Oostenrijk,
land van
kribbekunst
Makers doorgaans anoniem gebleven
HET CREDO VAN DE GEWONE MAN
Een kerstengel uit de barok
Nieuwe
uitgaven
ét. nts
Kerst - Erbij
(Van onze correspondent)
WENEN. Niet in alle landen
waar het kerstfeest met een kribbe
wordt gevierd maakt men ook
kerstkribben. Deze kunst vindt
men voornamelijk in Romaanse
landen en ze dateert uit, de middel-
-
'4 .1>*g£
v<:
eeuwen, toen Franciscus van As-
sisi in 1223 de eerste kribbe in
Greccio opstelde. Daarop volgden
de uit hout gesneden kerstvoor
stellingen op de gotische vleugel
altaren. Van de renaissance af
maakte de kribbe zich zelfstandig
en ontstond er een kribbecultuur,
Christian Science heeft in een
omvangrijk boekwerk een ver
zameling aangelegd van getuige
nissen over de genezende kracht
die in mensenlevens kan werken.
Vele verklaringen zijn op de band
vastgelegd, andere in geschreven
vorm ontvangen.
K. M.
Kribbevrienden
EINO NOSSING
Marcus-evangelie in
nieuwe vertaling
i» v. .v* 'vXWi\v .AW
De samenstellers hebben steeds een
groep getuigenissen vooraf laten gaan
door een kleine historische schets. De
genezing van Mary Baker Eddy vormt
daarbij het begin.
„Op hoog bevel" is een smaakvol
uitgevoerd en overzichtelijk samenge
steld boekje, uitgegeven door de com
missie voor vorming en dienstbetoon
in de unie van baptistengemeenten in
Nederland. De oorspronkelijke (Duit
se) samenstellers hebben op een posi
tieve wijze hun visie op de doop der
gelovigen uiteengezet. De Nederland
se bewerker Ph. Lindeman heeft de
inhoud hier en daar aangepast aan de
Nederlandse verhoudingen, waarbij hij
vooral het onderwerp „Doop en ver
bond" natuurlijk moest aanpakken.
In de serie Horstcahiers is een aan
trekkelijke brochure van ds. G. P.
Klijn verschenen over „Kirchentag-
kerk in beweging". Deze bij uitstek
deskundige geeft een uitstekend over
zicht van de historie van de Duitse
„Kirchentage". Hoe deze bijeenkom
sten langzaam zijn geëvolueerd, hoe
het engagement steeds meer de plaats
in is gaan nemen van een streven naar
het „onder ons" zijn, komt goed naar
voren in deze brochure.
In dezelfde serie is ook verschenen
een brochure over „Bouwen en wonen
in een nieuw tijdperk". Het is een
verzameling van toespraken, die in
dertijd zijn uitgesproken op een con
ferentie over dit onderwerp bij Kerk
en Wereld.
De bekende evangelist ds. Van Gent
uit Emmeloord heeft op basis van
vier radio-toespraken een boekje ver
zorgd, waarin hij het thema „Leven
uit het geloof" nader uitwerkt.
Het is een overzichtelijk geheel ge
worden. waarin de schrijver er naar
heeft gestreefd zo bevattelijk mogelijk
te blijven.
De Nederlandse Zionistenbond heeft
een boekje uitgegevep waarin een
overzicht wordt verstrekt over de
stand van zaken in en rondom Israel.
Mr. R. A. Levisson schreef „Van
Tsionsliefde tot joodse staat", en het
gedeelte daarna over Israels buren is
samengesteld door mevrouw N. Op-
denberg-Eias.
,,A Century of Christian Science Healing",
uitgave The Christian Science Publishing
Society, Boston.
„Op hoog bevel", uitgave Unie van Bap
tistengemeenten, Dalweg 77, Arnhem.
„Kirchentag-kerk in beweging" en „Bou
wen en wonen in een nieuw tijdperk", uit
gaven van Kerk en Wereld, Driebergen.
„Leven uit het geloof". Signaalserie num
mer 1, uitgave Evangelisch Appèl, postbus
60, Emmeloord.
