KVP-partijraad: „Historische gebeurtenis"
DRS. SCHMELZER: CONFLICT OVER
STEMBUS AKKOORD ONVERANTWOORD
Wat er tot
ïs nu nog
1970 kan gebeuren
niet te overzien"
weer
3 groot-
geld-
winnaars
nu al 7267
prijzen!
FANTA
ORANGE
Sprite
Nederland heeft vooral in de
steden goede wegen nodig
AMERIKAANSE VERKEERSDESKUNDIGE:
Prof. Jokinen is tegen Amsterdamse
metro en afsluiting van de city
„Loonpercentage
van 5 gaat een
rol spelen"
Koelkastenfabriek
uit Denemarken
naar Nederland
VRIJDAG 8 DECEMBER 1967
15
U itspraken
Stembusakkoord
Geen
concessie
Pas in 1970
Geen linkervleugel
won f750,-! won f750,-! won f750,-!
1 jaar lang gratis Coke, Fanta of Sprite voor:
Doe mee, win 750 gulden
voor onder de kerstboom!
Coke, Fanta en Sprite, geweldig lekker!
ÉHf
Nieuwe invalswegen
,A mtro-project'
Sake van der Ploeg:
ADVERTENTIE
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG. Vandaag en mor
gen houdt de K.V.P.-raad zijn lang
verwachte bijeenkomst in Arnhem,
een vergadering welke beslissend kan
zijn voor de toekomst van Nederlands
grootste politieke partij. Een van de
mannen die daar een belangrijke rol
zullen spelen is de voorzitter van de
K.V.P.-fractie in de Tweede Kamer,
drs. W. K. N. Schmelzer, een van de
meest omstreden figuren in de Neder
landse politiek. Zijn positie is weinig
benijdenswaardig. Maar ervaart hij
dat zelf ook zo?
Drs. Schmelzer: „Ik denk daar nooit zo
over na. Ik ben niet iemand die zo ge
bukt gaat onder het leed van het leven.
Ik heb maar twee grote problemen. Het
eerste is dat ik tekortschiet tegenover mijn
gezin en dat alles teveel op de schouders
van mijn vrouw komt. Het tweede pro
bleem is dit: Doordat er voortdurend vrij
veel acute beslissingen genomen moeten
worden blijft er te weinig tijd over voor
echte bezinning, voor meditatie, laat ik
zeggen voor het „bijpompen". Dat komt
omdat ik op een aantal fronten tegelijk
aan het werk ben: de fractie, de partij,
de Kamer, de commissie voor Buiten
landse Zaken, de B.V.D.-commissie. Ik
heb de overtuiging dat ik na deze parle
mentaire periode wel wat meer tijd voor
meditatie zal moeten vrijmaken".
VRAAG: Wat zou u liever zijn
fractievoorzitter van de K.V.P.?
dan
Antwoord: „Mag ik daar een genuan
ceerd antwoord op geven? Gezien de poli
tieke verhouding in Nederland en ook wel
Europees gezien wil ik het liefst fractie
voorzitter van de K.V.P. zijn. Maar los
van de uitdagingen van de partijpolitiek,
de landspolitiek en de Europese politiek
zou ik zeggen: filosoof, schrijver, compo
nist en docent".
VRAAG: Beschouwt u de bijeenkomst
van de partijraad als een „historische"
gebeurtenis?
Antwoord: „Daar zou ik in verschillen
de opzichten „ja" op willen zeggen. In de
eerste plaats omdat er nimmer in het
bestaan van onze partij een moment ge
weest is waarop het parlement van onze
partij de mogelijkheid heeft gehad zich
zo duidelijk uit te spreken over onze bij
drage tot de vernieuwing van het partij
wezen in Nederland. Het is toch wel een
belangrijke bijdrage als je bereid bent op
termijn jezelf op te heffen mits daarvoor
een breder en in wezen geestverwant
draagvlak in de plaats komt. En dan de
tweede reden: Voor zover ik weet heeft
er nog nimmer in het parlement van onze
partij een zo lang voorbereide en zo pu
bliekelijk met overtuiging en emotie ge
laden gedachtenwisseling plaatsgehad
over de toekomstige koers van de partij.
