„Ik houd van beweging en humor"
Professor Esser schiep een
monument voor Breêro
•HAAR JOURNAAL.
Mode week besloten met
dag van- twee uitersten
2 PRIJZEN-VERKOOP
50% KORTING
2 PRIJZEN-VERKOOP
50% KORTING
enoee
VANAVOND
WINTERMANTELS
JAPONNEN
COSTUMES
PULLOVERS
BLOUSES en
ROKKEN
MEISJESMANTELS
JACKS
MEISJESJURKEN
PULLOVERS
VESTEN
BLOESJES en
ROKKEN
NEGEN MUZEN
Bogart-film naar
boek van Chandler
MAANDAG 29 JANUARI 1968
Sport
mm
Dierbaar
Jaap Stigter
De radio geeft dinsdag
televisieprogramma's
C. B.
DINSDAG
BEGINT DE LAATSTE
WAARIN ALLE
WORDEN OPGERUIMD MET
HOUTPLEIN 10
HAARLEM
DINSDAG
BEGINT DE LAATSTE
WAARIN ALLE
WORDEN OPGERUIMD MET
ANEGANG 26 - HAARLEM - TEL. 10643
(Van een medewerker)
AMSTERDAM. „Ik houd van beweging, felheid en een toets van hu
mor in mijn werk. Daarom trok de opdracht om een monument voor
Bredero te ontwerpen mij bijzonder aan. Het wordt ter ere van de 350ste
sterfdag van de grote dichter in september in Amsterdam onthuld". Aldus
prof. V. P. S. Esser, leraar aan de Rijksacademie te Amsterdam, die in deze
kunsttempel, beneden aan de straatkant, zijn eigen atelier heeft. We zitten
temidden van een waar bos aan beelden. Tussen portretten in brons, gips
afgietsels en modellen in was staat ook het ontwerp van het 17de-eeuwse
liefdespaar, dat geïnspireerd werd op een scène uit het onvolprezen toneel
spel „De Spaanse Brabander" van Bredero. De geboetseerde gezichten
van Else Mauhs, Albert van Dalsum („Die is bestemd voor de Stadsschouw
burg in Amsterdam"), de Haagse architect Buys en vele anderen kijken
er in stil gepeins op neer.
„Ik heb een moment van de speelse
volkse humor willen vangen en getracht
dit een monumentaal karakter te geven.
Een hoertje van de Zeedijk wordt door
de Spaanse Brabander begerig aange
haald en in de tekst zegt hij: Oh j off rouw,
wildij mij een courtesy bewysen, so
laet u slave toe, dat hij u eens j ens kust.
Waarop Trijntje antwoordt: Nou jon
ker, niet te stout, ay lieve, houdje rust.
Het beeld komt in brons, 2'A m. hoog,
met het gezicht naar het Waaggebouw op
de Nieuwmarkt te staan en de rug naar
het IJ. Op de plaats, waar eens de Am-
«terdamse vishallen met hun kleurig ver
tier stonden."
Praten met professor Esser is een ge
noegen. Met zijn sneeuwwit haar en be
weeglijk-blauwe ogen (het zijn ogen, die
stekend critisch kunnen observeren, voor
zover dit ons al niet uit het verfijnde lij
nenspel van zijn raak getypeerde portret
ten gebleken zou zijn) maakt hij een op
vallend jeugdige indruk, hoewel hij vol
gens de kalender al in de gevorderde
midzomer des levens moet zijn. Als zoon
van de schrijver Maurits Esser, beter
bekend onder het pseudoniem Gerard van
Eckeren. (Zijn bekendste werk „De paar
den van Holst" beleefde destijds een
10de druk) heeft hij bepaald geen moeite
met zijn woorden; hij formuleert snel en
makkelijk.
