VAN DAG TOT DAG
Vietcong drong
weer door tot
centrum Saigon
Gesprek
Nigeria-Biafra
mislukt
Eerste ronde verkiezingen
in Frankrijk op 23 juni
1 CV trekt 2 CV
wenst U prettige feestdagen
achtergrond
PRAAG TROUW AAN MOSKOU
winnaressen
commentaar op actuele zaken
Franco legt krant
een verbod op
te verschijnen
Betogingen van
aanhangers
De Gaulle
Zware straffen
voor ex-ministers
van Soekarno
van de week
3
telegrammen
ZATERDAG 1 JUNI 1968
De „liberalisatie" van het regime in Tsjechoslowakije heeft in het
Westen overdreven verwachtingen gewekt. Natuurlijk is er sprake van
een vooruitgang: er is meer vrijheid van meningsuiting, er zijn niet-
communistische clubs gevormd waarin over politieke en culturele pro
blemen wordt gediscussieerd, de gewone partijleden hebben meer
zeggenschap gekregen en het partijbestuur (het centrale comité, waar
van de nieuwe leider Dubcek secretaris is) heeft de oude stalinistische
leiders kunnen afzetten. Maar er is nog geen sprake van dat er naast
de communistische partij (en haar twee kleine satellieten) een volwaar
dige andere partij opgericht zou mogen worden. En evenmin wil of kan
de regering de banden met Moskou verbreken. De emancipatie is dus
begrensd.
Door
Dr. A. L. Constandse
Liberalisatie
Railverkeer
Geen democratisering
Doe óók mee aanhet3Ster-
renspeLWin óók f 100.-. Vraag
uw leverancierl Hij weet er
alles van!
Een van de gunstige gevolgen die uit de
botsing tussen vakverenigingen en rege
ring van vorige week zijn voortgevloeid,
is ongetwijfeld het besef bij de bewinds
lieden dat de bevordering van de werk
gelegenheid een van de belangrijkste fac
toren is tot behoud van de arbeidsvrede
in Nederland.
Men lijkt er bij de regering van door
drongen te raken, dat de proef op de som
van het gehele sociale beleid der huidige
coalitie gelegen is in de manier waarop
dit vraagstuk wordt aangepakt. De vak
verenigingen en daarbij hebben zij de
instemming van de werkgeversorganisa
ties stellen er prijs op spoedig te mer
ken dat het de regering ernst is met een
geheel nieuwe, krachtdadige aanpak van
de werkgelegenheid en de oorzaken van
in de eerste plaats de beschikbare miljoe
nen een rol spelen maar vooral de struc
turele en planologische aspecten van het
probleem.
Natuurlijk is de structuur van het par
ticuliere bedrijfsleven in Nederland een
gegeven dat slechts voor een deel binnen
het bereik van regeringsmaatregelen ligt,
maar het bestaan van een lichaam als de
Sociaal Economische Raad geeft de rege
ring toch allerlei mogelijkheden om, zon
der in dirigisme te vervallen, sanerend op
te treden. Wil men echter komen tot een
bruikbare analyse van de complicaties, die
zich in ons land voordoen ten aanzien van
de werkgelegenheid en de orzaken van
de werkloosheid, dan kan men in de na
bije toekomst niet volstaan met de oude
methoden. Er dient een wetenschappelijke
uitdieping van die problemen plaats te
hebben, waarvan de uitkomsten in over
leg tussen regering en bedrijfsleven moe
ten worden gebruikt om de planologie in
zake bedrijfsvestigingen, industrialisatie,
herscholing, vakopleiding en technisch on
derwijs te coördineren met het totaal van
het Nederlandse economische patroon.
Daartoe lijkt in de eerste plaats de op
richting van een Raad voor de Ar
beidsmarkt noodzakelijk, die een onmis
bare bijdrage zal kunnen leveren tot be
studering en regeling van de werkgele
genheidsproblemen. De bestaande ver
snippering en improvisatie op het gebied
van industriële vestigingen, vakopleidin
gen, omscholingscursussen, arbeidersver-
voer, die nog worden verergerd door een
niet-aangepast beleid op het gebied van
woningbouw en vestigingsvergunningen
voor particulieren, hebben een chaotische
situatie doen groeien, waaraan met spoed
een eind dient te worden gemaakt.