Programmatisch, maar vooral operatio
neel. En dat alles met het oog op de kie
zer die meer duidelijkheid en meer in
spraak vraagt.
Men kan natuurlijk de indruk krijgen
dat er gevaar bestaat" voor een scheuring.
Maar het is vooral van belang dat de
meningsverschillen openlijk worden uit
gepraat en dat vooropgesteld wordt dat
wat de geesten verbindt en niet wat de
geesten scheidt. Als na afloop de saam
horigheid in de partijraad misschien gro
ter zou blijken te zijn dan menigeen ver
wacht zullen de journalisten misschien
zeggen: Wat een anti-climax. Maar ik zou
dan zeggen: Nee, we hebben het weer
goed gedaan. Ik ben ervan overtuigd dat
er meer is dat ons samenbindt dan scheidt.
De verschillen in onze fractie in politiek
temperament en inzichten zijn beslist niet
groter dan binnen de P.v.d.A. of de La
bour Party en zeker veel kleiner dan
binnen de Democratia Christiana in Ita
lië, „waar men georganiseerde vleugels
heeft, en ook veel kleiner dan binnen de
Democratische Partij in de VS".
VRAAG: De laatste enquêtes hebben
toch wel een duidelijk licht geworpen op
de meningsverschillen binnen de K.V.P.
Antwoord: „Enquêtes zijn nuttige din
gen, maar ik vind de vraagstelling veel
te ruw om 'n enigszins betrouwbaar beeld
te kunnen krijgen dat werkelijke aankno
pingspunten zou geven voor het beleid.
Men vraagt naar voorkeur voor de P.v.d.A.
of voor de V.V.D. Maar wat men niet
vraagt is of men het huidige kabinet wil
vervangen door 'n kabinet met de P.v.d.A.
met déze P.v.d.A. of een andere P.v.d.A.
De P.v.d.A. zegt me nog zo weinig. En
wil men dan een samenwerking tot elke
prijs of alleen maar tot zekere limieten?
De indicaties van de enquêtes zijn wer
kelijk buitegewoon ruw".
VRAAG: De resolutie welke het be
stuur op de partijraad zal indienen zegt
dat een stembusakkoord op onoverkome
lijke bezwaren stuit. Waarom onoverko
melijk? De P.v.d.A. denkt er heel anders
over. Verder wordt in deze resolutie ge
zegd dat het partijbestuur een jaar wil
studeren op de mogelijkheden van een
christen-democratische samenwerking,
terwijl deze gedachte door de drie chris
telijke partijen toch eigenlijk al geaccep
teerd is. Op een stembusakkoord hoeft he
lemaal niet meer gestudeerd te worden.
Is die tegenstelling billijk?
ANTWOORD: „Als algemene opmerking
wil ik voorop stellen dat elke tekst voor
verbetering vatbaar is. Het is in ieder
geval zo dat de peilingen in de partij heb
ben uitgewezen dat er ernstige bezwaren
bestaan tegen het sluiten van en stembus
akkoord. zoals voorgesteld door de groep
K.V.P.-radicalen. Mijn persoonlijke inter
pretatie is deze: De bezwaren zijn voor
alsnog onoverkomelijk gesignaleerd, om
dat in brede kring de indruk is ontstaan
dat ten eerste het stembusakkoord van
deze stroming gericht is op een vast sa
menwerkingsverband met andere dan de
christelijke partijen en ten tweede deze
stroming althans zo is het opgevat
nu al kiest voor een vast samenwerkings
verband met de P.v.d.A. en met D'66.
Daar hebben de bezwaren zich tegen ge
richt. Als u de resolutie goed leest over
de redactie kan men van mening verschil
len dan spreekt daar duidelijk de be
reidheid uit om ook de mogelijkheid van
een stembusakkoord te bestuderen, maar
dan nader te bezien met wie en niet a
priori met de P.v.d.A. evenmin als a pri
ori met 'n andere niet-christelijke partij'
VRAAG: Wordt dan bet bestuderen van
een stembusakkoord in zijn algemeenheid
dé grote concessie welke het bestuur aan
de radicalen zal doen?
