Uniek bouwwerk van De Bazel in verval
BESTEMMING GEZOCHT VOOR
EX-BOERDERIJ „OUD-BUSSEM"
Zoutindustrie op Madoera
verkeert in een crisis
Speciaal vakantieoord
voor gehandicapten
Via de brug naar Parijs
Snelle wagen van Alfa
NIEUWS IN HET KORT
Eens de trots van
Floris Vosnu
pakhuis
Binnenkort
landelijke
actie
Weerzin
WOENSDAG 7 AUGUSTUS 1968
7
Landelijke bekendheid
Tolbestormer
VOLGENS VAKBONDSLEIDER:
Ontstellende cijfers
Kropziekte
Zowel in de praktijk als uit laboratorium- k jL.j
tests is komen vast te staan dat de veilig- Kb jL BB T"
heidsgordel of zoals men zegt, de auto- JdflBL i J
gordel een wezenlijke bijdrage levert tot
de veiligheid van de automobilist. Verkeers- dÊÈÊ
kundigen kunnen over vele dingen van me- IHII^IIHIHBMBMÉBlSESSzlii
ning verschillen, het staat voor hen echter vast dat de autogordel in vele gevallen zwaar
letsel, verminking of dood heeft voorkomen. Het is daarom des te verwonderlijker dat de
automobilist in het algemeen zijn aversie tegen de gordel nog steeds niet heeft overwonnen.
Tot de meest voorkomende auto-ongevallen behoren de ongelukken waarbij de wagen fron
taal in botsing komt met een tegenligger of met enig ander object op of langs de weg.
HINDERNIS
(Van onze correspondent
HILVERSUM In het gooi zijn on
langs twee bouwwerken van een van Ne
derlands vermaarde bouwmeesters, K. F.
C. de Bazel, gesloopt: het gebouw van
de erfgooiers, dat even buiten Hilver
sum lag en plaats moest maken voor
nieuwe televisie-studio's, en de Godelin-
destichting voor bejaarden in Bussum.
Het Gooi is eehter nog een derde belang
rijk bouwwerk van De Bazel rijk: de ver
maarde modelboerderij „Oud Bussem
van wijlen Floris Vos, welke door des
kundigen als een van de belangrijkste
van De Bazels werken wordt beschouwd.
Deze modelboerderij staat er nog
steeds, midden in de bossen op Naar-
dens grondgebied in het hart van het
Gooi. Niet meer als boerderij, maar als
een min of meer triest aandoend pak
huis voor bakkerij-grondstoffen en farma
ceutische produkten. De tegenwoordige
eigenaren, de erven Floris Vos, weten
niet goed wat zij er mee aanmoeten, 't
Is een kostbaar bezit, die prachtige boer
derij met bijgebouwen en rondom onge
veer vier bunder land, maar de opbrengst
is nauwelijks voldoende voor een uiterst
minimaal onderhoud. En een modelboer
derij exploiteren midden in het Gooi is
nu een vrijwel onmogelijke zaak.
Door een dissertatie van dr. A. W Rei-
nink van het prentenkabinet van de Leid-
se universiteit over De Bazel, is onlangs
opnieuw de aandacht gevestigd op ,Oud-
Bussem". Mede naar aanleiding daarvan
heeft de Kring Hilversum van de Bond
van Nederlandse Architecten (BN.A.)
zich zowel tot de gemeente Naarden als
tot Monumentenzorg gewend. Er kwam
een voorlopige toezegging dat De Bazels
werk op de Monumentenlijst geolaatst
zou worden. De architecten G. van der
Pol van Veen en L. J. G. M. van
Steenhardt Carré oriënteerden zich reeds
bij de Stichting Architectenmuseum,
waar de archieven van De Bazel zijn
ondergebracht, in de hoop daar nog re
keningen en voorstudies te vinden, die
van nut zouden kunnen zijn om verande
ringen aan te brengen, welke het ge
bouw geschikt zouden maken voor kan
toren.
„Oud-Bussem" werd in het begin van
deze eeuw als modelboerderij gesticht
door Floris Vos en J. van Woensel Kooy.
De boerderij heeft vooral door Floris Vos
landelijke bekendheid gekregen. Als de
unieke model-boerderij waar men door
een voor die tijd ultra-moderne bedrijfs
voering bacterie-vrije melk en melkpro-
dukten leverde. Floris Vos had voor de
verkoop zelfs elf eigen winkels in ver
schillende delen van het land.
