Jan Boon gaat weer filmen in Himalaja
m
Van pottenbakker tot skileraar
beroepsalpinist en t.v.-cineast
19
ZATERDAG 20 JANUARI 1968
Erbij
Ifefc wï^iiteJ
Laat
blijven
--
HBKT'
i f
-
MARKEN EILAND
(Van een onzer redacteuren)
LAAT MARKEN eiland blijven: dat is zo ongeveer de centrale
kreet geworden waaronder de onlangs gelanceerde ideeënschets
voor de westelijke randmeren van de IJsselmeerpolders (zie bij
gaand kaartje) bekendheid gekregen heeft. De contactcommissie
voor natuur- en landschapsbescherming, die deze ideeënschets vorm
heeft gegeven, wil veel meer dan dit ene concrete doel. In feite staat
op de achtergrond van al haar aanbevelingen voor IJmeer, Gouwzee
en Hoornse Hop toegespitst en versterkt hetzelfde wat een paar jaar
geleden al gold voor de ideeën over de randmeren van Zuidelijk
Flevoland: veelzijdige landschappelijke en recreatieve planning voor
het grensgebied tussen de polder en het oude land.
ONDANKS alle goede bedoelin
gen is voor Eemmeer en Gooimeer
niet tijdig een voldoende gedetail
leerd plan tot stand gekomen waar
in het landschappelijk, recreatie-
en natuurbeschermingsbeleid voor
het oude en nieuwe land samen
worden bezien. De bij Zuiderzee
werken bestaande plannen voor
„voorlanden"eilanden en beschut
te vaarroutes konden niet tegelijk
met de dijkbouw worden gereali
seerd omdat er geen middelen be
schikbaar werden gesteld als on
derdeel van het inpolderingsplan.
Bij IJmeer, Gouwzee. Hoornse
Hop en de overige westelijke rand
meren met hun bijzonder belang
rijke junctie voor bestaande en toe
komstige stedelijke gebieden dreigt
hetzelfde te gebeuren.
OM TE voorkomen dat tot grote
schade van het leefmilieu in een
groot deel van de Randstad Hol
land kansen worden gemist, doet
de Contactcommissie een aantal al
gemene suggesties. Voorop staat
daarbij dat de opdracht aan de
Dienst der Zuiderzeewerken ver
ruimd moet worden. De uitvoering
van landschappelijke en recreatie
ve voorzieningen voor de randme
ren, zoals voorlanden, eilanden,
stranden en beplantingen moeten
als een integrerend bestanddeel
van de totale Zuiderzeewerken wor
den opgedragen aan de dienst en
vooralze moeten in de begrotings
posten voor dit doel worden opge
nomen.
DAARDOOR wordt verzekerd dat
ze in ieder geval tegelijk met de
bedijking worden uitgevoerd. Tijdig
moet een gedetailleerd landschaps-
en recreatieplan worden opgesteld;
daarin moet ook de oever van het
oude land worden betrokken. Bo
vendien moet tijdig een organisa
torische grondslag worden gelegd
voor het verdere beleid: een coör
dinerend lichaam waarin de dien
sten van het nieuwe en het oude
land samenwerken, en recreatie
schappen die de uitvoering en het
beheer van de detailvoorzieningen
ter hand kunnen nemen.
ONDANKS zijn sinds enige jaren
bestaande dijkv er binding met de
vaste wal heeft Marken zijn karak-
OE WESTELIJKE RANDMEREN
VAN DE IJSSELMEER POLDERS
IOEEËNSCHET8
P",
E'NKHUIZ'E r
V a n r>'
markerwaard
-Mi...
LELr'STAD
D« N«$
yv A'T BL.A'NÜ
3 'Ü#'G
t-ADSGfWSJTMOKSN (N PA*K-«*
«*TiP8Po»TOf«rroeM voiaisg
•T»ixTi>u"8Cxtri tu.TwiFse xc»
ROIMTCUJKI 0»0€N
iV
.v'mu&é
NAAODgN
U.ZEN
mjö'pi
CONTACT-COMMISSIE VOOR NATUUR
EN LANOSCHAPS8ESCHERMINO - 1987
flMVpR' 3{yjjri
ISaHfi'Vi *i.'"Un*. i i
'i i'
ter van (laatste) Zuiderzee-eiland
voor een aanzienlijk deel bewaard.
Als Marken in de nieuwe polder
Markerwaard wordt opgenomen,
zal het onvermijdelijk zijn karak
ter verliezen, onder andere door de
inklinking en door de noodzaak de
bestaande dijk als onderdeel van de
polderdijk te verzwaren.
Door Marken buiten de polder te
houden en de Gouwzee te vergro
ten, krijgt het stedelijk gebied in
de zuidwestpunt van de Marker
waard een veel aantrekkelijker lig
ging door de onmiddellijke nabij
heid van een gevarieerd water
sportgebied.
