Politieke zaak geworden
Prof. dr. Kistemakers uranium-
project geeft Nederland
belangrijke kansen
Methode welkom, maar
gevaarlijk voor vrede
Bloemendaal-Noord
WONINGBOUWVERENIGING
BESTAAT HALVE EEUW
Feestavond in
Musis Sacrum
Kleurige, speelse
Aristofanes bij
en dartele
Centrum"
Verwen
met goud
i
Drie vingertoppen
af gekneld in
machinekamer
Vrouw uit auto
geslingerd en
omgekomen
Heineken begon
nieuwe boekjaar
gunstig
KUNSTKRING „VOOR ALLEN"
Gereformeerde
kerken in
IJmuiden
DINSDAG 6 FEBRUARI 1968
4
A toombom
Volledige inzet
Gladheid op de weg
Eervolle vermelding
VELSEN. Men zal zich wellicht herinneren dat enige maanden ge
leden door insiders werd geconstateerd, dat de Velsense Stadsschouwburg
zich door zijn gemoderniseerde accommodatie thans kan meten met elk
groot theater in Kennemerland, de Haarlemse Stadsschouwburg hiervan
niet uitgezonderd. Dat een dergelijke conclusie in geen enkel opzicht is
overdreven kon maandagavond worden vastgesteld, toen de toneelgroep
Centrum" met Aristofanes' komedie „De vrede" voor de leden van de
kunstkring „Voor Allen" een waarlijk virtuoze abonnementsvoorstelling
verzorgde. Deze opvoering stelde namelijk voor Velsen schier ongekende
eisen aan de werkers „achter", die er echter wat belichting en ingewik
kelde toneelmachinaties betreft in zijn geslaagd, deze vertoning ook tech
nisch schier feilloos te laten verlopen.
Vindingrijk
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG. Het is niet uitge
sloten, dat Nederland een belangrijke
rol kan spelen bij de toekomstige
produktie van verrijkt uranium in
West-Europa. De belangrijke Neder
landse troef is het project dat momen
teel onder leiding van professor dr.
J. Kistemaker wordt ontwikkeld. Het
is op hardhandige wijze,een politieke
zaak geworden, toen eind december
het Tweede-Kamerlid A. de Goede
(D'66) aan minister De Block (Econo
mische Zaken) verweet, dit Neder-1
landse belang onvoldoende te hebben
gehartigd in het overleg van de mi
nisterraad van Euratom, de Europese I
Atoomgemeenschap. Minister De
Block wees dit verwijt toen veront
waardigd van de hand.
Na het incident in de Kamer heeft de I
Kamercommissie voor de kernenergie in
een drukbezochte, maar besloten vergade
ring uitvoerig met de minister over diens
houding van gedachten gewisseld. Een of
ficieel verslag van deze vergadering wordt I
de volgende week gepubliceerd, een voor
lopige versie ligt momenteel bij de mi
nister, die er bepaalde passages uit kan
schrappen als hij dit noodzakelijk vindt.
Na publikatie van het verslag zal de Ka
mer wellicht nog een openbaar debat aan
deze kwestie wijden.
In een artikel in het laatste nummer
van Nieuw Europa, het blad van de Eu
ropese Beweging heeft thans een deskun
dige uiteengezet, dat de kansen voor het
Nederlandse project wellicht juist zouden
zijn verkeken, als minister De Block het
in december in Brussel op tafel had ge
legd.
De vraag die moest worden beantwoord
is, of de noodzaak bestaat om te komen
tot een Europese fabriek voor verrijking
van uranium. Deze noodzaak staat niet
bij voorbaat vast, omdat West-Europa,
het verrijkte uranium ook zou kunnen
blijven betrekken van de Verenigde Sta
ten. Men zou zich echter kunnen afvra
gen of een dergelijke afhankelijkheid van
Amerika om politieke redenen wenselijk
is. Een andere mogelijkheid is, het ura
nium te betrekken van Engeland of Frank-
rijk.
Indien men oordeelt dat er een Euro
pese fabriek moet komen, is de volgende
vraag, waar deze moet worden gebouwd
en welk procédé moet worden toegepast.
