Richard Lester deed zijn best
om de Britten te kwetsen
.1
IXU
WITTE KRUIS
„De Nieuwe Stem" opgeheven
„HOW I WON THE WAR" IN AMSTERDAM
Half miljoen pond
van Norman Granz
voor Picasso's
Onafhankelijk-progressief maandblad
NEGEN MUZEN
Vogel kon briefje
niet lezen...
HIJ HOUDT HET
BIJ POEDERS
Voetbal, jazz
en film
Ze denken dat ze
progressief zijn
Jonge dominee
leidt „Openbaar
Kunstbezit"
f
i-
Televisie-vanavond
Radio-donderdag
Televisie-programma
WOENSDAG 24 APRIL 196R
11
De matras
waarop U
wérkelijk
uitrust)
Van
DRAKA.
Charles Boost
aktief tegen griep, verkoudheid en
pijnen. Witte kruis spaart boven-
dien de maag!
Kleywegt
(weg bij PRO):
Moraal
(Van onze filmcriticus)
AMSTERDAM. De censuur waaraan
James Joyce's „Ulysses" lang heeft bloot
gestaan maakt het verwonderlijk, dat de
film over dit boek zelfs in Engeland zon
der al te veel moeite de censor is ge
passeerd. De Britse bezwaren tegen „How
I won the war" zijn anders en eenvoudiger
te begrijpen. Regisseur Lester heeft samen
met zijn scenarioschrijver Charles Wood
ongeveer alles gedaan om met hun film
de nationaal voelende Britten in hun
vaderlandsliefde, voor zover die tenmin
ste van gewonnen veldslagen en oorlogen
afhankelijk is te raken.
Wie Churchills uitspraak „their finest
hour" belachelijk maakt en zich grapjes
veroorlooft op veldmaarschalk Montgome
ry's woestijnzege, mag er op rekenen door
de Engelse gemeenschap uitgeworpen te
worden en dat is zo ongeveer gebeurd met
Lester en zijn radicale anti-oorlogsfilm.
Niettemin heeft de filmer die een derge
lijke reactie voorzien moet hebben, zijn
beleid in verschillende interviews met
klemmende argumenten verdedigd. In de
eerste plaats is zijn film meer gericht
tegen de zogenoemde anti-oorlogsfilm dan
tegen de oorlog. De gladde perfectie en
efficiëntie van de oorlogsfilm acht Lester
even gevaarlijk als bedrieglijk en niet
ADVERTENTIE
Het Engelse leger oefent in „How
I won the war" van Richard Lester.
minder bezwaar heeft hij tegen de sen
timentele herinnering die de oorlogsgene
ratie aan het krijgsgebeuren heeft over
gehouden. Als we een oorlog moeten voe
ren, zo is ongeveer zijn gedachtengang,
laten we dan onze droeve plicht doen zon
der er daarna zo vervloekt trots op te
zijn. Om een dergelijk zinnig standpunt
dat echter alle overwinningsfeesten en
herdenkingsparades gelijkelijk van de
hand wijst, ingang te doen vinden, heeft
Lester van het hele oorlogsgebeuren een
dwaze, bespottelijke vertoning gemaakt
die onder leiding staat van domoren en
uitgevoerd wordt door een stel onvolwas-
senen en sadisten. Onder aanvoering van
luitenant Goodbody die vertelt hoe hij
de oorlog heeft gewonnen, beleeft een
schamele expeditie van enkele schilder
achtige soldatenfiguren (onder wie Beatle
(Van onze correspondent)
LONDEN. Dinsdagavond zijn bij
Sotheby in Londen 47 moderne schilderij
en, waaronder 25 Picasso's, geveild, die
813.000 pond opbrachten. De collectie was
van de Amerikaanse jazz-impresario
Norman Granz. De veiling, die 58 minu
ten duurde, werd door de kleurentelevisie
uitgezonden.
Twee biedingen werden telefonisch ge
daan, maar zonder succes. Voor de 25
Picasso's werd 517.000 pond betaald. Een
abstracte studie in olieverf op papier van
Paul Klee haalde 36.000 pond, een we
reldrecord voor een Klee.