Bij een oppervlakkige kennismaking
zou men kunnen menen, dat deze man,
die een groot hart voor de sport heeft
(ook hiervan getuigen verschillende beel
den in zijn atelier; bovendien doet hij
zelf nog aan de schermsport) door zijn
hgng naar „snelheid van beweging"
om zijn eigen woorden te gebruiken
makkelijk bij zijn scheppend werk te
rugvalt op virtuositeit en snelle oplossin
gen, die vrijwel automatisch uit zijn le
nige vingers geboren worden. Dat is dan
een denkfout, want hij maakt het zich
zelf erg moeilijk.
„Ik heb een hekel aan virtuositeit. Het
maken van een portret, dat ik als een
vuurproef voor een kunstenaar beschouw,
vraagt bij mij zeer veel tijd. Men heeft
mij destijds gevraagd om een kop van
de overleden Cor Ruys te maken, die ik
niet van dichtbij gekend heb. Zoiets kan
natuurlijk aan de hand van foto's en vir
tuoze oplossingen, maar voor zoiets heb
ik nooit gevoeld en dus deed ik het niet
Een portret heeft tenslotte meerdere di
mensies, die alle, stuk voor stuk, de fa
cetten van tientallen oversnijdingen ge
ven het biedt dus in feite veel méér
dan de werkelijkheid. Het staat in de
ruimte en moet die ruimte expressief be
heersen met een eigen psychologische
geladenheid.
Na Cor Ruys kreeg ik de opdracht voor
een portret van Else Mauhs. Toen het
kleine vrouwtje binnenkwam met haar
vorstelijke allure van het grote theater,
was ik dadelijk geïnteresseerd naar de
mens achter dit masker. En zo maakte
ik twee portretten, die u ginds kunt zien:
de grande dame van het voetlicht, die ik
geheel met mijn virtuositeit schiep en het
vrouwtje met de verstilde mond. aange
raakt door de aardse vergankelijkheid,
eenzaam en in zichzelf gekeerd."
We gaan kijken. Het is precies, zoals
professor Esser zegt: er zijn twee ge
zichten, die een groot actrice voor ons
doen leven.
„Wijlen burgemeester d'Ailly vergaf
destijds drie opdrachten voor beelden van
(Van onze moderedaktrice)
PARIJS. Zaterdag was de dag
van de twee uitersten van de Parijse
mode. 's Morgens in alle vroegte ston
den de gouden stoeltjes in de met grijs
gestoffeerde salon van Gue Laroche
klaar. Men werd er op een Gestapo-
modeontbijt vergast. Mannequins droe
gen over khakikleurige zomermantels
in SS-snit koppelriemen, maar nu van
vlastic.
's Middags kon men aan de over
kant in het met jute bespannen mode
huis van Emanuel Ungaro op witte ta-
boeretjes een fascinerende collectie
van uiterst knap gemaakte en zeer
draagbare pastelkleurige creaties zien.
Het is niet altijd de chique die het
hem doet. Trouwens, dat is deze week
wel heel duidelijk bij Dior gebleken,
want voor bepaald niet zo geslaagde
collectie van Mare Bohan zijn tot dus
ver maar twee inkopers komen op da
gen. De belangstelling was iets gro
ter bij Pierre Cardin die een unieke
jurk met 24.000 Japanse parels bor
duurde en het van een met diamanten
bezet kraagje voorzag. Ik kan de prijs
(twintig miljoen) er alleen niet van
afzien.
OM OP LAROCHE terug te komen,
ben ik nooit een fan van uniformen
voor vrouwen geweest, maar wat zijn
SS-uitrusting betreft, die ging iedere
showbezoekster te ver. Guy Laroche,
die kennelijk op succes gerekend had,
bleef na afloop van de show zuinig
kijkend achter een gordijn staan.
ER waren bij Laroche gulukkig ook
geslaagde creaties te zien, zoals zijn
met margrieten geborduurde strand-
shortensemble, zijn driekwart satijnen
kozakkenblouses, die zijn mannequins
over geplisseerde broeken droegen en
last but not least zijn met kleurige
mozaiekstreepjes geborduurde avond
jurken. De rokken neigen bij de coutu
rier vijf centimeter boven de knie.