Antwoord: „Het woord concessie is ver
keerd. Ik zou het een verduidelijking wil
len noemen van een reeds bestaande be
reidheid. Het partijbestuur heeft nooit
anders dan de eerlijke bereidheid gehad
om het stembusakkoord als mogelijkheid
te bezien, maar dan in zijn algemeenheid
naar twee kanten en niet alleen met de
P. v.d.A. Volgens mij is het stembusak
koord iets dat men ad hoc, per verkie
zing, zou kunnen sluiten indien men het
al wil".
VRAAG: „Ruim Zicht", het blad van
het N.K.V., suggereert dat de partijraad
eigenlijk geen goede afspiegeling is van
het katholieke kiezersvolk. Het blad
dreigt bedekt met een scheuring
Wat is uw commentaar?
Antwoord: „De partijraad is een heel
goede afspiegeling van wat er leeft onder
de K.V.P.-leden. Het gaat er niet om dat
P.v.d.A. Volgens mij is het stembusak-
elke bevolkingsgroep kwantitatief evenre
dig vertegenwoordigd is. Dat zou op zich
zelf heeft acceptabel zijn, maar
dat ligt aan de mensen zelf. Het gaat
ook niet om de kwantiteit. Wat indruk
maakt zijn feiten en argumenten. Zeker
in een openbare vergadering kan men
daar niet omheen. Iedereen die naar de
partijraad komt is in zijn denken mee
beïnvloed door alle stromingen en w
sen die geventileerd zijn.
Ik ben het er mee eens dat men niet
tot elke prijs een scheiding der geesten
- uit de weg moet gaan, maar ik ben aan
Drs. Schmelzer.
Stembusakkoord?
de andere kant van mening dat het be
lang van de K.V.P. van de christelijk
geïnspireerde partijvorming en het natio
nale belang vragen dat men geen conflic
ten uitlokt welke op een bepaald moment
en in een bepaalde situatie te vermijden
zijn en opgelost kunnen worden. Ik zou
het onverantwoordelijk vinden om eind
1967 een conflict te forceren over een
aangelegenheid als het sluiten van een
stembusakkoord dat pas eind 1970 of be
gin 1971 zou kunnen gaan functioneren.
Er kan in die tussentijd zoveel gebeuren
dat we geen van allen kunnen overzien.
Overigens kan ik niet begrijpen hoe men
eind van dit jaar met kracht van ar
gumenten zou kunnen motiveren dat Ne
derland het best geregeerd zou kunnen
worden door een samenwerking van de
christelijke partijen met de P.v.d.A. en
D'66.
VRAAG: Het omgekeerde is ook niet
te motiveren.
Antwoord: „Het omgekeerde is zeker
niet te motiveren als stelling voor alle
tijden en omstandigheden, maar wel
voor eind 1967. Als fractieleider van een
partij welke het kabinet-De Jong loyaal
steunt zou ik geen knip voor de neus
waard zijn als ik er niet van overtuigd
zou zijn dat deze politieke combinatie
met deze bewindslieden onder leiding van
deze premier de beste oplossing is voor
het landsbestuur. Laat ik er aan toevoe
gen dat het congres van de P.v.d.A. mij
geen argument heeft gegeven om die over
tuiging te herzien, evenmin als het con
gres van D'66".
VRAAG: Het is bjj de K.V.P. vaak voor
gekomen dat een onderliggende stroming
probeerde boven te komen, dat de lin
ker- en de rechtervleugel elkaar afwis
selden. Is het optreden van de christen
radicalen een herhaling van dit oude
beeld of is het iets unieks?
Antwoord: „U mag de radicale groep
niet vereenzelvigen met wat men dan
pleegt te noemen de linkervleugel. Ik heb
in mijn fractie tal van mensen met socia
le bewogenheid en bereidheid om maat
schappelijke veranderingen door te voe-
rn die allerminst tot de christen-radica
len behoren".
VRAAG: Wie?
