VAN DAG TOT DAG
Kiesinger wil
topbij eenkomst
NAVO-landen
Moskou kijkt gespannen naar
steeds nerveuzer Praag
Oosteuropese leiders in
Russische hoofdstad
Staatscircus
PRAAG IS ANONIEM GEWORDEN
Er gebeurt
iets met
m
commentaar op actuele zaken
mg en
Waterstofbom van
Frankrijk ontploft
Vier dagen van onderhandelen in Kremlin
Dit is het bewijs
Slowaakse radio:
„Dubcek belde"
RESERVISTEN OPGEROEPEN
IN JOEGOSLAVIË
In Roemenië wordt
Russische inval
fel veroordeeld
Russen dachten dat
ze Bondsrepubliek
hadden bezet
Veiligheidsraad
vanmiddag weer.
bijeen
3
telegrammen
MAANDAG 26 AUGUSTUS 1968
Radiocorrespondent van
de DDR vraagt asiel in
Zweden uit protest
Toestand van Eisenhower
bleef onveranderd
Hartpatiënt je overleden
Niet te ver
Eis
V* y •-
De toestand in Oost-Europa krijgt lang
zamerhand alle kenmerken van een drei
gende vulkanische uitbarsting. Het dralen
van de Russische machthebbers om tot
een duidelijke formulering van hun poli
tieke eisen aan Tsjechoslowakije te ko
men, maakt verschillende soorten explo
sieve gevaren onder de nu nog in rust
verkerende oppervlakte acuut: in de eer
ste plaats het gevaar dat in Tsjechoslo
wakije het geduld uitgeput raakt en een
burgeropstand tegen de bezetting uit
breekt, waarvan de afloop niet moeilijk
te gissen zal zijn. In de tweede plaats dat
elders in Oost-Europa het wantrouwen te
gen de bedoelingen van de Sovjet-Unie
leidt tot pogingen om het Warschau-pact
op te blazen. En in de derde plaats het
gevaar dat in Tsjechoslowakije een „splij
ting der geesten" twee kampen doet ont
staan, waarvan het ene de altijd en over
al aanwezige opportunisten omvat, die
voor eigen heil bereid zijn op het sterkste
paard te wedden, ook al komt dat uit de
Moscovische stal.
Een vastberaden, homogene tegenstand
van de Tsjechen is voor de Sovjetrussi
sche doeleinden verreweg het meest fa
taal. Maar kan zo'n front lang stand hou
den? Men behoeft slechts aan onze eigen
situatie in 1940 te denken, om alle illusies
in dat opzicht te laten varen. Altijd is een
bepaalde categorie mensen bereid als ver
raders op te treden,* zowel uit overtuiging
als uit ordinair eigenbelang. Ook al is
zo'n groep nog zo klein, zij kan een hope
loze verwarring stichten en een sfeer van
achterdocht en angst provoceren, waar
door het verzet wordt lamgelegd.
Misschien vertragen de Russen een op
lossing, in welke zin ook, opzettelijk met
het doel de Tsjechen in die toestand van
verwarring en verlamming te doen gera
ken. In zo'n situatie zou het iets gemak
kelijker zijn, een marionettenbewind in
het zadel te helpen en de aanwezigheid
van vreemde troepen een schijn van lega
liteit te geven.
Hoe zich overigens deze crisis ook ont
wikkelt en in welke richting een nieuwe
toestand van evenwicht in Oost-Europa
zal worden gezocht en gevonden, voor de
buitenwereld blijft de naakte waarheid
Van het eerste uur historisch met onuit
wisbare letters geboekstaafd: een aantal
mensen op hoge posten in Moskou heeft
de grootste blunder van deze eeuw voor
zijn rekening genomen en de Russische
sociale revolutie opnieuw met schande
overdekt. Daarmee hebben deze lieden in
eigen land en overal elders ter wereld
alle idealisten en realisten ontgoocheld,
die de Sovjet-Unie hebben geholpen en
verder hadden willen helpen als een
acceptabele natie van de eerste rang te
worden erkend.