Grazieuzer was alles bij Ungaro, die
evenals zijn ex-werkgever Courrèges is
afgestapt van de harde lijn van de
toekomstmode en die tevoorschijn
kwam met een wat vrouwelijker sil
houet. Zijn favoriete kleur is wit,
maar op de tweede plaats komt fon
dant rose.
Bepaald bijzonder was Ungaro's
mantelpakje, waarvan hij het jasje
met twee opgestikte battledresszakken
garneerde. De overslag had hij aan de
zoom aan beide zijden afgerond. Daar
naast bood hij veel keus uit wat tra-
nezeiurkies. Alle met korte mouwen,
pen boothals en een zoom die precies
"ijftien centimetèr boven de knie bleef.
TTngaro wist leuke effecten te be
reiken, door voor zijn creaties stoffen
gedessineerd met vage in elkaar over
lopende strepen te gebruiken. Voor
Paco Rabanne maakte speciaal
voor ons blad deze schetsen van
een plastic oorbel en een zomer
jurkje.
's avonds gaf hij de voorkeur aan wit
kanten bermudashortcreaties.
UNGARO: Mantel met col of witte
plastrons overhemdjurkjes met
dassen stoffen met in elkaar over
lopende strepen battledresszakken
witte schoentjes (ballerina's)
slobkousen van dezelfde stof als de
jurk. Kleuren: wit, rossig, lichtblauw,
lichtgroen.
LAROCHE: Militaire jassen met kop
pel- of bretelriem kozakkenblouse
van satijn brabantsbonte zomer
jurken gegarneerd met witte biesjes.
grote Amsterdammers. Hildo Krop
maakte Wibaut, Han Wezelaar Berlage en
ik kreeg Bredero. waarmede ik gelukkig
niet aan een portretbeeld vastzat."
Zo gaat ons gesprek verder in een ate
lier, waar ook het Troelstra-monument
voor Den Haag ontstond. En de schaats-
rijdersfiguren in volle actie. Een hardrij
der staat reeds lang in Utrecht, terwijl
het beeld van een sprinter, die door de
bocht gaat, in de toekomst in Breda ont
huld zal worden.
Wat professor Esser persoonlijk als
zijn dierbaarste schepping beschouwt?
Het is het prachtige beeld, dat aan de
Zeeuwse waterramp van '53 herinnert en
thans in de tuin van museum Boymans
in Rotterdam staat. Een man, die een
vrouw op zijn rug uit het water draagt.
„Het is evenals het Brederomonument
sterk functioneel, omdat het een bood
schap in zich draagt. In dit geval de bood
schap van de onbaatzuchtige opoffering
voor de medemens in nood."
Prof. Esser zou dit beeld graag daar
zien, waar het feitelijk hoort, nl. op een
markant punt van de Deltawerken, op
een grenslijn van eb en vloed, waar het
water de voet van het beeld steeds weer
kan omspoelen. Op onze vraag, hoe dit
mogelijk zou kunnen worden, zei hij: „Ik
zou er een tweede gietsel van kunnen
maken, want ik heb de vormen bewaard.'
Weer terug naar Bredero: „Dit beeld
laat zich veelzijdig opvatten. Het is niet
slechts een hommage aan een groot
schrijver, maar ook aan het Amsterdam
se volkskarakter. En een eerbetoon aan
ons vaderlands toneel, dat mij enorm
stimuleerde. Iedere keer als Bredero gaat
ga ik kijken. Van de opvoering van Moor
tje met Myra Ward heb ik enorm ge
noten. Daar was de geniale Hans Kaart
nog bij."
De kunstenaar vindt dit soort beelden
een rustpunt voor het oog in een stad, die
als een grote steenwoestijn met druk
verkeer, stank en onrustig neonlicht
steeds onleefbaarder gaat worden! Nodig
als „zout in de pap".
„In een museum wordt een kunstwerk
als het ware gefiltreerd en heeft het een
zuiver esthetische funktie. Ik houd van
beelden, die met een eigen zeggings
kracht midden in het dagelijkse leven
staan."
