Vrije Universiteit bezint zich op de toekomst
Naar een meer oecumenische opvatting
CLIFF RICHARD IN DEN HAAG
EXPERIMENTELE REIZEN
tóï i 1
DE RELIGIES VAN DE WERELD
King-kapel in
Amsterdam
Priesters op drift
I
ZATERDAG 27 APRIL 1968
Erbij
14
Bijzonder?
Antwoord
Grondslag
Toekomst
Baptisten gaan
vergaderen
I
(Van onze correspondent)
„De vereniging staat voor alle onderwijs, dat in haar scholen wordt
gegeven, geheel en uitsluitend op de grondslag der gereformeerde begin
selen en erkent mitsdien als grondslag voor het onderwijs in de god
geleerdheid de drie formulieren van enigheid, gelijk die in het jaar 1619
door de nationale synode van Dordrecht voor de Nederlandse gerefor
meerde kerken zijn vastgesteld, een zodanig gezag daaraan hechtende,
als genoemde synode, blijkens haar eigen handelwijze en haar acten aan
de belijdenisschriften der Nederlandse gereformeerde kerken heeft toe
gekend".
Dit is artikel 4 van de statuten der
„Vereniging voor wetenschappelijk on.
derwijs op gereformeerde grondslag"
In artikel 3 staat: Voor het tegen
woordige gaat van de vereniging uit
een universiteit, welke de naam „Vrije
Universiteit draagt".Zo, nu weten we
waar we zitten. Velen zien de jonge
mannenbroeders al opmarcheren. Naar
een historisch gebouw aan de Amster
damse Keizersgracht wellicht om daar
in gereformeerde sferen, hoe die ook
mogen zijn, dieper door te dringen in
de een of andere wetenschap.
Hoe anders is echter de realiteit. Op
al de grachtenhuizen zitten plakkaten
met „te koop" er op. De Vrije Univer
siteit wil er van af. Aan de Boelelaan,
in de zeer hoge nummers, staan nieu
we, hyper-moderne gebouwen, die al
het antieke, dat sommigen geneigd zijn
bij „gereformeerd" te denken, tarten.
De Vrije Universiteit nog altijd de
kleinste universiteit in den lande, gaat
er prat op één van de best uitgeruste
Nederlandse universiteiten te zijn en
bovendien de snelst groeiende. Voor
lichtingsfunctionaris M. Reitsma
spreekt in Amerikaanse termen, zon
der dat hij de indruk wekt zijn „zaak"
eens lekker te verkopen.
En die mannenbroedertjes? Vlotte
jongens met lange haren als dat zo
uitkomt. In het studentencafé klinkt
beat uit de luidspreker, in de cafetaria
hangen spotprenten van dr. Abraham
Kuyper aan de wand („hoewel de eer
bied, het respect voor deze man weer
toeneemt") en de theologische hoogle
raar, die zijn plateau langs de balie
schuift, heeft de stropdas losjes rond
de boord. Het stijve „gereformeerde"
gedoe, dat de VU ongetwijfeld aanvan
kelijk beheerste, heeft plaats gemaakt
voor een efficiente informele aanpak.
Geen daden meer voor de vorm, alleen
voor de wetenschap. Maar wel: „Wij
geloven dat er relatie bestaat tussen
religie en wetenschapsbeoefening" Ver
der zit op de collegebanken de protes
tant naast de katholiek, de lutheraan
naast de remonstrant, de niet-kerkelij-
ke naast de vrijgemaakte gereformeer
de.
Studentenpredikant ds. J. Hessels
Mulder zegt in zijn opstel „Student
aan de Vrije Universiteit": „Betekent
dit nu dat de Vrije Universiteit in geen
enkel opzicht meer „Kuypers universi
teit" is? Integendeel. Zij heeft, on
danks haar ontwikkeling in de richting
van een „gewone" universiteit, haar
eigen karakter behouden. Dat moet ook
zo blijven, wil de zin van haar afzon
derlijk bestaan niet teloorgaan."