BONN. (Reuter en AFP). De West-
duitse bondskanselier Kiesinger heeft
voorgesteld een topconferentie te houden
van regeringshoofden van de NAVO-lan
den met het oog op de invasie in Tsjecho
slowakije.
Hij zei in een vraaggesprek voor de
televisie dat dat niet in een oorlogszuchti
ge geest moet gebeuren, hoewel de inva
sie het militaire toneel in het Westen
heeft gewijzigd, maar dat deze conferen
tie het moreel van het bondgenootschap
moet verstevigen, „om te overwegen wat
gedaan kan worden om deze vermoeide
slappe, alledaagse organisatie weer tot
nieuw leven te wekken".
„West-Duitsland en West-Europa kun
nen met de Sovjet-Unie slechts over een
vredesregeling spreken wanneer zij op
voet van gelijkheid binnen een sterk
bondgenootschap staan", aldus de bonds
kanselier. Uit Washington is geen com
mentaar op het voorstel gedaan.
MOEROEROA (AFP en Reuter)
Frankrijk heeft zaterdag in het proefge
bied van de Atol Moeroeroa in de Stille
Oceaan zijn eerste thermonucleaire bom
(H-bom van grote kracht) tot ontploffing
gebracht en is daarmee de vijfde mogend
heid geworden die proeven met waterstof
bommen heeft genomen.
(Van onze correspondent)
STOCKHOLM De Oostduitse radio
correspondent in Stockholm, Hans Joa
chim Wachholz, heeft uit protest tegen de
deelname van Oostduitse troepen aan de
bezetting van Tsjecho-Slowakije die hij
veroordeelt zijn opdrachtgevers in een
laatste rapport laten weten dat hij zijn
werkzaamheden zal neerleggen. Hij heeft
politiek asiel gevraagd in Zweden.
WASHINGTON, (AFP). In de toe
stand van de Amerikaanse ex-president
Dwight Eisenhower was gisteravond geen
verandering opgetreden.
De Sovjet-Unie heeft een prachtige
kans vergooid. Dat wil zeggen: macht
hebbers in het Kremlin hebben de toe
komst van hun eigen natie bedorven. De
Tsjechische ontwikkelingen boden Mos
kou van het begin af aan een bij uitstek
geschikte gelegenheid om de wereld te
bewijzen dat het door communisten veel
gesmade „imperialisme" de „federatie van
socialistische republieken" vreemd was.
Imperialisme is geen loze kreet. Het is
de aanduiding van een reëel verschijnsel
in de internationale politiek, dat metter
daad door sommigen bedreven is gewor
den.
Men kan deze term in moderne opvat
ting vertalen door „inmenging in de aan
gelegenheden van zélfstandige en onaf
hankelijke naties tegen de wil van de
meerderheid der mensen die er wonen,
onder druk van overmacht aan economi
sche of militaire wapenen."
Wat de Russen in Tsjechoslowakije
hebben verricht, is imperialisme van het
zuiverste water. Het verschilt zelfs in
wezen weinig van wat sommige naties
zich in vroeger tijden hebben veroorloofd
in het kader van hun kolonisatiepolitiek.
Het binnenvallen van gebieden waar men
niets te maken heeft en het onder drei
ging van geweld opleggen van een poli
tieke wil aan de daar levende gemeen
schap, met het doel eigen belangen te
dienen en profijt te trekken uit het
knechtschap van anderen dat is een
bedrijf van zeer oude stempel, waaraan
men allerlei geschiedkundige namen kan
geven. Het socialistisch communisme
heeft een afwijzing van dergelijke prak
tijken in zijn „credo" staan. Het heeft
miljoenen slachtoffers van het koloniale
tijdperk geïnspireerd tot verzet en vrij
heidsstrijd. Het heeft de politiek der in
vloedsferen, waaraan bijvoorbeeld het na
oorlogse Amerika enkele malen het recht
heeft ontleend op vreemde bodem gewa
penderhand in te grijpen, scherp veroor
deeld. Het heeft de grote, boeiende kans
gehad te bewijzen dat het een vertegen
woordiger van nieuwe, rechtvaardiger op
vattingen in de politieke praktijk was.
