Actie „Redt de Rijp" meldt eerste successen
I
m
Om het behoud van een
stuk levende historie
ZATERDAG 30 MAART 1968
Erbij
15
SCHILDERACHTIG DE RIJP, in de Kop van Noord-Holland, bezit
een unieke zeventiende-eeuwse dorpskern die gebouwd is op drie eilandjes.
Dat kostelijk stukje cultuurhistorie dreigde ten offer te vallen aan de tand
des tijds en aan de gemeentelijke uitbreidingsplannen, totdat de burgerij
daar zelf een stokje voor stak. Particulier initiatief leidde tot een actie „Redt
De Rijp" die al verschillende verheugende resultaten heeft kunnen boeken.
Het historische raadhuis.
De Grote Dam.
(Van een onzer redacteuren)
OP HET VOORMALIGE SCHERMEREYLANDT,
tegen welke oevers eens het water van de nu droog
gemalen Schermer en Beemster klotste, ligt het oude
dorpje De Rijp met eraan vastgeplakt Graft. In de
kleine, smalle straatjes en buurtjes staan liefelijke
houten huisjes en buurtjes, die dateren uit de zeven
tiende en achttiende eeuw. Rond De Rijp strekken
zich malse weiden uit, doorsneden met hoger ge
legen smalle polderdijken, waarop amper een brede
autobus kan rijden: aan de horizon vloeit het groene
land, waaruit de lentegeur opstijgt, in nevel samen
met de hemel. Verspreid liggen boerderijen als be-
wakers van het land, de erven omzoomd met bomen
voor beschutting in slechte tijden. Het heeft er de
«chijn van, dat de tijd hier zonder schokken ver
strijkt. Maar schijn bedriegt. Geruime tijd al ope
reert er de uit burgers gevormde stichting „Redt
De Rijp", die ten doel heeft het historische karakter
van dit dorpje te behouden. In de loop der jaren
heeft de tand des tijds danig aan menig oud huisje
geknaagd; de eens zo trotse, ranke pandjes vertonen
duidelijk tekenen van verval. En andere dreiging
vormt de nieuwbouw. Want nieuwe, tussen histori
sche gevels geplaatste panden bederven maar al te
gauw de oude markante gevelrijen.
ff
A'W
nnWWfm
S:
fP
Geen vijandschap
Frans Keijsper
Huizen aan de Grote Dam, anno 1807.
- - J. MmBA
"i"
KLEINE CAM EN GROTE DO
RAADHUIS, KERK BRUG Et
DE GEVELWAND VAN GROTE DAM
GERECONSTRUEERD, NO's 1,2,3,4
DE ACTIE „REDT De Rijp", welke
aanvankelijk het gemeentebestuur
heeft verrast, heeft al enkele successen
opgeleverd. „Op de plannen van het
comité heeft het ministerie van Cul
tuur, Recreatie en Maatschappelijk
Werk positief gereageerd", vertelt de
heer C. de Jong, die architect is en een
werkzaam aandeel in „Redt De Rijp"
heeft. „Er kwam een speciale pot van
25.000 voor subsidie ten behoeve van
restauraties, welk bedrag door de ge
meente werd verdubbeld. Dit wil het
comité opvoeren tot 100.000 per jaar.
Dat is voor zeventiende-eeuwse hui
zen wel belangrijk." De heer De Jong
zegt, dat het geld er anders ook wel
gekomen zou zijn, maar dan wellicht
pas veel later. Nu kan men er nog dit
jaar de vruchten van plukken. Een
huisje bij de Grote Dam, dat in zeer
vervallen staat verkeert, kan worden
gerestaureerd. Het eerste schaap is
tenminste over de dam en ongetwij
feld zullen er meer volgen.
EEN ANDER SUCCES is een houten
balansbrug, de Kralingerbrug. Deze
zou door een ijzeren worden vervan
gen .hetgeen, zo vond de stichting, het
dorpsschoon zou aantasten. De ge
meente ging ervan uit dat een stalen
brug goedkoper zou zijn dan een hou
ten, namelijk 81.000.
„Redt De Rijp" was het daar hele
maal niet mee eens. Het sloeg koorts
achtig aan het rekenen en uit de bus
kwam als resultaat dat een houten
brug ongeveer de helft goedkoper zou
zijn dan een ijzeren, te weten 43.000.
B. en W. hebben de rekensom van het
comité nog eens nageteld. De houten
brug wordt vernieuwd naar authentiek
voorbeeld.
DE STICHTING heeft haar plannen
vastgelegd in een nota, in boekvorm.
Zij gaan over respectievelijk De Rijp
in de toekomst, de karakteristieke
buurtjes, de Kleine en Grote Dam als
mede het nieuwe bestemmingsplan van
De Rijp en Graft. Over al deze zaken
is het laatste woord nog niet gespro
ken.
