Emoties spelen een
in de Surinaamse
Over onafhankelijkheid zijn
de meningen genuanceerd
grote rol
politiek
ANTIEK
Amerika en Frankrijk concurreren in
Latijns Amerika met straaljagers
Chili's nieuwe bewapening
veroorzaakt kettingreactie
CottfcïMia,soep... die is pas lekker!
Communistische p ers in
Oostenrijk kwijnt weg
kerstmeubel
shows 2e kerstdag 10 tot 5 uur
interieur
classique
Grootste topaas ter wereld
WANTROUWEN EN VOOROORDELEN
v>
HEERST NOG VOLOP
Stern des volks"
heeft ge en volk
meer achter zich
Mef de mensen
een oecumenisch
kerstblad
Nieuwe uitgaven
MODERNE
WONINGINRICHTING
ZATERDAG 2 3 DECEMBER 1967
8
Specifieke problemen
Democratie
Heterogene bevolking
Wantrouwen
Taalkwestie
Premier Pengel
Kerkelijk nieuws
I er gelijking
Soekarno verscheen niet
op rechtszitting
Veel passen in Alpen
voor verkeer gesloten
IJMUIDEN
Wij nodigen U uit voor onze sfeervolle
vrije toegang, lekkere koffie, kerstver rassingen en veel nieuws
marktplein 30
kennemerlaan 38
Globus
UTRECHT. In het Statuut van
het Koninkryk, dat thans dertien jaar
bestaat, is vastgelegd, dat Nederland,
Suriname en de Nederlandse An
tillen één koninkrijk vormen, elk met
een eigen regering. De buitenlandse
politiek en de defensiezorgen neemt
Nederland voor zijn rekening, letter
lijk en figuurlijk. Het statuut sluit
een vergrote onafhankelijkheid van
de beide overzeese gebiedsdelen
geenszins uit. De Nederlandse re
gering heeft dan ook haar instem
ming betuigd met de instelling van
een Surinaamse studiecommissie,
welke de mogelijkheden daartoe zal
onderzoeken.
Be kwestie van de onafhankelijkheid
heeft in Suriname politieke complicaties
opgeroepen. Maar emoties spelen in de
Surinaamse politiek een zeer grote rol.
Dat blijkt ook wel uit berichten van de
laatste weken. Vorige week deelde pre
mier Pengel mee, dat zijn regering niet
meer in het parlement aanwezig zal zijn
wanneer leden van de oppositie daar het
woord voeren. Hij was bijzonder gegriefd
over het feit dat de gehele oppositie de
vergaderzaal verliet toen hij bezig was
met repliek op haar redevoeringen. De
premier laakte voorts het „elke beschrij
ving tartende optreden" van de oppositie
tegenover enkele ministers. En enkele
dagen geleden zette de politie de afge
vaardigde Laighsingh de zaal uit toen die
opmerkte, dat de regering de democratie
verkrachtte omdat zij de vragen van de
oppositie niet wilde beantwoorden. Dat
was de derde keer in vier weken dat een
parlementariër met de sterke arm werd
verwijderd uit de Staten van Suriname.
De gemoederen over deze voor Neder
landse begrippen opvallende gang van
zaken zijn nog lang niet gekalmeerd, ze
ker niet nu het dagblad Suriname aan
Pengels adres schreef: „De Surinaamse
regering heeft een lafhartige aanval op
de parlementaire democratie gedaan".
s
Een gesprek met de heer J. Defares,
een 42-jarige Creool, verschaft inzicht in
een aantal specifiek Surinaamse proble
men. De heer Defares, die na voltooiing
van zijn rechtenstudie in Utrecht naar
Suriname terugkeert, is lid van premier
Pengel's politieke groep, de Nationale
Partij Suriname, de sterkste macht in het
land.
