HET HOLLAND FESTIVAL
OPENT MET:
„Platée", sensationele opera
van Jean-Philippe Rameau
wonen
Effecten leveren ons ineens
extra voordeel op...
dank zij het Premie Spaarplan!
PREMIE
SPAARPLAN
Prins Bernhard
en Johnny Hoes
Televisie-vanavond
fit
Radio-woensdag
TV dinsdag
TV woensdag
DINSDAG 11 JUNI 1968
m
11
'mm
-
Geestig
S"ortc)enó
Moerasnimf
creëert u met stijlmeubelen van Klassiek
Wonen. Kom eens kijken in ons mooie grach
tenhuis aan de Raamsingel. Drie etages vol ro
mantiek en gezelligheid: de royale Engelse
bank, de charmante secretaire, de knusse
oud-Hollandse kussenkasten nog
honderden andere karaktervolle
meubelen. Wij nodigen u uit
om spoedig eens te ko
men kijken.
Raamsingel 42 (bij brug Houtplein) - Haarlem - tel. 15549
Zonderling
Jos de Klerk
Mijn vrouw en ik zijn aandeelhouders geworden! We doen mee aan
het Premie Spaarplan en kopen nu jaarlijks voor zo'n 500 gulden
aandelen en obligaties. Straks krijgen we daarover elk jaar 100
gulden premie van dit nationale plan. Belastingvrij! We kopen er nog
een aandeeltje voor...
Basis voor persoonlijk bezit
(Van onze muziekmedewerker)
HAARLEM. Evenals verleden jaar
heeft de Nederlandse Opera-Stichting voor
het Holland-Festival beroep gedaan op de
avantgardist Bruno Maderno om een his
torisch werk uit de operalitteratuur pas
klaar te maken voor een aantal sensatio
nele vertoningen in Circus Carré te Am
sterdam. Menigeen zal zich met bijzon
der genoegen de montering en de muzikale
realisatie van de „Orfeo" van Montever
di herinneren en kan zich nu al afvragen,
wat Maderno dit keer naar voren zal we
ten te brengen met „Platée, ou Junon ja-
louse" van Jean-Philippe Rameau (1683-
1764), de merkwaardigste en geniaalste
Franse componist uit de achttiende eeuw.
Hoewel dit geval, evenals Monteverdi's
„Orfeo", zich afspeelt in de klassieke go
denwereld, lopen de tendenzen zeer ver
uit elkaar; de statige ernst en de nobles
se van het renaissance-ideaal heeft plaats
gemaakt voor bespotting en dwaasdoene-
rij; de goden worden niet meer au sé-
rieux genomen, ze zij, nu onderwerp
voor een klucht en men zit al midden in
de satire. Daartoe mogen al de elemen
ten van de voorbije periode, ballet plus
kunst- en-vliegwerk incluis meewerken.
Waarachtig een verleidelijke opgave
voor Maderno, maar ook een zeer verant
woordelijke voor wat betreft het ontzien
van de eigenheid van Rameau's muziek.
RAMEAU was de vijftig al gepasseerd
eer hij zich met het operagenre ernstig
ging inlaten; in de dertig levensjaren die
hem restten bracht hij het echter tot het
componeren van een veertigtal operas en
balletten. Hij stamde uit een Bourgondi
sche familie van organisten en leidde als
violist in zijn jeugd een zwerversbestaan
tot hij zich als organist te Clermont-Fer
rand vestigde, waar hij de nodige rust
vond voor het ontwerpen van de muziek
theoretische werken die zijn naam be
roemd gemaakt hebben. Zijn theorieën
over de vorming der akkoorden kunnen
worden gezien als de grondslag van de
klassieke harmonieleer. Overtuigd van de
betekenis van zijn vinding verplaatste hij
zich naar Parijs in de volle melée van de
strijd, die hij te voeren had tegen zijn cri
tici, ondermeer de prominente figuren van te minder werk van oratorische tekstver-
de beroemde Encyclopédie en later ook klanking. Rameau verwerkte zijn gege-
Jean-Jacques Rousseau. Intussen hadden vens hoofdzakelijk in een muzikale karak-
ook drie bundels klavecimbelstukken de teristiek die vol geestige, op de natuur
aandacht op hem gevestigd. Maar tenslot- geïnspireerde vondsten zit en die hij ook
instrumentaal een kleurrijk reliëf wist te
geven. Veelal vond men zijn werken te
verward en te geleerd en vandaar het
spotversje dat de ronde deed; „WAnneer
het moeilijke mooi zou zijn, wat zou Ra
meau dan een groot componist wezen;
doch indien bij geval de natuurlijke een
voud de uiterste schoonheid zou zijn, wat
een onbeduidend mannetje ware dan Ra
meau!" Toch ontkwam het publiek niet
aan de charme van zijn strelende melo
dieën en de pompe van zijn balletten.
