
grassen doet."
De boom vergt geen mest, geen kunst
mest en slaagt er in de grond open te
breken, de bovenlaag te granuleren en de
kwade grassen te doden. Struiken als thee
koffie en peper steunt de boom in hun
groei. Onder Albizzia neemt de grond weer
regenwater op, het grondwaterpeil stijgt,
het overstromingsgevaar .daalt. Maar ook
de neerslag wordt verbeterd.
De boom die om zijn capaciteiten
veel wordt gepland op plantages zou in
tien tot vijftien jaar een geheel ander
beeld kunnen geven aan onafzienbare
dorre grasvlakten in de tropen. De boom
heeft een zeer gedifferentieerde familie
waartussen vrijwel zeker typen zitten die
door verbetering geschikt gemaakt zou
den kunnen worden om ook woestijnge
bieden met een regenval van minder dan
1500 milimeter per jaar geleidelijk in te
perken.
De boom wordt 35 meter hoog en levert
ook tijdens zijn groei een rijke afval aan
dode twijgen op, die uitstekend dienst zou
den kunnen doen als brandhout, een arti
kel waaraan vooral in India een ontstel
lende behoefte bestaat.
Na tien tot vijftien jaar levert de boom
bouwhout op dat vooral voor de tropen
zeer geschikt is.
De heer Bartels berekende dat een mil
jard ondervoede mensen elke dag een
portie van dertig gram zoute vis zouden
kunnen eten, a raison van drie cent per
portie. In deze prijs is het transport
met de primitiefste transportmiddelen
naar het hart van elk continent inbegre
pen. Zoute vis blijft onverpakt weken
goed, kan op vele verschillende wijzen
worden gegeten en heeft een veel hogere
voedingswaarde dan verse vis.
Een hoeveelheid van dertig gram bevat
twaalf gram eiwit, er zit vet in, wat. kalk,
enkele vitaminen, mineralen en zout.
Honderden miljoenen in Noord-Afrika,
India en Pakistan slepen zich voort op een
dieet dat thans volgens de statistieken
17 gram minder eiwit bevat dan de
ongeveer zestig gram per dag die voor
werk in de tropen noodzakelijk wordt ge
acht.
Met een statistisch hoofdelijk inkomen
beneden de honderd dollar per jaar zouden
deze mensen hun zoute vis-maaltijden zelf
kunnen bekostigen.
Indien de vis voor 62 percent werd ont
waterd zou de totale hoeveelheid die per
jaar voor de bijvoeding van deze men
senmassa's nodig is dertig miljoen ton le
vend gewicht bedragen. Dit is ongeveer
twee-derde van de totale vangst in 1963.
Om een vissersvloot uit te rusten waar
door de vangst met de benodigde hoeveel
heid werd vergroot zou een kapitaals-in
vestering van naar schatting acht miljard
dollar nodig zijn, hetgeen neer komt op
tien dollar per ondervoede.
De heer Bartels wijst er op dat afge
zien van alle humane overwegingen een
verhoogde arbeidsactiviteit in de onderont
wikkelde gebieden door een verbeterde
voeding, een evenredig verhoogde koop
kracht teweeg brengt. De vraag naar con-
kunnen stijgen, aldus de heer Bartels, dat
alle fabrieken van de geïndustrialiseerde
landen de orders niet aan zouden kunnen.
Het concept van de natuur-economie en
zoute vis als principieel nieuwe benade
ring van het honger- en welvaartsprobleem
heeft de heer Bartels planmatig samenge
vat in een lijvig manuscript dat verlucht
is met vele diagrammen en tabellen. Hij
hoopt het binnen afzienbare tijd als boek
uit te geven.
Binnen het kader van natuur-economie
en zoute vis worden in het manuscript nog
een aantal suggesties gedaan. In een plei
dooi wordt met vaststaande feiten vervol
gens voor de uitvoering ervan geargumen
teerd.