(Van een onzer redacteuren)
AMSTERDAM. Het maandblad „De
Nieuwe Stem" is onlangs voor het laatst
verschenen. Omtrent de motieven die
hebben geleid tot het staken van de uit
gave van dit blad, dat na de tweede we
reldoorlog werd opgericht door Anthonie
Donker, O. Noordenbos, H. J. Pos en Jan
Romein, legt de redactie in het laatste
nummer verantwoording af.
„Jaren lang", schrijft zij, „heeft „De
Nieuwe Stem" een vrij stabiele redactie
gehad waarvan de kern werd gevormd
door de oprichters en de in de eerste ja
ren aangetrokken mederedacteuren. Toen
voor en na verschillende leden van de
oude redactie aan het tijdschrift zijn ont
vallen en gepoogd werd andere redactie
leden aan te trekken bleek de moeilijk
heid vooral hierbij te bestaan dat de in
aanmerking komenden in vele gevallen
om redenen van studie of werkkring maar
een gedeelte van hun tijd beschikbaar
konden stellen".„Dit gevoegd bij de
gebleven moeilijkheden om materieel door
te gaan en ten slotte de waarschijnlijk
heid dat een tijdschrift zal worden opge
richt dat aan „De Nieuwe Stem" verwant
zou zijn, maar voor jongeren aantre'kke
lijker want door jongeren geredigeerd en
voornamelijk politiek gericht, heeft de re
dactie doen besluiten het bestuur van de
Stichting die het tijdschrift deed uitge
ven, te verzoeken tot opheffing over te
gaan".
Afgezien van deze in ambtelijke taal
geklede motivering heeft de redactie ook
een kenschets van de plaats, die het
tijdschrift heeft ingenomen in het Neder
landse litteraire en politieke leven. De
oprichters waren van mening, dat het
na de oorlog niet mogelijk was te her
stellen wat was geschonden, maar dat de
gedachte van vernieuwing zich op alle le
vensterreinen moest doen gelden. „De
Nieuwe Stem" wilde hiertoe bijdragen
als een onafhankelijk, maar progressief
orgaan". Zij pleitte in verband daarmee
voor de Indonesische onafhankelijkheid en
tegen een steriel anti-communisme.
In het overwegend politiek getinte laat
ste nummer komt een bijdrage van dr.
Noordenbos voor over de twee en twin
tig jaar „Nieuwe Stem".
John Lennon) de hoogtepunten van de
oorlog: Duinkerken, El Alamein, Arnhem,
het oversteken van de Rijn. Geen groots
opgezette veldslagen, geen spectaculaire
daden van heldenmoed, geen kameraad
schap komen voor in de film van Lester
die alleen maar de absurditeit en de zin
loosheid van de oorlog wil aantonen en
dat slechts kon doen door er alle glorie
en franje aan te ontnemen in de hoop
daarmee een einde te maken aan het ge
bral en de rethoriek en de roemruchte
mémoires die door blijven gaan als de
laatste kogel al lang is verschoten. Als de
mythologisering van de oorlog niet krach
tig bestreden wordt, heeft het geen zin
over vrede te praten. Lester heeft met
„How I won the war" een eerste, moedige
daad gesteld in die strijd tegen sentimen
tele legendevorming, een strijd die moei
lijker te winnen lijkt dan de slag om
Engeland of het woestijn-offensief van
Rommel.
Typografie. B. en W. van Amsterdam
hebben, op voorstel van de door hen in
gestelde adviescommissie, bestaande uit
de heren D. Bruna, H. Krijger en G.
Kouwenaar, de volgende typografieprij-
zen toegekend een prijs van 1500.-, de
H.N. Werkmanprijs 1967, aan Will van
Sambeek uit Amsterdam voor zijn ge
hele oeuvre en een prijs van 1500, de
Frans Duwaerprijs 1967, aan Jacques
Peeters uit Venlo voor de typografische
verzorging van het bedrijfsdrukwerk
voor de chemische fabriek L. van der
Grinten n.v.