Het heeft die kans zo schromelijk ge
mist, dat men van een historische tragedie
kan spreken, die in de plaats gekomen is
van een hoopvol uitzicht op betere tijden.
HOUSTON (Reuter). De vijfjarige
Maria Giannaris, die 19 augustus in het
Amerikaanse Houston het hart kreeg van
een elfjarige jongen, is gisteren onver
wacht overleden.
(Van onze correspondent)
MOSKOU „Ik kom vanavond te
rug," verzekerde president Svoboda
van Tsjecho-Slowakije bij zijn ver
trek uit Praag naar de Russische
hoofdstad. Het zag er naar uit dat de
onderhandelingen in Moskou niet lan
ger dan een paar uur in beslag zou
den nemen. Maar vanmorgen was
Svoboda nog steeds in het Kremlin,
waar hij zo langzamerhand wordt ver
gezeld door bijna alle leden van het
presidium van de Tsjechoslowaakse
partij.
De ontknoping kan elk moment volgen.
Maar zo is het al twee dagen. De aan
komst van de leiders uit Hongarije, Oost-
Duitsland, Bulgarije en Polen, hierheen
gereisd om het resultaat van de onder
handelingen te bekrachtigen, staaft de
overtuiging dat Russen en Tsjechen tot
een soort akkoord gekomen zijn. Maar de
enorme inzet van het gesprek heeft wel
geleid tot een vertraging, ook al is niet
precies bekend op welk punt.
De Sovjet-Unie en haar geallieerden
moeten een maximumwinst proberen te
halen uit een operatie, waarvan het psy
chologische en morele effect tot nu toe
slechts negatief is geweest. Zij moeten
zich dus aan een zo hard mogelijke lijn
houden. Daarom lijkt het nog onwaar
schijnlijk dat zij willen toestemmen in
PRAAG (Reuter). In Praag verschij
nen steeds meer anti-Russische plakka
ten. De teksten zijn vooral gericht op de
bevoorradingsmoeilijkheden van de Rus
sische troepen.
Enkele voorbeelden: „De Russen zijn
door hun toiletpapier heen, maak de bil
jetten van schuurpapier", en „Sluit de
vuilnisemmers af, de Russen vreten al
les".
Op een biljet zegt het kleine Tsjecho-
Slowakije als roodkapje tegen de wolf:
„Maar grootmoeder, wat hebt u een grote
ogeq". De wolf, die een machinepistool
draagt, bromt terug.' „Loop naar de dui
vel met je ogen. Ik kan niet eens de weg
naar huis vinden".
Op een autowrak staat: „Monument van
de Russische cultuur". Op de muur van de
Praagse universiteit: „Het Russisch
staatscircus is er weer" en „grote ten
toonstelling van Russische wapens en uit
rusting. Dagelijks 24 uur lang op het
Wenceslas-plein. Toegang gratis".
ADVERTENTIE
6357
verkooppunten
losse nummers
f 0.75
een terugtrekken van alle troepen van
het Warschaupact uit Tsjechoslowakije.
Het handhaven van partij chef Dubcek en
de zijnen, ditmaal omkleed met alle mo
gelijke garanties voor de Russische lijn,
lijkt de uiterste grens voor de Russische
concessies. Van persvrijheid en enig „af
glijden" naar de burgerlijke democratie
van het Westen, zou dan geen sprake
meer kunnen zijn in Tsjecho-Slowakije.
Maar de Tsjechische delegatie moet
voor alles het land een vernederende mi
litaire bezetting besparen. Men kan aan
de andere kant echter niet te ver gaan
in een compromis, dat ook nog door het
volk geaccepteerd moet worden. Een volk
dat nu al vijf dagen lang vastbesloten
zijn wil demonstreert om de „eigen weg
naar het socialisme" zeker te stellen.
Want terwijl Praag gespannen opziet
naar Moskou, kijkt Moskou ook naar
Praag en daar ligt misschien wel de
In de omgeving van radio-Praag in
de Tsjechische hoofdstad zijn ver
woestingen aangericht nadat de Rus
sische bezettingstroepen het vuur
hadden geopend. Tsjechen kijken
verslagen naar de ravage.
reden voor het voortduren van de bespre
kingen, waarvan men zaterdag al dacht
dat ze praktisch beëindigd waren.