De bestaande voorraad arbeidskrachten
in ons land, vergeleken met de behoefte
aan nieuwe bedrijven en uitbreiding van
oude industrieën, is niet zodanig dat een
massale werkloosheid onvermijdelijk is
Deze zuiver theoretische stelling mist
echter alle praktische toepasbaarheid,
omdat de werkgelegenheidsplanologie
nog nauwelijks van de grond is gekomen.
De toelating van buitenlandse arbeids
krachten hangt ook zeer nauw samen met
de vraag of daardoor tekorten kunnen
worden aangevuld, maar in de praktijk
heeft die toelating op tamelijk willekeu
rige wijze plaats.
Dit alles noopt tot een schematisering in
alle details van het vraagstuk der werkge
legenheid. Die planmatigheid begint al bij
de vakopleiding, maar zij begint ook bij
de vestiging van bedrijven. Uit deze twee
bronnen loopt het water van de sociale
gezondheid bijeen in het bassin dat het
gehele, economische leven des lands moet
irrigeren.
Een Raad voor de Arbeidsmarkt is een
moderne eis van efficiency en socialisatie,
waarvan de vervulling veel kan bijdragen
tot de welvaart.
SAIGON (AP). De Vietcong is van
morgen doorgedrongen tot dicht bij het
centrum van Saigon. Zij rukten op vanuit
de zuidwestelijke wijken. De Zuidviet-
namese autoriteiten zeggen dat bij straat
gevechten in de hoofdstad 100 Vietcong-
soldaten zijn gedood in de noordwestelijke
wijken van de stad. Amerikaanse eenhe
den zouden bij verspreide gevechten in
de omgeving van de hoofdstad 58 strijders
hebben gedood. De Vietcong blijft Saigon
bestoken met mortier- en raketvuur.
De vrijdag gehouden zesde ronde van
het inleidend vredesoverleg tussen Ameri
ka en Noord-Vietnam in Parijs heeft drie
ënhalf uur geduurd. ,,De besprekingen zijn
geen millimeter gevorderd door de hals
starrige en perfide Amerikaanse houding,
zei een Noordvietnamese woordvoerder na
afloop. Noord-Vietnam heeft president
Johnsons jongste pleidooi voor wederke
righeid in vermindering van de strijd van
de hand gewezen.
De leider van de delegatie uit Hanoi,
Xoean Thoey, eiste opnieuw onmiddellijke
en onvoorwaardelijke stopzetting van de
Amerikaanse bombardementen op zijn
land. Volgends week woensdag komt men
weer bijeen.
Xoean Thoey verklaarde op de bijeen
komst van vrijdag: „Als u maar steeds
KAMPALA (DPA) De vorige week
in Kampala, de hoofdstad van Oeganda,
begonnen onderhandelingen over beëindi
ging van de burgeroorlog tussen Biafra
en Nigeria zijn vrijdag mislukt. Met het
argument, dat zij haar tijd beter kon ge
bruiken verliet de delegatie van de van
het federale Nigeria afgescheiden repu
bliek Biafra de conferentieruimte.
De delegatieleider van Nigeria ver
klaarde later dat hij twee uur vergeefs
had getracht de vertegenwoordigers van
Biafra tot andere gedachten te brengen.
Biafra wees begin deze week de voor
stellen van de regering in Lagos als on
aanvaardbaar van de hand, omdat zij neer
kwamen op een eis tot volledige capitu
latie. De Nigeriaanse delegatieleider had
gezegd, dat het vuren gestaakt kon wor
den wanneer Biafra de afscheiding on
gedaan wilde maken.
Beide partijen gaven elkaar de schuld
van het mislukken der onderhandelingen.
De leider van de Nigeriaanse afvaardi
ging, Enahoro, zei dat de Biafraanse dele
gatie waarschijnlijk nieuwe instructies had
gekregen die de besprekingen hebben
doen stranden. Zijn Biafraanse collega, sir
Louis Moanefo, zei op een persconferen
tie dat het duidelijk is dat Lagos niet over
vrede wil praten.