„Van tsionsliefde tot joodse staat", uitgave
Nederlandse Zionistenbond, Joh. Vermeer-
■traat 22, Amsterdam.
die vooral in Spanje, Portugal,
Zuid-Duitsland, Oostenrijk, Italië,
Polen en Roemenië tot grote bloei
kwam.
Ofschoon ook bekende kunstenaars
kribben hebben ontworpen blijft toch
het maken van kribben echte volks
kunst, die door de eenvoudige boeren-
en bergbevolking wordt gedragen en
overgeleverd. De makers van de
mooiste kribben zijn doorgaans onbe
kend en slechts bij uitzondering kent
men de namen, bij voorbeeld de fa
milie Giner uit Tirol, die rond 1800
drie generaties lang kribbenbeeldjes
uit hout heeft vervaardigd. Een eeuw
vroeger waren Daniël Mayr en zijn
zoon Josef als kribbenkunstenaars in
Saalfelden bekend.
In de baroktijd beleefde deze kunst
haar hoogste bloei. De kribben wer
den steeds groter en pompeuzer. Soms
waren de gezichten en handen uit was
vervaardigd, terwijl de beeldjes met
pronkgewaden uit fluweel en kant wa
ren bekleed. In die tijd ontstonden ook
de mechanische kribben met beeldjes
die zich bewogen en alle mogelijke
soorten handwerk uitvoerden. Spanje
en Italië namen in dit opzicht de eer
ste plaatsen in. Na dit bloeitijdperk
trad in de vorige eeuw het verval op
ten gevolge van de industriële produk-
tie, die steeds maar dezelfde beeldjes
uit leem aan de lopende band fabri
ceerde.
Om de oude kribbekunst te bescher
men en een nieuwe te bevorderen
werd er in 1957 een internationale ver
eniging van kribbevrienden opgericht.
Deze dakorganisatie verbindt verschil
lende nationale verenigingen, die op
hun beurt in provinciale groepen zijn
verdeeld. Om de drie jaar wordt er
een internationaal congres gehouden,
gepaard met een tentoonstelling van
oude en ook nieuwe waardevolle krib
ben. Het doel van de verschillende na
tionale verenigingen bestaat daarin,
dat men niet alleen de oude en kost
bare kribben verzorgt en restaureert,
maar ook dat de leden worden aange
spoord en opgeleid om nieuwe model
len te ontwerpen en te vervaardigen.
Alleen de nationale vereniging in Oos
tenrijk telt al duizenden leden. Ze geeft
een tijdschrift „De kribbevriend" uit,
Boerenkribbe rond 1800 met houten
beeldjes, gesneden door Giner uit
Thaur in Tirol.
waarvan nu de 54ste jaargang is ver
schenen.
De kribbekunst bloeit nog altijd in
Oostenrijk, vooral op het platteland en
in de bergstreken. De lange winter
avonden zijn daarvoor de beste tijd
en Tirol neemt hier verreweg de eer
ste plaats in, omdat deze streek al
van ouds zo rijk is aan houtsnijders.
Maar ook in een stad als Wenen be
staat er een sectie van de kribbevrien
den, die cursussen geeft in het ver
zorgen van oude kribben en het ma
ke van nieuwe. Hier werkt men niet
zozeer in de wintermaanden, maar in
de zomer. De cursussen worden gewoon
lijk door groepen van dertig tot veertig
jongens en meisjes bezocht. Boven
dien is er elk jaar in de crypte van de
Peterskerk van Wenen een tentoonstel
ling van oude en nieuwe kribben, waar
de beste modellen worden bekroond.
Ook heeft het grootste warenhuis nu
een waardevolle collectie kribben uit
verschillende landen tentoongesteld en
het is opvallend hoe groot de belang
stelling hiervoor is onder de rijpere
jeugd.
