Een jaar met vele plagen staat
in Rhodesië voor de deur
Hulp uit
Rotterdam
.Js
Pall Mall Export
Rijk gedocumenteerde
muziekgeschiedenis
rttOE IS HET ONTSTAAN?
Aristo
INTERTEST
'n veilig idee
Bonaparte
TRIOMF VAN DE KLEUR 1968
HET LEVEN HEEFT ZIJN FLEUR VERLOREN
Tabaksplanters zwaarst getroffen
Franse regering
wil een eigen
Cinematheek
wyers
j\
HM
om op wyers te bouwen
KAMERBREED
DINSDAG 23 APRIL 1968
II
Achterdeur
Toeristen
Zwaar getroffen
Poul Reumert overleden
Gutenberg prijs toegekend
aan dr. Mardersteig
rook met
llMal
ledereen kan een lange sigaret maken.
Maar daar gaat het niet om. En de echte selectieve roker
weet dat. Die aarzelt niet en vraagt meteen om
King Size Pall Mall Export. Want met of zonder filter.
King Size Pall Mall Export is het echte
waarmerk van veel meer kwaliteit!
20 Pall Mali Export f.1.50
Dit woord: POETS Dit woord: BESLAG
Jos de Klerk
ANSICHT
PASSAGIEREN
-™°Bi
-
UN
DEUX
TROIS
VOILA!
KEIJZER
TAPIJT
^^nbalonl
TAPIJT
Kerkelijk nieuws
Première van „multivisieshowmet
zes dia-projectoren in Hillegom
H. C.
(Van onze reisredacteur,
mr. H. L. Leffelaar)
SALISBURY Rhodesië staat
voor een jaar met vele plagen. De op
ruimingsactiviteiten van het Rhodesi-
sche leger tegen de guerrilla's (die
hier „terroristen" worden genoemd)
in het noorden hebben tot nog toe
drie blanke Rhodesische levens ge
kost en het ziet er niet naar uit dat de
infiltranten voorlopig bedwongen
zijn. Een grote droogte, de ergste in
veertig jaar, zal de komende acht
maanden duizenden Afrikanen in hun
reservaten bedreigen, oogsten ver
nielen, en vee doen verdorsten. De
tabaksplanters rebelleren tegen een
te lage vastgestelde regeringsprijs. En
ten lest hangt Rhodesië strengere
economische boycot boven het hoofd.
Geen wonder dat het leven in Rhodesië
zijn fleur verloren heeft. Weliswaar dra
gen de kostschooljongens en -meisjes nog
steeds hun in de warmte wat esotorisch
aandoende hlazers, strohoeden, en geüni
formeerde blauwe of groene jurken, maar
de Rhodesische vrouw moet het zonder de
laatste Europese mode stellen. Wat er in
de winkels te koop is, zijn jurkjes van
Rhodesische makelij, net niet goed gemo
delleerd en net niet „in", of „blits".
Hippe schoenen uit Parijs of Rome be
horen al lang niet meer tot de genoegens
van het winkelen in Salisbury. In plaats
daarvan vindt men zogeheten „Bush ba-
bies", flinke stappers van Rhodesisch leer
gemaakt door de Rhodesische Batafabriek.
Winkels adverteren niet meer wat zij in
voorraad hebben, maar wat zij onder het
import-quotastelsel zojuist hebben ont
vangen. Toch ligt er in een tabakswinkel
in Salisbury een grote- hoeveelheid „Am
phora" tabak van Douwe Egberts, kan
men in een boekwinkel bijna alle gewenste
uitgaven krijgen of bestellen, en is er
geen gebrek aan Schotse Whisky, Franse
cognac, of Spaanse sherry.
Hebben de economische sancties dan tot
nog toe weinig effect gehad? Het antwoord
daarop is wat in Rhodesië nu openlijk erï
algemeen „de achterdeur" wordt genoemd,
„Ik ben het nergens eens met de Smitn-
regering", zei een groothandelaar mij, „en
toch ben ik een van de beste sanctie-on
derduikers. Het is voor mij een kwestie
van economische noodzaak. Ik heb 333
mensen in dienst, van wie 24 Afrikanen. Ik
kan hen niet aan hun lot overlaten. Ik
heb niet de minste moeilijkheden om al
les te krijgen wat ik nodig heb. Overal
waar ik kom, in Engeland, Holland, of
Duitsland, overal word ik met open ar
men ontvangen. Uit Holland, onder ande
ren van de uitgeverij Brill in Leiden, kan
ik alles krijgen wat ik maar hebben wil
't Komt dan via kantoren in Malawi bin
nen. In de zakenwereld is niemand vies
van geld".
