Macchu
vergeten
in de wolken
wordt hersteld
Kerst - Erbij
Ferdinand van Leeuwen
Bij de foto's. Hoog in de machtige bergen van de Cordilleras liggen
de ruïnes van de Inkavesting Macchu Picchu (boven), die pas in 1911
herontdekt werd. Toch hebben vele muurstukken en in de rotsen uit
gehouwen trappen en terrassen (foto's rechts) de tand des tijds redelijk
doorstaan, hetgeen o.a. een gevolg is van de solide bouwwijze: op maat
gehakte rotsblokken (foto links) die zonder specie in elkaar gepast
werden. Nu, na rond vier eeuwen, staan zij nog altijd stevig overeind.
HOOG BOVEN de bewoonde wereld, op een der ontoegankelijkste bergplateaus van
de Peruviaanse Anees, ligt de mysterieuze ruïne van de oude Inkastad Macchu
Picchu: de laatste wijkplaats van een oeroude cultuur, die vier eeuwen ge
leden werd uitgeroeid door de Spaanse „conquistadores". Hier leefde de laatste Inka,
Manco, met een aantal getrouwen nog enkele jaren als vorst in ballingschap, totdat
de goud- en bloeddorstige Spanjolen ook in dat eenzame adelaarsnest doordrongen en
het uitmoordden. Macchu Picchu werd een vergeten stad en verviel langzamernand
tot een ruïne, die thans echter, als de voorgenomen reddingsactie doorgaat, hersteld
zal worden.
Laatste veste der
Inkacultuur gered
IN DEZE TIJD van oorlogsgeweld
is het verheugend te lezen, dat er
ook gedacht wordt aan het redden
van kunstwerken of gebouwen die
van unieke betekenis voor de mens
heid zijn. De tempels van Abu Sim-
bel in Opper-Egypte, die eenvoudig
weg verplaatst werden om de over
stroming van het dreigende Nijl-
water te ontgaan, een werk waaraan
verschillende landen meewerkten,
zijn hiervan een voorbeeld. Ondanks
oorlog ging het werk gewoon door.
De zonnetempels, eens op bevel van
farao Ramses II in de rotsen uitge
houwen, zullen voor het nageslacht
behouden blijven.
HETZELFDE instituut dat advi
seerde inzake de verplaatsing van
Abu Simbel, heeft een nieuwe op
dracht gekregen. Het is het Instituut
voor bodemonderzoek in Hannover,
een wetenschappelijk bureau dat
nauw met verschillende Duitse en
Westeuropese universiteiten samen
werkt. Een team, geleid door profes
sor dr. Hans-Joachim Martini bracht
indertijd geologisch advies uit, dat de
rotsen in Egypte het verplaatsen van
de tempel van Abu Simbel mogelijk
maakten; nu trok een soortgelijk
team naar Zuid-Amerika om een
ander onderzoek uit te voeren. Ook
op verzoek van de UNESCO.
HOOG IN het Peruaanse bergland
schap, in het ruigste gedeelte van de
Andes, ligt Macchu Picchu, de oude,
„verborgen stad" van de Inka's.
Deze plaats werd door de Inka's ge
bouwd als grensvesting, en later ge
bruikt als laatste toevluchtsoord om
het geweld van de blanke verove
raars te ontgaan. Daar heeft nog
vele jaren een povere rest van de
eens zo trotse Inka-staat bestaan, na
dat de Spaanse conquistadores het
overige land bezet hadden.
De stad is vrij plotseling verlaten
en pas in het jaar 1911 ontdekt. Daar
door is veel in oorspronkelijke staat
bewaard gebleven. Nu kunnen we
daar zien hoe alles ten tijde van de
regering van de Inka's was en dat
blijkt soms zeer verrassend. Want
wat we verder in Zuid-Amerika aan
treffen is vervormd, veranderd en
vaak heel sterk gewijzigd door de
Spaanse bezetters die in alle niet
direct te duiden gebruiken en voor
werpen het meest verstokte heiden
dom zagen. Gebouwen werden ver
woest, mensen verbrand en gedood,
eenvoudige folkloristische overleverin
gen te vuur en te zwaard vervolgd.
Daarom waren de in Macchu Picchu
gevonden zaken van zoveel belang,
en is de bouwkunst zo uitzonderlijk.
En thans dreigde dit alles te ver
dwijnen.