Want uit Praag komt verontrustend
nieuws, ook voor Moskou. De bezettings
troepen tonen zich steeds nerveuzer en
elk moment kan er een ernstig incident
plaatsvinden. Dat kan in Praag zijn, maar
ook in Bratislawa, of een andere plaats.
In dit opzicht is het veelbetekenend dat
het Centraal Comité in Tsjecho-Slowa
kije bij president Svoboda op haast met
de besprekingen heeft aangedrongen. De
eis van Praag dat de oude president zo
spoedig mogelijk terugkeert, kan een
machtig drukmiddel op de Russen zijn.
Het lijkt zeer waarschijnlijk dat men
ondanks alles een politiek compromis pro
beert te bereiken. Maar het is bepaald
onzeker dat dit compromis het einde van
de crisis rond Tsjecho-Slowakije zal bete
kenen.
MOSKOU (Reuter). De televisie
kijkers in Moskou hebben gisteren
kunnen kijken naar een filmpje van
drie minuten in het wekelijkse interna
tionale overzicht, waarop Russiche
tanks in Praag werden getoond en de
gesprekken die de meest jonge Tsjecho-
slowaken met de bemanningen van de
tanks voerden.
Ook werd getoond hoe vrachtwagens
met jongelui door de straten reden,
provocateurs die proberen de vreed
zame bevolking tot gewelddaden tegen
hun Russische wapenbroeders op te
zetten" aldus de commentator.
Voorts zag men hoe Russische offi
cieren de hoofdingang van het ministe
rie van Landbouw in Praag openden.
Daarna werd zonder overgang een aan
tal netjes opgestapelde machinegewe
ren, antitankraketten en andere wapens
getoond. Dat was volgens de commen
tator het bewijs van een contra-revolu
tionaire samenzwering.
PRAAG, (AFP). Partijleider Dubcek
heeft uit Moskou vijf leden van het Cen
traal Partij comité in Praag opgebeld om
hen te vragen het Slowaakse partij
congres, dat gisteren zou worden gehou
den, uit te stellen, om het overleg in Mos
kou, „dat de kant uit gaat van een posi
tieve oplossing" niet te hinderen. Dit
meldde in het weekeinde de „Vrije Slo
waakse Radio".
(Van onze speciale verslaggever)
PRAAG „Lenin wordt wakker, Brezjnev is gek geworden". Deze
leus, die in het weekeinde op vele muren en ramen van Praag te lezen
was, drukt heel precies uit wat er onder de Tsjechische bevolking ge
dacht wordt. Hoe moet dit dwaze avontuur van de Sovjet-Unie aflopen?
Op dit moment weten we het nog niet. Iedereen wacht ongeduldig op
de eerste tekenen uit Moskou: dat het een compromis zal worden, valt
te verwachten. Het is niet mogelijk dat een grootmacht als de Sovjet-
Unie een totale nederlaag toegeeft. Dat begrijpen ook de Tsjechen en
Slowaken.
Het gaat hen erom, dat de troepen
verdwijnen, dat de besluiten van het
buitengewone partijcongres gerespec
teerd worden, en dat de geïnterneer
den vrijgelaten worden. Dat men niet
uit het Warschaupact stapt zullen de
burgers van Tsjecho-Slowakije zeker
billijken.
De situatie is merkwaardig. Een
commentator van de vrije zenders for
muleerde het vanmiddag zo: „De in
vasie was goed uitgevoerd, de Russi
sche militairen hebben geen fout
gemaakt. De mislukking ligt bij de
Tsjechen en Slowaken die zich niet
hebben willen aansluiten".
Men heeft zich misrekend. Er is door
de Russen tenminste gerekend op de
medewerking van de politie, van de
ambtenaren van het ministerie van
Binnenlandse Zaken en op de mede
werking van de geheime politie van
het leger. In Praak werken echter in
totaal slechts twintig politieagenten
voor de bezetters, op het ministerie van
Binnenlandse Zaken is het een tiental
ambtenaren en de geheime dienst van
het leger deelde mee alleen met de be
zetters te willen praten in bijzijn van
derden.