Ook de filosofische achtergrond van het
concept (de bioloog Julian Huxley, de eco
logen A. G. Bannikov, Simno Spring. V. W.
Derousyer Rut Benedict, paleontholoog
James Beerbower en Rachel Carson) wordt
in het manuscript duidelijk naar voren
gebracht, evenals moeilijkheden die bij de
uitvoering van de betreffende delen van
de plannen verwacht kunnen worden.
Het is levendig geschreven en is geheel
op de nabije toekomst gericht. Daar hij
ondanks zijn eruditie geen academische
studie achter de rug heeft, is de heer Bar
tels bij de wetenschappelijke vormgeving
van zijn gedachten in het begin sterk ge
steund door professor H. Vous in Amster
dam.
De heer Bartels verwacht dat het boek
in academische kringen grote interesse zal
wekken en in grote lijnen positief zal wor
den gewaardeerd.
„Er zullen wel specialisten zijn die eni
ge aanmerkingen maken, maar in mijn
werk raak ik aan zoveel disciplines dat
ik onmogelijk op elk terrein tot in de
finesses thuis kan zijn." De exactheid van
hetgeen ik als informatief materiaal dat
ik gebruik bij de ontwikkeling van de
ideeën in grote lijnen staat zonder meer
vast. Hierbij was het in zekere zin een
voordeel om geen specialist te zijn. Als
specialist overzie je vaak veel moeilijker
het geheel. In elk geval zullen kniesoren
het boek wel utopistisch vinden."
De honderd bronvermeldingen in het
manuscript verwijzen naar de wetenschap
pelijke herkomst van geciteerde menin
gen en informatief materiaal dat in het
betoog is opgenomen.
Het mislukken van de voornaamste doel
stellingen van de wereldvoedselorganisatie
van de V.N., de F.A.O., wordt steeds
openlijker erkend. Eveneens openlijk
wordt de organisatie ervan beschuldigt te
zijn verzand in bureaucratie. Vast staat
dat er zeker de laatste vier jaar feitelijk
minder voedsel is geproduceerd dan toen
de F.A.O. twintig jaar geleden met haar
gigantische hulpactie begon.
Specialisten op uiteenlopende terreinen
waarschuwen geregeld voor een catastrofe
in het begin van de jaren zeventig.
De heer Bartels is ondermeer om deze
redenen er van overtuigd dat de belang
stelling voor zijn denkbeelden zich snel
zal verbreiden. Naar aanleiding van en
kele publicaties ontving hij reeds onver
wacht veel reacties.
Thans wordt gestreefd naar de oprich
ting van bijvoorbeeld een stichting die
als voornaamste doel heeft de gedachten
van de heer Bartels uit te dragen in het
binnen- en buitenland. Wie hier aan thans
reeds steun of medewerking wenst te ver
lenen, kan schriftelijk contact opnemen
via mevrouw E. G. E. Eriksson-Lintner,
Thorbeckestraat drie, flat negen in Zand
voort.
De heer E. Bartels: „Verkeerde uit
gangspunten bij de uitvoeringdeden
de opdracht van de wereldvoedsel
organisatie tot heden mislukken".
Plantentuin. Op een terrein van 20 hec
tare van „De Efteling" in Kaatsheuvel
zal als onpersoonlijke reclame van de
boomkwekerij een plantentuin worden
ingericht. Het is niet de bedoeling, dat de
plantentuin een soort arboretum wordt.
IJMUIDEN
Artsen: van zaterdag 13 uur tot maan
dagmorgen 8 uur: P. H. J. de Weerdt,
Oosterduinweg 8, tel. 16158; A. J. G.
Wermenbol, Maasstraat 15, tel. 16368; P.
Brouwer, Koningin Wilhelminakade 79,
tel. 14507.
Apotheek: Apotheek Kuylman, Lange
Nieuwstraat 403, tel. 14204.
Verloskundige: Voor verloskundige
hulp wende men zich tot de eigen ver
loskundige. Bij geen gehoor belle men
008 (Boodschappendienst) om te verne
men welke verloskundigen de dienst
waarnemen.
