Haarlemse
rechtbank
„veroordeeld"
KEES VERWEY: dualismen in een
leven met de kunst
Drang naar het op
basis van goede traditie
Echte vakmensen
worden meegenomen in de
dynamische groei van
Hoogovens
HOOGOVENS UMUIDEN
OVERZICHTS-EXPOSITIE IN SINGER-MUSEUM
Bewogen kunst
POLITIERECHTER
Kernverdrag wordt
ondertekend
Jacob Marisprijs
voor R. Draijer
Gemeente Heiloo
geeft Boetes
zijn zin
Eigenaar was niet
op gezonken jacht
Voor de
(ATERDAG 17 AUGUSTUS 1968
4
Aardschok hij Celebes
HAARLEM In het Singer Museum te Laren wordt tot 29 september
een zeer uitgebreide zomertentoonstelling gehouden van het werk van
Kees Verwey. In de catalogus schrijft Pieter Leffelaar, de directeur, „De
directie van het Frans Halsmuseum vonden wij bereid een eerder ver
kregen toezegging voor de te houden tentoonstelling van Kees Verwey
aan ons over te dragen". Omdat Verwey in april 1900 geboren de
zeventig jaren-mijlpaal in zicht heeft, moet het bovenstaande wel zo on
geveer inhouden dat de huidige expositie tevens zijn „ere-tentoonstelling"
zal zijn, waarvan het Frans Halsmuseum wellicht afstand heeft gedaan.
Velen zullen dat betreuren. Ik niet, want Verwey bewijst met deze tentoon
stelling opnieuw, dat hij een expositie van dit formaat op nationaal niveau
waard is. Nu de berg niet tot Mohammed komt zullen de Haarlemse
„Mohammedanen" tot de Singer-berg moeten gaan. Ze zullen er geen spijt
van hebben.
Totogeld
Oude auto
Inlevingsvermogen
Tucht en expressie
Som der dualismen
Hein Steehouwer
Premier De Jong:
Je moet wel heel sterk in je schoenen staan, als je bijna 2 miljard gulden (2000 x
1.000.000) voor uitbreidingen in je onderneming steekt. Hoogovens Umuiden
doet dat. En wie de kranten leest, weet wat dit betekent: geld schept werk. Wie
investeert, schept arbeid. Hoogovens schept arbeid voor vakmensen die willen
méégroeien met z'n groeiend bedrijf.
Zeven nieuwe fabrieken
Die 2 miljard gulden wordt geïnvesteerd in
uitbreidingsplannen, die o.a. zeven nieuwe
fabrieken omvatten: hoogovens 6 en 7,oxystaal-
fabriek 2, blokwalserij 3, warmbandwalserij 2,
koudbandwalserij 3 en een pelletfabriek voor
de erts-voorbereiding. Los van de bouwkosten
e.d. installeert men voor vele honderden mil
joenen guldens aan werktuigkundige, elektro
technische en elektronische apparatuur. Het
nieuwste dat de moderne techniek thans biedt
Kolossale krachten
Een deel van dat geld gaat naar de nieuwe,
3e blokwals, die van blokken staal tot 45.000
kg. plakken „mangelt". Het zal de zwaarste
wals in de staalwereld worden met een hoofd
aandrijving van bijna 20.000 pk, bestaande uit
een horizontale aandrijving door 4 motoren
van 3500 pk en een vertikale aandrijving door
een motor van 5500 pk, alle gevoed door
thyristoren.
Minimale meting
Tegenover deze geweldenaar staat de uiterst
gevoelige apparatuur voor de automatische
dikteregeling van staalplaat. Dat gebeurt door
middel van een röntgen-diktemeter, die werkt
met een nauwkeurigheid van enkele duizend
sten millimeters.
Technisch luilekkerland
Tussen deze uitersten ligt bij Hoogovens een
wereld van technische verscheidenheid op het
gebied van produktie en transport, van bewe
ging en aandrijving, van procesbesturing en
controle, van pompen, verlichting, pneuma
tische en hydraulische uitrusting, van akoes
tische en optische communicatie, van conven
tionele elektrische apparatuur tot geïntegreerde
schakelingen. Het zijn maar enkele grepen
uit de veelomvattende techniek bij Hoogovens.
In dit technische „luilekkerland" kan een vak
man z'n hart ophalen. Want waar mogelijk
wordt hij van meet af aan ingeschakeld bij de
opbouw en het in werking stellen van de kost
bare en vernuftige installaties die later aan zijn
vakkundige zorg zijn toevertrouwd.