Antwoord: „Ik noem geen namen. Bij
de radicalen zijn mensen die het accent
leggen op de programmatische aanpak,
terwijl anderen accenten leggen op de
leiding van fractie en partij en weer an
deren die het accent leggen op de keuze
van de partner waarmee moet worden
samengewerkt. Er zijn er die de christe
lijk geïnspireerde volkspartij willen hand
haven en anderen die naar een twee-par
tijenstelsel willen. Het is geen homogeen
gezelschap, het is ook zeker niet met de
linkervleugel te vereenzelvigen. Ik heb
wel tal van bezwaren geuit tegen hun
plannen, zoals het sluiten van een stem
busakkoord met de P.v.d.A. en D'66.
maar ik heb nooit gezegd dat de radi
calen geen nuttige functie hebben ver
vuld. Ze hebben een bijdrage geleverd tot
het aanscherpen van het politieke gevoel,
ze hebben een gewetensfunctie vervuld
een nuttige functie temidden van andere
groepen".
VRAAG: U zegt: hebben vervuld. Moet
het straks dan maar afgelopen zijn?
Antwoord: „Als op de partijraad een
resultaat bereikt is dat men kan aanvaar
den dan moet men als lid van een club
toch ook zijn houding daardoor mede la
ten bepalen".
VRAAG: Hoe zingt Frits van der Poel?
Antwoord: „Ik vond het een verrassing,
Hij zit voor de televisie meestal wat je
uit muzikaal oogpunt zou kunnen noemen
voor zich uit te brommen. Maar nu was
zijn stem voor mij een verrassing. Als
deze stem geschoold zou worden zou hij
een heel goed niveau halen. Er zit talent
in".
VRAAG: Ziet u hem liever als „anger
of als commentator?
Antwoord: „Liever als commentator.
Als zanger is hij ongeschoold, als com
mentator niet".
53-15
r r
Jan Kramer
Gulickseslraat 8-t
Sittard
Mej.J. Groenheide
J oris van de
Ilaagenstraat 42
Den Iiaag
K. W. A. Vreeburg
Pinksterbloem-
st raat 4 hs.
Amsterdam
T. G. de Kruyff, Rembrandtlaan 336, Enschede - L. Killers,
S. v. Slingelandtplein 28. Zwolle - R. Smit, Windmolenbroeks-
weg 33, Almelo - M. J. II. v. d. Kamp, Weteringstraat 2 bv.,
Amsterdam - Mej. M. C. M. van Duren, Assendelftstraat 19 hs.,
Amsterdam - Mevr. I,. M. Wagenaar, Curacaostraat 94", Am
sterdam - P. H. van Binsbergen, Celsiusstraat 45, Apeldoorn -
P.T.T.-kantine, p/a J. Brok, Prins Bernhardstraat 12, 's Her
togenbosch - B. buten, Schuitendiep 37, Groningen - J. B.
Brevink, Langedijk 9, Assen - H. van Arensbei-gen, Niersstraat
20, Gennep - J. v. d. Haas, Merelstraat 70, Wormei'veer - P. C. M.
Holtkamp, Plein 30, Wateringen - H. Slagter, Duinkerksestraat
5, Scheveningen - R. N. M. v. d. Vaat, Schenkelweg 67, Zoeter-
woude - A. Horst, Kamillestraat 29. Amersfoort - A. Verkroost,
Maarseveensevaart 74, Maarssen (Utr.) - J. W. Cellarius, Hol-
terweg 90. Colmschat e - M. Weggemans, Europalaan 41, Win
terswijk - J. H. Hendrikse, Pr. Beatrixstraat 6, Gorinchem -
Mevr. Jansen, Fannius Scholtenstraat 18"', Amsterdam - C. J.