Natuurlijk betekenen de honderden
beambten van de Russische ambassade
en de gisteren vers aangevoerde
tweehonderd Russische geheime
agenten die, zo zeggen de vrije zenders,
voortreffelijk Tsjechisch spreken, een
groot gevaar. Door de acties van de
bevolking worden deze agenten sterk
in hun werk belemmerd. De acties wor
den door de vrije zenders gelanceerd
en de bevolking heeft tot nog toe alles
bijna volmaakt uitgevoerd.
Tsjecho-Slowakije is volkomen ano
niem. Geen straatnaam, geen huisnum
mer is er meer te vinden. Buitenlandse
toeristen kunnen de weg naar huis niet
meer vinden en staan hier en daar ver
twijfeld te zoeken hoe ze dit land kun
nen verlaten. De bevolking heeft
verder alle telefoonboeken laten ver
dwijnen om arrestaties te bemoeilijken.
De soldaten worden door de Tsje
chen nu merendeels genegeerd. Ze staan
op de straten en vervelen zich. De
bevoorrading van het bezettingsleger
is gebrekkig. Behalve aan benzine heb
ben de militairen gebrek aan levens
middelen. De bevolking is echter niet
bereid hen zelfs maar water te ver
schaffen. Als ze voedsel willen heb
ben, moeten ze het stelen. In Praag
zijn enkele levensmiddelenzaken door
militairen geplunderd.
Deze omstandigheden zijn niet be
vorderlijk voor het moreel van de be
zettingstroepen. Poolse soldaten heb
ben dat onomwonden toegegeven. De
Tsjechen daarentegen hebben het ge
voel dat zij een morele overwinning
hebben behaald. Het is de Russen niet
gelukt een greep op de bevolking te
krijgen.
De vlugschriften, die uit Russische
helikopters worden gegooid, wekken
de lachlust op. Ze zijn in slecht Tsje
chisch geschreven, maar dat is niet de
enige reden dat ze niet gelezen wor
den. De vrije zenders geven de raad
alleen de niet beschreven kanten te
gebruiken, en deze met leuzen te
vullen.
Dit alles neemt niet weg, dat men
voorzichtig blijft. Er zijn veel tanks,
veel soldaten en hun aantal blijft zich
nog steeds uitbreiden. Het aantal mili
tairen gaat volgens de berichten de
kant op van een half miljoen. In Praag
is de toename van de totale bezettings
macht goed te merken. De strategische
punten in de stad zijn van meer tanks
voorzien dan tot nog toe het geval
was. Dit geeft het centrum van de
stad een onheilspellende indruk.
De vrije zenders hebben gewaar
schuwd voor samenscholingen en
demonstraties. Het politiebureau is
vandaag bezet. In de nacht van zater
dag op zondag is er op patrouillerende
politieauto's geschoten. Dag en nacht
worden in Praag geweerschoten ge
hoord. Het aanplakken van biljetten
en het uitdelen van vlugschriften is
een gevaarlijk werk geworden. Er
wordt door de Russen op verspreiders
van vlugschriften geschoten.
Terwijl praktisch iedereen in Praag
deze dagen op straat met een transistor
aan zijn oor het nieuws en de richt
lijnen van de vrije zenders volgde, laat
men nu dit apparaat thuis, omdat veel
transistors door de Russen zijn afge
nomen. De verzetspers drukt een groot
aantal pamfletten in de Russische taal,
om de soldaten in te lichten over de
werkelijke situatie, want er komen
steeds nieuwe militairen, die niet van
de toestand in Tsjecho-Slowakije op de
hoogte zijn en van de legerleiding
een zeer speciale voorlichting krijgen:
bijvoorbeeld dat de verbrande bussen,
trams en tanks langs de kant van de
weg werk van de reactionairen is ge
weest en dat lieden van het Westduitse
leger overal rondwaren in burger
kleren. Tijdens gesprekken met Rus
sische militairen is gebleken dat velen
niet weten waar ze zich bevinden. Som
migen dachten, dat ze in de Bondsrepu
bliek opereerden.