Doch steeds deed de mening opgeld, dat
de nieuwlichter te veel muziek en te wei
nig tragedie presenteerde. Niettemin wist
Rameau zijn idéé fixe door te zetten en
zijn werken steeds opgevoerd te krijgen.
VI'
te gold Rameau als de theoreticus, dus
als een fantasieloze geleerde. Sommige or
ganisten, vooral de beroemde Marchant,
wisten wel beter, doch dat verstierf bin
nen de muren der kerk waar hij in Parijs
om den brode weer een emplooi gevon
den had.
TOEN Rameau in 1733 met zijn opera
productie op het officiële toneel startte,
namelijk met „Hippolyte et Aricie", was
in Parijs de smaak voor de plechtige, op
tekstdeclamatie ingestelde werken van de
grote voorganger Lulli nog overheersend.
Rameau volgde hem na voor wat betreft
de elementen van het oude Ballet du cour
en al wat het pompeuze van de vertoning
in de hand kon werken, maar hij maak-
ADVERTENTIE
<^cud - rlcgea - ^.eltum^leet
Gr. Houtstraat 6, Haarlem, Tel. 02500 - 10616
En toen in 1745, ter gelegenheid van het
huwelijk van de Dauphin met een Spaan
se prinses 't hof van Lodewijk XV te Ver
sailles zich opmaakte voor grandioze fees
telijkheden, werd Rameau aangezocht een
feestopera,, „La Princesse de Navarre"
op tekst van Voltaire, te componeren.
Men liet er de koninklijke stallen tot een
weelderige theater voor ombouwen en de
geschiedschrijvers hebben die montering
als een wonderlijke prestatie geprezen.
DAAR bleef het niet bij, want tot be
sluit van de festiviteiten werd kort daar
op ook de komische opera „Platée" op-
ADVERTENTIE
m
een hart
'verwarmend
thuis.
gevoerd. Wegens de satirische inslag viel
deze balletkomedie niet erg in de smaak
van het hofpubliek; men meende er toe
spelingen in te zien op de minnarijtjes
van de koning. Maar te Parijs werd het
een daverend succes; zes opvoeringen
brachten 32.000 livres op en in de volgen
de seizoenen bleef het werk een attractie.
Het gaat in het gegeven om de godin
Juno, de jaloerse en wraakzuchtige vrouw
van de oppergod Jupiter, erin te laten
lopen bij het nagaan van de buitenechte
lijke avonturen van haar man. Een ko
medie, 0P touw gezet door Thepsis, Tha
lia, Monus en Amor (zoals men ziet is
het antieke goden-personeel veelzijdig in
actie) speelt zich af in het moerasgebied
van de potsierlijke nimf „Platée" die,
omringd door een lijfwacht van kikkers,
als uitermate minziek schepsel ieder man
nelijk individu met haar attenties achter
volgt. Maar ze schrikt toch als Jupiter
speciaal voor haar uit de toneelhemel
daalt, eerst vermomd als een ezel, daarna
als een uil en tenslotte in zijn hoogwaar
dige eigen gedaante de kikkernimf zijn
liefde komt verklaren.
Direct wordt door „La Folie" (de
dwaasheid), die voor de gelegenheid de
harp van Apollo geleend heeft een aller
gekst huwelijksfeest in elkaar gezet. En
als dan in de laatste acte de als bruid
gesluierde Platée op een door kikkers ge
trokken wagen, tijdens een eindeloze dans
scène het moment verbeidt waarop Jupi
ter eindelijk zijn „ik wil" zal uitspreken,
springt daar de razende Juno tevoorschijn
en rukt Platée de bruidsluier af en komt
nu tot de ontdekking dat het hele geval
een farce is geweest en dat zij ertussen
genomen is. Jupiter en Juno hebben zich
voor de zoveelste maal weer eens verzoend
en vertrekken in vrede naar hun Walhal
la. Platée, in afwachting van nieuwe
avonturen trekt zich nu maar met haar
kikkergevolg terug in haar moeras, na
eerst de vermeende aanstoker van het
geval te hebben toegetakeld.