Juist door de aanwezigheid van
Marken krijgt de Gouwzee een zeer
gevarieerde vorm en een grote oe
verlengte. Een eiland dat in elk
randmeer zo gewenst wordt is hier
al aanwezig en dan nog in een bij
zonder aantrekkelijke vorm. In an
dere randmeren moeten voor veel
geld niet half zulke plezierige eilan
den met moeite worden aangelegd.
Voor het IJmeer worden de idee-
en van de Contactcommissie voor
natuur en landschapsbescherming
o.a. beïnvloed door plannen om bij
Diemen twee grote elektrische cen
trales te bouwen. Samenhangend
met de aanleg van een circuit voor
koelwater zou mogelijk de realise
ring van een bospark annex water
sportgebied bij Zeeburg kunnen ver.
gemakkelijken. Van het (verwarm
de) koelwater zou wellicht gebruik
kunnen worden gemaakt een zwem-
gelegenheid in verwarmd water te
creëren.
Ook andere grote werken, zoals
een eventuele verlegging van de
monding van het Amsterdam-Rijn
kanaal, spelen een rol. Voor de wa
tersport blijft Muiden een belang
rijk uitgangspunt. Een beschutte
vaarroute naar het Gooimeer (langs
een snoer van eilandjes) is van groot
belang. Ook op de vaarroutes naar
het Buiten-IJ en de Gouwzee is be
schutting gewenst. Uitbouw van
Pampus tot een groot eiland dat
ook voor de landrecreatie beteke
nis zou kunnen krijgen biedt daar
voor mogelijkheden.
EN WAT Marken betreft, spreken
de beide foto's bij dit pleidooi een
duidelijke taal. Bij inlijving in de
nieuwe polder zou dit eilandparadijs
(links) gewoon een stukje land in
het land worden en zou ook de pit
toreske Ijsselmeerdijk annex kade
(boven) verdwijnen moeten.
nnnnnrnnnminnnnnnnnnnnnnniinnnnnnniinnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnni
„JE VRAAGT je wel eens af,
waarom het contact met de t.v.-
jongens in Hilversum zo moeilijk
verloopt. Gelukkig heb ik goede
relaties bij andere Europese t.v.-
stations. Daar verkoop ik mijn
films vaak als de bakker zijn ka
detjes. Alleen aan Brussel heb ik
vjjftien ski-documentaires ver
kocht. Duitsland ligt ook erg hoog
het aantal moet ik nog eens na
rekenen. Aldus Jan Boon,
cineast, Himalajabeklimmer, ver
zamelaar van skititels, bezitter van
het Oostenrijkse skileraarsdiploma.
Een tengere man met een ver
weerd gezicht en ondanks de mid
zomer des levens met een vitali
teit, die menige jonge kerel hem
benijden kan.
JAN BOON, altijd op reis, zelden
in zijn flat nabij Kitzbühel en nog
minder in Nederland (ditmaal bleef
Maanboot gaat proefvaren
WASHINGTON (DPA) Volgende
week wordt het laatste deel van de
Apollo-ruimtevaartcombinatie, de z.g.
Lunar Module, in een baan om de aarde
gebracht. Bij een bemande ruimtevaart
naar de maan zullen twee van de drie
Apollo-astronauten hun kabine verlaten
om in dit maanlandingsvaartuig naar
het maanoppervlak te zweven. De baan
die zij daarbij zullen volgen is een halve
eeuw geleden al berekend door de Duit
ser dr. Walter Hohmann.
De andere delen van de Apollo-combi-
natie zijn al beproefd. De grote Satur-
nus-5-raket werkte feilloos bij zijn eer
ste start in november 1967, het hitte
schild van het Apollo-ruimtevaartuig
doorstond de wrijvingshitte bij terug
keer naar de aarde.
Volgende week zal de „maanboot"
na de start met een Saturnus-l-raket
om de aarde cirkelen. Zij weegt 14,3 ton.
Inplaats van een bemanning bevat zij
een computer, die zorgt voor de ontste
king van de raketmotoren en voor de
baanveranderingen.
De raketmotoren zullen verscheidene
malen worden ontstoken. De belang
rijkste test is het doven van de afda
lingsmotor en het ontsteken van de op-
stijgmotor. Van de opstijgmotor hangt
in de toekomst het lot van de twee
ruimtevaarders af. Zij moeten daarmee
de maan kunnen verlaten om naar hun
ruimteschip terug te keren.
hij wat langer omdat hij een serie
lezingen voor de Ned. Ski Vereniging
geeft) zit nog vol stoutmoedige plan
nen.
Ik ga weer filmen in de Himalaja
en een documentaire in kleur maken
over een unieke bergstaat. Dan heb
ik nog twee grote onderwerpen op
stapel staan, maar dan kan ik nog
niet over spreken. Als de concurrentie
dat hoort
Hij glimlacht kwajongensachtig.