Frankrijk voelt uiteraard veel voor uit
breiding van de fabriek in Pierrelatte.
Daarnaast kunnen het Nederlandse en het
Duitse ultracentrifugeproject meedingen.
Omdat het Nederlandse project nog niet
voltooid is, zou het, aldus de schrijver
in Nieuw Europa, onverstandig zijn ge
weest, het reeds pu in te dienen. Achter
grond van deze redenering is dat men wel
licht slapende honden wakker zou maken,
en met name de Duitsers tot grotere in-
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. Het Nederlandse la
boratorium voor massascheiding van
professor Kistemaker heeft in de af
gelopen tien jaar spectaculaire vorde
ringen geboekt met het ontwikkelen
van een relatief goedkope methode om
natuurlijk uranium te verrijken en het
zo geschikt te maken als brandstof
voor een kernreactor. Het uraniumerts
bevat twee soorten isotopen (che
misch identieke, maar natuurkundig
minimaal verschillende verschijnings
vormen) van het element uranium.
Het hoofdbestanddeel van het erts
is uranium met een karakteristieke mas
sa van 238 eenheden (afgekort u 238)
en slechts 0,7 percent bestaat uit het
iets lichtere, waardevolle u 235. Als
splijtstof voor kernreactoren en ook
als grondstof voor atoombommen
komt alleen u 235 in aanmerking maar
in de praktijk kan men zich tevre
den stellen met een mengsel dat drie
percent u 235 en 97 percent u 238 be
vat, het zogenaamde „verrijkt uranium".
De Verenigde Staten ontwikkelden
omstreeks 25 jaar geleden onder druk
van de oorlogsomstandigheden een bui
tengewoon kostbare, tijdrovende ma
nier om het natuurlijke uranium tot
de gewenste graad te verrijken. Dit ge
beurde in enorme fabrieken, waar een
gasvormige uraniumverbinding in con
tact werd gebracht met een half-
doorlatend membraam, dat de eigen
schap bezat om het u 235 iets gemak
kelijker te laten passeren dan het
238.
Op deze manier was het mogelijk
om heel langzaam het gehalte aan u
235 op te voeren. Inmiddels is deze
zogenaamde .gasdiffusiemethode' wel
wat verbeterd, maar het gas moet ten
koste van een zeer hoog energiever
bruik toch altijd nog enige honderden
malen langs de gigantische mem
braam-oppervlakken worden gevoerd
om het gewenste resultaat te verkrij
gen. Na de V.S. hebben ook Frankrijk
en Engeland ten koste van grote op
offeringen een dergelijke installatie ge
bouwd. Deze drie fabrieken samen
voorzien de westelijke wereld van splijt
baar materiaal.
Het is begrijpelijk dat ieder minder
kostbaar procédé uiterst welkom zou
zijn, zeker omdat de wereldbehoefte
aan splijtstof zeer snel gaat toenemen.
De methode van professor Kistemaker
biedt in dat opzicht boeiende vooruit
zichten, maat het grootste nadeel is
merkwaardig genoeg dat de benodigde
installaties waarschijnlijk zo klein en
relatief zo goedkoop zullen uitvallen,
dat de meeste landen zich een derge
lijke, onopvallende fabriek zouden kun
nen permitteren. In theorie zou een
dergelijk land in het geheim een kern
bom kunnen ontwikkelen zonder dat
de rest van de wereld daar iets van
zou bespeuren.
Een scène uit „De vrede", met ge
heel rechts Piet Romer en Wim van
den Heuvel.
IJMUIDEN De KW 88 is maandag in
IJmuiden binnengelopen met aan boord een
gewonde opvarende. Het betrof een 40-
.jarige inwoner van Katwijk, die op zee in
de machinekamer van het vaartuig met
zijn hand tussen een draaiende poelie en
een V-snaar van de machine was gekomen.