Het was Rameau in deze klucht blijk
baar te doen om de uitdrukkingskracht
van zijn compositiekunst in oneindige va
riëteit aan bod te laten komen. Hoe nauw
keurig hij dit bedacht heeft tonen de me
nigvuldige bijschriften in de partituur om
zijn inzichten te verduidelijken. Wat gaf
hij om een tekst, als hij maar beeldende
muziek kon maken.! Wie er aandachtig
naar luistert denkt niet meer aan vernuf
tige theorieën, maar beleeft het wonder
der muziek in haar meest natuurlijke ui
ting. Het dwaze gegeven neemt men dan
op de koop toe.
HILVERSUM. i Op Nederland één
ondermeer een gesprek met prins
Bernhard over de oorlog en een show
van Johnny Hoes. Op Nederland twee
wat series en een eenakter van Mrozek
Na Barend de Beer en het journaal
op het eerste net Sonja Barend met
haar programma „Dagje Ouder". Het
bevat de gebruikelijke rubrieken: een
praatje van de dokter en van de ze
nuwarts (over de verhouding tussen
grootouders en kleinkinderen, een oude
film en als afsluiting de bejaarden-
gymnastiek.
Achter het Nieuws na het tweede
journaal houdt zich bezig met het
Nederlandse squadron van de Royal
Air Force, dat precies een kwart eeuw
geleden werd opgericht. Het 322-ste
squadron heeft in de laatste jaren van
de tweede wereldoorlog actief aan de
strijd tegen Duitsland deelgenomen.
Wim Bosboom verzamelde authentiek
filmmateriaal uit die dagen en voerde
gesprekken met oud-vliegers, die sa
men een portret tekenen van dit groep
je Nederlanders. Een van de geïnter
viewden is prins Bernhard. Wim Bos
boom werd ten paleize ontvangen en
sprak met de prins over zijn ervarin
gen gedurende de tweede wereldoor
log.
Een half uur duurt deze documen
taire, daarna is het de beurt aan John
ny Hoes om voor de camera te komen.
Hij is Nederlands meest succesvolle
liedjesschrijver, maar werd tot nu toe
door Hilversum geboycot, vanwege
zijn „dubbelzinnige" liedjes. Rinus
Spoor heeft in de Salamanderzaal in
Mechelen een vreemd beschilderde
zaak van de Belgische zanger Jan
Verbraeken een hele Hoes-show op
genomen, in kleur. Alle grote sterren
uit de Hoes-stal zijn er, natuurlijk de
Heikrekels, maar ook Dikke Leo, de
Zangeres zonder Naam, niet te verge
ten Lola uit de striptease bar en de
gloednieuwe ontdekking Jeanne van
Veghel.
In zijn reeks documentaires over
landen achter het ijzeren gordijn be
gint Milo Anstadt vandaag met een
serie van drie, gewijd aan Joegosla
vië, het land van Tito. Tot slot van de
avond een programma van de NVSH,
gewijd aan de pil.
Tussen Barend de Beer en het jour
naal van acht uur kan men op het twee
de net kijken naar de reclame, nieuws
uit Suriname en de Antillen, het ge
westelijk journaal en het Holland Fes
tival Magazine van Jan Venema en
Merel Laseur. Na het tweede jour
naal eerst een avontuur van Alexan
der Scott en Kelly Robinson, „Dubbel
spion". „Het Teken van de Blauwe
Draak" is de titel van deze aflevering.
Brengt de VARA vandaag een pro
gramma met prins Bernhard, de NTS
Johnny Hoes. (Nederland I, tien voor
negen).
wil niet achterblijven en komt met
een programma van Lord Snowdon,
de echtgenoot van de Engelse prinses
Margaret, die voor zijn huwelijk foto
graaf was. Lord Snowdon maakte voor
de Amerikaanse televisiemaatschappij
CBS een documentaire over het oud
worden. Onder de titel Do'nt count the
Candles (letterlijk Tel de kaarsjes niet,
maar door de NTS vertaald als En
nog vele jaren in goede gezondheid)
laat hij zien, hoe bekende on onbeken
de Engelsen het oud-worden beleven.
We krijgen onder meer te zien, hoe
Lord Montgomery, Noel Coward en de
mannequin Twiggy over oud-worden
denken. Naast hen onbekenden, zoals
een man en een vrouw van ver in de
zeventig, die naar de burgerlijke stand
gaan om te trouwen.