Toen vooral na de oorlog de Neder
landse veehouderij aan veel strengere
eisen moest voldoen verloor het model-
bedrijf zijn exclusiviteit. Vijf modeJstallen
herinneren nog altijd aan de vooroorlog
se tijd. Merkwaardig is de afzonderlijk
staande „blauwe stal". Men meende na
melijk, dat voor goede yoghurt heel apart
behandeld vee noodzakelijk was, dat ook
's zomers op stal stond.
„Oud-Bussem" is vooral bekend gewor
den door zijn stichter en eigenaar Floris
Vos, overleden tijdens de tweede wereld
oorlog. Een merkwaardige figuur, een
De vroegere modelboerderij „Oud
Bussem", een schepping van de ver
maarde bouwmeester De Bazel.
Inzet: De stichter van „Oud Bus
sem", Floris Vosde tolbestormer
man met een wat eigenzinnig en op
standig karakter. In de twintiger jaren
kwam deze erfgooier in opstand tegen het
bestaan van de toen nog talloze tollen
op Nederlandse wegen. Zijn „bestorming"
van de tol bij Muiden zullen vele oude
ren zich nog herinneren. Dat was toen
nieuws, dat alle frontpagina's van de
kranten vulde.
De heer T. Tjebbes, stiefzoon van Flo
ris Vos herinnert zich nog goed hoe hij
als jongen van een jaar of tien mee ging
op een heel ouderwetse vrachtauto om de
tol te „bestormen". De auto was aan de
voorzijde met ijzer versterkt. Je moest
hem staande besturen met een groot hou
ten stuurwiel. Je moest ook een flesje
benzine meenemen om vóór elke start in
de cylinders een beetje benzine te kunnen
gieten.
(Van onze correspondent)
DJAKARTA. De schaarse berichten
die Djakarta vanuit andere delen van In
donesië bereiken, zijn vaak weinig be
moedigend. Een goed voorbeeld is het
nieuws van het eiland Madoera, ten oos
ten van Java gelegen. Enige tijd geleden
werd reeds bericht, dat de busdiensten
die daar door de Indonesische spoorwe
gen worden onderhouden, vrijwel niet
meer functioneren. De bussen zijn zelfs
naar Indonesische begrippen te oude
Nieuwe onderdelen zijn er niet, belang
stelling va" de in Djakarta zetelende
directie ontbreekt eveneens.
Een nieuwe noodkreet heeft zojuist de
vakbondsleider Agoes Soedono alge
meen voorzitter van Islamitische Gas-
biindo laten horen, die als parlements-
(Van onze correspondent)
HOENSBROEK. Dagelijks worden in
ons land zeventig personen door een ver-
keers- of bedrijfsongeval voor hun verde
re leven verminkt. Gebrekkig moeten zij
verder door het leven en zijn zij op de
hulp van de gezonde medemens aangewe
zen. Iedere week stijgt het aantal ge
handicapten onrustbarend, maar het tref
fen van voorzieningen voor invaliden
houdt er geen gelijke tred mee. Stede
bouwkundigen houden bijvoorbeeld geen
rekening met de vele invaliden, die van
de openbare gebouwen gebruik moeten
maken.
Dit zegt de voorzitter van de vakantie
stichting „Ora", de heer T. A. Jansen
uit Hoensbroek. Hij is zelf invalide en
werkt reeds vijf jaar aan zijn ideaal: de
bouw van een uniek vakantiecentrum
voor gehandicapten, een vakantiecentrum
of vakantiehotel, waarbij rekening is ge
houden met de beperkte mogelijkheden
van invaliden.
Voor verwezenlijking van dit plan is
zeeryeel geld nodig, dat de stichting niet
alleen kan opbrengen. Door een landelijke
actie, die op 11 augustus begint, hoopt
het stichtingsbestuur een deel van de be
nodigde 3,5 miljoen gulden bijeen te krij
gen.^
„Als ieder ander zijn koffers pakt en
in zijn auto begint te laden, zit de gehan
dicapte mistroostig achter een raam dit
bedrijvige schouwspel gade te slaan Hij
moet thuis blijven, omdat er geen enke
le hotelaccommodatie is waar ook hij
comfortabel en zonder zorgen met va
kantie kan gaan. De talloze trappen, die
de invalide moet overwinnen om binnen
te komen, schrikken hem af, Binnen zijn
de drempels te hoog, zijn er onneemba
re trappen, blijken dc toiletten te smal
of past hij niet met zijn invalidewagen
m de lift", aldus de heer Jansen.
