vorig jaar
Hoe de haring! gevangen wordt
tsubs&sjt -si sssjrjsrüs-n, srs „sd- !em-kt
L
Jaarklasse is centimeter
lanóer dan normaal
T on
WOENSDAG 2 2 MEI 1968
15
OPVALLEND GROOT
Jagen
BIJ DE FOTO'S Zweefnet
zal hetzelfde of iets minder dan in TRADITIONEEL
AANDEEL GROTER
Z war te wand
R in gnet
2*5! r* t Jm
Haringbestand in de
hetzelfde als
WmÊB
wel met het spannet. Dit gebeurt dan van
juni tot augustus.
Alles bij elkaar genomen is dus de vis
serij-inspanning in de Noordzee in haar
totaliteit gestegen. Een gevolg hiervan is
dat de haring een kleinere kans tot over
leving heeft gekregen. De haring is dus
jonger en de vangst wordt steeds meer
afhankelijk van de toevoer van jonge
haring. De recrutering van jonge haring
wordt dus steeds belangrijker voor de
visserij. Zo wordt geschat, dat van het
haringbestand dat begin vorig jaar in de
Noordzee aanwezig was nog maar veertig
percent over zal zijn in het begin van dit
seizoen 1968.
Als er dus geen toevoer van jonge ha
ring is, dan zou in het nieuwe seizoen er
slechts viertiende van de haring aanwezig
zijn van de haring die er vorig jaar was.
Het is duidelijk dat dit tot een slechte
visserij in de Noordzee zou moeten leiden.
Maar natuurlijk is er wèl toevloed van
jongbroed. De vraag is alleen: Hoeveel?
Hoe sterk is de jaarklasse?
HBHra
Tonghottervissende met boomhor en ploeghettingen om de platvis op te jagen.
Het vissen met het zweefnet is te ver
gelijken met het jagen op wild. Zoals de
Helaas zijn de verwachtingen voor het
komende haringseizoen niet optimistisch.
Vroeeer werd de haring door de del van ijzeren draden verbonden met de lijn bevestigd. Als deze op de lier is inge-
Nprierlandse vissers eevaneen met be- vislier aan boord van het vissersvaartuig, draaid, is het gordijn aan de onderkant
Nederlandse vissers gevangen met De Door ru dg lengte van de njn te ver. gesloten; de vis kan met meer ontsnap-
hulp van de vleet, een verticaal in het groten (0f te verkleinen) en (of) de vaart pen. Het net wordt dan weer zo ver
Zoals in de aanvang van dit artikel is water hangend net, waarin de haring van het schip te verminderen (vermeer- binnenboord gehaald dat de massa vis
gezegd, is de recrutering in dit nieuwe 7\cu vast zwom Later toen stoom- deren) kan het net dichter naar (verder zichtbaar wordt. Met behulp van een
seizoen uit de jaarklasse 1965. De biologen *.,u ,.,erH.n „ehrnikf vrinr He vis- van) de zeebodem worden gebracht. Een schepnet of een vispomp wordt de vangst
hebben duidelijke aanwijzingen, dat deze Pf werden gebruikt d aan de bovenvoorzijde van het net be- aan boord gebracht.
driejarige haring opvallend groot van serij, kwam het bodemsleepnet olwel vestigd. echolood (netsonde) geeft op een
lengte zal zijn. Verder is ze matig van de grondtrawl, of treil in zwang. Bei- in de stuurhut bevestigd registratietoestel,
sterkte. Ze is vooral te verwachten in de rfP netten hadden gemeen dat zii tii- of de schrijver aan: de diepte van het net
noordelijke Noordzee en mogelijk in Seïi hS vSSen^et in diepte verstel- ten °Pzichte van de zeebodem, de afstand
augustus-september ook in de centrale vissen niet in cup tussen boven- en onderzijde van het net jt
Noordzee. Voor het haringbestand in de baar waren: de vleet bleet in de (de netmondhoogte) en aantekeningen tl fjfjPlTfll 0 Ö0©0
Noordzee betekent dit dat 't hetzelfde of bovenste waterlaag, de trawl aan de van vis in en onder het net. 53
iets minder zal zijn dan in 1967. grond.