Over de incidenten in het Surinaamse
parlement zegt hij: „De regering kan het
zich niet laten welgevallen dat de minder
heid haar prestige aantast en denigreren
de opmerkingen plaatst in een parlemen
taire discussie beneden niveau. Pengel
heeft geprobeerd de oppositie te corrige
ren. niet om die te muilkorven. Pengel
staat open voor critiek. Hij loopt niet weg
voor relevante opmerkingen. Maar als er
onderling gekijfd wordt dan heeft de re
gering wel wat anders te doen dan daar
naar te gaan zitten luisteren".
Over het verwijderen van de afgevaar
digde Laighsingh zegt de heer Defares:
„Wellicht heeft de Statenvoorzitter de re
glementen heel fanatiek gehanteerd. Dat
is echter volkomen juist als dat van be
lang is voor de voortgang van het over
leg. In ieder geval kan de Surinaamse
democratie niet zijn zoals de Nederland
se Nederlanders verwerken dergelijke
kwesties veel rationeler. De emoties spe
len in de Surinaamse politiek een belang
rijke rol. Toen Lachmon, nu fractieleider
van de Hindostaanse Partij, een machtig
stuk oppositie, statenvoorzitter was, liet
hij "veelvuldig zijn opponent dr. Hirasingh
de zaal uitzetten. De tegenwoordige voor
zitter, Van Genderen heeft het voorzitter
schap te danken aan Lachmon. Het lijkt
erop dat hij nu ongeveer hetzelfde gaat
doen. Daar kan zeker Lachmon zich niet
over beklagen".
Bij de beoordeling van politieke verwik
kelingen in Suriname moet rekening wor
den gehouden met de zeer heterogene be
volkingssamenstelling: Creolen (bijna de
helft), Hindostanen (ruim een derde),
Indonesiërs (ongeveer een zesde) en voor
de rest Europeanen en Chinezen. Samen
vormen die groepen een mengelmoes van
ruim 300.000 geregistreerde Surinamers.
In het binnenland woont nog een onbe
kend aantal bosnegers.
De politieke en maatschappelijke strijd
speelt zich hoofdzakelijk af tussen de Cre
olen (met Pengel aan het hoofd) en de
Hindostanen (met Lachmon aan de top).
De andere minderheden proberen zich
een veilige plaats te veroveren tussen de
ze twee blokken. Politiek splitst de strijd
tussen die twee zich de laatste tijd toe
op de kwestie van de onafhankelijkheid.
Pengel stelt: Suriname moet onafhanke
lijk zijn met behoud van enkele banden
met Nederland. Ook Lachmon is voor on
afhankelijkheid, maar In ieder ge
val met behoud van strakke relaties
met Nederland.
Lachmon wil geen onafhankelijkheid
als deze risico's inhoudt voor de positie
van de Hindostanen. Lachmon is voor een
vrij Suriname, maar op een moment dat
hij sterk staat. Dat „in ieder geval"
maakt dus een hemelsbreed verschil van
inzicht en politiek. Het is gefundeerd op
•en weinig gemotiveerd wantrouwen van
de Hindostanen ten opzichte van Pengel,
meent de heer Defares. De Hindostanen
hebben enorme vooroordelen tegen de
Creolen. „De redenering van de intellec
tuele Hindostanen is: We zijn als arbei
ders hier heen gehaald toen de slavernij
in Suriname werd afgeschaft. De negers
waren er dus veel eerder dan de Creolen.
Volgens de Hindostanen denken de negers
dus dat het land aan hen toebehoort.
Maar nu ze zijn opgeklommen tot de
hoogste beroepen is die vrees overbodig
geworden."
Dan is er de klassieke taalkwestie. De
Hindostani spreken thuis hun eigen taal,
Ze zijn het neger-Surinaams wel mees
ter, maar het is voor hen geen volkstaal.