(Van onze correspondent)
LEEUWARDEN. Een landbouwer in
het Friese Oosterlittens vond in zijn land
vier grutto-eieren in een nest. Omdat er
in 't land nog wel eens eierzoekers liepen,
legde hij een briefje onder de eieren met
„Bebroed" erop. Een paar dagen later
vond hij het briefje een heel eind verder
op zijn land. Hij haastte zich naar het
gruttonest, maar de eieren lagen er nog
in. Het briefje kwam weer op zijn plaats.
Maar even later zag de vogelbeschermer
de grutto als een gevleugelde postbode
met het briefje in de snavel voorbijvlie
gen. Halverwege het land liet de vogel
het papiertje vallen. De grutto wilde
kennelijk geen vreemd voorwerp in zijn
nest hebben en kon niet weten dat het
juist bedoeld was om zijn eieren te be
schermen.
ADVERTENTIE
f
En UCachets of tabletten? Houd
fm,
wSÊtw
Bassist Jimmy Wood in „Jazz uit Lei
den". (Nederland II, vijf voor half
acht).
HILVERSUM. Voetballen en Mr.
Moto vanavond op Nederland één,
jazz en film op Nederland twee.
De woensdagavond op het eerste net
wordt verzorgd door de NTS, die be
gint met „De Drie Musketiers". Een
korte aflevering van „Panoramiek"
en een filmpje over astma van de
stichting Socutera gaan vooraf aan de
voetbalreportage van Manchester Uni
ted - Real Madrid. Vervolgens „Inbur
geren' met kanttekeningen bij de grond
wetsherziening, waarna Moto werkt als
professor op een Amerikaanse univer
siteit, waar tijdens een bokswedstrijd
een moord heeft plaatsgevonden. Na
het laatste nieuws „Openbaar Kunstbe
zit" over Interieurschilders in de 17e
eeuw.
Het tweede net wordt bediend door
de VPRO, die opent met de Will Roger
show, een programma rond de Ameri
kaanse acteur, imitator en satiricus,
die in de jaren twintig aan de top van
zijn carrière stond. In de tweede af
levering van „Jazz in Leiden" spe
len Art Farme, Jimmy Heath, Mal
Waldron, Jimmy Wood en Steve Mac-
Call.
Na het journaal stelt Jan Blokker ons
voor aan de cineast Pasolini, die hoe
wel atheïst en marxist, een uitstekende
de film maakte van het Mattheüs Evan
gelie.
Dan de serie Eliot Ness. Tot slot gaat
een forum in de uitzending KP 3 dis
cussiëren over het onderwerp „Kunst
en Pornografie".
(Van onze rtv-medewerkster)
I HILVERSUM. Een zenuwachtige,
door zijn kamer ijsberende Arie Kley
wegt, die de VPRO weer in het nieuws
heeft gebracht, door aan te kondigen,
dat hij op 1 september deze omroep
vereniging gaat verlaten, vertelde ons:
Ik geloof wel dat men bij de VPRO
geschrokken is van mijn ontslagaan
vrage althans men had het niet ver
wacht. Temeer, daar zich geen enkele
directe aanleiding heeft voorgedaan.
Mijn vier vrije paasdagen heb ik ge
bruikt om over mijn plaats in de
VPRO na te denken. Dat besluit is
welbewust onafhankelijk gehouden
van enige emotie. Mijn motivering is
bekend. Bij een dergelijke beleidsbe
paling en bedrijfsvoering kan ik mijn
functie niet langer op verantwoorde
wijze blijven uitvoeren."
„Natuurlijk heb ik lang, eindeloos
lang geprobeerd het klimaat te verbe
teren. Maar er is een grens en die
grens is wat mij betreft overschreden.
Er zijn geen duidelijke programma
richtlijnen. Het gevolg is, dat de pro
grammamakers en de programmastaf
op eigen inzicht zijn aangewezen en
niet weten of dit inzicht wel in over
eenstemming is met de niet-bekende
VPRO-lijn. Alleen achteraf hoor je
kritiek."
Wat is de oorzaak volgens de heer
Kleywegt van het ontbreken van lijn
in het VPRO-beleid?