Tersteeg, Chr. de Wetstraat 63"', Amsterdam - G. Kerkman,
Zs. D. Brondersstraat 33, Zandvoort - R. Schuwer, Ziesenis-
kade 8'", Amsterdam - A. G. J. J. Tj. Elzinga, Parallelweg 8,
Apeldoorn - Mevr. J. van Loon, Min. v. Soustraat 26, Tilburg -
R. Cnossen, J. W. Frisostraat 32, Krabbendijke - R. Quireyns-
Sebrechts, Grensstraat 17, Putte (N.B.) - Mevr. L. de Leest,
J. v. d. Capellelaan 60, Eindhoven - J. v. Hoey, Kerkstraat 31,
ITden - J. Rams, Hogedijk 72, Oosteind (Gem. Oosterhout) -
K. Beuker-Hamminga, Wilgendijk 8, Annen (Dr.) - Ch. Leeuwe,
Zwanestraat 2/4 A. Groningen - H. van Dijk, Pr. Beatrixstraat
75, Genemuiden - Mevr. A.Drenth-Sterrenborg.Troelstrastraat
26, VeendamfGr.) - T. Broekema, G.Imbosstraat67, Foxhol(Gr.)
-A. Elzinga, Jae. Catsstraat93, Groningen - G. Stam, Hesselter-
weg 48. Meppel - S.-Boomstra, Ir. Outstraat 3, Harlingen -
R. van Burgh, Tappenbeckstraat 9, Wijk aan Zee - G. J. Braken-
hoff, Rochdalestraat. 27, Alkmaar- G. van Schalk. Koemarkt 12,
Purmerend - H. Reitsma. Hemelsley 202, Sittard - I. de Raat,
Venloseweg 59. Horst - Th. Kessels. Baanstraat 67. Schaesberg
(Z.L.), Th. Peters. Oudepeelstraat 2, Helenaveen (N.Br.) -
Vliegbasis Volkel, Zeolandsedijk 10. Volkel - H. A. van Hoog-
dalem, Slot de Houvelaan 25, Maasland - Huishoudschool de
Schakel, Koninginneweg 3. Zwijndrecht - E. Enzlin, De Pinto-
straat 23. Rotterdam-12 - F,, van Wijk. Schiedamsedijk 60E,
Rotterdam - T. Potjes, Hogerbeetsstraat 26B. Rotterdam -
A. J. Gerritse. Mijnsherenlaan 53C, Rotterdam-20 - W. A. Klaas-
sen, Sniderasstraat 16, Den Haag - H. Meijer. Prins Hendrik
kade 116A. Rotterdam - A. Eikenaar, Willem de Zwijgerlaan 10,
Maartensdijk (U) - J. v. d. Brink, v. Nijenrodestraat 25, Hilver
sum - R. A. Poort, Meridiaan 50d, Amersfoort.
on nog duizenden anderen:
VRUCHTENLIMONADE
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. ..Het probleem
van Nederland ligt met het gereed
komen van de Deltawerken en het
inpolderen van de Zuiderzee niet
meer op het water maar op het land.
In plaats van een waterbouwkundig
laboratorium is een „verkeerloopkun-
dig" laboratorium nodig. Dit land,
het dichtstbevolkte van de wereld,
heeft wel goede rijkswegen tussen de
steden, maar in die steden, waar
90 percent van het verkeer doorheen
gaat, loopt het vast. In plaats van
buiten de steden zijn er in de steden
rijkswegen nodig". Dit is de mening
van de Amerikaanse verkeersdeskun-
dige prof. D. A. Jokinen.
Hij zei dit in Amsterdam op een bijeen
komst, belegd door de Stichting Weg,
waarin onder meer de ANWB, Bovag,
RAI en de Nederlandse Vereniging van
Wegenbouwers samenwerken. Voor deze
stichting heeft hij een rapport opgesteld
met de titel „Geef de stad een kahs".
In het rapport bepleit prof. Jokinen het
tot stand komen van een „rijksvervoers-
staat" en een provinciale „vervoers-
staat" naast rijkswaterstaat en provincia
le waterstaat en voorts een uitgebreid
onderzoek op het gebied van het ver
keer, met name in de grote steden, en
een organisatorische en financiële coördi
natie van de activiteiten op verkeersge
bied van rijk, provincie en gemeente.