Het NTS-programma wordt afgeslo
ten met een eenacter van de Poolse
schrijver Slawomir Mrozek, getiteld
„Karei". Een oude man gaat met zijn
kleinzoon naar de oogarts. Hij wil een
bril. Vroeger heeft hij zekere Karei
gekend, met wie hij nog een appeltje
te schillen heeft. Hij draagt altijd een
geweer bij zich, want als hij die Ka-
rel zietDaarvoor heeft hij die bril
nodig. Als de dokter hem er eentje op
zet, staat Karei vóór hem. Tenminste
dat denkt hij. Piet Kamerman speelt
de rol van de dokter. Aart Staartjes
is de grootvader en Paul Branden
burg diens kleinzoon.
Na het laatste nieuws een uitzending
van Teleac: de vierde en laatste les
uit de serie „Universiteit en Hoge
school".
ADVERTENTIE
ALS alle geniale doordrijvers was Ra
meau 'n ongemakkelijk mens. Men noem
de hem gierig en weinig sociabel. De en-
cyclopédist Diderot laat in z'n novelle „Le
Neveu de Rameau" deze al of niet ge
fingeerde figuur zeggen: „Zijn vrouw en
dochter mogen gerust doodgaan, als de
begrafenisklokken maar trouw de 12de en
de 17de boventoon laten horen; dan is
alles in orde". Deze spot slaat op Ra
meau's akoestische theoriën. Een andere
anecdote desbetreffende luidt als volgt:
toen Rameau stervende was en de pries
ter die hem bediend had de psalmen van
de uitersten zong, draaide de componist
zich om en zei berispend; „pastoor, ge
zingt vals". Maar wat zijn geldzucht be
treft zijn er tegenstrijdige berichten; men
heeft wel beweerd dat hij de ridderorde
van St. Michel weigerde omdat hem dat
een paar livres leges-kosten zou gevergd
hebben, maar er wordt ook verhaald dat
hij zijn noodlijdende collega's Balbatre
en Dauvergne mildelijk ondersteunde en
aan zijn zuster vele jaren een jaargeld
verstrekte. Laat hij dan een zonderling
zijn die het zijn tekstdichters en andere
medewerkers moeilijk maakte, hij was
een genie, dat in de toonkunst voor velen
de weg gebaand heeft.
.4-
Misschien is het Premie Spaarplan ook iets voor Even een briefkaartje aan
Premie Spaarplan, Postbus 51, Den Haag en u ontvangt vrijblijvend een brochure
over alle mogelijkheden (effecten- en spaarbewijzen, levensverzekeringen, hypo
theekaflossingen,spaarkasinschrijvingen, garantiekredietaflossingen).
Wilt u persoonlijk advies? Spaarbanken, Boerenleenbanken, Raiffeisenbanken,
Postkantoren, Banken, Borgstellingsfondsen, Hypotheekbanken, Bouwfondsen
Spaarkassen, Levensverzekeringmaatschappijen, assurantie-tussenpersonen en
de Sociale Verzekeringsbank zullen u graag alles over het Premie Spaarplan
vertellen.
HILVERSUM I.
7.00 Nws. 7.20 Socialistisch strijd
lied. 7.23 Lichte gramm. muziek. 7.54
Deze dag. 8.00 Nws. 8.11 Actualiteiten.
8.20 Lichte gramm. muziek. 9.00 Klas
sieke kamermuziek. 9.35 Waterstan
den. 9.40 Schoolradio. 10.00 Lichte
gramm. muziek. 10.50 Voor de kleu
ters. 11.00 Nws. 11.02 Voor de vrouw.
11.40 Oude muziek. 12.00 Lichte or
kestmuziek. 12.21 Voor het platteland.
12.26 Meded. voor land- en tuinbouw.
12.29 Walsorkest. 13.00 Nws. 13.11 Ac
tualiteiten. 13.25 Orgelconcert. 13.45
Gesproken portret. 14.00 Voor de kin
deren. 15.00 Mod. muziek. 15.25 Om-
roepkamerkoor. 15.40 Moderne muziek.
16.00 Nws. 16.02 Zestig minuten voor
boven de zestig. 17.02 Oude liedjes.
17.20 Voor de jeugd. 17.55 SOS-berich-
ten. 18.00 Nws. 18.16 Actualit. 18.20
Uitzending van de V.V.D. 18.30 Vocaal-
en instrumentaal ensemble. 18.55 Pop
show. 19.30 Nws. 19.35 Buitenlands
weekoverzicht. 19.45 Amusementsmu
ziek. 20.15 Spreekt u maar.20.45
Country en Western. 21.05 Klankbeeld
over Zuid-Afrika. 21.35 Interview met
Conny Stuart. 22.15 Franse chansons.