Alleen al aan de hand van de ver
schillende kribben zou men een cul
tuurgeschiedenis kunnen schrijven tot
it
r
Barokke kerstengel uit Tirol rond
1780, gezicht en handen uit was.
op de dag van vandaag. Elke kunst
stijl drukt zijn stempel ook op de krib
be en telkens blijkt dat de kribbe met
de tijd meegaat en steeds nieuwe vor
men vertoont. Ofschoon men ook nu
nog voornamelijk beeldjes uit hout
EEN GEWONE MAN ben ik, middelmatig in
alle dingen waarin een mens middelmatig
mag zijn zonder de identiteit van zijn per
soonlijkheid te missen. Middelmatig intelligent,
middelmatig welvarend, van gemiddelde maat
schappelijke stand en middelmatig van kennis,
ervaring en aanzien.
Ik leg een bijzondere nadruk op deze middel
matigheid, omdat ik weet daardoor te behoren
tot een grote meerderheid van mensen in deze
maatschappij. Wat ik weet en wat ik verklaar,
zijn dingen die het gemeengoed van velen zijn.
De middelmatige komt zelden aan het woord.
Het zijn de genieën, de uitzonderlijk begaafden
die boeken en verhandelingen schrijven, die voor
radio en televisie hun deskundigheid uitbazuinen
of het zijn de laagst gezonkenen die eveneens
via het gedrukte of gesproken woord hun afwij
kingen demonstreren. Maar het zijn zelden of
nooit gewone mensen, die gelegenheid krijgen
te zeggen hoe zij over bepaalde dingen denken.
En toch zijn het de gewone mensen die te
hulp worden geroepen als er veldslagen moeten
worden gewonnen, of politieke macht moet
worden veroverd, of kerken moeten worden ge
bouwd.
Dat is wel een zeer merkwaardig verschijnsel,
dunkt mij. Als wij niet beter zouden weten zou
den wij licht in de veronderstelling kunnen leven
dat de contacten tussen God en mens slechts tot
stand kunnen komen via de theologen en kerke
lijke ambtsdragers, evenzeer als de contacten tus
sen koningen en hun onderdanèn enkel kunnen
werken via een kleine groep hoge functiona
rissen.
ALS GEWONE MAN GELOOF IK VAST, dat
de relatie tussen God en mens geen enkele tus-
senpersooon nodig heeft. Ik geloof niet in het
verouderde denkbeeld, dat de mens de kerk no
dig heeft om godsdienstig te zijn. De kerken heb
ben trouwns in de loop der geschiedenis duidelijk
aangetoond, dat zij de betrekking tussen God en
de mensen in ernstige mate vertroebelen. Ener
zijds hebben zij het geloof der mensen in God,
dat zeer eenvoudig en zuiver moet zijn, afgetapt
in politieke beddingen. Zij hebben een zeer eng
keurslijf van verplichtingen en formaliteiten ont
worpen, zonder hetwelk de mens volgens hen zou
zijn blootgesteld aan vreselijke straffen in het
leven na dit leven. Zij hebben zulke afschuwe
lijke bedreigingen uitgedacht en God in de mond
gelegd, dat wij - gewone mensen - 't keurslijf van
confessionele verplichtingen bereidwillig hebben
aangetrokken uit angst voor de wraak van God.
Het is ons intussen echter duidelijk geworden,
dat juist dit keurslijf ons heeft verwijderd van
God, doordat het ons het eenvoudige, zuivere ge
loof ontnam en ons stortte in de chaos van de
politieke verwording, waaraan de kerken zich
overleverden.
IK BEN VERHEUGD, dat ik dat bij het klim
men mijner jaren heb ontdekt en dat ik de kracht
en de moed gevonden heb, mijzelf te ontworstelen
aan het keurslijf, en niet alleen mijzelf maar ook
mijn dierbare kinderen te bevrijden van de ter
reur Gods, de angst voor de hemelse wraak en de
lippendienst aan de verpolitiekte confessie.
ER IS NIETS TROOSTRIJKERS en meer rust
gevend dan de gedachte, vrij te zijn in zijn per
soonlijk denken en een direct, persoonlijk con
tact te kunnen ontwikkelen met God zoals men
die zich voorstelt. Die vrijheid brengt tal van an
dere vrijheden met zich. Ik voel mij geenszins
verplicht, lid van een politieke partij te zijn en
mij te scharen achter een vaandel, ook al dekt
dat vaandel een aantal wensen en principes die
de mijne zouden kunnen zijn. Ik ben vrij onaf
hankelijk tot het moment komt, waarop de staats-
dwang mij verplicht naar de stembus te gaan en
tóch een keuze te maken. Maar dan nóg ben
ik volkomen vrij om persoonlijk een keuze te
doen, zonder dat mijn eigen, geheime en persoon
lijke verbintenis met God daarbij in het geding
komt.