Hij haalt iets verderop in het stuk
een citaat van Kuyper aan (rectoraats
overdracht in 1881): „Gij heren stu
denten van onze hoge school moet uit
blinken, of er zal ganselijk geen glans
aan u zijn. Gij moet nog iets anders
dan dictaten van buiten leren, op straf
fe van door eigen schuld uw studie
doelloos te maken. Bovenal moet in u
meer dan een schijn van godsvrucht
gevonden worden. Gij kunt de bran
ding, die u wacht niet doorkomen, dan
met een God, die uw God werd door
het geloof. Aan uw overtuiging, we zeg
gen het u telkens en herhalen het ook
hier openlijk, doet niemand onzer ge
weld aan. Al wilde een zoon uit Israel
ja, van den Islam, bij onze lessen ko
men, de toegang staat open, de studie
blijft vrij
Kuyper zegt hier wat hij van zijn
mensen verwacht. „Oudemannetjes-
vroomheid zouden we zelfs eer in u
verfoeien, dan die aan te moedigen
Maar ontvliedt, wat u werelds zou ma
ken het volk des Heren hoopt op u:
stelt zo schone verwachtingen niet te
leur."
Hard werken dus, zich verbonden we
ten met wat de VU in diepste zin wil,
solidariteit met de mensen die het be-
De in aanbouw zijnde nieuwe kerk
van de baptistengemeente te Amster
dam-Centrum in de Kerkstraat zal de
naam Dr. Martin Luther King Kapel
ontvangen. De gemeente te Amsterdam
C. heeft mevrouw King van dit be
sluit in kennis gesteld.
„Het lijkt ons een zinvol eerbewijs
aan het leven en weken van deze bap
tistenpredikant, die als een strijder
van de goede strijd zijn leven in dienst
stelde van de Heer en zijn medemen
sen", aldus een verklaring van deze
Amsterdamse baptistengemeente.
Een nieuwe baptistenkerk in de bin
nenstad van Amsterdam werd noodza
kelijk nadat de hoofdstedelijke bouwpo-
litie twee jaar geleden min of meer
plotseling beval, dat het oude zalen
complex in de Kerkstraat moest wor
den afgebroken. Men hoopt in de
herfst het nieuwe kerkgebouw in ge
bruik te kunnen nemen. Predikant van
de baptistengemeente in Amsterdam-
Centrum is ds. W. Veenstra.
staan van de universiteit mogelijk ma
ken. Ook: iedereen is welkom, al ver
wachtte Kuyper kennelijk niet veel zo
nen van Israel of Moslims.
De gemengde bevolking van nu
druist niet in tegen de gedachten van
Kuyper. Blijft de vraag naar het „bij
zondere" van de VU. Mogen we nog
even verwijzen naar de relatie tussen
religie en wetenschapsbeoefeningwaar
de heer Reitsma van repte, om dan ds.
Hessels Mulder aan het woord te laten:
„Maar achter de katheder staat dan
toch altijd een man of een vrouw die
vrijwillig akkoord is gegaan met de
grondslag der universiteit, die sinds
haar oprichting niet werd gewijzigd.
Dat wil zeggen dat ook door hen het
■christelijk geloof als inspiratiebron in
de beoefening van de wetenschap
wordt gekend, dat de bijbel een licht
is, een lamp, ook voor ieder die weten
schappelijk bezig is. En dan wordt er
„gewoon" college gegeven en op exa
mens voorbereid. Het dagelijks werk
is de vorming van juristen en econo
men, chemici en biologen, net als aan
elke niet-bijzondere universiteit.
„Je merkt er niets van" zeggen dan
de studenten, maar ga je er wat die
per op door, in een kring van studenten
dan wordt de uitspraak spoedig wat
minder absoluut en dan hoor je een en
kele keer en hoe kan het ook anders
dat het er toch uitkomt, als bij ver
rassing, zo maar in een flits!
Je moet vaak ook wat ver in de stu
die komen, wat meer bezig raken met
de achtergronden en de grote verban
den, en dan is het duidelijk: het bete
kent wel degelijk iets aan een bijzon
dere, een christelijke universiteit te
mogen studeren. Wie er zichzelf niet
voor toesluit, kan als een kostbare be
levenis ervaren, dat hij verkeert in een
gemeenschap van mensen, die uit het
geloof leven en werken in een kring,
waar de liefde, bij alle verschil van
mening, karakter, temperament, sa
menbindt."
Naar bekend is wilde de Vrije Uni
versiteit geopend op 20 oktober 1880
het antwoord zijn op de uitdaging
van de ongelovige wetenschap. Dr. J.