BELGRADO (AFP). In de Joegosla
vische hoofdstad Belgrado zijn reservis
ten onder de wapenen geroepen. Hoe
groot het aantal is. is niet bekend.
Gisteren werd al bekend dat de verlo
ven in Joegoslavië ingetrokken zijn.
Vanochtend werden sterke eenheden van
de militaire politie in Belgrado samenge
trokken niet ver van het station. De
Joegoslavische Communistische Partij
heeft de militaire interventie scherp ver
oordeeld.
Onze speciale verslaggever in Roemenië
meldt: Een anti-Russische campagne, die
maar moeilijk door Westerse landen kan
worden geëvenaard, beheerst op het ogen
blik de Roemeense pers, radio en tele
visie. De dierbare stelling van deze com
munistische staat, dat ieder socialistisch
land maar op zijn eigen wijze zalig moet
worden, wordt met grotere felheid dan
ooit beleden, op het ogenblik dat Tsje
cho-Slowakije door vijf andere partners
van het verdrag van Warschau in bezit
wordt gehouden.
De televisie, een groot deel van de dag
in de lucht, en de radio worden niet moe
te wijzen op de onvergeeflijke fout, die
het panisch handelende Kremlin heeft be
gaan.
Behalve het feitelijke nieuws, bren
gen radio en televisie ook interviews met
mensen op straat, die zonder enige inspi
ratie van bovenaf de Russische inval in
felle toonaard veroordelen.
Niemand in Roemenië schijnt overigens
te geloven, dat na de Moskouse blun
der in Tsjecho-Slowakije ook Roemenië
met een dergelijke inval zal worden be
dreigd. Niettemin is hier de arbeidersmili
tie in opdracht van president Ceausescoe
paraat.
President Tito van Joegoslavië en
staatshoofd Ceausescu van Roemenië heb
ben in Belgrado tijdens hun gesprek van
zaterdag een overeenkomst gesloten tot
wederzijdse militaire bijstand in geval
van een aanval op hun landen, aldus
meldt DPA.
NEW YORK (AFP/Reuter en DPA)
De Veiligheidsraad kwam zaterdag voor
de derde achtereenvolgende dag bijeen
om zich over de crisis te beraden.
Een poging van de Russische vice-
minister van Buitenlandse Zaken Malik
om gedaan te krijgen dat ook de Duitse
Democratische Republiek zou worden ge
hoord, mislukte.
De Tsjechoslowaakse minister van Bui
tenlandse Zaken Hajek verdedigde het
standpunt van zijn regering en zei dat
op geen enkele wijze om interventie van
de Russen en hun bondgenoten is ver
zocht en dat de inval „een daad van ge
weid was die op geen enkele wijze kon
worden gerechtvaardigd". De vergadering
werd daarna verdaagd tot vanmiddag drie
E
1
Zigeuners. Een vertegenwoordigster van
de zigeunerminderheid in Tsjecho-Slo
wakije hield gisteren een toespraak voor
de vrije omroep. Namens alle zigeuners
betuigde zij haar aanhankelijkheid met
Dubcek. Zij sprak haar afschuw uit over
de bezetting. Het was wellicht een we
reldpremière: de eerste politieke ver
klaring van de zigeunerfamilie.
Geheime politie. Het aantal leden van de
Russische geheime politie wordt snel
vergroot. Op diverse plaatsen in Tsje
cho-Slowakije worden ze met helikopter
aangevoerd.
Politie. Het werk van de Tsjechische po
litie wordt bemoeilijkt. Het politiebureau
is bezet. Door de Russen is geschoten
op politiewagens. Ook op trams is ge
schoten. Het gebouw van het parlement
is nog niet bezet, maar wordt wel
scherp bewaakt.
Parlement. In een rechtstreekse radiouit
zending van de vrije zenders vanuit het
parlementsgebouw in Praag is een ver
slag gegeven van de situatie aldaar.
Parlementsleden blijven binnen het ge
bouw. opdat steeds zoveel leden aanwe
zig zijn, dat op elk moment het vereiste
quotum voor de stemmingen aanwezig
is. De parlementsleden slapen op de
grond.