Met drie afgeknelde vingertoppen van de
linkerhand is de man door de Ongevallen-
dienst van boord gehaald en naar het An-
toniusziekenhuis vervoerd. Na daar behan
deld te zijn, is hij naar zijn woning in Kat
wijk gebracht.
„r*
(Van een onzer verslaggevers)
HAARLEM/VELSEN. Op 22 februari
zal het een halve eeuw geleden zijn dat
spanningen opwekken, zodat hun project I de woningbouwvereniging „Bloemendaal-
eerder afgerond zou zijn dan het Neder- Noord" werd opgericht. Het jubileum
landse. Hoewel daarover geen absolute ze- wordt gevierd met een feestavond in
kerheid bestaat wordt aangenomen dat Ne- Musis Sacrum van het Provinciaal Zie-
derland en Duisland nu ongeveer gelijk kenhuis in Santpoort,
op werken.
Tegen deze achtergrond is in Brussel Op 22 februari 1918 kwam een dertigtal
slechts besloten tot bestudering van de personen in een door kaarsen verlicht
wenselijkheid van een Europese fabriek, schaftlokaal van het toen geheten „ge
De beslissing over het procédé is naar sticht Meer en Berg" bijeen om de op
de toekomst verschoven, volgens minister richting van een woningbouwvereniging
De Block, die daaraan heeft meegewerkt, te bespreken. Ondanks het gebrek aan
in het belang van ons land. Intussen kleeft geldmiddelen werd de woningbouwver-
aan deze hele zaak nog een ander enorm eniging Bloemendaal-Noord ten doop ge-
probleem, namelijk dat het mogelijk is, houden in de wetenschap dat de rijksover-
met behulp van het ultracentrifugeprocédé heid op grond van de in 1902 in het leven
op betrekkelijk eenvoudige en goedkope geroepen Woningwet financiële bijstand
manier atoombommen te maken. Op zou verlenen. In 1920 werd gestart met
grond daarvan heeft de Amerikaanse re
gering een aantal jaren geleden op de
Nederlandse regering druk uitgeoefend,
het project van professor Kistemaker ge
heim te houden. Kwade tongen zeggen,
dat de Amerikaanse regering hiermee te
vens de Amerikaanse commerciële be
langen (de afzet van verrijkt uranium)
veilig heeft willen stellen: hoe dit ook zij,
de Nederlandse regering heeft zich bereid
verklaard, aan dit Amerikaanse verzoek
te voldoen.
Naar het schijnt is deze geheimhou
dingsplicht een tweede voor I APPINGEDAM. Door de gladheid van
ter De Block geweest, het I de laatste dagen zijn er in ons land
de bouw van drie woningen en een win
kelhuis.
„Bloemendaal-Noord" heeft op loffelijke
wijze haar doelstelling, woningen te bou
wen voor niet kapitaalkrachtige leden,
ten uitvoer gebracht. Achtereenvolgens
kwamen tot stand het complex woningen
aan de Brederoodseweg en Duinweg in
Santpoort en het complex aan de Bos en
Duinlaan in Bloemendaal. In 1932 werd
het woningbezit uitgebreid met 65 wo
ningen aan de Noordlaan en Duinlust-
parkweg. Nog altijd legt de vereniging
met laaatstbedoelde woningen wat hun
uiterlijke vormgeving betreft veel eer in.
Na de bevrijding kreeg ook „Bloemen
daal-Noord" te kampen met volksvijand
nummer één, de woningnood. Maar dank
zij de volledige inzet van het toenmalige
bestuur slaagde men er in toch nog een
vrij groot aantal woningen in Bloemen
daal en Velsen te bouwen: eengezinshui
zen, bejaardenwoningen, duplexwoningen
en flats.
Enkele namen van bestuursleden die
hun beste krachten hebben gegeven aan
het doel en streven van de jubilerende
woningbouwvereniging mogen hier niet
project in Brussel niet te noemen. De
vraag dringt zich intussen op, hoe lang
de zwijgzaamheid nog kan worden ge
handhaafd. Ook Japan ontwikkelt in snel
tempo een project dat uitgaat van het
ultracentrifugeprocédé en volgens de be
richten voelt Japan er weinig voor om
ter wille van Amerika de financiële voor
delen ervan uit handen te geven. Bekend
is dat tal van landen, zoals bij voorbeeld
India, belangstelling tonen voor cle Japan
se resultaten, helaas niet uitsluitend uit LEEUWARDEN
vreedzame overwegingen. Landen die
zich bedreigd voelen, zullen graag over
een kernbom beschikken.