Ze voelen het dan ook als een aan
slag op hun maatschappelijke vorderin
gen als het neger-Surinaams tot officiële
taal zou worden verklaard. De heer De
fares verwijst naar de Belgische taal
kwestie, maar trekt de vergelijking poli
tiek en economisch niet door. „De tweede
strofe van het Surinaamse volkslied is
enige tijd geleden officieel in het neger-
Surinaams overgezet. Daar is enorme
oppositie tegen ontstaan met als enige
gevolg overigens dat het zo gebleven is".
Het verzet daartegen van Hindostaanse
zijde noemt de heer Defares obstruc
tie.
De heer Defares begrijpt de vrees van
de Hindostanen voor de figuur van Pengel
met zijn ongetwijfeld krachtig politieke
machtstreven niet. Het is volkomen be
grijpelijk dat Pengel zijn politieke posi
tie wil consolideren en versterken. Dat
is nu eenmaal politiek. Maar dat hij zijn
haan koning wil laten kraaien, nee, daar
is hij te verstandig voor. De commissie
DEN HAAG. „Mens met de men
sen" is het thema van een kerstblad,
waarin ook het kerstnummer van de
Open Deur/Onderweg is opgenomen.
In een tiendaagse campagne, die in
sommige plaatsen al op 11 december
is gestart, worden daarvan in heel
het land meer dan 650.000 exemplaren
verspreid. In verscheidene plaatsen
werken voor het eerst tienduizenden
gereformeerden, hervormden, luthera
nen en rooms-katholieken daarbij
samen, soms in een huis-aan huis
verspreiding.
Het in kleuren uitgevoerde blad
werd samengesteld door een oecume
nisch samengestelde redactie. Ver
scheidene schrijvers, waaronder mgr.
J. Bluyssen, bisschop van 's-Hertogen-
bosch, beschouwen het kerstfeest in
het licht van het thema „Mens met de
mensen". In die geest wordt onder
andere aandacht besteed aan de ma
nier waarop kerken gaan samenwer
ken in Amsterdams nieuwe stadswijk
Bijlmermeer, „proefpolder van de
oecumene", aan de school „Jeugd in
dienst van de samenleving" in Saigon,
een boeddhistisch initiatief en aan de
telefonische hulpdienst in Rotterdam,
eveneens een vorm van oecumenische
samenwerking.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Britswerd c.a. (toez.) drs.
W. Meeuse te Annerveen (Dr.).
Aangenomen naar Hoogvliet (vac. K.
Verbeek) (toez.) drs. C. A. ter Linden,
leger pred. te Hoogerheide; naar 's-Gra-
vanhage als pred. voor b.w. (voor de
Stichting Duinoordkerk) M. L. W. Schoch
te Heemstede.
Bedanks voor Joure (vac. R. Bijl)
(toez.) B. Zoodsma te Wemeldinge.
Geref. Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Heemse (2e pred. pl.) R.
Houwen te Hattem.
welke Pengel heeft ingesteld over de
onafhankelijkheid moet ook onderzoeken
hoe dat bereikt kan worden met zo goed
mogelijke handhaving van het evenwicht
tussen de partijen. Ik ga er vanuit dat
Pengel weet wat goed is voor het land en
ook wat goed is voor zijn partij. Hij heeft
genoeg geprobeerd medewerkers uit alle
groeperingen van de bevolking om zich
heen te verzamelen. Maar als er een
Hindostaanse bode ontslagen wordt en
vervangen door een Creool, dan wordt
daar meteen politiek van gemaakt door
de tegenstanders. Gelukkig begint men
nu in Suriname te onderscheiden, wat
echte politiek is".