„Als u in de vakantiemaand eens om
u heen kijkt zult u vrijwel nergens 'n
gehandicapte tegenkomen, niet in een
drukke winkelstraat of op een druk per
ron. De gehandicapte leeft zijn leven
achter een raam. Al de zorg, die besteed
wordt aan het revalidatieproces, al die
moeite, die gedaan wordt om de gehandi
capte mens klaar te stomen voor de
maatschappij, wordt te niet gedaan zodra
de gehandicapte ontslagen wordt en weer
opgenomen moet worden in de maatschap
pij. De moeilijkheden blijken dan zo groot
dat velen weer terugvallen tot de periode
van voor de revalidatie", zegt de heer
Jansen mistroostig.
„De gehandicapten willen wonen, wer
ken, op bezoek gaan. winkelen, naar de
kerk gaan, een reis bespreken en in de
stad eten. Maar velen kunnen hun wo
ning niet verlaten. Het is gemakkelijk om
alles op te noemen wat de gehandicapten
niet kunnen. Hij kan alleen maar probe
ren uit zijn isolement te komen".
Schrikwekkend zijn de cijfers, die de
heer Jansen noemt over het aantal in
validen. „Elke dag opnieuw worden ze
ventig mensen, die kerngezond en blij van
het leven genoten, getroffen door een
noodlottig ongeval. Bloeiende carrières
worden met één slag vernietigd en het
gezinsleven van velen ontwricht. Gezonde
mensen zijn van de ene dag op de ande
re een wrak geworden. De levensvreug
de maakt elke dag bij zeventig mensen
plaats voor diepste wanhoop, wanhoop
over de vraag, die niemand kan beant
woorden: „Wat moet ik nu met mijn le
ven beginnen?"
Vijf percent van de Nederlandse bevol
king heeft door lichamelijke gebreken
grote moeilijkheden bij de aanpassing
aan het maatschappelijk leven. Det zijn
650.000 personen, van wie 2,5 percent
extra hulp nodig heeft, hetzij medisch of
maatschappelijk.
Gemiddeld 9 percent van de bejaarden
is gehandicapt. Dat zijn 10.000 personen.
Ieder jaar komen er ongeveer 40.000 in
validen door verkeersongevallen bij. Als
gevolg van bedrijfsongevallen, ontvangen
ongeveer duizend slachtoffers de hoogste
invaliditeitsuitkering. Naar schatting ko
men jaarlijks 10.000 personen in aanmer
king voor opneming in een revalidatie
centrum Het aantal mensen dat van een
rolstoel gebruik moet maken wordt ge-
sch-1 op ruim 50.000.
Met deze cijfers wil de voorzitter van
de stichting „Ora" de noodzakelijkheid
van voorzieningen voor de gehandicapten
aantonen. „Steden kunnen wij niet ver
nieuwen, maar wat wij wél kunnen is een
gelegenheid scheppen, waar de gehandi
capte mens zonder problemen zijn vakan
tie kan doorbrengen. Als tenminste onze
actie om het benodigde bedrag bijeen te
brengen slaagt.
lid zojuist een inspectietocht naar Ma
doera heeft gemaakt. Volgens hem ver
keert de zoutwinning van het eiland
(waaraan het vooral zijn bekendheid
dankt), in een deplorable toestand. In
deze industrie zijn 9000 arbeiders werk
zaam met 45.000 gezinsleden, aldus Soe
dono. Zij worden ernstig in hun bestaan
bedreigd. Hij is danig onder de indruk
gekomen van de droevige staat, waarin
zowel de zoutfabriek, de vloot en de zout-
pannen verkeren en bovendien van de
slechte sociale voorwaarden, waaronder
de arbeiders van het staatszoutbedrijf
werken.
Bij dit bedrijf in de plaats Kalianget,
moeten de arbeidsvoorwaarden voor de
7000 arbeiders dringend verbeterd wor
den. Als voorbeeld gaf Soedono het loon
van een losse arbeider, die 150 roepiah
(nog geen twee gulden) als maandsalaris
krijgt, alsmede 15 kg rijst. Onder de ar
beiders in vaste dienst zijn er, die een
maandsalaris van 500 roepiah hebben, als
mede rijst voor hun gehele gezin. Maar
niet alleen zijn de maandsalarissen dus
aan de lage kant, over de maand juni
waren begin van deze maand de lonen
bovendien nog altijd niet uitbetaald. De
arbeidsinspectie op het eiland schijnt in
geslapen te zijn, want de arbeiders die
in de oven werken bij zeer hoge tempe
raturen hebben geen speciale werkkle
ding, geen handschoenen en geen schoe-
Wat vooral kwaad bloed zet, is dat de
situatie op het fraaie hoofdkantoor in
Djakarta (in dezelfde straat gelegen als
de Nederlandse ambassade) geheel an
ders. Voor 7000 zoutwerkers in Kalianget
is maandelijks een bedrag van 300.000
roepiah voor geneeskundige verzorging
uitgetrokken, voor de 200 employés op
het hoofdkantoor precies het dubbele
bedrag.