Roelink schrijft daarover overigens
wel: „Als gezegd is en nog gezegd
wordt, dat de basis van de Vrije Uni
versiteit te smal is, dat het antwoord
op de uitdaging had moeten zijn niet
de stichting van een gereformeerde,
maar van een christelijke universiteit,
dan verdient deze oppositie zeker nog
altijd ernstige overweging." Wel wijst
hij er op en ook de heer Reitsma
deed het dat in de naam der in 1878
gestichte „Vereeniging voor hooger on
derwijs op gereformeerden grondslag"
aan het woord „gereformeerd" niet de
betekenis moet worden gehecht, die
men er thans doorgaans aan geeft: de
oprichters waren leden der Hervormde
Kerk. Van gereformeerde kerken kan
men pas na 1892 spreken. „Nog al te
vaak ziet men in brede kring, misleid
door die terminologie op ..gereformeer
de grondslag", de Vrije Universiteit
als een kerkelijk-gereformeerde zaak"
Nu speelt, dunkt ons, het feit, dat de
theologische faculteit van de VU wel
zeer nauwe banden heeft met de ge
reformeerde kerken, in de meningsvor
ming geen geringe rol.
Onlangs hebben de rector en de con
rector van de VU, de hoogleraren mr,
W. F. de Gaay Fortman en dr. J. Le
ver, tijdens het VU-congres in Amster
dam aan deze zaak aandacht besteed.
In een krantenverslag hierover staat:
„De al te nauwe gebondenheid aan
de gereformeerde kerken moet volgens
hen plaats maken voor een meer in
terkerkelijke oecumenische opzet.
Howel de V.U. dit oecumenisch karak
ter al in vele opzichten heeft, zullen
toch nog verscheidene koerswijzigin
gen nodig zijn. De band van de theo
logische faculteit met de gereformeer
de kerken is zelfs zo nauw, dat van een
afwijking van het „vrije" karakter ge
sproken kan worden. Een verruiming
binnen deze faculteit is dan ook nood
zakelijk"
Volgens de beide hoogleraren zou in
de centrale interfaculteit (filosofie) de
dominantie van de wijsbegeerte der
wetsidee (aan de VU gelanceerd door de
hoogleraren dr. D. T. Th. Vollenhoven
en dr. H. Dooyeweerd) doorbroken
moeten worden. Het is duidelijk, zo
stellen zij dat deze binding als een
zijdigheid en een beperking wordt ge
voeld. De wijsbegeerte der wetsidee is
niet representatief voor de V.U. Uit
breiding van andere wijsgerige richtin
gen zal daarom nodig zijn.
De beide hoogleraren hebben in hun
referaat één van de vijf aan het con
gres aangeboden discussiestukken
verder de noodzakelijkheid bepleit van
een nieuwe, beknopte en duidelijke
grondslag Hierin moet primair het
zuiverend appel van het evangelie
op al ons denken, onderwijs en onder
zoek tot uitdrukking worden gebracht.
Zij vinden het wenselijk, dat de V.U.
een orthodox-protestants karakter
draagt, doch menen dat waar mogelijk
moet worden samengewerkt met allen,
die Christus belijden. Zo zou een katho
liek in voorkomende gevallen zonder
voorbehoud benoemd kunnen worden.
De oude grondslag van de V.U. ach
ten zij te onduidelijk en voor een deel
ook te zeer onjuist om nog langer te
kunnen fungeren. Verwijzing naar de
gereformeerde beginselen werkt ondui
delijkheid in de hand en de vermel
ding van de synode van Dordrecht in
de toevoeging voor de theologische fa
culteit heeft een al te historisch ka
rakter.
In de toekomst zal het eigen karak
ter van de VU speciaal tot uitdruk
king moeten komen in de bezinning
op de achtergronden van de weten
schap, de daarmee verbonden wereld
beschouwelijke problemen en ethische
vragen en de vorming van de student
voor zijn taak in de maatschappij. Op
dit punt behoort er overleg te zijn
met de studenten. Ook moet de uni
versiteit meer world-minded worden,
bijvoorbeeld door het uitnodigen van
buitenlandse gasthoogleraren, het or
ganiseren van internationale congres
sen en het zoeken van aansluiting bij
bestaande internationale organisaties.
Ook hebben prof. De Gaay Fortman
en prof. Lever gewezen op de taak ten
opzichte van de ontwikkelingslanden.
Vanuit haar christelijk besef van ver
antwoordelijkheid en plicht heeft de
universiteit bij te dragen tot de ont
wikkeling van arme landen. In con
crete betekent dit voor de VU vooral
uitlening en uitwisseling van weten
schappelijk personeel en toekenning
van studiebeurzen aan buitenlanders.