Inzicht en initiatief
Routine en sleur bestaan niet bij al het nieuwe
dat Hoogovens onderneemt. Gevraagd wordt:
zelfstandigheid, actie, initiatief. Daar zijn vak
bekwame, toegewijde mensen voor nodig die in
een dynamische taak willen meedenken en
meedoen aan de praktische verbetering van
rendement en efficiency. Dat vraagt inzicht en
vindingrijkheid.
Een uitdaging
Deze advertentie over groei en uitbreiding van
Hoogovens is een uitdaging aan vakmensen
die voldoening zoeken in hun werk.
Na een periode van oriëntatie en inwerken
zullen nieuwelingen zich snel thuisvoelen bij
Hoogovens IJmuiden.
Aan vaklieden op elektrotechnisch, elektro
nisch, instrument-technisch en werktuigkundig
gebied worden op aanvraag gaarne verdere
inlichtingen verstrekt over de mogelijkheden
die er voor bekwame mensen bij Hoogovens
liggen.
Voor inlichtingen: afd. Personeelsvoorziening.
Hoogovens Umuiden (tel. 02510 - 94000).
(Van onze stadredactie)
HAARLEM. In het televisieprogram
ma „Zo maar een zomeravond" van de
VARA is gisteravond door de criminoloog
professor Noach kritiek geleverd op een
uitspraak van de Haarlemse rechtbank,
waarbij een buitenlander werd veroor
deeld tot zes weken gevangenisstraf we
gens het stelen van 4,50. De eis van de
officier luidde zes maanden.
Professor Noach noemde het schanda
lig dat de rechtbank dit vonnis als voor
beeld wilde stellen voor alle vreemdelin
gen in ons land. De rechtbank had de
straf gemotiveerd met „het moet nu maar
eens uit zijn met het stelen van buiten
landers".
UPPSALA (AP). Een krachtige
ondergrondse aardschok heeft zich gister
avond voorgedaan nabij het eiland Cele
bes, in Indonesië. Dit is in Uppsala be
kend gemaakt.
Het portret van Lodewijk van Deys-
sel door Kees Verwey. waarop in
bijgaande recensie dieper wordt in
gegaan. Verwey heeft her. in 1940
geschilderd en hij geeft in dit por-
tpet blijk van zijn groot inlevings
vermogen in de psyche van de ge
compliceerde persoonlijkheid die
Van Deyssel was. Verwey is in een
portret als dit een even goed
mensenkenner als knappe schilder.
Het is de derde maal, dat ik over Ver
wey schrijf. Eenmaal, toen hij zijn ere-
tentoonstelling had in Arnhem ter gele-
(Van een onzer verslaggevers)
HAARLEM. Wegens diefstal van een
brommer zijn door de politierechter vrij
dag twee jongelui uit het woonwagen
kamp in Heemstede veroordeeld tot zes
weken gevangenisstraf onvoorwaardelijk
en vier weken voorwaardelijk met een
proeftijd van drie jaar en ondertoezicht
stelling van de rooms-kathoiieke reclasse
ring.
De jongemannen, een los werkman en
een koopman, beiden 19 jaar oud, hadden
in de nacht van 14 op 15 juli een brommer
gestolen op de Botermarkt in Haarlem
waar zij de avond in enkele cafés hadden
doorgebracht.
De koopman werd in eerste instantie he
ling ten laste gelegd omdat hij de brom
mer van zijn vriend als geschenk zou
hebben aanvaard. De politierechter beslis
te uiteindelijk echter dat ook hij aan dief
stal schuldig was, aangezien ook hij op de
brommer had gereden.
De eigenaar van de bromfiets maakte
slechts enkele dagen later een tochtje met
een rondvaartboot door de Ringvaart en
zag toen vanaf de boot zijn brommer in
het woonwagenkamp staan.
De eis tegen het tweetal luidde twaalf
weken, waarvan een deel voorwaardelijk,
met aftrek van voorarrest. Gezien het feit
dat de jongelui pas in april van dit jaar
wegens diefstal van koper waren veroor
deeld en nog vier weken voorwaardelijk
te goed hadden, merkte de officier van
justitie op dat zij kennelijk weinig van
hun straf hadden geleerd.
De raadsman van de koopman, mr. B.
W. Stomps, bepleitte clementie en ver
klaarde het gedrag van de jongeman on
der meer uit het feit dat hij evenmin als
zijn vriend kon lezen en schrijven.
De raadsman van de los werkman, mr.
G. J. Vermeulen, voerde ontoerekenings
vatbaarheid van zijn cliënt aan.