Tanartsendienst voor Velsen, Bever
wijk en Heemskerk: alleen voor spoed
gevallen zaterdag en zondag van 17 tot
17.30 uur: G. Zegel, P. Potterstraat 21,
IJmuiden, tel. 02550-14832.
Wijkverpleging: Groene Kruis: voor
IJmuiden en IJmuiden-Oost zuster E.
Meijer, Rijksweg 476, Santpoort, tel.
02560-7118; voor Velsen-Noord en Velsen-
Zuid, zuster C. Maris, Stolstraat 4, IJ
muiden-Oost, tel. 02550-14183; voor Drie
huis en Santpoort zuster H. Th. A. Bij -
nen, StolstraaL 3, IJmuiden-Oost, tel.
02550-12188.
Wit Gele Kruis: zuster P. de Graaf,
Broekbergenlaan 4, Santpoort, tel. 02560
8809.
Dierenarts. De dienst voor zieke huis
dieren in de IJmond wordt dit week
einde waargenomen door de dierenarts:
J. Jongkind, Dr. De Grootlaan 1, Sant
poort-Noord, tel. 02560-6160.
SANTPOORT
Arts: Ph. J. Haselager, Hoofdstraat 135,
Santpoort-Dorp, tel. 02560-8570.
Apotheek: Apotheek De Wilde, Broek
bergenlaan 42, Santpoort-Noord, tel.
02560-8284.
BEVERWIJK
Artsen: Voor de artsen Fierstra, sr.,
Fierstra jr., Lange Plantinga, Reddin-
gius, Rolink, De Ruiter, Versélwel de
Witt Hamer, Visser en Vreeling, van
zaterdag 12 tot zondag 9 uur: dr. G.
K. Fierstra, Wijkerstraatweg 194, Vel
sen-noord, tel. 02510-24987; zondag van
9 tot 24 uur: dr. K. K. Visser, Zeestraat
96, Beverwijk, tel. 02510-23450; voor de
DEN HAAG. De voormalige direc
teur van de faillerende Haagse radiato-
renfabriek Van Heijst n.v., de 40-jarige
J. F. G. uit Wassenaar, is door de politie
op vrije voeten gesteld. Hij werd gear
resteerd onder verdenking met declara
ties te hebben geknoeid. De aanhouding
vloeide voort uit het onderzoek, dat de
politie bij Van Heijst instelt. Volgens de
politie heeft G. privé-uitgaven als kosten
gedeclareerd tot een bedrag van enkele
duizenden guldens. Proces-verbaal is te
gen G. opgemaakt.
Kolendamp. De 75-jarige alleenwonende
weduwe H. Postma-Bouma is dood in
haar woning in Veenwouden aange
troffen. Zij bleek overleden te zijn door
kolendampvergiftiging. Toen de politie
haar vond lag zij gekleed voor de nog
brandende kachel in de huiskamer.
artsen Ten Harmsen van der Beek, Pee-
ters, Swaab, Vos en Zeijlmans, van
zaterdag 12 uur tot zondag 24 uur: dr.
G. J. Vos, Arendsweg 124, Beverwijk,
tel. 02510-23586.
Apotheek: Voor Beverwijk en Velsen-
noord van vrijdag 10 november 18 uur
tot vrijdag 17 november 18 uur: Apo
theek Donker, Breestraat 61 te Bever
wijk, tel. 02510-27955; zaterdag van 8-
12.30 uur is eveneens geopend Apotheek
H. van der Kolk, Zeestraat 27 te Be
verwijk, tel. 02510-23820. Apotheek De
Heemskerkse, Kerkweg 11-13 is niet de
weekends ,wel alle avonden in deze week
geopend; tel. 02510-32490.
Voor tandarts en voor direnarts zie on
der IJmuiden.