De vooruitzichten voor de zoutproduk-
tie van dit jaar zijn ook al niet gunstig,
zodat het gevaar bestaat, dat zich evenals
in de jaren 1964-'65 een zouttekort zal
voordoen en Indonesië zout zal moeten
importeren. De treurige toestand van het
zoutwinningsbedrijf op Madoera moet
volgens Soedono worden toegeschreven
aan de regeringsmaatregel van 1959.
toen de zogenoemde „zoutregie", waar
bij de zouthandel een regeringsmonopolie
was, werd opgeheven. Bovendien krijgt
het bedrijf sinds 1961 geen regeringssteun
meer, waardoor liquiditeitsmoeilijkheden
zijn ontstaan. Na de opheffing van het
regeringsmonopolie, zijn vooral Chinese
handelaren begonnen met het oprichten
van kleine zoutbedrijfjes, die echter zout
afleveren dat een te veel aan natrium
bevat, waardoor kropziekten bij de con
sumenten ontstaan.
De heer Soedono meent, dat het be
drijf wederom de status van regerings-
dienst moet krijgen, waardoor de arbei
ders aangesteld kunnen worden als amb
tenaren, netgeen financieel voor hen
voordeliger is. Tevens zijn nieuwe in
vesteringen nodig om het gehele bedrijf
te rehabiliteren. Van de vloot die het
zouttransport verzorgt bijvoorbeeld is nog
slechts dertig percent in de vaart. Bo
vendien zou het aanbeveling verdienen de
directie van Djakarta naar Madoera te
verplaatsen.
Indien op korte termijn geen maatre
gelen worden genomen, aldus Soedono
tenslotte, gaat het zoutwinningsbedrijf
een volledige ondergang tegemoet. In de
huidige economische toestand van Indone
sië is het toch al moeilijk om het zout in
de pap te verdienen, laat staan als zout
een soort luxe importartikel gaat wor
den
TE WEINIG
GEBRUIKT
JIbPf 'IbS
De zogenaamde Zeelandbrug, de bijna vijf
kilometer lange sierlijke verbinding over de
Oosterschelde, komt steeds meer in de belang
stelling. Dit geldt niet alleen voor de toeristische
interesse hoewel deze brug uniek is in ons
land maar ook het zakenverkeer heeft deze
tolbrug ontdekt. Van Rotterdam uit kan men
via deze brug niet alleen Midden-Zeeland be
reiken, maar deze brug opent eveneens de poort
naar België en naar Parijs.
De route naar Frankrijk via deze brug blijkt in de
praktijk 25 kilometer korter te zijn, dan via Ant
werpen en Brussel. Daarbij komt dat de automobilist
op de Zeelandroute een hoger gemiddelde haalt, om
dat de wegen in dit zuidwestelijke deel van ons land
nog geen overbelasting kennen. Een vergelijkende
rit die men eens over beide routes van Rotterdam
naar Parijs heeft gehouden, wees uit dat de weste
lijke route (via de Zeelandbrug) een tijdwinst van
bijna anderhalf uur opleverde. De gemiddelde snel
heid lag op deze route op zo'n 74 km per uur, terwijl
snelheidsbeperkingen, en wegomleggingen en dé
drukte op de route via Brussel zorgden voor een ge
middelde snelheid van bijna 63 km oer uur.
Nu is de route via de Zeelandbrug niet helemaal
zonder hindernissen; het grootste oponthoud krijgt
de automobilist tijdens de twintig minuten durende
vaartijd met de boot Vlissingen-Breskens. Daarbij
komt dat enkele weggedeelten in de Hoekse Waard
voor oponthoud zorgen en de smalle Barendrechtse-
brug het gemiddelde eveneens drukt. Wat dit laatste
betreft: zodra volgend jaar de Heinenoordtunnel ge
reed is zal de Zeelandroute veel aantrekkelijker wor
den, dan zij als is. De werkelijk drukke centra wor
den op deze route vermeden, terwijl de minder druk
ke wegen in het wijde Zeeuwse land een ontspannen
autorijden bevorderen. Al zal het plezier hierover een
weinig worden gedrukt door het feit dat men tolgeld
moet betalen. Rijdt men werkelijk door naar Parijs
dan kost dit stukje weg over de eilanden de auto
mobilist acht gulden aan brug- en veergelden.