De heer Defares gelooft dat Suriname
met de oplossing van deze problemen op
de goede weg is. Als öe verbeteringen in
dit tempo doorgaan, zijn ze volgens hem
binnen enkele jaren opgelost. De onenig
heid over de manier en het tijdstip waar
op Suriname meer vrijheid zal krijgen,
kan dan ook van de baan zijn. „Op dit
ogenblik is de Surinaamse politiek on
duidelijk. Ik meen dat onduidelijkheid in
herent is aan iedere politiek. Wat duide
lijk is voor de ene politicus is dat dik
wijls niet voor de andere. Die onduide
lijkheid duurt bij ons nu al zo lang als
er gesproken wordt over onafhankelijk
heid. En dat komt niet omdat iedereen
iets anders daarmee bedoelt, maar dat
ligt aan het wantrouwen in en de vooroor
delen tegen bedoelingen van elkaar".
ADVERTENTIE
tegen BILLIJKE PRIJS
t.w. fraaie voltaires, banken, mahonie
stoelen, tafels en ladenkastjes, als
mede 17e en 18e eeuwse eiken deken
kisten, tafels, broodspinden etc.
Alles met GARANTIECERTIFICAAT.
„PERSIAH". privé-adres Schotland
straat 44. Haarlem. Tel 0 23 - 2 04 84.
Ook 's avonds en zondags.
„De schalmei en andere verhalen",
uitgave Vermande Zonen, IJmuiden.
Uit de televisieserie „In die dagen"
wordt nu een serie boekjes gemaakt,
die op een bijzonder aantrekkelijke
wijze het behandelde nog eens samen
vatten. Na „De wijzen uit het oosten"
wordt door de erven J. J. Tijl in
Zwolle nu „Een sprietje groen" uitge
bracht. Een kostelijk boekje over de
profeet Jesaja, waarin Mies Bouhuys
de tekst verzorgde, en Noni Lichtveld
voor uitbundige gekleurde tekeningen
zorgde. Daarnaast is het boekje ver
lucht met vele documentaire foto's en
kaartjes.
Voor jongeren dus een prachtig boek,
maar ook voor volwassenen, die voor
het eerst met bijbelverhalen kennis
maken, valt er veel in te genieten.
(Van onze correspondent)
MONTEVIDEO. Argentijnse
vliegtuigen en een oorlogsschip heb
ben de Chileense torpedoboot „Qui-
dora" met schoten uit Argentinië's
territoriale wateren verjaagd. Vol
gens dr. Nicanor Costa Mendez, de
minister van Buitenlandse Zaken van
Argentinië, was er sprake geweest
van een ontoelaatbare schending van
de Argentijnse soevereiniteit. Toen in
Patagonië twee jaar geleden bij een
treffen met Argentijnse grenstroepen
de Chileense luitenant Hernan Me
rino werd doodgeschoten, volgden
honderdduizenden onder aanvoe
ring van Chili's president dr. Eduar-
do Frei de lijkkoets.
Al in de vorige eeuw heeft een door
de Britse koningin benoemde commissie
de grenzen tussen beide landen vastge
steld. Maar het Beagie-kanaal, dat de
zuidgrens van Vuurland vormt, bleef om
streden. Het heeft voor Argentinië voor
al strategische betekenis, omdat Ushuaia,
een van de belangrijkste viootbases van
het land, in dit gebied ligt. De twee lan
den maken voorts vooral ruzie over het
bezit van een aantal eilanden in het ver
re zuiden van Latijns-Amerika.
Deze spanning is symptomatisch voor
de betrekkingen tussen de Latijns-Ameri
kaanse landen. Terwijl men enerzijds vol
is van verdergaande samenwerking en
met name van een economische integra
tie, heerst hier anderzijds nog de soe-
vereiniteitspsychose, zoals die honderd
jaar geleden in Europa bestond. De na
tionalistische ressentimenten trekken
sterk de aandacht. Dit uit zich vooral in
de bewapening.
Het klinkt paradoxaal dat Chili op in
ternationale conferenties steeds redeneert
dat het continent van een overvloedige
bewapening verschoond dient te blijven.