AMSTERDAM De gang van zaken bij
Heineken's Bierbrouwerij maatschappij
n.v. in de eerste 4 maanden van het _™nAM
boekjaar 1967/68 vertoont een gunstig AMblEKDAM
beeld, maar daar mogen geen conclusies
voor het gehele boekjaar aan verbonden
worden, zo deelde het bestuur gister op
de jaarvergadering mede. De percentuele
stijging van de omzet in binnen- en bui
tenland is ongeveer op hetzelfde niveau
gebeleven als in de overeenkomstige peri
ode van 1966/67.
verscheidene mensen om het leven ge
komen. In Appingedam kwam een 51-
jarige vrouw uit Delftzijl om. Zij werd
uit de auto, waarin zij met haar man
zat, geslingerd toen deze plotseling
ging slippen en frontaal tegen een te
gemoetkomende auto botste. Haar man
liep ernstige verwondingen op. De be
stuurder van de tegenligger brak bei
de benen.
De 63-jarige weduwe
A. de Ruiter werd overreden door een
vrachtauto toen zij in een hevige
sneeuwbui een weg overstak. Zij liep
ernstige hoofdwonden op een overleed
later in een ziekenhuis.
SASSENHEIM. Op de rijksweg van
Amsterdam naar Den Haag slipte de
61-jarige drs. L. A. H. Enthoven met
zijn sportwagen ten gevolge van de
gladheid. De man, die met zeer hoge
snelheid reed, botste tegen een andere
wagen. Hij was op slag dood.
In de hoofdstad hebben
zich tengevolge van het winterse weer
verscheidene aanrijdingen voorgedaan,
Op de Sloterweg slipte 'n vrachtwagen
combinatie en kantelde. Elders botsten
twee autobussen op elkaar. In de Haar
lemmermeerstraat reden twee auto's op
elkaar in. De inzittenden liepen hierbij
verwondingen op.
Woningen van de vijftigjarige wo
ningbouwvereniging „Bloemendaal-
Noord" aan de Duinlustparkweg in
Santpoort.
ontbreken. In de eerste plaats die van
wijlen de heer W. Noorman, een van de
oprichters van „Bloemendaal-Noord", en
gedurende 28 jaar voorzitter der vereni
ging. Ook wijlen de heer C. Schulz was
een van de stuwende krachten in het be
stuur.
Het gemeentebestuur van Bloemendaal
heeft hun verdiensten erkend door twee
lanen naar deze pioniers te vernoemen,
namelijk de Wietze Noormanlaan en de
Cornel is Schulzlaan.
Voorts verdient de heer Roos een eer
volle vermelding. Hij gaf gedurende vele
jaren na de tweede wereldoorlog als voor'
zitter leiding aan de bouwplannen. Onder
meer droeg hij in belangrijke mate bi;
tot de uitbreiding van het woningbezit.
De heer Roos is ook mede-oprichter van
de Stichting tot huisvesting en verzorging
van bejaarden en alleenstaanden, waarin
„Bloemendaal-Noord" samengaat met de
afdeling Velsen van „Humanitas". Deze
samenwerking leidde tot de verwezenlij
king van het bejaardencentrum Velser
hooft in Santpoort-Noord.