Prof. Esser bij zijn ontwerp voor
een Breêro-monument.
Bij ons vertrek wendde de kunstenaar
zich weer naar een andere schepping,
waaraan hij doende is, de laatste hand
te leggen: de val van Icarus, welk beeld
op een hoog voetstuk voor de ingang van
de nieuwbouw van het Haagse gemeen
tenmuseum moet komen te staan. In het
overladen „beeldenspel" van het atelier,
waar zoveel te zien is, hadden we deze
schepping, die Icarus toont, terwijl hij
in brokken op de rotsen uit elkaar valt,
ten onrechte de rug toegekeerd.
Hengelaar vermist. Een 40-jarige inwoner
van Schiedam, die zaterdagavond de
Noorderpier in Hoek van Holland was
opgegaan om te vissen, wordt vermist.
Vermoed wordt, dat hij door de vloed
werd verrast en verdronken is.
HILVERSUM I
7.00 Nws. 7.10 Het levende woord. 7.15
Moderne orkestmuziek. 7.30 Nws. 7.32 Actu
aliteiten. 7.45 Volksmuziek uit Rusland 8.00
Nws. 8.10 NCRV-lied. 8.13 Gewijde muziek.
8.30 Nws. 8.32 Voor de huisvrouw. 9.15 Mo
derne liederen. 9.35 Waterst. 9.40 School
radio. 10.00 Theologische etherleergang.
10.35 Moderne muziek. 1.00 Nws. 11.02 Voor
de zieken. 12.00 Van twaalf tot twee. 14.05
Schoolradio. 14.30 Pizzicato. 17.00 Nieuws
uit de Nederlandse Antillen. 17.10 Voor de
kinderen. 18.00 Amusementsmuziek. 18.20
Uitzending van de B.P. 18.30 Nws. 18.45 Ac
tualiteiten 19.05 Licht ensemble. 19.40 Con
ciliepostbus. 19.45 Zoekend geloven. 20.00
Judas Maccabaeus, oratorium van Handel
(opn.). 21.10 Interview met een schrijver.
21.25 Klassiek pianoconcert. 22.00 Kunst
22.30 Nws. 22.40 Overweging. 22.45 Muzi
kale lezing. 23.00 Contekst. 23.30 Liedjes.
23.55 Nws.
HILVERSUM II
7.00 Nws. 7.10 Ochtendgymnastiek 7.20
Lichte gramm.muziek. Deze dag. 8.00 Nws.
8.10 Radiojournaal 8.20 Lichte gramm.mu-
ziek. 8.50 Morgenwijding 9.00 Uitgebreide
reportage. 9.40 Koormuziek uit de Middel
eeuwen en Renaissance 10.00 Voor de kleu
ters. 10.10 Arbeidsvitaminen 11.55 Beurs.
12.00 Marinierskapel der Koninklijke Mari
ne. 12.27 Mede t.b.v. Land en tuinbouw. 12.30
Voor de landbouw. 12.40 Sport. 13.00 Nws.
13.10 Radiojournaal 13.30 De Lichte Muze
belicht. 14.30 De draad van de spin, cantate
van Tsukahara 15.00 De verdwenen koning
(hoorspel) 15.45 Inleiding tot muziekbegrip.
16.00 Nws. 16.02 Moderne Muziek. 16.25 Voor
de jeugd. 17.15 Dixielandmuziek 17.30 Tus
sen 10 plus en 20 min 18.00 Nws. 18.15 Radio
journaal. 18.25 Italiaanse operamuziek.19.00
Trefpunt 19.30 Nws. 19.35 Internationale klan
ken aan de Rièvira. 20.00 Hou je aan je
woord. 20.40 Oud plaatwerk 21.20 Jazz Spec
trum. 22.00 Gonk: satirisch programma.