Van Zuidoost-Ierland weten de biologen, Door het in de loop der jaren voort-
dat daar in 1966 en 196i geen goede jaar- schrijdende onderzoek van de zee en haar
klassen zijn verschenen. Maar de biologen bewoners werd duidelijk dat de haring
hebben nog geen duidelijk beeld van de nje{ 0f aneen in de hogere water-
^fark jSa 1965 die daar zal verschijnen. iagen of alleen aan de bodem ophield,
Bij Zuid-Ierland zal in ieder geval haring rnaar zich ook daartussen bewoog. Zo ont-
fnü:' sterkte van de jaarklasse stoncj de behoefte van een in diepte ver-
1965 zal bepalen of dit meer of minder stelhaar net het zo eenoemde nelaeisch
is dan in 1967. Bij Noord-Ierland zal er of zweefnet'in de laatste viif iaar hebben het scheepsecholood, of als hij ermee vis kun je zoveel kanten uit en kunnen
ook in 1968 een goede vangstmogelijk- de ontwikkeling en het eebruik van dit is uitgerust van de sonar (asdic), oeide zulke goede en voedzame produkten wor-
ting, de sonar in horizontale. De schrijver
is een zich voortbewegende papierstrook
waarover een pen loopt. De door de zen
der uitgezonden geluidgolven worden
door de zeebodem en de visscholen terug-
oogekaatst en opgevangen door de ontvan- het bloed verlaagt en als het ook zo is dat
mige" schêerborden; de lengte bedraagt ger die verbonden is met de pen. Op de deze verlaging hart- en vaatziekten kan
90 tot 100 meter. Door het water gesleept papierstrook worden deze echo's kenbaar voorkomen, dan is haring zelfs een ideaal
bedraagt de verticale opening ongeveer gemaakt in de vorm van stippen, vlekken voedingsmiddel. Haring bevat namelijk
16 meter, de horizontale opening 25 tot en lijnen. Een ervaren schipper kan deze olie met een hoog percentage onverzadigde
30 meter. De borden staan 150 meter uit aantekeningen vertalen en hij weet dan vetzuren en bestaat daarnaast uit licht
dat hij te maken heeft met bijvoorbeeld: verteerbaar eiwit,
de bodem, een school haring of makreel
of sprot enzovoort. Het liefst ziet hij „de P CLVüSiet
zwarte wand" verschijnen, een aanteke
ning van een dikwijls paalvormig in het
water staande massa haring.
jager eerst moet weten wat zijn doel is Zowel voor de rederijen als voor de ver
en waar het zich bevindt, moet de schipper werkingsindustrie is dat een somber ge
weten of er haring is en op welke diepte luid, want haring is nu eenmaal een on-
die zit. Hij maakt daarbij gebruik van vervangbare grondstof: met geen enkele
op dit gebied ingespeeld raakt.
al in Duitsland en sinds een tweetal jaren
ook bij onze visserij.
Wout den Duik is het met de bio
logen eens: de haring is groot van
stuk.
Haring voor het opscheppen: soms
levert een trek meer maar ook wel
eens minder op.