Andere punten wat de toekomst van
de VU betreft: het wetenschappelijk
onderzoek zal krachtiger aangepakt
moeten worden. Verder beperkt het
eigen karakter de VU in de keuze van
nieuwe stafleden. Religieuze beperking
kan dus nadelig werken op de goede
ontplooiing van het normale werk. Een
kwestie, die de aandacht verdient, ook
al omdat het eigen karakter minder
dan vroeger blijkt uit de band met de
kerkelijke gereformeerde bevolkings
groep.
Wat het wetenschappelijk corps van
dit ogenblik aangaat, vertelde de heer
Reitsma ons, dat van de 460 leden
(onder wie 150 hoogleraren en lecto-
res) ongeveer zestig percent gerefor
meerd is en 25 percent hervormd. De
resterende vijftien percent valt onder
de rubriek „overige godsdiensten". De
„signatuur" van de studenten en die
van de wetenschappelijke staf duiden
dus op een veel wijder bereik dan de
grenzen der gereformeerde kerken.
Qua outillage is van een énorme ver
nieuwing sprake. Ook de insteliing in
diepere zin staat sterk onder spanning.
Waar men het bij de VU echter over
eens is, is dat het de moeite waard
blijkt het „eigen karakter" te bewaren,
zij het dan in de zin van een „voort
gaande reformatie".
In dit verband is wellicht ook van
belang te wijzen op een artikel van
de secretaris-generaal der Hervormde
Kerk, ds. F. H. Landsman, dat eind
januari in „Hervormd Nederland" ver
scheen. Ds. Landsman constateert daar
onder meer in, dat de houding van de
hervormde kerk ten opzichte van de
Vrije Universiteit zo niet principieel is
veranderd, dan toch milder, begrijpen
der is geworden.
„De oorzaak hiervan moet enerzijds
worden gezocht in een beginnende her
oriëntering van hervormde zijde, wat
betreft de verhouding van „kerk" en
„wereld" in de snel veranderende sa
menleving. Anderzijds toch vooral ook
het feit, dat zich ook in de kringen
van de Vrije Universiteit tekenen
voordoen van bereidheid tot een radi
cale bezinning op eigen geestelijke
grondslag. Deze bereidheid tot her
oriëntering heeft, naar het ons voor
komt, dezelfde geestelijke wortel als
die iij hervormde kringen: de behoefte
aan een grondige heroriëntering wat
betreft de verhouding van „kerk" en
„wereld". Wat de reeds genoemde toe
komstvisie van de beide hoogleraren
betreft, meent ds. Landsman, dat het
duidelijk is, „dat dit ook voor her
vormd besef een bijzonder belangrijke
koerswijziging zou zijn. Alle vragen
zijn hiermee nog lang niet beant
woord. Maar deze oecumenische oriën
tering betekent een verruiming van
het blikveld, die nog niet te overziene
consequenties moet hebben".
De Settlers zullen samen met Cliff Richard vanavond in Den Haag optreden.
Vanavond geeft Cliff Richard samen
met The Settlers een bijzonder con
cert in de Haagse Houtrusthallen. Bij
zonder omdat het een programma van
méér dan amusement wordt: Cliff wil
namelijk voor alles duidelijk maken
wat het geloof in Christus voor hem is
gaan betekenen.
Een nieuw oecumenisch idee van be
tekenis: experimentele reizen voor
wereldbewoners. Dit initiatief is geno
men door „Oikosmos" met als motto:
op reis om thuis te raken in de wereld.
De organisatie houdt groepsreizen voor
jong en oud naar die plaatsen in de
wereld waal iets aan de hand is: nieu
we ideeën, feiten, ontwikkelingen, te
genstellingen en toestanden. De deelne
mers kunnen persoonlijk en proefonder
vindelijk kennisnemen van de ontwik
kelingen en erover discussiëren. Het
programma bestaat onder meer uit
weekeindreizen naar Oost- en West-
Berlijn, Praag, Londen, Parijs, en Ge
nève en vakantiereizen naar Israel,
Egypte, Rome, New York, Moskou en
Warschau.
Een blik in de programma's toont
snel de opzet. Zo wordt bij de tien
daagse vliegreis naar Moskou en Le
ningrad de mogelijkheid geopend tot
gesprekken met vertegenwoordigers
van de communistische partij en de
Russisch orthodoxe kerk. In Rome wor
den bezoeken gebracht aan Vaticaan
en de FAO (de wereldvoedselorganisa
tie), in Londen wordt een gezamenlijk
vraaggesprek met bisschop Robinson
georganiseerd. In Praag worden onder
meer gesprekken gearrangeerd op het
bureau van de christelijke vredescon
ferentie, in Parijs bij Lettre, een Fran
se concentratie van progressieve chris
tenen, en bij de communauté Saint
Severin, in Genève bij de Wereldraad
van Kerken en in het UNO-gebouw.