Vrij van de kerken, vrij van de politieke par
tijen, rustig en weloverwogen oordelen zonder
vooroordelen of angsten dat is een leven waar
voor ik bij iedere zonsopgang opnieuw weer
dankbaar en verheugd ben.
In deze stemming van vrijheid, dankbaarheid
en blijdschap beleef ik ook de hoogtijdagen van
Kerstmis. Ik ben vrij en onafhankelijk toeschou
wer bij de Kerstgebeurtenis, de geboorte van de
Man Gods in de stal van Bethlehem. Mijn geloof
wordt niet geschaad door nijpende theologische
vragen. Het is mij niet bekend of Christus uit
een maagd geboren is, en ik ben ervan overtuigd
dat dit aan niemand met zekerheid bekend is.
Het deert mij ook niet, dat ik het niet weet.
IK VERONDERSTEL dat Christus geboren is
zoals ieder mens geboren wordt, uit een vader
en een moeder beide. Want niet alleen het moe
derschap, ook het vaderschap is door God ge
schapen en geheiligd. Als in Bethlehem God ge
worden is tot Mens, dan zal Hij zich niet ge
schaamd hebben Mens te worden op de manier,
die Hij zelf heeft ingesteld. De schepping is
Gods werk. Alles wat de schepping voortbrengt
en toebehoort, is Gods werk. Het is ondenkbaar,
dat God Zijn eigen werk zou verloochenen door
onnatuurlijke uitzonderingen. Daarom geloof ik
ook niet in wonderen.
IK GELOOF OOK NIET dat Christus kerken
gesticht heeft. Hij is als God, Mens geworden
omdat dit van den beginne was voorzien als be
kroning van het scheppingswerk. Het christen
dom zoals zich dat door de eeuwen heeft ontwik
keld is mensenwerk. Mensenwerk kenmerkt zich
altijd door zelfverloochening, in die zin dat het
nooit onverantwoordelijk trouw blijft aan zich
zelf. Opvattingen, leerstellingen, gebruiken en
erediensten worden veranderd, vervallen ver
klaard, omgebouwd of aangepast. In onze tijd
hebben de kerken hun gelovige aanhangers voor
ernstige problemen gesteld. De mensen hebben
het gevoel gekregen, dat zij zich op dwaalwegen
lieten leiden. Orthodoxe gelovigen hebben ont
dekt, dat zij hun leven hebben laten ontluisteren
door onnodige formaliteiten en plichten, onno
dig omdat deze zelfde formaliteiten en verplich
tingen nu door hun geestelijke leiders blijken te
worden verworpen.
Dit alles is niet de schuld van gewone mensen
zoals wij. Wij hebben ons gezonde, middelmatige
verstand niet voor niets gekregen en wij hebben
op eigen initiatief de consequenties getrokken:
Wij hebben ons afgewend van de kerken, omdat
de kerken ons hebben geprobeerd af te wenden
van God.
Wij willen wél ons geloof in God behouden,
maar zien geen heil in een behoud van de ker
ken.
HET IS NIET ANDERS. De vrijheid, die wij
ons hebben verworven, stelt ons in staat het
leven te beleven in al zijn luister, met al zijn
verdrietelijkheden, met al zijn vreugden, zonder
dat ons geweten wordt verwrongen of onze daden
worden afgedwongen. Wij leven vrij in ons eigen
contact met God, die ver en onbegrijpelijk voor
ons is, maar Zichzelf dichtbij en begrijpelijk
heeft gemaakt door Mens te worden.