Maar toch: praten met Jan Boon in
een café is een wat vreemde sensa
tie. Je hebt voortdurend het gevoel,
dat je ergens schuldig bent door deze
man met zijn hartstochtelijke liefde
voor bergen en gletsjers vermomd in
burgerpak, aan een stoel in onze lage
landen te kluisteren. Hij is zo on-
Hollands geworden al spreekt hij nog
perfect onze taal. Hij is een zoon van
de bekende, thans 85-jarige kunstschil
der Jan Boon uit Bilthoven, die voor
al als portrettist, etser en houtsnij
der naam maakte.
DE VOORLOPIGE hekkesluiter van
de ongeveer 100 films, die Jan Boon in
zwart-wit of kleur op 16 mm maakte,
heet „Zo leert u skiën". „Het is een
instructiefilm, waarin ik natuurlijk
niet zoveel kon zeggen als in mijn
onlangs in Amsterdam verschenen
boek, dat dezelfde titel draagt. Een
boek in een hobbyserie waar voor
al de jongere generatie gelukkig mee
schijnt te zijn". -
Hoe de drang naar de bergen ont
staan is? Hij zegt„Kwestie van
V-- y v,.w.-v-
Jan Boon
liefde op het eerste gezicht". Als 11-
jarige, toen zijn vader naar het Oos
tenrijkse Gmünden trok om daar te
werken, werd hij helemaal wild bij de
eerste aanblik van een bergpanorama.
Hij rende het stationnetje uit en klau
terde omhoog; bezeten door een dolle
vreugde. Nadien gebeurde het steeds
weer, dat Jan in de gehuurde chalet
op alle mogelijke en onmogelijke tijd
stippen ontbrak. Hij had zijn bergen,
zijn liefde, gevonden.
Hoewel de heer Boon er nu blij is, dat
hij zijn zoon zo vroeg met de bergen
in aanraking bracht, stuurde hij hem
naar de kunstnijverheidsschool. Allicht.
Skiën en alpinisme vormden geen be
roep in die tijd.
„Ik ben in het begin der jaren 30
een tijdje pottenbakker geweest. Men
vond mijn keramiek wel mooi. Maar
als ik m'n kans schoon zag, zat ik al
weer bovenop een berg. Na enkele
jaren hield ik het niet meer uit. Ik
kwam uiteindelijk in Kitzbühel terecht,
waar ik als berggids en skileraar ging
werken. Ik vond er ook mijn vrouw.
Na de oorlog werd ik zelfstandig
cineast. Het was een grote eer, dat ik
tijdens de Olympische Winterspelen in
1964 in Innsbruck, gekozen werd als
cameraman voor de officiële wedstrijd
kleurenfilm. Dat was heerlijk werk".
Wat hij als zijn beste ,film be
schouwt? Hij heet„Een man geeft
niet op". Het gaat over een alpinist,
die ondanks het verlies van één been
door een ski-ongeval tot prestaties van
de allerhoogste orde komt. Samen met
hem beklom ik de Matterhorn.
Ik maakte er een foto-reportage van.
De foto's werden in wel 30 landen ge
publiceerd. Het is ook wel wat met
één been de Matterhorn op en af;
4505 m. hoog. Nadien heb ik de klim
nog eens op de film vastgelegd en die
film werd op een festival voor berg
en expeditiefilms in Italië bekroond.
Mijn gehandicapte vriend heet Bru
no Winter Steller. Hij beklom de af
gelopen zomer nog een paar keer de
Kaukasustoppen. Hij is ambtenaar bij
een elektriciteitsbedrijf in Oostenrijk
en de enige eenbenige alpinist van
formaat, die de wereld kent.
Jan Boon vertelt met geestdriftige
gebaren over de laatste ontwikkelin
gen van de skitechniek („Het staat
allemaal precies in mijn boek"), zijn
sobere leefwijze hij rookt en drinkt
niet zijn voortdurende tijdnood en
nog zoveel meer.
Maar zijn portret zou niet volledig
zijn, als we ook niets iets over het
meest fascinerende avontuur uit zijn
„bergleven" vertelden.
In een donkere oorlogsnacht bracht
hij twee gevluchte Nederlandse officie
ren, die de vele nazi-controles wisten
te omzeilen en tenslotte in Kitzbühel
belandden, al skiënd over bergpassen
(soms 3000 m. hoog) naar Davos in
Zwitserland.
Ze wisten, dat ik in Kitzbühel zat en
ik was hun laatste hoop. Zes weken
heb ik ze als skiër getraind. Toen gin
gen we. De tocht duurde 16 uur
het was voor die twee jongens, on
danks alle spanning, een geweldige
belevenis. Het is een van de zwaarste
expedities geweest, die ik ooit ge
maakt heb mede door de grote ver
antwoordelijkheid, die ik droeg.En
na die tocht ben ik maar in Davos ge
bleven tot de oorlog afgelopen
was.
Jaap Stigter