Cleopatra's dood. Uit een museum in de
Roemeense stad Sibiu zijn acht kost
bare schilderijen gestolen, waaronder
„Ecce Homo" van Titiaan en „Cleopa
tra's dood" van Van Dijck, zo meldt het
Zuidslavische persbureau Tanjoeg uit
Boekarest. Er is nog geen spoor van de
daders gevonden.
blijft vasthouden aan het idee van weder
kerigheid dan kunnen wij wel het volgen
de gemeenschappelijke communiqué uit
geven: „De Verenigde Staten verplichten
zich tot definitieve stopzetting van de bom
bardementen en alle andere oorlogshan
delingen op het grondgebied van de de
mocratische republiek Vietnam. De demo
cratische republiek verplicht zich ertoe,
als voorheen zich te onthouden van bom
bardementen, en alle andere oorlogshan
delingen op het grondgebied van de Vere
nigde Staten".
iimwws nnnnnminnriiMmmmiinnmmnnnnwn
MADRID (DPA). De Spaanse minis
terraad onder voorzitterschap van gene
raal Franco heeft vrijdag aan het avond
blad „Madrid" een verschijningsverbod
voor twee maanden opgelegd. Bovendien
moet de hoofdredacteur een boete van
250.000 peseta (ongeveer 12.500 gulden)
betalen.
Officieel wordt als reden voor d eze
strenge maatregel opgegeven dat het
blad op 15 februari jl melding had ge
maakt van de weigering van twee Franse
hoogleraren om een eredoctoraat van de
Madrileense universiteit te aanvaarden.
In welingelichte kringen vermoedt men
echter dat een hoofdartikel van donder
dag jl., getiteld „tijdig aftreden neen
tot De Gaulle" de eigenlijke aanleiding
is geweest.
In dit artikel, van de hand van de uit
gever, de liberale oppositieleider Rafael
Calvo Serer, werd gepleit voor het aftre
den van het Franse staatshoofd. Voorts
werden alle autoritaire regimes veroor
deeld en duidelijk vergelijkingen getrok
ken tussen De Gaulle en generaal Franco.
PARIJS (AFP/DPA/Reuter)
Naast de regeringswijzigingen volgde
men vrijdag in Frankrijk nauwlettend
de berichten en geruchten over troe
penbewegingen. Militaire instanties
verklaarden naar aanleiding van der
gelijke bewegingen in het gebied van
Parijs, dat eenheden, waaronder pant
serstrijdkrachten, na manoeuvres naar
hun garnizoenen terugkeerden. Ge
ruchten, dat de Gaulle woensdag in
West-Duitsland was, werden vrijdag
officieel in Bonn bevestigd. Over het
doel van het bezoek van het Franse
staatshoofd kon men echter geen uit
sluitsel geven. Van Franse zijde is tot
dusver ontkend, dat de Gaulle een
onderhoud zou hebben gehad met
Massu, de bevelhebber van de Franse
troepèVFftt Wèfct-Duitsland.u
Officieel werd vrijdag in Parijs bekend
gemaakt, dat de eerste ronde van de ver
kiezingen voor een nieuwe nationale ver
gadering op 23 juni zal plaatsvinden, ge
volgd door een tweede ronde op 30 juni.
De federatie van links onder Francois
Mitterrand kondigde aan dat zij aan dezeRépublique" stuitten de betogers op een
De auto in bij het gebrek aan ben
zine in Frankrijk gedegradeerd de
tweepaardenkracht (2CV) wordt
achter een paard (1 CV) gespannen.
Enig soelaas voor het pinksterweek-
eind is de bevoorrading van een deel
van de benzinestations in en om
Parijs in de afgelopen nacht geweest.
verkiezingen zal deelnemen en dat zij
streeft naar een samenbundeling van alle
republikeinse krachten die gekant zijn te
gen de persoonlijke macht. Ook de com
munisten zullen aan de verkiezingen mee
doen. Het communistisch-geleide vakver
bond CGT verklaarde dat het de verkie
zingen niet zal dwarsbomen.
De arbeiders van de automobielfabriek
van Peugeot zullen dinsdag na Pinkste
ren het werk hervatten. In Lyon riep een
actiecomité van spoorwegemployés de
stakers op om zaterdagochtend weer aan
het werk te gaan. In een sinds 13 mei be
zette telefooncentrale in Parijs is het
werk hervat, dat de politie een aantal
postende beambten op vreedzame wijze
had verwijderd. Enkele oliemaatschappij
en hebben op beperkte schaal de bevoor
rading van bezinestations in Parijs en
Nantes hervat. In Lyon ging het perso
neel van de banken weer aan het werk.