De stichting, die onder de bestuurs
leden onder meer pater Jelsma telt,
heeft tal van adviseurs aangetrokken,
onder wie dr. L. Alting van Geusau
in Rome, ds. Bé Ruys in Berlijn en
mgr. Robinson in Londen. Inlichtingen
kan men verkrijgen bij postbus 47 in
Utrecht.
NEW YORK (AP) Volgens het
rapport over een desbetreffend onder
zoek zijn in de jaren 1966 en 19167
in de VS op zijn minst 711 r.-k. pries
ters uit de priesterstand getreden. De
katholieke organisatie, die het onder
zoek heeft ingesteld, noemde de be
vindingen onrustwekkend.
Van de 711 uitgetreden priesters zijn
322 gehuw-d. 265 zijn vrijgezel geble
ven en van 124 is de burgerlijke staat
niet vermeld. Tot de uitgetredenen be
horen 39 seminarieprofessoren, negen
bestuursfunctionarissen, vier pastoors
en vele parochiegeestelijken, studen
tenmoderatoren en leraren aan middel
bare scholen.
Het optreden in Den Haag is een
onderdeel van een korte tournee over
het vasteland van Europa, waarbij hij
optreedt in Stockholm, Den Haag en
Zagreb. Zowel Cliff als de Settleri
willen geen honorarium voor dezt
tournee hebben. De opbrengst van het
optreden in Den Haag is bestemd voor
het opvangcentrum voor verwaarloos
de kinderen „Rennies Mill" in Hong
Kong.
Cliff en The Settlers komen in Den
Haag op uitnodiging van de Neder
landse afdeling van de internationale
beweging Youth for Christ.
Van woensdag tot en met zaterdag
18 mei zal te Hengelo(O) de 88ste al
gemene vergadering van de Unie van
Baptisten Gemeenten in Nederland
worden gehouden. Onder leiding van de
voorzitter der Unie, ds. W. Veenstra
te Amsterdam, zal een agenda worden
afgewerkt met onder andere een voor
stel van de baptistengemeente te Eind
hoven een commissie in het leven te
roepen „die zich met andere kerk- en
geloofsgemeenschappen, die dezelfde
nieuwtestamentische gemeente-ge
dachte zijn toegedaan, zal beraden op
welke wijze aan de eenheid in ver
bonden zijn aan het lichaam van Chris
tus door getuigenis en dienstbetoon
meer gestalte kan worden gegeven".
Gelijk bekend is het voorstel van het
leidinggevend bestuur van de Unie om
toe te treden tot de Raad van Kerken
in oprichting, voorlopig van de agenda
afgevoerd omdat de discussie over dit
onderwerp nog niet is beëindigd. Wel
zal tijdens de algemene vergadering
van gedachten worden gewisseld aan de
hand van een nieuwe nota, die de com
missie derUnie de gemeenten heeft
doen toekomen.
ISRAEL TOEN EN NU
DE EERSTE 200 JAAR IN EUROPA
DE LAATSTE DREIGING
de Islam in Europa (16e eeuw
DE ISLAM VALT AAN...
SiFuaFie rond het-jaarlOOO
Damascus
SYRIË
Middel land se Zee
I
i
Rusland
Rusland
ATLANTISCHE
OCEAAN
Keulen
Trier
|Lyon
Mar^ei(le^
Amman
Saragosso
Bal kan
JORDANIË
Turkije
Turkije
ISLAM
°Jeruzalem
Kaïroo
l ttm
km 100
Amoebe
EGYPTE
S inaï
SLAM
Middellandse
Middellandse Zee
Jeruzalem
Gebied van de
Islam in Europa
Aan de Islam verloren
gebied(oorspr chnsFelijk)
ChrisFeliik gebied
kat:
Huidge grens van I sraël
Gebied van Israël in heF jaar 1
Chrisrelijkgeoied
I SLAM
Christelijk gebied
Mekka
ErhioDie in
Deze kaarF geef F in globale
begrenzing degebieden waar
meer dan de FielfF \an de be
vol king dem deze kaarFaan
gegeven religie belijd F:
OosFers-OrFFiodox
of Mormonen/JesFo
rianen efc.