Het zweefnet is door middel van lijnen
verbonden met een stel draagvleugelvor-
elkaar. De scheerborden zijn door mid-
Haring is, zoals onze voorvaderen reeds
wisten, een bijzonder goed voedingsmid
del. Als het waar is dat het consumeren
van olie met een hoog percentage onverza
digde vetzuren het cholesterolgehalte van
Het nieuwe haringseizoen staat ring meer te vangen is in de Noordzee,
voor de deur. Zal er veel of weinig - - de Nederlanders vangen ze met
haring zijn? Hoe is de kwaliteit van Waarom andere landen wel en Neder-
de haring? De recrutering in het sei- land niet?
zoen 1968 is uit de iaarklasse 1965, die De Nederlanders visten en vissen nog
uil. v„nl, steeds op de traditionele visgronden, voor-
matig van sterkte lijkt. al in de centrale en zuidelijke Noordzee,
leeftijd is de haring groot van stuk, terwijl in de laatste jaren toch het me-
misschien wel een centimeter langer rendeel van de haring gevangen wordt op
dan normaal. Het haringbestand in andere gronden, voornamelijk in de noor-
de Noordzee zo is de verwachting delljke Noordzee'
1967 zijn. Maar dit is niet de enige oorzaak. Ter
wijl onze concurrenten uit het buitenland
Drs. J. J. Zijlstra, bioloog van het Rijks- VOoral vissen met het moderne spannet,
instituut voor Visserijonderzoek in IJmui- aangepast aan het diepe water van de
den, wiens visie wij hier hebben weerge- noordelijke Noordzee en de ringzegen,
geven, kijkt uiteraard niet alleen naar de zjjn de Nederlanders in hoofdzaak met
Noordzee. Er zijn nog andere visgronden, betrekkelijk traditionele vistuigen zoals
zoals wij straks zullen zien. haringtrawl en het Nederlandse spannet
De Nederlandse haringvisserij is in de blijven vissen. Nu zijn de noordelijkste
afgelopen jaren een geval van voortdu- visgronden alleen te bevissen met ring-
rende achteruitgang geweest. In 1964 zegen en aangepast spannet.
werd nog ruim honderdduizend ton ha- De toegenomen visserij in de noorde-
ring gevangen; in 1966 liep de vangst lijke Noordzee met aangepaste vistuigen
terug tot zestigduizend ton en vorig jaar heeft ertoe geleid dat er minder haring
zelfs tot veertigduizend ton. Dit was ge- 0p onze traditionele gronden kwam. Im-
heel overeenkomstig de verwachting van mers, de haring trekt en kan maar één
drs. Zijlstra, zoals wij eerder gepubli- keer gevangen worden. De trekkende ha-
ceerd hadden. ring is op een andere plaats, in een ge-
De afname van de vangst in de Noord- deeltelijke andere periode, al weggevan-
zee, onze traditionele visvijver, is nog gen. Die andere plaats kan bijvoorbeeld
drastischer dan deze vangstcijfers laten 2ijn het Egersund-Skagerak gebied. Daar
zien. In 1964 kwam ruim negentigduizend wordt vooral gevist met ringzegen en
ton haring uit de Noordzee en vorig jaar spannet, globaal genomen tussen oktober
slechts 17.000 ton. Deze vermindering en maart en dan nog eens in mei en juni.
werd veroorzaakt door een vlucht van de Of bij de Shetlandseilanden, waar vooral
haringvisserij naar andere visgronden, met de ringzegen wordt gevist, zij het ook
naar Zuid- en in het laatste jaar dank
zij de experimentele visserij naar
Noord-Ierland.
Het aandeel van de vangst buiten de
Noordzee wordt in de totale Nederlandse
haringvisserij steeds groter. De afname
van de totale vangst is ten dele te wijten
aan het in de jaren 1964-1967 bijna totaal
verdwijnen van de drijfnetvisserij, een
kleine afname van de trawlvisserij en een
vrij sterke vermindering van de span-
visserij. Onze visserij op haring is afge
nomen.
Maar de belangrijkste oorzaak voor de
afgenomen haringvangst in de Noordzee
is het feit dat er minder haring beschik
baar is op de traditionele visgronden.