Hier en daar deden zich enkele kleine
incidenten voor. Zo ontstond brand in de
archiefzaal van de Sorbonne universiteit.
Het vuur was spoedig geblust. In Nancy
werd een 20 meter hoog kruis ter nage
dachtenis aan het verzet in brand gesto
ken. In Rouaan en Marseille bezette de
politie telefooncentrales.
Tienduizenden hebben vrijdag gehoor ge
geven aan de oproepen van de comités
voor de verdediging van de republiek om
aanhankelijk aan president De Gaulle te
betuigen.
In Lyon trokken ongeveer 75000 mensen
onder het roepen van leuzen als „Leve
De Gaulle", „Leve de vrijheid" en „Dins
dag aan het werk" door de stad. De
optocht werd geleid door ex-minister van
justitie Louis Joxe. Op de „Place de la
groep van ongeveer 300 tegendemonstran-
ten die de internationale zongen, maar
er deden zich geen ernstige incidenten
voor.
In Marseille demonstreerden ook tien
duizenden voor de president. Zij zongen de
Marseillaise en riepen vijandige kreten
aan het adres van de leider van de linkse
federatie Frangois Mitterrand en de (soci
alistische) burgemeester van Marseille,
Gaston Deferre. Ook hier was een groep
je van 200 tegendemonstraten die echter
werden tegengehouden door de politie. Er
vielen enkele vuistslagen
In Toulouse zongen 25.000 betogers bij
het dodengedenkteken het Franse volks
lied. De groep tegendemonstranten in
Toulouse was 400 man sterk.
DJAKARTA, (Reuter). Twee minis
ters uit de tijd van Soekarno zijn in Dja
karta tot zes en twaalf jaar gevangenis
veroordeeld. Generaal-majoor Achrnadi,
die minister van voorlichting is geweest,
kreeg zes jaar wegens aanzetting tot mis
dadige activiteit. Dr. Moehammad Acha-
di, oud-ministers van coöperaties, is tot 12
jaar veroordeeld wegens economische on
dermijning. De twee jaar voorarrest van
beiden worden op het vonnis in mindering
gebracht. De veroordeelden voerden tot
hun verdediging aan, dat zij gehandeld
hebben in opdracht van Soekarno.
ADVERTENTIE
Hinnnnn nn rmnn nnnrainnnj
Wat het bondgenootschap met de
Sovjet-Unie aangaat moet men wel be
denken dat dit geen uitvinding is van
de Tsjechische communisten. Tot aan
de beruchte conferentie van München
in 1938 was Tsjechoslowakije een bond
genoot van Frankrijk (en indirect ook
van Engeland) maar het Westen heeft
toen de Tsjechen aan Hitier uitgele
verd. Bij de herleving van 1945 stond
het ook voor de burgerlijke Tsjechen
(zoals Benesj en Jan Masaryk) vast
dat tegenover een eventueel herbewa
pend Duitsland steun moest worden ge
zocht bij de Russen.
Na de oorlog viel Tsjechoslowakije
met westelijke toestemming binnen de
invloedssfeer van de Sovjet-Unie. Aan
die situatie is niets veranderd. Het
land is lid van het Pact van Warschau
en in juni worden er op zijn grondge
bied militaire oefeningen gehouden
door de Oosteuropese gealliëerden. Er
zullen niet veel troepen aan deelne
men, maar er zullen waarschijnlijk dan
toch wel tien- of twaalfduizend Russi
sche militairen op Tsjechische bodem
staan. Zolang West-Duitsland de bond
genoot is van het Westen, 'geen genoe
gen neemt met de huidige Duitse gren
zen en het bestaan van de Oostduitse
republiek niet erkent zal Praag wel
vasthouden aan de alliantie met Mos
kou.