Een hotel-manager vertelde me dat zijn
hotel maandelijks tweehonderd flessen
whiskey gebruikte, en dat hij nu al vol
doende voorraden achter de hand had om
het tot Kerstmis uit te houden. „De enige
keer dat wij knijp zaten met whiskey
was omstreeks december verleden jaar,
maar dat kwam niet vanwege de boycot
maar omdat er een havenstaking in En
geland was".
Bij nader onderzoek blijkt dat econo
mische boycot tot nog toe een verdeeld ef
fect heeft gehad. De totale import liep
van 120 miljoen pond in 1965 terug tot
85 miljoen pond in 1966. De export kreeg I
een nog grotere inzinking te verduren, en
viel van 165 miljoen pond in 1965 tot ne
gentien miljoen pond in 1966. Een niet
te beantwoorden vraag bij de bestudering
van vooral de exportcijfers is in hoeverre
in dit bedrag van negentien miljoen pond
ook de illegale uitvoer van tabak en vlees-
produkten is opgenomen. Aangenomen I
moet worden dat dit vermoedelijk niet het j
geval is, en dat het werkelijke exportcij
fer hoger ligt.
Een van de onmiddellijke gevolgen van
de boycot was dat de lokale industrieën
werden ingeschakeld om in de lokale be- I
hoeften te voorzien. Dit is vooral het ge-
val geweest met de textiel- en leer-indu-
strie, die zich tot het ongenoegen van con- I
currerende bedrijven in Zuid-Afrika ook
verzekerd heeft van een deel van de markt
in het land van premier Vorster.
Het liotelbedrijf is een van de weinige
takken die er sinds de eenzijdige onaf
hankelijkheidsverklaring in 1965 op voor
uit is gegaan. Dit is toe te schrijven aan
de omstandigheid dat de Rhodesiër nu va
ker is geneigd zijn vakanties in Rhodesië
zelf door te brengen.
Het aantal toeristen uit Zuid-Afrika en
Dat ook Nederland nog steeds be
hulpzaam is (in Rotterdam) bij de
illegale doorverkoop van de Rhodesi
sche tabak werd bevestigd door Brian
Stringer, manager van de Verenigde
Kamers van Koophandel in Rhodesië.
Stringer, die van mei tot november
1966 een van de geheime agenten was
van de klandestiene Rhodesische ver
kooporganisatie Univex, was officieel
in Johannesburg gestationeerd, maar
bracht in werkelijkheid een belangrijk
deel van zijn tijd door in Europa.
In deze hoedanigheid werd hij open
lijk gesecondeerd door de Verenigde
Kamers van Koophandel, een organi
satie die haar hoofdkwartier in Salis
bury heeft. Het enige dat Stringer
,ten goede" kon aanvoeren van de
Nederlandse doorvrkopers van de
Rhodesische tabak was dat zij „stroe
ver" waren dan de Westduitse hande
laren, al zal die eigenschap in zijn
ogen eerder een onaangename kwali
teit van de sanctie-ontduikers in Rot
terdam zijn geweest.
uitgeschakeld. Op het Europees continent
wordt daarentegen tabak gebruik die meer
Zambia is toegenomen. Uit Zambia ko- nicotine bevat goedkoper is, en dus min
uien vooral Engelsen, die hun kinderen der rendabel voor de planter,
veelal scholen in Rhodesie laten volgen, De algem&ne opinie in de Rhodesische
en die, omdat de luchtverbmdmg tussen zakenwereld is dat het leven wel minder
de beide landen is opgeheven, hun kinde- gemakkelijk js geworden maar dat Rho-
ren nu per auto brengen en halen bij het ggsië alg het moet op deze manier nog
begin der vakanties De regering heeft bo- ren kan do0rgaan. Al wil dat niet zeg-
vendien in 1967 ongeveer tweehonderddui- dat er geen eind is aan de rekbaarheid
zend gulden beschikbaar gesteld om toeris-1 gan de Rhodesische economie, of aan die
ten naar Rhodesië te lokken:
Onverwacht gunstig is ook de ontwikke
ling geweest in de huizenbouw. De totale
waarde van verstrekte hypotheken steeg
van 180 miljoen gulden 'tot 260 miljoen
gulden in 1967. In de luxueuze buitenwij
ken van Salisbury worden inderdaad nog
steeds grote villa's gebouwd, vaak com
pleet met zwembaden. De Rhodesiër zal
dit aanvoeren als een bewijs van vertrou
wen in de toekomst van het land. Maar in
werkelijkheid is de stimulans in de hui
zenbouw veroorzaakt doordat de Rhode
siër weinig andere mogelijkheden heeft om
zijn fondsen te beleggen. Dit wordt ook
geïllustreerd met een opvallende stijging in
e spaargelden op de banken, die in 1965 I raux de hele internationale filmwereld
riehondérd miljoen gulden bedroegen en tegen zich in het harnas had gejaagd,
- lijkt een oplossing in zicht te zijn. Mal-
raux heeft gisteren laten weten dat de
regering bereid is alle schulden van de
cinematheek te vereffenen om daarna
van de mensen zelf".