KERSTMIS IS VOOR ONS de dankbare her
innering aan die neerdaling van God in de schep
ping. Wij verheffen onze geest daarbij niet bui
ten de schepping, in de nevels van een sprook
jesachtige hemel met gouden poorten en bazui-
nende engelen. Wij blijven met onze gedachten
op aarde, want de aarde is onze woonplaats, die
wij delen met God. Alles op deze aarde en in dit
heelal is tot woning Gods bereid. Hij leeft in
alle goede mensen, in alle goede dingen, in de
vruchten van het veld zowel als in de reageer
buisjes der laboratoria.
WANT, LET WEL, wij geloven in de weten
schap en de vooruitgang, in de tastbare en zicht
bare vorderingen van de Goddelijke Mens naar
het verre, reële eindpunt van volledig begrijpen
en kennen. Aan dat eindpunt wacht God op de
Mens, en zij zullen weten dat zij Eén zijn.
Ik ben een middelmatig mens, zoals er mil
joenen zijn. Maar ik tart de geleerden, de pries
ters, de theologen, de politici en de koningen mij
mijn vrijheid te ontnemen, mij mijn overtuiging
te verduisteren, mij opnieuw te vangen in hun
keurslijf of hun dwangbuis. Ik tart de kerken,
mij opnieuw te voeren op de dwaalwegen naar
verpolitiekte confessies. Ik tart alleen niet u,
gewone mens als ik, omdat ik weet dat wij
broeders zijn.
IK WEET dat gij en ik ons kerstfeest zullen
vieren in waarheid en rust, in vrijheid en zeker
heid. Ik weet dat gij en ik onze maatschappelijke
plichten zullen vervullen, onze medemensen zul
len eerbiedigen, onze belagers zullen veront
schuldigen en onze eigen, veilige weg der vrij
heid zullen volgen tot de dood.
Dat weet ik en dat geloof ik, amen.
snijdt, komen tegenwoordig ook exem
plaren op de voorgrond die uit alle
mogelijke stofresten zijn vervaardigd
terwijl men voor de gezichten en han
den bij voorkeur kunststof gebruikt.
Zelfs „industrial design" drukt zijn
stempel op de nieuwste modellen.
Nu het gemoed vooral van het
kind steeds meer bekneld raakt
tussen de apparaten van de huidige
techniek en nu het kerstfeest tot een
soort jaarmarkt is geworden, waar het
commerciële en de kitsch de toon aan
geven, is en blijft echte en waarde
volle kribbekunst nog een schuilplaats
waar het gelovige kinderhart een toe
vluchtsoord vindt. Daar is geen plaats
voor kitsch, maar krijgt de opvoeding
een echte kans om tot hogere en men
selijke waarden te inspireren.
Onder de titel „Macht' is in het
Nederlands van deze tijd verschenen
het Evangelie („Goed nieuws") van
Marcus, dat als vierde deel in de reeks
„Hedendaags Nederlands" door het
Nederlandsch Bijbelgenootschap is uit
gegeven.
Reeds eerder kwamen in deze reeks
uit: „Licht" (Evangelie van Johannes)
„Vaart" (Handelingen der Apostelen)
en „Een gevangene schrijft" (Brieven
van Paulus aan de Filippenzen en aan
Filémon). Ook „Macht" wordt geken
merkt door een moderne vormgeving.
Het is een nieuw voorbeeld van de
wijze, waarop het N.B.G. de Bijbel
dichter wil brengen bij de mens. Met
de titel „Macht" is het eigen karakter
van dit Evangelie aangeduid. Marcus
vertelt meer van Jezus' daden dan
van Zijn woorden. Hij beschrijft Jezus
als de Messias, die over goddelijke
macht beschikt.
Er is een inleiding opgenomen over
het boek en de schrijver. Noten onder
aan de bladzijden verduidelijken uit
drukkingen en namen, die slechts een
enkele maal voorkomen. Een alfabe
tisch register licht de moeilijke woor
den en begrippen toe. Zestien foto's
bieden een aanknopingspunt bij het na
denken over de aktuele betekenis van
dit evangelie. Voorts zijn afgedrukt
een kaartje van Israel in Jezus' dagen
en een inhoudsopgave van dit bijbel
boek.
„Macht" (88 pagina's) is verkrijg
baar in de boekhandel en bij het NBG,
Postbus 620 te Haarlem voor 1,75.