Dit neemt niet weg dat de grote
meerderheid der Tsjechen afkerig is
van Russische inmenging in hun bin
nenlandse aangelegenheden. In februa
ri 1948, dus drie jaar na de bevrijding,
greep de communistische partij de
macht. Zij was al sterk, zij had veer
tig percent der kiezers achter zich en
een patriottische (anti-Duitse) reputa
tie. Maar haar staatsgreep is natuur
lijk beraamd en uitgevoerd in over
eenstemming met Stalin. Wat er volg
de was van die aard, dat nu vrijwel
iedereen dit verleden betreurt, behal
ve de daarbij betrokken communisti
sche leiders. Een ware terreur, ook
jegens partijgenoten, een reeks van fa
tale economische maatregelen en dus
daling der productie, een vrijwel vol
ledige afzondering van het Westen
waartoe het land cultureel en econo
misch behoorde, dat alles verwekte
een diepe teleurstelling. Het is op deze
terreinen nu, dat de regerende partij
reeds allerlei concessies heeft gedaan:
meer persoonlijke vrijheid, grotere
contacten met West-Europa, en meer
aandacht voor de behoeften der ver
bruikers.
De economische liberalisatie heeft
twee aspecten, maar zij breekt niet
met het beginsel van de nationale ei
gendom der productiemiddelen. Mis
schien zullen er wat kleine zelfstandi
gen (zoals ambachtslieden) bijkomen
en zullen de agrarische coöperaties en
collectieve boerderijen losser van de
staat komen te staan. Maar de eco
noom Sik (spreek uit: Sjiek) die de in
dustriële reorganisatie leidt wil het so
cialisme niet aantasten. Elk bedrijf
heeft echter een eigen boekhouding en
moet zich bedruipen, het moet renda
bel zijn, dat wil zeggen in staat zijn
tot de betaling van rente en aflossing
van het belegde kapitaal ,de belastin
gen en de lonen. Grote ondernemin
gen die met verlies werkten zijn gesa
neerd, honderden kleinere zijn opgehe
ven of gefuseerd met gezonde bedrij
ven. Wordt er winst gemaakt dan is die
ten dele weer bestemd voor investe
ring, ten dele voor sociale doeleinden
en voor het uitkeren van tantièmes
aan de werknemers. Als de gezamen
lijke inspanning leidt tot verlaging
van de kostprijs, tot vergroting van
de productie en tot toeneming van de
winst krijgen de arbeiders daar een
deel van, dus tantièmes. Een soortge
lijk systeem bestond overigens al in
Joegoslavië, en in heel Oost-Europa
wordt er mee geëxperimenteerd. Om
echter de werkers te bewegen, harder
en rationeler te werken, moeten zij
ook aantrekkelijke gebruiksvoorwerpen
kunnen kopen. De klant is nog geen
koning, maar hij heeft wel meer te
zeggen.
Het tweede aspect van de liberalise
ring is van internationale betekenis. In
1948 is Tsjechoslowakije ingelijfd in
een economisch blok met een nog laag
levenspeil (met name in de Sovjet-
Unie) dat slecht betaalde. Het indu
strieel hoog ontwikkeld land moest
aan Oost-Europa goedkope industrie
artikelen leveren in ruil voor dure
grondstoffen. De handel berustte op
een beperkt en nadelig ruilverkeer.
Nog altijd is 55 percent van de handel
gericht op de Sovjet-Unie en 10 per
cent op de rest van Oost-Europa. De
Tsjechen kunnen ook niet voldoende
kapitaal lenen voor nieuwe investerin
gen. Zij hebben Moskou een krediet
gevraagd van 500 miljoen dollar, in
goud of in een munteenheid, waarmee
zij in het Westen grondstoffen en be
paalde machines kunnen kopen. Ze
willen die kredieten ook wel van het
Westen hebben. Kunnen zij aldus op de
vrije markt meer kopen, dan zullen ze
daarop stellig ook meer kunnen verko
pen. Kortom: Praag wil zich losser
maken van het te nauwe economische
oostblokde zogenaamde Comecon)
en commercieel zelfstandiger worden.
Het vindt betere partners in het Wes
ten dan in het Oosten. Natuurlijk gaat
het niet om een breuk met de commu
nistische wereld, waarvan Tsjechoslo
wakije nog veel heeft te vorderen en
waaraan het contractueel ook nog veel
moet leveren. Het gaat om een „ope
ning naar het Westen".