ISLAM IN EUROPA
Albanië 69% Islam
Joegoslavië 11*/
Bulgarije 9
Grieken 1.2%
ISLAMITISCH
RUSLAN
Pro Fes Fan F
NewYork
Rooms-kaFFioliek K
X
u
H IN
\lmiljchr
1 milj. thr
-ormoso
Hongkong
I sla m -Mohammedanisme
(zonderverdeling in Sunna
en Sjl)
r
Islam
11 milj chr
47milj Islam
Guayana's
167. Islam
15'/.Hindoe
WFILIPPUNETN
BoeddhisFen(MaFxija na,
NiFiajana, Lamaïsme,Zen)
*nig/£*1
■maiT Vvw 4"/. Islam
NAM j
v*
KONGO NlA '0% istam
TANZANlï 21'/.lsJom
H i n doeïsme (B ra hma-
jüü%3 nen,SikhisFen eFc.)
GHANA
25*,'. l som
dun bevolkr.
O
ca.3milj.chr
jTfl Confucian isme,Taoïsme
Ij] j| (vermengd meF Boeddhism!
Rio de Janeiro
SjinFoïsFen (vermengd
meF Boeddhisme)
27. Islam
In laFiJns-Amerika
wonen ca 220 milj.
katholieken en ca. 9
milj. protesF
PrimiFieve religies
ll (animisme, Fa boe, sjama
msme,FoFem,eFc.)
Heiige plaaFsenvan meF-
ChrisFelijke religies
BesFaande vijandige span
ning Fussen religieuze
bevolkingsgroepen
n ja
ZEELAN
DE HUIDIGE VERHOUDINGEN IN DE GODSDIENSTIGE WERELD VERDEUN^AAR WERELD
BEVOLKING
W/rm\
DE RELIGIES VANv
DE WERELD
aanFxingers(in miljoen)
575 Rooms-kaFholiek
4-40 Islam
380 Hindoe
345 Confucius enTao
265 ProFesFanF
138 OosF-OrFhodax
150 PrimiFieve religie
55 SjinFo
22 Div.chrisF. groepen
13 IsnaëliFisch
155-550 BoeddhisF.
gezien de vermenging
meFandere religies is
FreF onmogelijk één cijfëT
Fe geven. Miljoenen geb»
vgen bel ijden ook Tao,
SjinFo eFc maar noemer»
zich Foch Boeddhist
Hoewel men vaak over wereldgodsdiensten spreekt kan in strikt geografische
zin alleen het christendom een wereldgodsdienst worden genoemd. Het is over
de gehele wereld verspreid in tegenstelling tot het boeddhisme, de islam, of
andere religies, die, op wat minderheidsgroepen na, tot een bepaald gebied
beperkt zijn. Tegenover iedere christen op de wereld staan thans twee niet-
christenen. Het rooms-katholicisme is de grootste godsdienst ter wereld met
ongeveer 575 miljoen aanhangers, van wie er 245 miljoen in Europa wonen,
220 in Latijns Amerika, 51 miljoen in de Verenigde Staten en Canada en 24 mil
joen in Afrika. Het protestantisme telt 265 miljoen aanhangers, van wie er
172 miljoen in Europa leven, 73 miljoen in de Verenigde Staten en Canada,
19 miljoen in Afrika en 9 miljoen in Latijns Amerika. In het uitdragen van
hun geloof zijn de christenen actiever dan de andere religies. Naar schatting
werken er in de missie en zending in totaal 375.000 mensen, terwijl dit voor
de andere religies geschat wordt op 150.000 verkondigers. Óndanks dit veel
kleinere aantal boekt vooral de islam thans veel succes in Afrika. Het is moei
lijk een juist cijfer van het aantal boeddhisten op te geven. Deze religie heeft
zich zo sterk vermengd met andere stelsels dat vaak een juiste scheidingslijn
niet meer te trekken is. Er'zijn miljoenen mensen, die zich tegelijk boeddhist,
Taoist en Confucianist noemen. Stellen wij het aantal boeddhisten op het be
rekende maximum van 500 miljoen dan moeten we zeggen dat het boeddhisme
de tweede religie ter wereld is. Neemt men het laagste cijfer van ongeveer
155 miljoen aanhangers dan wordt het boeddhisme de zesde religie ter wereld.
De kaart van Israel (linksboven) beantwoordt niet meer aan de huidige situatie,
zoals de opmerkzame lezer spoedig duidelijk zal zijn.