DE STAD was gebouwd op kunst
matige terrassen die tegen de steile
bergwand waren opgericht. De Andes
is daar zo hoog, dat de nederzetting
de bijnaam kreeg van de „stad in
de wolken". Op ruim 2500 meter
hoogte ligt ze in de Cordilleras
zoals de Andes ook wel wordt ge
noemd in een uiterst onherberg
zaam en ontoegankelijk deel. Van de
bergtoppen storten kleine bergbeken
omlaag. De bergwanden gaan scheu
ren vertonen; het water sijpelt er
door. In de winter vormt zich daar
ijs, dat de wanden doet splijten en
de verzengende zomerhitte maakt de
eens zo schijnbaar massieve berg
wand tot 'n puinhelling die zich elk
ogenblik dreigend in beweging kan
zetten. Op deze wijze worden de fun
damenten van Macchu Picchu aange
tast. Onzichtbare riviertjes vreten
aan de onderbouw. De grond komt
in beweging en een grote aardver
schuiving is lang niet denkbeeldig.
De Peruaanse oudheidkundige dienst
riep de hulp in van de UNESCO,
geld om zelf de redding te onderne
men was er niet. Een noodkreet
werd de wereld ingestuurd en het
Instituut voor Bodemonderzoek uit
Hannover besloot een onderzoek in
te stellen. Een team onder leiding
van de geoloog en ingenieur dr.
Kleine-Bornhorst ging onverwijld
naar Zuid-Amerika.
HET WAS een moeilijke tocht,
maar lang niet zo gevaarlijk als
eens de ontdekker van de verdwenen
stad professor dr. Hiram Bingham
had gemaakt. Bingham was hoog
leraar in de Latijnsamerikaanse ge
schiedenis aan de Yale universiteit.
Hij was meegeweest met verschil
lende expedities in het achterland
van Peru en had daar ook al eens
een expeditie geleid die uitging van
de National Geographic Society. Hij
was een avontuurlijk man, die moed
aan een wetenschappelijke speciali
teit paarde en bovendien begiftigd
was met een ontzagwekkende kennis.
In oude kronieken stond het ver
haal van twee monniken, die tever
geefs getracht hadden de gevluchte
Inka een woord dat vorst betekent,
maar dat door ons doorgaans wordt
gebruikt om het gehele volk aan te
duiden tot het christendom te be
keren.
IN 1533 nam de Spanjaard Pizarro
met een handjevol mannen de Inka-
stad Cuzco in. De regerende Inka
vluchtte met vrouw en kinderen en
wat aanhangers. Men achtervolgde
hen en opnieuw moest de Inka vluch
ten, nog hoger het gebergte in. Na
veel vervolgingen gingen zijn nako
melingen wonen in Vilcabamba, een
aan de Spanjaarden onbekende ves
tingstad. Toen werden de twee mon
niken uitgestuurd om deze Inka tot
het Christendom te bekeren. Zij trok
ken heel hoog de bergen in, naar de
laatste vesting. Maar van bekering
was geen sprake; de twee werden
weggejaagd. Tenslotte kwamen de
Spanjaarden, versloegen het. kleine
legertje van de Inka, die hen met
vrouw en kind tegemoet getrokken
was, joegen de koning met zijn fami
lie na en doodden hen. Maar de
weg naar de oude stad hoog boven
in de bergen, was niet meer bekend.
NU WIST Bingham alles af van de
ze oude geschiedenis. Hij trok erop
uit en zocht zich een weg door dalen
en over bergen: door ijskoude pas
sen en gloeiend heet oerwoud. Hij
werd geleid door spaarzame gege
vens die in de oude reisverhalen en
kronieken stonden en overleveringen
die niet altijd even duidelijk waren.
Langs paden en wegen die al enkele
eeuwen niet meer begaanbaar waren
doch dat gaf juist moed. Want er
gens heen moest zo'n oude weg wel
leiden. En zo kwam het grftte ogen
blik dat Bingham met zijn mensen
voor de laatste stad van de Inka's
stond. Een stad door een dubbele
muur omgeven. Met stenen huizen,
tempels, paleizen en voorraadschuren.
De muren waren gebouwd op
enorme in elkaar gepaste rotsblokken.
Een bouwwijze die nog steeds de toe
schouwers verbaast. Een stad op
terrassen gebouwd; hierdoor beston
den de straten veelal uit trappen en
waren de woonhuizen dicht op elkaar
gedrongen.
En daar in die oude stad, die juist
zoals Pompei! een verlaten en toch
bijna-bewoonde indruk maakt, heeft
een Duits team een onderzoek inge
steld.
Er werden grondboringen verricht.
Men groef voorzichtig in de funda
menten. Er werden vergelijkende stu
dies gemaakt met naburige nederzet
tingen. Toen werd een uiterst gede
tailleerd plan opgesteld. De voorstel
len waren geheel uitgewerkt en alles
viel buitengewoon mee.
Het onderzoek had uitgewezen, dat
Macchu Picchu zeker te redden valt
De unieke Inkastad kan behouden
worden. En de kosten lijken zeer re
delijk. Behoedzaam geschat zal de ge
hele reddingsactie niet meer dan 2
miljoen dollar vragen. Vergeleken bij
de kosten die andere - doorgaans niet
zo culturele evenementen verslin
den werkelijk een schimmetje.