Men zou geneigd zijn uit de Neder
landse resultaten te concluderen dat het
met de haringvisserij in de Noordzee af
gelopen is. Maar zo iets is in tegenspraak
met de totale vangsten van alle landen
samen uit de Noordzee. Immers, uit die
totale vangsten van alle landen blijkt dat
juist in de jaren dat de Nederlandse
vangsten zo klein waren de totale inter
nationale vangst groter was dan daarvoor.
In de periode 1960-1963 was de gemiddel
de totale jaarvangst 800.000 tot 900.000
ton en in de jaren 1965, 1966 en 1967 lag
ze tussen de miljoen en anderhalf mil
joen ton, een stijging van ongeveer dertig
percent
Met andere woorden en niet zo leuk
voor ons: Het is niet zo, dat er geen ha-
Een „zwarte wand" verandert zelfs de
Daarom is het zo jammer dat een para
siet dit produkt in diskrediet heeft ge
bracht. Overigens ligt de schuld niet al
leen bij de parasiet maar ook bij de mens.
Als in de afgelopen jaren uitsluitend de
aan boord gekaakte en goed gezouten ha-
kalmste schipper in één brok spanning rinf was gedistribueerd, was er misschien
en activiteit. Zijn aandacht is geheel ge
concentreerd op de schrijvers van het
scheepsecholood en de netsonde. Vier mi
nuten na het verschijnen van de aanteke
ning wordt de school op de netsonde ge
signaleerd. De schipper heeft er dan
maar voor te zorgen dat het net op de
juiste hoogte komt. Zo'n „zwarte wand"
maakt grote vangsten mogelijk, maar ga
randeert ze niet. De ervaring heeft na
melijk geleerd dat de haring een onbe
niets aan de hand geweest. Door een aan
tal onverantwoordelijke lieden is er echter
geknoeid met zootjes en met verse haring.
Dat knoeien met haring is helemaal niet
nieuw. Bestudeert men de geschiedenis van
de Nederlandse haringvisserij, dan blijkt
dat dit bedrijf in het verleden al enige ke
ren bijna ten gronde is gericht door ge
knoei met de kwaliteit, onder andere al in
de tijd van de Republiek, toen Zuiderzee-
haring als „Hollandsche Nieuwe" naar
kende tegenstander is. Zij kan soms de Hamburg werd verkocht. Strenge en ver
nadering van het net waarnemen, hetgeen
leidt tot een schrikreactie, bijvoorbeeld
onder het gevaar (het net) wegduiken of
het uit elkaar spatten van de school.
Soms ook zwemt de haring met de net-
mond mee, hetgeen door de netsonde ge
signaleerd wordt. Bij het halen van het f
net wanneer de vaart verminderd ^J'fOte SCrlUal
wordt ontsnapt de haring.
gaande voorschriften waren nodig om het
bedrijf later weer tot bloei te brengen.
Hopelijk lukt zo iets ook nu weer. In het
komende seizoen zal de op legale wijze
verwerkte haring in ieder geval veilig en
gezond zijn.
Van het ringnet maken vooral de Noren
Diverse verwerkingsmethoden voor ha
ring zullen het gehele jaar door op grote
schaal worden getest op het nieuwe visse
rij anderzoekingsvaartuig van het ministe
rie van Landbouw en Visserij. „Hoewel er
en IJslanders een dankbaar gebruik. In enkele nieuwe ideeën bij zijn, moet toch in
Nederland zijn drie trawlers tot ringnet- alle eerbied worden vermeld dat ook de
ters verbouwd. Bij deze visserij wordt de moderne haring-technologie voor zover het
haring of makreel verkend met de sonar, 't zouten betreft nog steeds berust op de
Omvang van de school, koers, snelheid en uitvinding van Nederlands eerste visserij-
diepte worden bepaald, waarna het net technoloog: Willem Beukelszoon", aldus de
om de school wordt rondgestoomd. Zo'n
net, 500 meter lang en 160 meter diep,
staat als een enkelvoudig gordijn om de
school heen. Aan de onderzijde is de sluit-
directeur van het TNO in IJmuiden, ir. J.
van Mameren, welk instituut zo'n belang
rijk aandeel heeft gehad in de terugkeer
van „de groene".