„Het VPRO-bestuur is een verzame
ling mensen, die het meestal onderling
oneens zijn. Voor zover ze het onder
ling eens zijn, blijkt dat ze het weer
oneens zijn over de programma's
achteraf dan altijd. Vooraf belijden ze
progressiviteit, maar de praktijk wijst
anders uit. Hun progressiviteit is zelf
bedrog. Ze denken dat ze het zijn,
maar ze beleven alleen maar een in
nerlijk dualisme dat vast zit aan het
protestantisme
Is de VPRO op deze manier niet
bezig zichzelf te elimineren?
„Vermoedelijk wel, maar ze weten
het niet. Aan de ene kant wil men de
oude leden behouden, aan de andere
kant wil men nieuwe leden aantrek
ken. Maar dat kan niet, want die twee
zijn onverenigbaar en zeker niet bij
elkaar te houden met een zo vage
formule."
(Van onze correspondent)
HILVERSUM Het abonneetal van
Openbaar Kunstbezit blijft jaar in, jaar
uit gelijk. Een kwart bedankers, een
kwart nieuwelingen. Altijd meer dan
honderdduizend, van wie zich 75 per
cent her-abonneert. De respons is heel
uiteenlopend. In een uitzending over de
door monumentenzorg geconserveerde
historische kern van het Zeeuw-Vlaan-
derense St.-Anna ter Muiden vindt de
Nederlander zijn vakantie-uitstapje
cultureel gelegitimeerd. Na een pro
gramma over volksaardewerk draven
schriftelijk alle gelegenheidsgravers
op, wie Het in de eerste plaats is be
gonnen om de geldwaarde van hun
vondst.
Na de uitzending over de mysterieu
ze etskunst van Hercules Seghers
kwam er bij Openbaar Kunstbezit een
„aan de heer H. Seghers" gerichte
brief binnen, waarin de afzender nade
re inlichtingen vroeg over 't toegepas
te grafische procédé. Na de uitzending
over Vermeers „traatje stroom
den brieven binnen van mensen, die
mededeelden dat zij hetzelfde werk
aan de wand hadden en vroegen of er
niet eens iemand kon komen kijken.
„Dat er op zo'n schilderij dergelijke
brieven komen, daar kun je vergif op
innemen", zegt directeur Hans R.
Blankesteijn. Nadat de kleurkanonnen
van de NTS in vijf uitzendingen de ze-
ventiende-eeuwse binnenkamers waren
binnengedrongen, komt Openbaar
Kunstbezit nu viermaal met kunstwer
ken, die in het recente verleden stof
deden opwaaien. Daarna met een reeks
over „het gat in de beeldhouwkunst".
Is er een tendens naar poularisering
na zoveel kleurige jaargangen? „Kijk,
het zit zo: de televisie geeft prikkels,
dat een incidentele impuls van O.K.
amper meer werkt. Daarom is in deze
jaargang gekozen voor het seriepro
gramma en de parallelle katernvorm
voor de opbergband. Wij willen geen
populaire kunsthistorie maken, maar
het publiek via de goede en als zodanig
ook herkenbare reproduktie leren kij
ken naar het echte kunstwerk".
Wat is er gedaan voor de uitzending
van het geruchtmakende kunstwerk?
Blankesteijn: „neem nou „Déjeuner
sur l'herbe" van Manet. Daar is een
rel over geweest, die blote juf met die
keurige heren. Alleen van de eregale
rij van het Louvre zou al een hele serie
te maken zijn, want ze hangen daar op
een rijtje. Maar O.K. houdt zich in de
eerste plaats bezig met het Neder
landse publieke kunstbezit. Ik heb in
de musea bewaarde kranteknipsels
doorgewerkt om het opgewaaide stof
bij elkaar te vegen. Om te smullen
voor een kunsthistoricus die een mo
nografie wil schrijven. Wat vind je in
die bergen knipsels? Dat het oude Ste
delijk Museum kort na 1900 consequent
Breitners en Israëlsen weigerde op es
thetische of zedelijkheidsgronden".
„Alberdingk Thijm schreef Breitner
weg wegens diens „landschapskladde-
rij". Op dezelfde manier werd na 1945
Cobra gekraakt. Eindhoven had zijn
rel met de Picasso voor het Van Abbe-
museum. Het Stedelijk veroorzaakte
deining met Dylaby, Bewogen Bewe
ging en op een avond werd Lipchitz'
„paar" uit een plantsoentje verwij
derd omdat een ochtendblad een zede-
lijkheidsjacht op dit brons zou openen.