Een 46-jarige elektrisch lasser uit Haar
lem had zich terwijl hij werkloos was, in
de periode tussen 15 maart en 18 mei
650,- toegeëigend uit de kas met totogel-
den van een sportvereniging waarvan hij
lid was. De man ging uiteindelijk uit ei
gener beweging naar de politie waaraan
hij dit meedeelde.
Van het geld had de lasser inmiddels
500,- terugbetaald. Conform de eis werd
de man veroordeeld tot een geldboete van
200,- of 14 dagen en een maand voor
waardelijk met een proeftijd van drie
jaar, met terugbetaling van de 150,- die
hij aan de vereniging nog schuldig is.
Een 55-jarige koopman uit Haarlem
werd vrijgesproken van hetgeen hem ten
laste werd gelegd. Hij zou op 8 april na
melijk een auto hebben gestolen. Deze
auto stond sedert acht maanden gepar
keerd in de Leidsebuurt in Haarlem. De
motor en de radiateur waren er sedert
lang uit verdwenen en banden zaten er
niet meer op.
De rol van de koopman had erin be
staan dat hij opdracht gaf het vehikel weg
te halen. De man verklaarde omstandig
dat hij niets aan de auto had verdiend en
dat hij er stellig van overtuigd was ge
weest dat de wagen aan niemand toebe
hoorde.
De officier van Justitie verweet de
koopman ernstige achteloosheid omdat hij
dit voetstoots had aangenomen. De offi
cier achtte diefstal bewezen en eiste een
geldboete van 150 voorwaardelijk.
De politierechter wilde de gang van
zaken niet de kwalificatie diefstal geven.
De politierechter maande de koopman
echter dat hij met de eigenaar van de
wagen een regeling zou treffen om hem
de schade te vergoeden, die de man had
opgelopen omdat zijn oude auto zonder
zijn goedvinden was gesloopt.
Liften. Ir. H. van Rossum, lid van de
Tweede Kamer voor de Staatkundig Ge
reformeerde Partij, heeft er bij de mi
nisters van Soc. Zaken en Volksgezond
heid en vain Volkshuisvesting en Ruimte
lijke Ordening op aangedrongen zo spoe
dig mogelijk de totstandkoming van een
gewijzigd liftenbesluit te bevorderen dat
aan de zo hoog mogelijke veiligheids
eisen op grond van de huidige kennis
op het gebied van de lifttechniek vol
doet.
genheid van zijn Maris-prijs in 1957, la
ter, toen hij als eerste exposeerde in Ga-
lerie-T in 1966. Wat mij dan opvalt is
de continuïteit. De eerste indruk was
sterk, de tweede ook, en de derde laat
dezelfde indruk achter. En toch zal deze
critiek niet dezelfde zijn, want steeds
weer vallen er nieuwe aspecten te ont
dekken.
Verwey is een dualist. Iemand, die zijn
werk voor het eerst ziet, zal in hem een
kunstenaar zien die „zweeft" tussen het
vooroorlogse impressionisme en expres
sionisme. Zo iemand heeft gelijk, zonder
echter de bron aan te boren waarop het
pendelen tussen beide „ismen" schuilt.
Het is niet één bron, het zijn er meer.
Zelf vertelt Verwey in een vraagge
sprek, dat in de Singer-catalogus is op
genomen: „Ik heb me heel weinig buiten
mezelf begeven. Er kpmt bijna nooit veel
belangstelling bij me op omtrent hetgeen
huiten mezelf gebeurt. Iemand heeft van
mij gezegd, je bent in je eigen scheop
opgesloten. Dat ging niet geheel op, want
ik heb moeite gedaan om uit die schelp
te komen, maar de neiging om sterk op
mezelf terug te vallen, is toch altijd con
stant naar boven gekomen. Zo heb ik aan
de stromingen om mij heen slechts ge
deeltelijk gehoor kunnen geven, want als
zij te dicht naar mij toe kwamen, dan
schrok ik en kroop weer gauw in mijn
schelp terug. Als je mijn werk goed be
kijkt, zie je dus een zeker dicht-bij-huis-
zijn, dat toch eigenlijk het meest van
mijn wezen typeert, maar ook pogingen
daarvan zoveel mogelijk los te komen en
dan had ik wel degelijk stromingen in de
gaten en tot de huidige dag heb ik daar
profijt van".
Wat Verwey zegt is helemaal waar en
ook niet helemaal waar. Het wordt ge
zegd door een schilder, die als portrettist
heeft bewezen zich totaal in de geest van
een ander en dus een geheel andere
belevingswereld te kunnen inleven.