22.30 Nws. 22.40 Radiojournaal 22.55 Moder
ne kamermuziek. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
9.00 Nws. 9.02 Nederlandse Artiesten 10.00
Nws. 10.02 Klink-klaar 12.00 Nws. 12.02 Zor-
ro, programma voor tieners. 13.00 Nws.
13.02 Ekspres 15.00 Nws. 15.02 Er-jee, Em-
Drie 16.00 Nws. 16.02-18.00 Mix.
BRUSSEL 324m.
12.00 Nws. 12.03 Lichte muziek 12.40 Weer
bericht. 12.48 Lichte orkestmuziek. 12.55 Bui
tenlands persoverzicht. 13.00 Nws. 13.20 Ta-
felmuziek 14.03 Schoolradio 15.30 Lichte
muziek. 16.00 Nws. 16.03 Beurs. 16.09 Voor
oudere luisteraars. 17.00 Nv/s. 17.15 Jazz.
18.00 Nws. 18.03 Voor de soldaten 18.28
Paardesport. 18,30 Keurig Frans. 18.32 Zang.
18.35 Voor het verkeer. 18.40 Zang. 18.45
Sport. 18.52 Taalwenken 18.55 Zang 19.00
Nws. 19.40 Lichte orkestmuziek. 19.45 Be-
roepsbelangen voor de middenstand 19.55
Orkestmuziek. 20.00 Opera. 21.05 Boekbe
spreking. 21.20 Concertante muziek 22.00
Nws.
Harmonie. De Koninklijke Nederlandse
Federatie van Harmonie- en Fanfare
gezelschappen, de Rooms-katholieke
Federatie van Diocesane Muziekbonden
in Nederland, de Nederlandse Fede
ratie voor Christelijke Muziekbonden
en de Algemene Nederlandse Unie van
Muziekverenigingen gaan nauw samen
werken. Hiervoor is in het leven ge
roepen de Stichting Overkoepeling Ne
derlandse Muziekorganisaties (SON-
MO). De nieuwe muziekorganisatie om
vat in totaal rond 2.500 verenigingen
verspreid over het gehele land.
VOOR MAANDAG
NEDERLAND I
18.50 Pipo de clown. 18.56 Reclame. 19.00
Journaal. 19.03 Reclame. 19.06 Kenmerk.
19.32 Rin-Tin-Tin, TV-feuilleton. 19.56 Recla
me. 20.00 Journaal. 20.16 Reclame. 20.20 Vrij
worstelen. 20.45 Interview met de pianist Ge
rard Hengeveld 21.35 Oorlog onder water,
filmdokumentaire. 22.15 Journaal.
NEDERLAND II
18.50 Pipo de clown. 18.56 Reclame. 19.00
Journaal. 19.03 Coronation Street. 19.52 Weer
zien (herhalingen uit TV-programma's).
20.00 Journaal. 20.16 Reclame. 20.20 Achter
het nws. 20.45 The big sleep, speelfilm uit
1946. 22.15 Journaal.
VOOR DINSDAG
NEDERLAND I
10.20 Schooltelevisie 18.50 Pipo de clown.
18.56 Reclame 19.00 Journaal. 19.03 Reclame.
19.07 Wereld op wielen. 19.56 Reclame. 20.00
Journaal. 20.16 Reclame. 20.20 Opiniepeiling
21.10 De Knop, TV-spel van Harry Mulisch.
22.20 Programma ter nagedachtenis van
Mohandas Karamchand Gandhi. 22.40 Jour
naal 22.45 De Bezetjing, dokumentaire (19).
NEDERLAND H
18.50 Pipo de clown. 18.56 Reclame. 19.00
ournaal. 19.03 Beelden uit de West. 19.15.
Van gewest tot gewest. 19.35 Laser de
fantastische lichtstraal. 20.00 Journaal.
20.16 Reclame 20.20 De onweerstaanbare Mr.
Herbie Rimstead. (TV-feuilleton) 21.10 Be
scherming Brugerbevolking (discussie) 22.00
Veel liefs van Agnes (TV-feuilleton) 22.25
Journaal.