(Van onze correspondent)
PARIJS. Voor het langdurige con
flict inzake de Franse cinematheek^ waar
in de minister voor Cultuur André Mal-
in -1967 420 miljoen gulden.
Het zwaarst getroffen door de economi
sche boycot zijn de Rhodesische tabaks-
echter haar handen definitief terug te
trekken.
Die verklaring schijnt in te houden, dat
ADVERTENTIE
mm* --"'''"*11
zei iemand een worst braden. Men
zegt ook wel: iemand een loer draai
planters, die niet alleen door de regeringv~n d(j- cinematheek, Lan-
wings-capaciteit ligt. Bovendien betaalt de in z^n v ontsiae }ia(j bii
Rhodesische regering niet meer dan onge- worden her. buitenlandse ci-
veer »«£..Ur re,/per peed. ee„ prijs
die voljen, ,1e pl.nter. beneden de kost- StoTSifdïSS.theek op te eisen,
prijs ligt. Minister Malraux schijnt nu met de
De tabak uit het hele land wordt opge- gedacbte te spelen bovendien een tweede
slagen even buiten Salisbury, in een com- cjnematheek op te richten, die dan de
plex van tien loodsen die snel en in het 0fficiële en blijvende steun van de rege-
geheim werden opgetrokken op het ter- rjng z£d genieten. Hoe de internationale
rein van het voormalige Belvedere-vlieg- fbrnwereid 0p dat voornemen van de mi-
veld, dat voornamelijk voor sportvliegers njster zaj reageren is nog niet bekend,
was bestemd. Van hieruit vindt het blad
zijn klandestiene weg naar het buitenland.
De ironie van het lot van de Rhodesi
sche tabaksplanter is dat de omstandig
heden nu van hem verlangen dat hij een KOPENHAGEN (Reuter-DPA).
mindere kwaliteit blad moet verbouwen, pouj Reumert, een van de bekendste
wil het afzetkansen hebben op het Euro- Deense toneelspelers, is op 85-jarige leef
pese continent. De betere, minder nicoti- tjjd jn Kopenhagen gestorven,
ne bevattende tabak uit Rhodesië werd Reumert maakte in 1902 zijn debuut
voornamelijk door Engeland afgenomen. bjj bet Koninklijk theater in de Deense
en deze markt is door de boycot een van I hoofdstad. Vorig jaar juni trad hij er voor
de weinige die zo goed als helemaal werd bet laatst op.
Naast de Deense filmactrice Asta Niel
sen speelde Reumert in 1910 een hoofdrol
in de film „Afgronden", die grote inter
nationale bekendheid kreeg. Hij trad de
I laatste jaren ook voor de televisie op.
MAINZ DPA). De door de stad
I Mainz en het internationale Gutenberg-
genootschap ingestelde Gutenbergprijs is
toegekend aan de letterontwerper dr. Gio
vanni Mardersteig uit Verona. De prijs
ten bedrage van 20.000 mark wordt op
23 juni uitgereikt,
Het woord poets komt alleen voor in
de zegswijze: iemand een poets bak
ken, hetgeen betekent: iemand een >,oi-,
kool stoven, of - zoals men vroeger elkaar te makenteb-
Het woord beslag komt in allerlei
betekenissen voor die op het oog wei
ben. Men kan beslag leggen op ie
mands tijd en de rechtbank kan beslag
zegt OOK wei. lemaim gebruiken als rechtsmiddel om een
en. Het woord poets komt in het Mid- gcuiumc iOuH» hïi.