Het lichaam schiet daarbij naar voren
en in twee van de drie gevallen zal
of de stuurkolom de borst hard raken
óf het hoofd zal door de voorruit slaan.
Geerf van beide ondervindingen is pret
tig. Door de fabricage van gelaagd glas
heeft men getracht verwonding door
glasscherven te voorkomen. Er bestaat
zelfs een glassoort die het hoofd als
het ware opvangt en er omheen stulpt.
Maar deze technische vooruitgang doet
niets af aan het nut van de gordel. Hij
houdt de bestuurder en mede-inzitten
den op hun plaats en voorkomt dat de
autorijder bij een eventuele aanrijding
naar buiten wordt geslingerd. Het ver
haal dat dit bij sommige ongelukken
nog het beste zou zijn blijkt een
sprookje te zijn. Zolang men bij een
crash in de wagen blijft zal het ver
stevigde passagierscompartiment de rijder beschermen.
Waarop grondt de autorijder ondanks de dwingende
uitspraak van de statistiek zijn weerzin tegen het ge
bruik van de gordel?
Tijdens stadsritten zal hij het niet nodig achten. Tel
lingen hebben echter uitgewezen dat juist in de druk-
bereden stadsstraten zich de meeste kleine botsingen
voordoen waartegen een gordel een zeer goede be
scherming biedt.
Hij wuift het risico van autorijden van zich af en gaat
rijden met de gedachte dat een ongeluk hem nooit
overkomt. Een fatale gedachte; als hij maar lang ge
noeg blijft autorijden zal eens het moment van de bot
sing komen.
Hij is ontmoedigd door het gebrek aan bewegingsvrij
heid in een vastgesnoerde gordel. Er zijn automatische
gordels in de handel die genoeg beweging toestaan,
maar die zich bij een stevige ruk vastdrukken.
Hij kan niet tegen het gevoel opgesloten te zitten zo
dra de gordel om hem heen zit.
De Nederlandse automobilist staat niet alleen in zijn
weerzin. In Zwitserland droeg van de 585 dodelijk ver
ongelukte automobilisten in 1966 slechts 3,6 percent een
autogordel. In Amerika overleed 65 percent van alle dode
lijk verongelukte automobilisten buiten hun wagens om
dat ze eruit waren geslingerd.
Het gebruik van een autogordel moet geleerd worden.
Zodra het portier is dichtgeslagen, dienen de handen van
de automobilist de gordel te grijpen en hem vast te „klik
ken". Pas daarna mag het contactsleuteltje worden om
gedraaid.
Wellicht komen er nog eens wagens op de markt die
niet kunnen starten voordat de gordel vastzit. Het zou een
aardige aanvulling op de verkeersveiligheid betekenen.
Bij B.M.C. heeft men een idee ontwikkeld om de werk
nemers te stimuleren. Iedere tienduizendste wagen mag
door een werknemer in het buitenland worden afgeleverd.
Een computer wijst de gelukkige aan; zo overhandigde
instrumentmaker mr. Downey onlangs de sleutels vin een
nieuwe Wolseley aan mevrouw M. Bouhuys.
Renault heeft met de Franse staatsoliemaatschappij Eif
een overeenkomst gesloten. De komende zeven jaar zal
Renault alleen Elf-smeermiddelen gebruiken en produkten
van dit merk voorschrijven. In ons land verspreiden veer
tig benzinestations de produkten van Elf.
De Italiaanse autofabriek Alfa Romeo is gewend
zijn series na verloop van tijd uit te breiden met
een sportieve versie. Dat gebeurde met de 1600,
en onlangs is dat ook gebeurd met de 1300-serie.
Een sportieve Spider 1300 Junior en een GTA
1300 Junior rolden in Milaan van de band. Thans
zijn deze wagens ook in Nederland te verkrijgen.
De opmerkelijkste wagen van deze twee is de
GT 1300 Junior. Het is een lichtere versie van de
coupé, maar hij zal door zijn overvierkante mo
tor, met dubbele ontsteking geen slecht figuur
slaan in rally's en op het circuit. De foto toont
deze GT 1300 Junior.
AUTOGORDEL
NOG STEEDS