Naast de bouw van nieuwe woningen
zal de vijftigjarige woningbouwvereniging
ook bevorderen dat haar bestaande wo
ningen zoveel mogelijk voldoen aan de
eisen van deze tijd. Zo werden de eerste
woningcomplexen gemoderniseerd, waar
bij douches werden aangebracht.
dingrijke en temperamentvolle opvoering
was Piet Römer als de goedwillende, met
boerenslimheid uitgeruste „gemiddelde
burgerman"en. ;d.e.aiist uit eigenbelang
Trygaios. Een bijzonder geslaagde komi
sche creatie is de groteske koorleider
van Alïard vTff dér Scheer en ook Joop
Admiraal draagt als de verwijfde hemel-
wachter Hermes enige kostelijke scènes
bij. Voorts hebben Wim van den Heuvel
als huishoudelijke slaaf,, Lou Steenbergen
als wapenhandelaar en stellig niet in de
laatste plaats Dries Kreijn als vraatzuch
tige priester bekwaam de overige belang
rijke rollen vervuld.
Van een zelfde toewijding was spra
ke bij de koren en de kleinere rollen in
een voorstelling, waar ook de decor- en
komstuumontwerper R. Chailloux en de
componist M. Mengelberg een niet te on
derschatten bijdrage aan hebben geleverd.
Door dit alles heeft geen toeschouwer er
over gepeinsd, de zaal voor het einde
van de voorstelling te verlaten.
De hoofdpersoon in „De vrede" is een
wijnboer, Trygaios, die uitgeplunderd door
rondtrekkende troepen, ten einde raad
-op een reusachtige mestkever naar de
Olympos vliegt om Zeus zelf om vrede
te "smeken. Maar Zeus heeft zich van de
Grieken afgekeerd, vertelt hen de hemel
se paleiswachter Hermes en de oorlogs
god zette daarbij de vrede gevangen. Na
Hermes te hebben bepraat en omge
kocht weet Trygaios haar met hulp van
andere boeren, die het koor vormen te
bevrijden. Als beloning mag hij na zijn
terugkeer op aarde de godin Lenteheer
lijkheid trouwen, maar eerst proberen al
lerlei tegenstanders van de vrede, zoals
militairen, wapenfabrikanten en 'n pries
ter roet in het eten te gooien. Zelfs een
kind, dat tot de feestvreugde wil bijdra
gen, weet niet beter dan een oorlogs
liedje te zingen. Trygaios is ze echter al
lemaal te slim af en tenslotte kan het
bruiloftsfeest toch worden gevierd.
Er is voor deze opvoering aan de oor
spronkelijke tekst van Aristofanes ge
schreven omstreeks 420 jaar voor Chris
tus nogal wat gedokterd, eerst door de
Duitse toneelschrjver Peter Hacks en
daarna door de dramaturg van „Cen
trum", Hans Roduin, die deze bewerking
opnieuw bewerkte. Niettemin is het eind
resultaat zeer acceptabel, want de grote
lijn van de bedoeling van het Attische
blijspel, evenals de volkse toon, de ruige
grappen en de snaakse toespelingen op
toneel en publiek, komen er verjongd en
verfrist in te voorschijn. En helemaal in
stijl met de tekstuele verjonging heeft de
Duitse regisseur P. Kleinschmidt het stuk
ten tonele gebracht: met de ideale com'
binatie van kinderlijkheid en raffinement,
kleurig, speels en dartel, in een hier en
daar Brechtiaanse aanpak, maar geluk
kig toch zonder van de brutale satire
een zwaarwichtig „leerstuk" te maken
Middelpunt van deze verrassend vin-
rntmu"
XX& -r
V' -t/. 'toi
«Mi**®#»#
ADVERTENTIE
Een gouden ring met briljant
vertolkt de gevoelens van diepe,
blijvende genegenheid. Want
briljant is de zuiverste van alle
edelstenen. Prijzen varieren van
f 90.- tot f 300.- en hoger.
.JUWELIER HÖRLOGER
MARKTPLEIN - KENNEMERLAAN
LANGE NIEUWSTRAAT - IJMUIDEN
(Van een verslaggever)
IJMUIDEN Ds. G. Assies van de Ge
reformeerde Kerk in IJmuiden heeft be
dankt voor het beroep naar Groningen-
West (wijk Paddepoel).
Ds. M W. Nieuwenhuizen van de Chris
telijk Gereformeerde Kerk in Delft heeft
een beroep ontvangen naar IJmuiden.