delnederlands voor in de vormen boot- vonnis ten uitvoer te leggeri. Oudei
se, dat vervormd werd tot potse, een 'V^ïkken heeft
k^^S^^TT^ men beslag nodig. Ook zaken krijgen
woorden betekenen: grap streek die Aet liet
SUïïH LP:tuVmknopdstukgstee3n:
Op het gebied der Muziekgeschiedenis is
er in ons land geen tekort aan litteratuur;
zowel de dilettant als de beroepsmusicus
hoeft zich heus niet te wenden tot bui
tenlandse uitgaven om studie te maken
in dit aantrekkelijke vak; meer nog, wij
bezitten zelfs oorspronkelijke werken die
de muziekhistorie in beeld samenvatten.
Maar wie tot nog toe een overzicht in
muziekvoorbeelden zocht, moest zijn toe
vlucht nemen tot dure buitenlandse uit
gaven, zoals de „Geschichte der Musik in
Beispielen" van Schering of „Historical
Anthology of Music" van Davison en Apel.
In de Auia-reeks is nu onder redactie van
Otto Hamburg een pocket verschenen,
die de belangstellenden op dit terrein
voor een kleine prijsje tegemoet komt.
Het boekje van ruim 220 pagina's, waar
van 168 muziekdruk, is getiteld „Muziek
geschiedenis in voorbeelden van de Griek,
se oudheid tot Bach". Het gaat dus over
hetgeen vooraf gaat aan het meer beken
de, waarmee men geregeld geconfronteerd
wordt. Het legt de grondslagen bloot, als
mede het groeiproces der Westerse toon
kunst tot op het moment, dat deze zich
uit het keurslijf der natuurstemming be
vrijdt en zich chromatisch ongeremd in
gelijke verdeling der toontrappen verder
kan ontwikkelen. Deze opzet toont ver
wantschap met de instructieve platen
serie van prof. dr. Curt Sachs „2000 Jahre
ADVERTENTIE
Musik", die in de dertiger jaren opgang
maakte. Veel van het sinds de vijftiende
eeuw historisch gegroeide betekent in
tussen voor velen een waardevol oorge
not en oudere stijlbegrippen blijken van
invloed te zijn op de jongste ontwikke
lingen.
Nu is het wel zo, dat de meeste hand
boeken over Muziekgeschiedenis niet ge
speend zijn van muziekvoorbeelden. Maar
de leerstof is zo oneindig uitgebreid en
van figuur tot figuur zo verscheiden, dat
aanvullende materie niet te onpas komt.
Daar is nu de Aula-uitgave van Otto Ham
burg het geschikte complement voor. Zij
biedt een schat van kenmerkende voor
beelden, die in een aanvullend deel van
het boek toegelicht worden met verwij
zing naar andere studiebronnen.
In compacte maar zeer zuivere muziek
druk vindt men hier meer dan honderd
fragmenten en volledige composities bij
elkaar, zowel orgelwerken als partituren
van vocale stukken met of zonder instru-
mentale begeleiding; wat tezamen een
aardige muziekbibliotheek in miniatuur
vorm betekent.
Wie zijn muziekgeschiedenis tot aan de
achttiende eeuw eens wil opfrissen vindt
haar verloop hier praktisch in noten
schrift uitgebeeld. Maar vooral indien ge
raadpleegd naast de gebruikelijke studie
boeken, zal de anthologie van Otto Ham
burg van grote waarde blijken. Overtui
gend kunnen wij deze Aula een briljant
succes toewensen.
houten bal. Voor de overgang tot grap
lerlei betekenissen. Men beslaat een
kan men vergelijken de woorden mop, men het yan hoefijzers voor
bak en het oude woord clute of kimt, P dp betekenis is langzamer-
die ook oorspronkelijk betekenden. hand verzwakt tot: in bezit nemen,
brok en daarna, aardigheid, grap Me bewerken bezet houden en dergelijke,
denke aan de zegswijze: iemand met
Helaas is het Duitse woord ansicht
dat eigenlijk betekent: het zien, het
aanzien, de afbeelding, in het Neder-
een kluitje in het riet sturen.