Een nadere analyse van de verkeers
bewegingen en van de motieven van de
weggebruikers is noodzakelijk. Op dit on
derzoek naar de wensen van het publiek
moet de overheid haar verkeersmaatre
gelen baseren. Voorop dient te staan dat
iedere burger de democratische keus
moet hebben op zijn eigen manier naar
de stad te gaan. Dit maakt afzonder
lijke en zonodig gescheiden rijbanen nood-
Prof. Jokinen met zijn boek voor
een van zijn kaarten.
zakelijk voor (brom)-fietsen, auto's en
openbaar vervoer.
Deze uitgangspunten past prof. Jokinen
in zijn rapport toe op de steden Amster
dam, Deventer en Maastricht. Wat Am
sterdam betreft wijst hij de oplossing die
het gemeentebestuur voor ogen staat
het rijden van het verkeer rond de stad
en de aanleg van een metro van de
hand. Het centrum blijft volgens hem dan
onvoldoende bereikbaar.
Prof. Jokinen ziet wèl een oplossing
in de aanleg van zes nieuwe invalswe
gen die naast de bestaande winkelstra
ten moeten leiden tot de singelgracht,
waar de grachtengordel begint. Deze we
gen kunnen volgens hem gemakkelijk
worden aangelegd omdat zij leiden door
wijken die toch voor sanering in aan
merking komen.
Wanneer men de functie van de city
van Amsterdam wil behouden zijn van
de singelgracht af enkele doorbraken
binnen de grachtengordel noodzakelijk.
Wil men deze doorbraken niet dan zal
buiten de grachtengordel een tweede
centrum met city-functie gesticht moe
ten worden.
In het rapport „Geef de stad een kans"
wordt tegenover het plan voor een me
tro, een stadsspoorweg van de gemeente,
een ander project gesteld, dat is uitge
werkt door het raadgevend bureau Bos
boom en Hegener. Het gaat uit van de
totstandkoming van een „Amsterdamse
maatschappij voor Tracee-reconstructie
en ontwikkeling", een organisatie van
samenwerkende vervoerders die zorg
dragen voor de aanleg en exploitatie van
openbaar vervoer, eerst in Amsterdam
en later in de randstad.
Dit „,Amtro"-project voorziet in een
combinatie van een stadsspoorweg naar
de verst afgelegen gebieden met een
de stad. Dit stelsel zou moeten aanslui
ten op een regionaal spoorwegstelsel.
Het „Amtro"-stelsel zou volgens de op
stellers van het plan 925 miljoen gulden
kosten. Dit is ongeveer éénderde van de
kosten van een stadsspoorweg. Zij gaan
hierbij vanuit dat deze stadsspoorweg
2900 miljoen zou kosten. De gemeente
Amsterdam houdt het op 1900 miljoen.
Bij een investering van 50 miljoen gulden
per jaar zou het „Amtro"-plan in 1990
klaar kunnen zijn, het stadsspoorweg
plan echter pas in het jaar 2030.
Het rapport „Geef de stad een kans"
adviseert Amsterdam desnoods later te
beslissen over het handhaven van de ou
de cityfunctie van de binnenstad of over
het aanleggen van een tweede city, maar
nu reeds te beginnen met de eerste fa
se van de aanleg van de meest urgente
invalswegen. Ook voor Deventer en Maas
tricht wordt het aanleggen van nieuwe
toegangswegen tot de stadskern aanbevo
len.
Hoewel een centraal percentage voor
de loononderhandelingen niet is genoemd,
zal het in de macro-economische verken
ning veronderstelde percentage van vijl!
in iedere bedrijfstak toch een rol gaan
spelen. Deze verwachting sprak de heer
Sake van der Ploeg, voorzitter van de
Algemene Nederlandse Agrarische Be-
drijfsbond, gisteren uit op de algemene
vergadering van zijn bond in Utrecht.
De
in
KOPENHAGEN (RITZAU).
Deense koelkastenfabriek „Danmax"
Naerum bij Kopenhagen zal haar produk-
tie naar Nederland overbrengen teneinde
de voordelen van de Europese gemeen
schappelijke markt te genieten. Dat heeft
directeur Max Pedersen van „Danmax" in
Kopenhagen medegedeeld. De reis naar
Nederland zal alleen worden gemaakt
„sneltrein" voor de overige delen van door de produktie-afdelingen