Nu staat deze paring als topstuk in het
beeldenpark van Kröller-Müller. Er
was „Entartete Kunst" en ga maar
door: de dansende lesbiënnes van Jan
Sluyters, Appel's „vragende kinderen"
op de wand van de Amsterdamse raad
huiskantine."
Aan de muur van zijn werkkamer
een kleuren-litho van Couzijn. In de
boekenwand veel theologische banden.
De voorkeur voor dat onderwerp heeft
te maken met het „tweede leven" van
Hans Blankesteijn, die „in zijn vrije
tijd" als dominee mede leiding poogt te
geven aan een experimentele hervorm
de gemeente in het uiterste puntje van
Amsterdam-Zuid, in de Thomaskerk
aan de Prinses Irenestraat.
Met collega's zet hij hier het pio
nierswerk voort van ds. W. Barnard
(Guillaume van der Graft): lithurgie-
vernieuwing. nieuwe liederen, eigen
tijds gebed. Kinderen delen in zijn kerk
mee in het avondmaal. Ze krijgen ech
ter geen wijn, „die drinken ze thuis
toch ook niet?"
HILVERSUM I
7.00 Nws. 7.10 Het levende woord.
7.15 Klassieke gramm.muz. 8.30 Nws.
8 32 Voor de huisvrouw. 10.00 Wat
heeft dat kind (lezing). 10.20 Muz. uit
de barok. 11.00 Nws. 11.02 Voor de zie-
ken. 12.00 Lichte gramm.muz. 12.26
Meded. t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30
Nws. 12.41 Actualiteiten. 12.50 Gods
dienstige ujtzending. 1.310 Variant.
13.45 Over de band. 14.30 Klassieke
muz. 15.00 Hervormde studiodienst.
15.30 Klankbeeld. 15.45 Spel. 16.00 Nws
16.02 't Schoolconcert (vraaggesprek-
ken). 16.25 Lichte gramm.muz. 16.50]
Spelen met taal. 17.00 Klassieke en
moderne kamermuz. 17.45 Sport. 18.00
Koorzang en fanfare-orkest. 18.30 Nws.
18.46 Actualiteiten. 19.00 Leger des
Heils. 19.15 Spectrum. 19.30 Klassieke
muz. 20.00 Wijd als de wereld. 20.10
Moderne orkestmuz. 20.30 Stekker.
22.25 Boekbespreking. 22.30 Nws. 22.40
Avondoverdenking. 22.50 Licht instru-
mentaal trio. 23.00 Studio 2300. 23.55
Nws.
HILVERSUM II
7.00 Nws. 7.10 Ochtendgymnastiek.
7.20 Lichte gramm.muz. 7.54 Deze dag.
1.00 Nws. 8.11 Radiojournaal. 8.20
Lichte gramm.muz. 8.50 Morgenwij
ding. 9.00 Semi-klassieke vierhandige
pianowerken. 9.40 Schoolradio. 10.00
Voor de kleuters. 10.10 Arbeidsvitami- I
nen. 11.55 Beurs. 12.00 Romantische j
muz. 12.26 Meded. voor land- en tuin
bouw. 12.29 Zelfstandig zijn en blij-
ven (lezing). 12.34 Lichte gramm.muz
13.00 Nws. 13.11 Radiojournaal. 13.30
Klassiek pianotrio. 14.00 Beiaardcon
cert. 14.20 Logboek 1564. 15.00 Voor de j
zieken. 16.00 Nws. 16.02 Radioprogram-
ma in een Notedop. 17.00 Canta Ameri-
ca. 17.30 Voor de jeugd. 18.00 Nws j
'8.16 Radiojournaal. 1820 Uitzending
van de C.H.U. 18.30 De tafel van (half)
zeven. 19.30 Nws. 19.35 Kerk veraf en I
dichtbij. 19.40 Avondgebed. 20.05
Kunstkroniek. 20.30 Het wereldlijk j
oratorium Acis and Galatea, van Han-
del. 22.30 Nws. 22.40 Radiojournaal.