Want het is Chili dat met de aankoop
van 21 Britse Hawker Hunter-jachtvlieg-
tuigen de kettingreactie op gang heeft
gebracht, waarin Argentinië, Brazilië, Pe
ru, Columbia en Venezuela supersonische
vliegtuigen van de laatste types aanschaf
fen. Er is hierbij sprake van een felle
concurrentie tussen de Franse Mirages,
die hun waarde in de Sinai-veldtocht heb
ben bewezen en de Amerikaanse F-5
straaljagers, die in Vietnam opereren.
De Chileense pers heeft gemeld dat bij
een parade op 19 september in Santiago
acht afvuurinstallaties voor op afstand be
stuurbare raketten zijn gedemonstreerd.
Toen de regering van Peru daarop rea
geerde met het protest dat Chili het be-
wapeningsevenwicht in Latijns-Amerika
verstoorde, verklaarde het Chileense mi
nisterie van Oorlog dat de raketten geen
elektronische uitrusting hadden. Maar de
vooral in de Verenigde Staten zo heftig
becritiseerde aankoop van Mirages door
Peru berustte op de overweging dat het
bewapeningsevenwicht met Chili moest
worden hersteld.
Het parlementslid overste A. D. Nestor
Gambetta schreef in de Peruviaanse
krant „El Comercio": „Voor Chili zijn
Peru, Argentinië en Bolivië potentiële
vijanden. Chili heeft het evenwicht ver
broken, zodat Peru de achterstand zal
moeten inhalen". Zo kwam het dat het
Peruviaanse parlement akkoord ging met
een post van 130 miljoen dollar voor mili
taire uitgaven op een moment dat er een
begrotingstekort was van 160 miljoen dol
lar. Luidkeels is daarna in het Ameri
kaanse congres geprotesteerd dat Peru
hulp uit de Verenigde Staten verwacht ter
dekking van zijn begrotingstekort en tege
lijkertijd hetzelfde bedrag uitgeeft voor
de aanschaf van Franse Mirages.
In Latijns-Amerika beroept men er
zich op dat de militaire uitgaven op het
halfcontinent in totaal ongeveer 1,7 mil
jard dollar 'bedragen Dat is gemiddeld
twaalf percent van de staatsbegrotingen
en minder dan de helft van het percen
tage op Westeuropese begrotingen. Verge
leken met het Noordamerikaanse budget
is zo'n percentage een schijntje.
De Latijns-Amerikaanse officieren lijken
er wel eens genoeg van te hebben om
geheel naar Amerikaans concept hun taak
uit te voeren: castroïstische activiteiten
onderdrukken en de aanvoerroutes van
hun ruwe grondstoffen naar de VS bevei
ligen tegen Russische onderzeeboten Maar
ook van hun standpunt gezien moet de
bewapening met straaljagers politiek, eco
nomisch en militair ondoelmatig lijken.
Hun tanks stammen uit de tweede wereld
oorlog, hun vliegtuigen zijn minstens 20
tig jaar oud.
Nu willen de VS (op grond van de con
currentie met Frankrijk) aan Argentinië,
Brazilië, Chili Peru en Venezuela elk vijf
tien F 5-jagers leveren (per stuk 850.000
dollar). De Brazilianen willen echter 150
vliegtuigen kopen waaronder ook (voorde
dubbele prijs) Mirages. Brazilië heeft een
door Chili voorgestelde conferentie over
ontwapeningsbeperking van de hand ge
wezen.
De twee jonge Parijzenaartjes
kijken hun ogen uit naar de grootste
topaas ter wereld. De 93 kilogram
wegende steen is te zien op een ten
toonstelling van mineralen in Parijs,
(telefoto).
DJAKARTA (AP) De afgezette In
donesische president Soekarno is niet
verschenen op een rechtszitting in een
geschil over een stuk land. Het proces
werd verdaagd tot 11 januari.
Een van de rechters die het proces
leidt heeft verklaard dat Soekarno gear
resteerd zou worden als hij weigert voor
te komen.