Nu is economische liberalisatie nog
geen democratisering. Deze komt pas,
als de werknemers meer zeggenschap
hebben in de bedrijven en het volk vrij
er zijn afgevaardigden kan kiezen. Het
is gebleken dat de meest gecompro
mitteerde leiders inderdaad uitgescha
keld konden worden, maar de zuive
ring „van onder op" moet veel radica
ler zijn, in de partij en in de staats
organen. Op dit terrein echter zet ook
de huidige leiding zich schrap tegen
elke beweging, die een nieuwe partij
zou willen vormen. De reden daarvan
is duidelijk: zo'n partij zou vrij zeker
democratisch zijn in westerse, „bur
gerlijke" zin. Er zijn genoeg Tsjechen
die heimwee hebben naar de situatie
van vóór 1948 en zij zijn in de ogen der
communisten contra-revolutionair.
Wat dit aangaat staat Dubcek weer
aan de kant van Moskou. Het is na
tuurlijk moeilijk voorspellingen te
doen, maar bezien van de huidige toe
stand uit zal Tsjechoslowakije streven
naar meer liberalisering zonder te bre
ken met de Sovjet-Unie.
ADVERTENTIE
Mevr. R. Klopper, Troelstraka-
de 397, Den Haag; Mej. M. van
Grinsven, Villapark 3, Geldrop;
Mevr. H. Ruben, Tilanusstraat
24', Amsterdam; Mevr. Maintz,
Wolkammers li reef 58, Maas
tricht, Mej. A. van der Meer Mo-
lukkenstraat 144, Groningen.
NYLONS
E
J
Jongeren. De „Atlantic Association of
Young Political Leaders", waarin jon
gerenorganisaties van alle NAVO-lan-
den en Malta verenigd zijn, heeft op
een congres in Luxemburg besloten
geen Griekse vertegenwoordigers meer
toe te laten, „totdat de democratische
regeringsvorm is hersteld". In plaats
daarvan zullen uitnodigingen worden
verstuurd aan Griekse democratische
ballingen. Een Nederlandse resolutie
van deze strekking werd door het con
gres aanvaard.
Faculteit. De rector van de universiteit
van Madrid heeft vrijdag de wis- en na
tuurkundige faculteit gesloten. Eerder
deze week werd een dergelijke maat
regel al getroffen voor de economisch-
politieke faculteit en die der letteren
wijsbegeerte, in verband met „vanda
lisme" van de studenten bij een bezet
ting van de universiteit. De sluiting
van de wis- en natuurkundige faculteit
volgde op een verboden „vrije verga
dering" van studenten.
Bom. Het Vaticaan heeft vrijdag meege
deeld, dat de burgemeester van Hiro-
sjima, Setsoeo Jamada, paus Paulus
heeft uitgenodigd op zes augustus 1970
de herdenking te komen meemaken van
het feit dat het dan 25 jaar geleden zal
zijn dat de eerste atoombom ter wereld
boven Hirosjima tot ontploffing werd
gebracht. De paus zal later beslissen of
hij de invitatie zal aannemen.
Natuurkundige. President Fernando
Belaunde heeft een nieuw kabinet sa
mengesteld met Oswaldo Hercelles, een
60-jarige natuurkundige uit Lima, als
premier. Het nieuwe kabinet telt 12
man. Het vorige kabinet onder premier
Raul Ferrero trad woensdagavond af
omdat „het congres obstinaat weigerde
de begroting voor 1968 goed te keuren."
Elementen. In Senegal, waar het vakver
bond een staking voor onbepaalde tijd
had uitgeroepen uit protest tegen de
„schending van de persoonlijke en de
mocratische vrijheden", is de noodtoe
stand afgekondigd na betogingen in de
hoofdstad Dakar die al spoedig in wan-'
ordelijkheden ontaardden. De regering
heeft de schuld voor de toestand gege
ven aan elementen „in dienst van het
buitenland".
Achterdocht. De Zweedse politie heeft
vrijdag een 25-jarige man gearresteerd,
die bekend heeft dat hij een aanslag op
premier Erlander had willen plegen. De
man bood dinsdag bij een adresserings
bureau in Stockholm een pakket aan,
dat hij naar de premier wilde laten
versturen. Een achterdochtige bediende
maakte het open en bemerkte dat er
een zelfgemaakte bom in zat.
v