(Van onze filmcriticus)
AMSTERDAM. Al weer enige jaren
geleden ontstond, met name in Parijs,
een Humphrey Bogart-cultus die zich uit
te in reeksen hervertoningen van films,
waarin de in 1957 overleden acteur was
opgetreden en in talloze publikaties over
deze „tough guy" van de Amerikaanse
film. Wat nu precies op dat tijdstip een
her-ontdekking in de hand heeft gewerkt
van de acteur, die tijdens zijn leven toch
ook al niet over publiciteit en bekend
heid te klagen had, valt moeilijk te zeg
gen, maar een feit is dat de hernieuwde
belangstelling internationaal was en ook
tot ons land doordrong. Het vorige jaar
al verscheen een vijftal films met „Bo
gey", zoals zijn bijnaam luidde, op het
tv-scherm en ook in dit seizoen hebben
NTS en VARA het plan de nodige aan
dacht te besteden aan een filmheld, die
opnieuw in staat blijkt nieuwe generaties
bioscoopliefhebbers door zijn optreden te
fascineren. Humphrey Bogart, die pas na
zijn dertigste bij de film belandde, ves
tigde met zijn gangsterrol in „The petri
fied forest" (1937) de aandacht op zich.
waarna hij tot diep in de veertiger jaren
voornamelijk onderwereldiguren uit te
beelden kreeg. Daarna kwam er meer va
riatie in zijn optreden en een van zijn
geliefde creaties werd de harde, onver
zettelijke privé-detective, die in wezen
alleen maar verschilde van de gangster
doordat hij aan de andere kant van de
wet stond. Vooral de Amerikaanse auteur
Raymond Chandler kan als schepper van
dit type aangemerkt worden en het is dan
ook in een van diens verfilmde romans,
dat we vanavond Bogart zien optreden.
Hij speelt Philip Marlowe in „The big
sleep" onder regie van Howard Hawks,
die het jaar tevoren al Bogart, eveneens
in samenspel met zijn vrouw geregis
seerd had in „To have and have not".
Ook laatstgeneoemde film zal de NTS
vertonen, evenals „Dark Passage", waarin
opnieuwe het echtpaar Humphrey Bogart-
Lauren Bacall optreedt.
Nederland 1. Het journaal en de kerke
lijke actualiteitenrubriek „Kenmerk".
Daarna de TROS met Rin Tin Tin. „Het
geheim van de foto" is de titel van dit
verhaal, waarin de hond weer goed werk
doet. Een verslaggever maakt een repor
tage van een Indianenstam die plunde
rend door het land trekt en als Rin Tin
Tin de wacht houdt bij het fototoestel
waarmee Rusty een paar foto's heeft ge
maakt, drukt het dier per ongeluk op de
knop, waardoor een belangrijke foto tot
stand komt. Na het tweede journaal vrij
worstelen, Steve Logan en Mick McMa-
nus tegen Bert Royal en Vic Valkner. Het
volgende programma heet „Hengeveld
over Hengeveld". De pianist en musico
loog Gerard Hengeveld heeft in het
kasteel Oud-Zuylen een gesprek met Ma
rian Bierenbroodspot over het leven van
een concertpianist. Als gast in dit pro
gramma treedt het trio Louis van Dijk
op. Hengeveld is geen tegenstander van
jazz. Tot slot van de avond „Oorlog on
der water", een aflevering van de Ita
liaanse serie „Het Verhaal van de Zee".
Getoond worden het oorlogstuig, dat bij
oorlogvoering onder water nodig is.
Nederland 2. „Coronation Street" na
Pipo en het eerste journaal. Jack Walker
doet niet zulke prettige ontdekkingen en
Dennis Tanner neemt niet zo'n prettig be
sluit. De laatste acht minuten voor het
journaal „Weer zien een maandelijk
se rubriek met herhalingen uit VARA-
programma's. „Achter het Nieuws" na
het journaal en de maandagse hoofdfilm
„The Big Sleep". Weer een hoofdrol van
Humphrey Bogart.
a