Soekarno is één van de vier personen
die beklaagden zijn in een door 22 men
sen aanhangig gemaakt rechtsgeding die
grond terug willen hebben waarop een
ziekenhuis gebouwd zou worden.
GENÈE (DPA en AFP) Dertien
Zwitserse Alpenpassen zijn voor het ver
keer gesloten, onder andere de Grote Sint
Bernard, de Furka, de Grimsel, de Luk-
manier, de Sint Gothard en de San Ber
nardino. De Zwitserse automobilisten
verenigingen hebben bekendgemaakt, dat
kettingen of sneeuwbanden nodig zijn
voor de meeste bergwegen.
In Oostenrijk is onder andere de Sil-
vretta gesloten en in Italië de Jaufenpas,
de kleine St. Bernhard, en de Gavia-pas.
De meeste passen in de Franse Alpen
zijn eveneens gesloten.
ADVERTENTIE
ft
(Van onze correspondent)
WENEN De hoofdredacteur van het
enige communistische dagblad in Oosten
rijk. „Stem van het Volk"(„Volksstimme")
heeft tot alle communisten een smeek
bede gericht om door geschenken in geld
een persfonds op te richten waardoor de
communistische persorganen in het leven
kunnen worden gehouden. Het partijblad
„Volksstimme" kwijnt langzaam weg,want
terwijl de oplage in de laatste jaren rond
40.000 exemplaren lag, schijnt het aantal
abonnementen de afgelopen maanden'
schrikbarend te zijn teruggelopen.
ADVERTENTIE
de rui|ter
•W
N-nkS"--''
Van commercieel standpunt bekeken
is de vraag gemotiveerd of zo'n kleine
partij zich nog de luxe van een dagelijks
verschijnend blad kan veroorloven. In
het parlement hebben de communisten al
jarenlang geen zetel meer. Dit is groten
deels te verklaren uit de onduidelijke
houding van het partijbestuur. Bij de
laatste algemene verkiezingen hebben
veel communisten op de socialisten ge
stemd, anderen weer sloten zich bij Pe
king aan en de overgrote meerderheid
verviel in een lethargie waardoor het
partijbestuur geen beroep op hen kan
doen ook niet op een milde gave.
Toch was de „Volksstimme" in 1945
vooral door de steun van de Russen een
blad dat aanvankelijk een oplage had van
200.000 exemplaren. Na de eerste verkie
zingen liep dit getal wel terug tot 110.000
maar het blad kon zich goed staande
houden, vooral in de Oostenrijkse pro
vincies die door Russische troepen waren
bezet. Veel bedrijven, leeszalen en ook
particuliere ondernemers waren moreel
gedwongen om een abonnement te nemen.
In de volksmond heette het blad al de
„Russische spreekbuis". Toen in 1955 de
Russische bezettingstroepen wegtrokken,
verloor het blad de meeste abonnementen
Nu is het helemaal aan lager wal ge
raakt. Men bedenke dat die partij in de
jaren 1945-1955 alleen in Wenen drie
dagbladen uitgaf en in de door de Rus
sen bezette zone nog over tien weekbla
den beschikte.
Ook de communistische drukkerij „Glo
bus" is in grote financiële moeilijkheden,
omdat de Oostenrijkse uitgevers aan dit
bedrijf niet graag opdrachten geven.
Moskou heeft indertijd deze hypermoder
ne drukkerij aan de communistische partij
ten geschenke gegeven om haar op alle
manieren te steunen.
Nu echter het verval niet meer is tegen
te houden, denkt Moskou er niet aan om
daarvoor ook maar één roebel uit te
trekken. Natuurlijk kan de partij een
paar percent meer stemmen winnen wan
neer er bijvoorbeeld werkloosheid komt,
maar dal zal geen zoden aan de dijk
zetten. Het blad „Stem van het volk"
heeft geen volk meer achter zich.