T,
De jaren 1966 en 1967 lieten topvangsten
van tong zien, precies zoals bioloog J. F.
de Veen voorzien had. In beide jaren is
Nu is er wel hoop met betrekking tot de
jaarklasse 1967. De tong die vorig jaar is
geboren, vertegenwoordigt een redelijk
telkens 23 miljoen kilogram tong door de goede jaarklasse. Deze tongen zullen ech
Nederlandse tongvissers aangevoerd. Zij
nemen momenteel zestig percent van de
gehele Europese tongaanvoer voor hun
rekening en 80 percent van de aanvoer uit
de Noordzee. Tong is een Nederlandse spe
cialiteit. De Nederlanders staan wat dit
betreft in Europa aan de top. In het ko
mende seizoen zal echter, volgens de prog
nose van het Rijksinstituut voor Visserij-
onderzoek in IJmuiden, maar 16 tot 18
miljoen kilogram gevangen worden en in
1969 zal er naar schatting slechts 12 mil
joen uit de Noordzee worden gehaald.
Voor het bedrijf dreigt dit een grote
strop te worden, temeer omdat steeds meer
schepen op de tong zijn gegaan. Er kwa
men grotere kotters met sterkere motoren
en ook het aantal nam sterk toe. In 1949
waren er ongeveer 150 kotters, elk met
ter eerst in de tweede helft van 1969 ge
vangen kunnen worden. Een gevolg zal
zijn, dat de daling in de tongaanvoer dan
tot stilstand zal komen en daarna zelfs
weer gaat stijgen.
Er zal dus vanaf 1970 een herstel van de
tongstand komen, echter op een lager ni
veau als in de topjaren 1966 en 1967.
In die vette jaren is enorm veel geld ge
ïnvesteerd in nieuwbouw voor de kotter-
vloot, zonder dat men zich afvroeg of er
dan geen magere jaren zouden volgen.
Voor de grotere kotters zou er wel een
uitwijkmogelijkheid kunnen zijn naar de
spanvisserij op haring in het Skagerak,
maar de kleinere kotters krijgen het heel
moeilijk.
In de Ierse Zee hebben de Belgen al
een vermogen van gemiddeld 85 pk, vorig sinds jaren een goede tongvisserij gehad.
jaar was de kottersvloot gegroeid tot 520
eenheden en het gemiddeld motorvermo
gen was 280 pk. Deze grotere en sterkere
Daar zal, als de nood aan de man komt,
voor de Nederlandse tongvisserij toch ook
wel een mogelijkheid moeten zijn. Voorts
vloot zal afhankelijk zijn van een tong- is er al enige tijd tussen de Engelse kust
stand, die regelmatig afneemt.
en België een redelijke tongvisserij moge-
De bioloog De Veen van het RIVO wijst lijk gebleken. In het verleden hebben de
er op, dat dit wat de tongstand betreft in Nederlanders daar ook al gevist, maar zij
feite normaal moet worden genoemd. Er gaven deze visserij op, omdat de bodem
is een sterke jaarklasse 1963 geweest, die aldaar te veel netschade veroorzaakte. Mo-
verantwoordelijk was voor de grote aan
voeren in 1966 en in 1967. Na 1963 zijn er
in 1964, 1965 en 1966 alleen maar zwakke
gelijk zou men door de nood gedwongen
het daar opnieuw kunnen proberen
met speciale, aangepaste netten. Bioloog
jaarklassen geweest. Die zwakke jaarklas- De Veen waarschuwt echter, dat daar
sen zullen de gaten, welke door de visserij
in de tongstand zijn geslagen niet kunnen
vullen.
maar een betrekkelijk klein tongbestand
aanwezig is. Dit kan dus niet aan te veel
Nederlandse kotters soelaas gaan bieden.