22.55 Muzikale lezing. 23.35 Klassieke j
muz. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
9.00 Nws. 9.02 Voor de zieken. 9.30
Lichte instrumentale muz. 10.00 Nws.
10.03 Muz. bij de koffie. 12.00 Nws.
12.03 Platenkeus. 13.00 Nws. 13.03 Ac- i
tualiteiten. 13.08 Knalmuz. 14.00 Nws. I
14.03 Netty Rosenfeld. 15.00 Nws. 15.03
Where the action is. 16.00 Nws. 16.03
Tienerplatenshow. 17.00 Nws. 17.02 Ac- j
tualiteiten. 17.07-18.00 Verzoekplaten-
programma.
BRUSSEL 324 M
12.00 Nws. 12.03 Lichte muz. 12.40
Weerbericht. 12.47 Lichte muz. 12.55 j
Buitenlands persoverzicht. 13.00 Nws. I
13.20 Tafelmuz. 14.00 Nws. 14.03 Amu-
sementsconcert. 15.00 Nws. 15.03 Lich-
te muz. 15.30 Lichte muz. 16.00 Nws.j
Nederland. 17.00 Nws. 17.15 Lichte or-
gelmuz. 17.30 Koorzang. 17.48 Licht j
klassieke muz. 18.00 Nws. 18.03 Voor
de soldaten. 18.28 Paardesport. 18.30
Franse les. 18.32 Gramm.muz. 18.35
Tips voor het verkeer. 18.40 Lichte
muz. 18.45 Sport. 18.52 Taalwenken.
18.55 Lichte muz. 19.00 Nws. 19.40
Lichte muz. 20.00 Lichte muz. 20.30
Hoorspel. 21.20 Lichte muz. 22.00 Nws. j
WOENSDAG 24 APRIL
Nederland I
17.00
18.50
18.56
19.00
19.03
19.06
19.30
19.37
19.42
21.25
21.50
23.00
23.04
23.10
VPRO: Voor de kinderen.
NTS: Pipo de Clown.
STER: Reclame.
NTS: Journaal.
STER: Reclame.
NTS: Nieuwe avonturen van De
Drie Musketiers (tv-feuilleton).
Panoramiek
SOC: Stichting Socutera: het
Nederlandse Astmafonds.
NTS: Voetbal - Europa Cup I:
Manchester United—Real Madrid.
In de rust om 20.30 Uitzending
van de Katholieke Volkspartij.
De Grondwetsherziening.
Mr. Moto geeft college (tv-film).
STER: Reclame.
NTS: Journaal.
Openbaar Kunstbezit.
Nederland II
18.50 NTS: Pipo de Clown.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS: Journaal.
19.03 VPRO: Programma over de imi- j
tator en humorist Will Rogers.
19.25 Jazz uit Leiden (II).
20.00 NTS: Journaal.
20.16 STER: Reclame.
20.20 VPRO: Onaantastbaar (tv-film).
21.05 Cinema, programma over films j
en filmers.
21.45 Kunst en pornografie.
22.15 NTS: Journaal.
DONDERDAG 25 APRIL
Nederland I
18.50 NTS: Pipo de Clown.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS: Journaal.
19.03 STER: Reclame.
19.06 AVRO: Danny Kaye Show.
19.56 STER: Reclame.
20.00 NTS: Journaal.
20.16 STER: Reclame.
20.20 AVRO: AVRO's Televizier.
20.45 Naar het u lijkt, spel van William j
Shakespeare.
23.22 NTS: Journaal.
Nederland II
18.50 NTS: Pipo de Clown.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS: Journaal.
19.03 Van gewest tot gewest.
19.25 Internationaal agrarisch nieuws.
19.45 Openbaar Kunstbezit
20.00 Journaal
20.16 STER: Reclame.
20.20 NCRV: Oliver Twist (tv-film).
21.12 Ik en Gij.
21.14 Jazz met Jacobs.
21.40 Hier en nu
KRO/RKK: Kerkafbraak
(documentair programma).
22.30 NTS: Journaal.