HEEMSKERK
Artsen: van zaterdag 10 uur tot zon
dagmorgen 9 uur: dr. G. F. de Pagter,
G. v. Assendelftstraat 25b, Heemskerk,
tel. 02510-32476. zondag van 9 tot 24 uur
dr. A. J. Schumacher, Van der Palm
straat 5, Heemskerk, tel. 02510-31402.
Apotheek: De Heemskerkse, Kerkweg
11-13, tel. 02510-32490.
Voor tandarts en voor dierenarts zie on
der IJmuiden.
Zaterdagmiddag (12.30'uur) sluit Duindigt haar
ooorten voor dit seizoen met zes draverijen en
drie rennen. Voor de volbloeds dit jaar de
laatste gelegenheid om voor de te lange winter-
rust nog iets te winnen. De trainers grijpen
deze gelegenheid dan ook aan en brengen een
grote bezetting in de baan.
DUINDIGT, zaterdag 11 november
De tips:
RENNEN
3. Fokkerij-prijs: 1. Annie Rose; 2. Hurri
cane; 3. Wilmar; outsider: Padre Bramo.
6. Meerbloem-prijs: 1. Paladijn; 2. Marello;
3. Cin Cin; outsider: Toumando.
8. Fokkerij-prijs (2e afd.): 1. Just in Time
S; 2. Cambrousard; 3. Contessa; outsider:
Blizzard.
DRAVER IJ EN
I. Winter-prijs; 1. Galanthis; 2. Grand Maitre
W; 3. Gert Jan; outsider: Gamin B.
2. Festung-prijs: 1. Funny Guy; 2. Estancia
P; 3. Favera; outsider: Edel van 's-Gravenhof.
4. Klarinette-prijs: 1. Fredericia; 2. Fortuna;
3. Flintstone V; outsider: Egyptian Princess.
5. Afscheids-prijs: 1. Diogen; 2. Blauwe Rei
ger S; 3. Brilliant Heny; outsider: Zingaro.
7. Jenny Sister-prijs: 1 Clara Williams; 2. C
Damascus B; 3. Bente Victoria; outsider: Blau
we Valk S.
9. Ju Ju-prijs: 1. Eranthis; 2. Ethel Volann;
3. Carmania; outsider: Benjamin.
Op de Hilversumse baan wordt zondagmiddag
het winterseizoen geopend met een programma,
waarin weinig hoogtepunten zijn te beleven.
De draver-elite is namelijk naar Groningen
voor de Grote Prijs van Nederland, waarin
Anton groot favoriet is. Voor stal Wagenaar
is de concurrentie dan ook niet groot, hetgeen
wel weer tot uitdrukking zal komen in een
aantal overwinningen.
HIVERSUM, zondag 12 november
De tips:
1. Astarte-prijs: 1. Félicité; 2. Funny Boy; 3.
Fernando Marieza; outsider: Filius de Quinta.
2. Diana-prijs: 1 De Prinses K; 2. Eddy Six;
3. Dunamica; outsider: Daniella Prelesjnik.
3. Aurora-prijs: 1. Fatalist; 2. Funny Guy; 3.
Festa van Hiddum; outsider: Firestone.
4. Altair-prijs (ie afd.): 1. Donna Fez; 2. Don
derdag; 3. Arctic van 's-Gravenhof: outsider:
Empereur Mac.
5. Aldebaran-prijs: 1. Bernadine; 2. Lively
Rodney; 3. Xeres; outsider: Aristo Scotch.
6. Altair-prijs (2e afd.): 1. Caesar Julia H;
2. Donna Hanna; 3. Dakota; outsider: Baron
Kinley.
7. Demeter-prijs: 1. Fabiola Spencer; 2. Edou-
blaise; 3. Endurance; outsider: Elfine.
8. Algol-prijs: 1. Esculaap R; 2. Columbus; 3.
El Hadie; outsider: Alma Axkit.
9. Bellona-prijs: 1. Ghia; 2. Guy Hanover II;
3. Gea Volann; outsider: Gracia Trickson.
AURORA