Passagieren is een zeemansterm,
een matrozenwoord voor: als het schip lands overgenomen, terwijl wi;i voor
een haven heeft bereikt, gedurende het begrip dat het in onze taal uitdrukt,
enige tijd ter ontspanning aan wal een goed Nederlands woord hebben,
gaan. Eigenaardig is dat de passagiers namelijk: prentkaart of prentbriej-
aan boord nooit passagieren, alleen kaart. Ansicht is weer een verkorting
het scheepsvolk. Het woord passagie- van ansichtskarte of ansichtpostkarte,
ren is een vervorming van het Malei- vandaar dat wij ook het volkomen
se woord pasirir of pasir, dat: zand, overbodige ansichtkaart gebruiken. Ei
strand betekent en vooral in Noord-Ja- is terecht herhaaldelijk tegen deze
va wordt gebruikt. De schrijfwijze pas- klakkeloos overgenomen woorden be-
sasieren, die vroeger veel voorkwam, zwaar gemaakt, maar ze zijn deson-
is eigenlijk de juiste en het werkwoord danks ingeburgerd en worden al op z n
betekent gewoon: aan land gaan. Na- Nederlands uitgesproken. Velen voelen
tuurlijk heeft het woord passagier: rei- ansicht dan ook helemaal niet als een
ziger er toe bijgedragen dat passasie- vreemd woord. Nog erger maken zij
ren tot passagieren is vervormd. Pas- het die ansicht vertalen niet aa.nge-
sagier is een afleiding van het Italiaan- zicht, een woord dat in het Nederlands
se passare: van de ene plaats naar alléén gelaat betekent en nooit prent
je andere gaan. briefkaart.
GORDIJNSTOFFEN
TAPIJT
ADVERTENTIE
P. STR. MTR.
POSTBUS 39 - HILVERSUM
Ned. Herv. Kerk
Benoemd te Krimpen aan de IJssel en
Krimpenaan de Lek mevr. mr. A. B.
Pool-Bast te Rotterdam (Vrijz. Herv.).
Aangenomen naar Hilversum (vac. G.
Wassenaar) H. de Bouter te Leiden; naar
't Harde G. Broere te Dinteloord; be
noemd tot leraar godsdienstonderwijs aan
een Herv. kweekschool te Zwolle drs.
R. H. Wissink te Schiedam.
Voor enkele honderden genodigen heeft
Kodak Nederland maandagavond in Tres
long te Hillegom de première gegeven
van de nieuwe „multivisieshow" „De
triomf van de kleur 1968", een dynami
sche mengeling van dia's en 16 mm kleu
renfilms, waarbij zes met de hand be
diende diaprojectoren in snel tempo hun
uit meer dan 1200 kleinbeelddia's opge
bouwde beelden op drie naast elkaar ge
plaatste projectieschermen met een totale
breedte van bijna vijftien meter werpen
Wie deze nieuwe spektakelshow van de
Franse dia-duivelskunstenaars Parouti,
Verdon en Ray (van Kodak-Pathé) voor
het eerst aanschouwt, die ondergaat deze
verbijsterende werveling van beelden en
geluid, aaneengelijmd door geraffineerde
„overvloeiers" en superimposing, als een
psychedelisch visioen van een dolgedraai
de kleurenkermis maar dan een kermis
waarbij men van de ene verrassing in de
andere sensatie valt. Natuurlijk: ergens is
dit alles gemaakt „pour épater le bour
geois", maar het heeft allemaal zoveel
vaart en perfectie, dat men zich gaarne
laat overtuigen en meeslepen. Zelfs door
de commercie op de achtergrond die
er ook niet om liegt. Reclame voor Frank
rijk, voor de 24-uursrace van Le Mans,
de luchtvaartshow van Le Bourget (com
pleet met een verbijsterend stukje acro
batiek van een team stuntvliegers), voor
de woeste pracht van het eiland Corsica
als toeristenparadijs en, natuurlijk, voor
het voortreffelijke kleurenmateriaal dat
Kodachrome heet. En ook dat alles neemt
men graag op de koop toe, want het is
een unieke belevenis, deze „Triomf van
de Kleur" 1968. U kunt haar vandaag of
volgende week dinsdag zelf zien in de
Haagse Dierentuin, morgen in de Am
sterdamse RAI (Congresgebouw) of op 26
april in het Utrechtse Tivoli. Als u ten
minste nog een toegangskaart via de
fotohandelaar machtig kunt worden.