22.30 Nws. 22.40 SOS-berichten. 22.45
Actualiteiten. 22.35 Contrasten. 23.55
Nws.
HILVERSUM II.
7.00 Nws. 7.10 Het levende woord.
7.15 Klassiek pianoconcert. 7.30 Nws.
7.32 Actualiteiten. 7.45 Klassieke mu
ziek. 8.00 Nws. 8.11 Op Sleeptros. 9.15
Klankbeeld over Amerika. 9.45 Spinx.
11.00 Nws. 11.02 Luister uit... én
thuis. 11.50 Actualiteiten. 12.00 twaalf
tot twee. 12.30 Nws. 12.41 Actuali
teiten. 14.00 Lichte gramm. muziek.
14.40 Lichte muziek. 15.00 In 't zilver,
voor oudere luisteraars. 16.00 Nws.
16.02 Voor de jeugd. 17.00 Nederland
se liederen en liedjes. 17.15 Lichte
gramm. muziek. 17.30 Overheidsvoor
lichting. 18.00 Klassieke en moderne
muziek. 18.30 Nws. 18.46 Actualiteiten.
19.00 Openbaar kunstbezit. 19.10 Toe
ristische kroniek. 20.00 Klassieke en
moderne muziek. 22.05 Spiegel
van België. 22.20 Sextant, radioweek
blad van de NVSH. 22.30 Nws. 22.40
X, een sprong in het duister. 23.55
Nws.
HILVERSUM III.
9.00 Nws. 9.02 Lichte vokale muziek
10.00 Nws. 10.03 Mengelmuze. 10.30
Ramblers Radio Reprises. 11.00 Nws.
11.03. Muziek-lezen. 13.00 Nws. 1303
Actualiteiten. 13.06 Vrolijk platenpro-
gramma. 14.00 Nws. 14.03 Muziek-Boe
tiek. 15.00 Nws. 15.03 Arbeidsvitami
nen. 16.00 Nws. 16.03-18.00 Super Clean
Dream Machine.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nws. 12.03 Lichte muziek. 12.40
Weerbericht. 12.49 Gramm. muziek
12.55 Buitenlands persoverzicht. 13.00
Nws. 13.20 Tafelmuziek. 14.00 Nws
Nederland I
18.50 NTS: Barend de Beer.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS: Journaal.
19.03 STER: Reclame.
19.06 VARA: Dagje ouder.
19.56 STER. Reclame.
20.00 NTS- Journaal.
20.16 STER: Reclame.
20.20 VARA: Achter het nieuws.
20.50 Een lach en een traan.
21.40 Joegoslavië communistische
solitair (documentaire).
22.25 Sextant De Pil.
22.35 NTS: Journaal.
Nederland II
18.50 NTS: Barend de Beer.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS: Journaal.
19.03 Suriname en Ned. Antillen
(reportage).
19.15 Van gewest tot gewest.
19.35 Holland Festival Magazine.
20.00 Journaal.
20.16 STER: Reclame.
20.20 Het teken van de blauwe draad
(tv-film).
21.10 Documentaire over het ouder
worden.
21.50 Karei (tv-spel).
22.20 Journaal.
22.25 Teleac: Universiteit en Hoge
school.
Nederland I
17.00 NCRV: Voor de kinderen.
18.50 NTS: Barend de Beer.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS: Journaal.
19.03 STER: Reclame.
19.06 NTS Nieuwe avonturen van De
Drie Musketiers (tv-feuilleton)
19.31 Persoonlijk.
19.56 STER: Reclame.
20.00 NTS: Journaal.
20.16 STER: Reclame.
20.20 NTS: Uitzending van de B.P.
20.35 De ijzeren maagd (speelfilm).
22.10 Journaal.
22.15 Openbaar Kunstbezit.
Nederland II
18.50 NTS: Barend de Beer.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS' Journaal.
19.03 NCRV: Het verjaardagsgeschenk
(tv-feuilleton).
19.28 Het Nederlands Kamerorkest.
20.00 NTS: Journaal.
20.16 STER Reclame.
20.20 NCRV: In de herberg (amuse
mentsprogramma).
21.05 De Universiteit van Berkeley
(reportage).
21.45 Hier en Nu in Latijns Amerika
(reportage).
22.15 Avondsluiting.
22.20 NTS: Journaal.