De inwoners van De Rijp en Graft,
zo zegt de nota, zullen straks voor de
overgrote meerderheid werk vinden in
de Zaanstreek, in tegenstelling tot de
bewoners van andere dorpen, die em
plooi zullen vinden in de agrarische
sector. Van een „economische binding"
met de omliggende dorpen en polders
zal spoedig geen sprake meer zijn.
Ondanks het feit dat het inwoner
tal van beide dorpen binnen afzien
bare tijd groter zal zijn geworden, zou
het gemeentebestuur zijn taak toch
goed kunnen vervullen, nadat de dor
pen zouden zijn samengevoegd. Een
gemeentegrens zal voor de streekver-
zorgende functie van De Rijp geen
barrière zijn, aldus de nota.
Er wordt voorts gewezen op de be
langrijke taak welke de pittoreske
dorpjes hebben voor de recreatie. De
y
stichting wijst op de unieke dorps
kern, doet de suggestie om van de
Graftmeerpolder een bos te maken, en
in een bepaalde streek bungalows op
te trekken. De natuurlijke haven die
de Vuile Graft biedt alsmede andere
terreinen in de omgeving bieden ont
spanningsmogelijkheden, aldus de
stichting.
„REDT DE RIJP" is er sterk voor
om het dorpsschoon en monumenten
allemaal doeltreffend te beschermen.
De „buurtjes", nagenoeg ontoeganke
lijk voor hinderlijk zwaar verkeer,
bieden eenmaal opgeknapt heerlijke
woonruimte en vormen vanzelf een
bufferzone tussen massale nieuwbouw
en het hart van De Rijp. „Sanering en
de hieruit voortvloeiende vernietiging
zullen een ernstige aantasting van de
kern in haar geheel betekenen en ont
nemen de grote dam met de historische
Nederlands hervormde kerk de noodza
kelijke achtergrond", aldus de stich
ting.
Architect De Jong merkt op dat hij
graag een ringweg rond het dorp zou
zien met aansluitingen op de gepro
jecteerde provinciale weg West-Graft-
dijk-Beemster. „De brede verkeers
weg", zo zegt hij, „welke zal aanslui
ten op de provinciale weg mag in geen
geval dwars door het dorp lopen, maar
moet veel westelijker worden aange
legd." Deze weg zou anders toch uitko
men op de dwars door het dorp lopen
de Rechtestraat, waar het verkeer al
een groot probleem vormt.
Aan de rand van het oude dorps
centrum zouden parkeerplaatsen kun
nen worden aangelegd. Het grote voor
deel hiervan zou zijn, aldus de heer De
Jong, dat de huisjes worden gevrij
waard van trillingen van zwaar ver
keer, waar ze namelijk niet tegen zijn
bestand. Het publiek krijgt de be
schikking over meer wandelwegen en
het dorpsschoon wordt niet ontsierd
door geparkeerde auto's. De afstand
van geprojecteerde parkeerplaats en
het centrum is betrekkelijk gering.
Trouwens alle afstanden in De Rijp
en Graft zijn klein, omdat hier alles
zeer petiterig is gebouwd.
„UNIEK IN DEN LANDE". Zo wor
den de buurtjes genoemd, die zijn ge
legen op drie eilandjes, van elkaar ge
scheiden door slootjes, waar overheen
smalle bruggetjes zijn gelsagen. De
meeste mensen, die er wonen, hebben
te kennen gegeven er best te willen
blijven, zo zegt de stichting. En ze
wonen er te midden van bomen, bloe
men en water op ongeveer drie hec
tare. Met de nodige voorzieningen
voor comfort en hygiëne overeenkom
stig de maatstaven van onze tijd meent
de stichting er een uitermate plezierig
woongebied van te kunnen maken. De
stichting is gaarne bereid gratis advies
te geven aan degenen, die gaarne iets
willen doen aan restauratie.
GELUKKIG IS ER IN De Rijp geen
vijandschap tussen de stichting en het
college van burgemeester en wethou
ders. De gemeente heeft een plan in
voorbereiding voor het behoud van het
historische karakter. Het wil de daar
voor in aanmerking komende huizen
geplaatst zien op een lijst van Monu
mentenzorg. Derhalve zal het college
zich ervoor hoeden dat er te onpas de
slopershamer in de oude huisjes wordt
gezet. Er zijn contacten met de stich
ting al is er (nog) geen sprake van
samenwerking.
Afwijzend staat het gemeentebestuur
beslist niet tegenover de belangstel
ling die de Rijpers koesteren voor al
les wat het belang van het dorpje aan
gaat. Maar om een en ander te kunnen
uitvoeren, moet er wel geld zijn, zo
mogelijk ook van particulieren.
De Kralingerbrug waarover in het dorp zoveel is te doen geweest. „Redt
De Rijp" was zeer bevreesd voor het verlies ervan toen eenmaal de balans
er was afgesloopt.