Zijn portretten zijn voor mij namelijk
vooral psychologische avonturen, meer
nog dan „knappe" schilderingen. Aange
zien elk wereldbeeld niet meer is dan de
belevingswereld van iedere mens op zich
(want anders kan niemand de wereld bui
ten zich zelve ondergaan) is het Verwey
mogelijk, via de confrontatie met ande
ren, zich ver buiten zichzelf te begeven.
Dan kruipt hij wel degelijk uit zijn
sohelp. Dan openbaart hij het wezen van
een ander. En zo goed. dat ik vermoed,
dat zijn waarheidsliefde hem vele moei
lijke uren en zelfs afwijzingen zal heb
ben gekost, want een echt eerlijk portret
wordt door een opdrachtgever vaak moei
lijk aanvaard.
Een andere even evidente waarheid is,
dat Verwey als portrettist, ook al leeft
hij zich zoveel mogelijk in een ander in,
toch tenslotte een zelfportret tot stand
brengt, want ook hij is tenslotte alleen
maar in staat om datgene in anderen te
herkennen en in beeld te brengen, wat in
hemzeilve leeft, wat in zijn geest wordt
weerspiegeld, en wat binnen de akoestiek
van zijn schelp blijft naklinken.
Er is nog een bron voor zijn dualisme,
zijn aarzelen tussen stromingen. Bij een
andere gelegenheid heeft hij geschreven,
dat hij van een al te chaotisch impressi
onisme is gered door de zeer discipli
naire zienswijze en lessen van H. F. Boot,
die hem gevoel voor normen en vormen
meegaf in een tijd, waarin de academie
hem die niet bijbracht.
Het moge zo zijn, die bewondering voor
de dwingende persoonlijkheid van Boot,
maar alleen hij, die een beslist veel gro
ter kunstenaar is kan dat dan zeggen
Hij heeft er zich niet aan willen ont
worstelen, hoewel hij wist, dat Boot hem
en vooral anderen dwong tot een
visie die sinds Josef Israëls nergens meer
aan bod kwam. Boot heeft de Haarlemse
„schildersbent" een achterstand van drie
kwart eeuw bezorgd.
Er moet bij Verwey meer achter heb
ben geschuild .namelijk een schommelen
tussen de zin voor het traditionele
per toeval verpersoonlijkt in de aanwe
zigheid in Haarlem van Boot en de
hang naar de „nieuwe" stromingen, die
bovendien in veel werk van Verwey dui
delijk aanwijsbaar is. Zelf wijst hij dan
op zijn „Ontheemden" van 1956 en ik
wees in een vroegere critiek op zijn zo
goed als non-figuratieve „Stilleven met
hoed" uit 1966.
Er is nog een bron. Hij zegt in een
vraaggesprek:
„Reizen geeft het heerlijk besef, dat de
wereld ruimer is dan Haarlem. Het geeft
een zodanig gevoel als een vogel moet
hebben wanneer hij voor het eerst de
lucht in vliegt, maar het geeft tegelijker
tijd een zekere hulpeloosheid omdat de
schoonheid van de aarde zo ontzagwek
kend en veelkleurig is. Men kan onmo
gelijk in al die sferen leven. Ik ben dus
thuis gebleven." Even verder zegt hij
„Als zodanig beschouw ik mij ook als een
van de laatsten der Mohikanen door hals
starrig te blijven vasthouden aan de bo
dem, waaruit ik ben voortgekomen."
Al zo iets halsstarrig gebeurt, is dat een
een tegen-beter-weten-in. Dan is weer een
dualisme, namelijk dat van het verlangen
naar meer ruimte, maar het toch blijven
in Haarlem.
De dualismen in Verwey, waarvan hij
de bronnen zelf aangeeft, bepalen natuur
lijk zijn werk. Ze maken er de grootheid
én burgerlijkheid van uit. Hij kan met
zeer brede streek schilderen, een karak
ter enorm goed peilen en op het doek
tegen-beter-weten-in. Dan is er weer een
in kleuren zwelgen, een heftig tempera
ment belijden en evenzeer een portret
maken als „Mystiek vrouwtje", waarin
die mystiek bijna tastbaar is geworden.
Anderzijds zijn er de schilderijen met
al te bestorven kleuren, soms dof, waarin
het licht niet doorbreekt en die mij dan
doen denken aan de te grote discipline die
in Verwey zelf ongetwijfeld aanwezig is
maar die en dat schrijft hij dus zelf
door zijn leraar Boot is gehanteerd bij
zijn vorming tot schilder.
Ik voor mij houd het op de Verwey,
die doorbreekt in een portret als dat van
mr. J. J. Kamp met een gloeiend rood op
de achtergrond of dat van mr. dr. Jan
Willem Schneider in een bewogen tegen
licht, zijn sterk expressionistische speel-
goedpaardjes, zijn koloriet in veel aqua
rellen, zijn moed tot contrasten in „De
flaneur", een portret van Ali Cohen. Ook
van zijn diep psychologisch peilen als in
een portret van Lodewijk van Deyssel,
dat hierbij in reproduktie is afgedrukt.
Het is natuurlijk ondoenlijk het grote
aantal schilderijen op deze expositie af
doende te beschrijven. Een aantal ten
densen is hierboven genoemd en iedere
kijker kan ze zelf vinden. Hij kan er in
het Singer Museum uren mee „zoet zijn",
want het is een dankbaar werk Kees Ver
wey nog eens zo uitvoerig in diens wer
ken geopenbaard te zien.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG De regering heeft besloten
tot ondertekening van 't non-proliferatie
verdrag over te gaan. Zij heeft niet het
voornemen bij de ondertekening een for
meel voorbehoud te maken, als gesugge
reerd door de Europese commissie, te we
ten, dat overeenstemming tussen Eura
tom en de Internationale Organisatie voor
Atoomenergie wordt bereikt. Wel is de
de regering voornemens eerst tot bekrach
tiging van het verdrag over te gaan, wan
neer de onderhandelingen tussen de com
missie en de internationale organisatie
voor atoomenergie over uitvoering van
artikel drie van het non-proliferatiever
drag tot positief resultaat hebben geleid.
Dit antwoordt premier De Jong op vra
gen van het Eerste-Kamerlid mr. J. A. W.
Burger (P.v.d.A.). De regering ziet geen
grond voor de verwachting, aldus de mi-
nister-president, dat de Europese commis
sie over de uitvoering van artikel drie
van het verdrag niet binnen een tijdsbe
stek van 18 maanden overeenstemming
met de Internationale Organisatie voor
Atoomenergie zou kunnen bereiken.
Uit het feit, dat de regering reeds heeft
besloten tot ondertekening blijkt, aldus de
premier, dat naar haar oordeel de tenuit
voerlegging van het verdrag niet de rech
ten en verplichtingen behoeft aan te tas
ten, welke voor de lidstaten en de ge
meenschap voortvloeien uit het Eura-
tomverdrag.
DEN HAAG. Wethouder drs. H. J.
Wilzen van Den Haag heeft gisteren in
het Haagse gemeentemuseum de Jacob-
Marisprijs uitgereikt aan de Haagse schil
der-beeldhouwer Rein Draijer.
Het is de tweede keer dat Draijer de
prijs werd toegekend. In 1952 moest hij
haar delen met Willem Hussem. De prijs
is 4000,groot.
(Van onze correspondent)
HEILOO. Het gemeentebestuur van
Heiloo heeft de hele affaire met Hansje
Boetes, die maandag de toegang tot de J.
P. Hasebroekschool werd geweigerd, om
dat hij was overgeplaatst naar de nieuwe
vierde lagere school, niet op de spits wil
len drijven. Het zoontje van het pacifis
tische Eerste-Kamerlid zal maandag toch
naar de Hasebroekschool mogen, waar
zijn ouders hem op willen hebben.
Het gemeentebestuur heeft overleg ge
pleegd met de inspecteur van het Lager
Onderwijs, waarbij men unaniem tot de
conclusie is gekomen dat deze prestige
kwestie niet over de rug van het kind
mocht worden uitgevochten.
(Van onze correspondent)
ENKHUIZEN Er is gisteravond enig
licht gekomen in het mysterie van het
ondergegane Duitse jacht „Hamburg-2"
op het IJsselmeer. De eigenaar van het
jacht, de heer Kremer uit Oberhausen
(Duitsland), van wie aanvankelijk werd
aangenomen dat hij zich met zijn gezin
aan boord had bevonden, heeft namelijk
vanuit zijn woning telefonisch contact op
genomen met de Rijkspolitie te Water in
Lelystad.
De heer Kremer, is opgespoord door de
Wasserschutzpolizei., hij deelde mee reeds
een paar weken geleden Enkhuizen te
hebben verlaten. Volgens hem is het jacht
gestolen.
Inmiddels blijft de vraag, of het gezon
ken jacht al dan niet tijdig door de on
bevoegde (n) is verlaten.
Maandag wordt het jacht gelicht.
ADVERTENTIE
V
■v
