Overgang kan als geslaagd worden beschouwd
Een jaar rechts-verkeer in Zweden
balans van een za
Psychologen zijn niet erg
gerust over de toekomst
'A
Westirians Biak:
van verveling en
een eiland
onvrijheid
nieuw... n senoiïtes
zonder flauwe kul.
gewoon tabak.
100% tabak.
de Hofnoritas.
wan Hofnar, mikl,
zuivere tabakken.
trekt licht.
smaakt uitstekend,
onthoud die naam:
fro?
Veel politieke gevangenen
soms jarenlang opgesloten
INDONESISCHE SOLDATEN GEDRAGEN ZICH RUW
m
&KlVAfe,
Oogstfeesten in
het Westland
MAANDAG 2 SEPTEMBER 1968
7
Veel ingrepen
Lijn 13 uit de rails
in Amsterdam
10 stuks f2?
Al laat
Stiller
Duur
Gevangenen
(Van onze correspondent)
STOCKHOLM Een jaar geleden
heeft in Zweden, dat achttien maal
groter is dan Nederland, de „grote
bloedloze revolutie" plaatsgehad. Het
land werd vanaf klokslag vijf uur op
zondagmorgen 3 september 1967 ge
confronteerd met een verkeerspa-
patroon in spiegelbeeld. Wonder bo
ven wonder toont de balans van een
jaar een overschot van 250 levende
staatsburgers, mensen die anders vol
gens de statistieken allang het tijde
lijke met het eeuwige zouden hebben
verwisseld.
De overgang van links- naar rechts-
rjjdend verkeer mag dan ook als geslaagd
worden beschouwd. Diezelfde mening hul
digt Lars Skiold, directeur van het ver-
keersv eiligheidsinstituut in Stockholm. H(j
was de man, die de strijd heeft aangebon
den met de vastgeroeste gewoonten van de
linksrijders, en hen na een jaar tot vrijwel
foutloos rijdende reehtsrijders heeft ge
transformeerd.
In een gesprek verklaarde hij tevreden
te zijn met de resultaten van het afge
lopen jaar. Hij liet echter enige ongerust
heid doorschemeren over de nabije toe
komst. „Het is nu eenmaal zo dat iedereen
die een paar blokjes rechts heeft gereden
meteen gaat denken dat hij een expert is
op dat gebied. En als ze dan een keertje
's morgens met een slaperig hoofd achter
het stuur kruipen kom je ze weer tegen
op de linker weghelft".
Skiold kondigde aan dat men in septem
ber, ter viering van het eenjarige bestaan
der „rechtsverkeersperiode" opnieuw een
enorme propaganda-machine op gang gaat
brengen. Een machine die evenals vorig
jaar duizenden en nog eens duizenden ma
len via alle kanalen der massa-media de
mensen aan het verstand zal brengen dat
het voortaan rechtsrijden is geblazen.
Overigens is de heer Skiold lang niet te
vreden over de ongevallenstatistiek van de
afgelopen maanden. Het aantal frontale
botsingen met dodelijke afloop voor één of
meer betrokkenen is niet erg afgenomen.
Weliswaar had men in de maand septem
ber 1967, dus dadelijk na de overschake
ling, het laagste aantal dodelijke verkeers
ongelukken sedert tientallen jaren, maar de
klimmende tendens die de cijfers de laat
ste maanden beginnen te vertonen heeft
ongerustheid verwekt in het verkeersvei-
ligheidsinstituut. Dat deze overschakeling
na een voorbereiding van vier jaar
meer is geweest dan een reens administra
tieve ingrepen, blijkt bijvoorbeeld uit het
volgende:
Alle bussen en andere openbare ver
voermiddelen moesten worden omgebouwd.
Alle trams uit Stockholm zijn op de
schroothoop beland, de bussen zijn aan
Pakistan geschonken.
Alle markeringen op het wegdek
moesten worden vervangen, terwijl men
de oude aanduidingen nog moest laten zit
ten. Men kan zich de wirwar voorstellen
die volgde, toen gele en witte markeringen
(de laatste voor na de „switch") de wegge
bruikers tureluurs maakten.
Alle verkeerslichten moesten worden
verplaatst, terwijl de oude in functie dien
den te blijven. De hoezen werden in de
nacht van 2 op 3 september '67 gewoon
verwisseld.
Alle vluchtheuvels, oprij wegen, par
keergarages, op- en afritten bij autowegen,
bus- en tramhaltes moesten worden ver
legd.
Kruispunten en rotondes moesten in
spiegelbeeld-uitvoeringen even goed kun
nen functioneren als vroeger. Of liever
beter, waarbij men speciale aandacht wijd
de aan drukke bochten naar links, die
waarschijnlijk gevaar zouden gaan ople
veren.
Een der moeilijkste punten werd ver
zorgd door de massamedia: het indoctri
neren van de op links afgestemde goege
meente. Zweden heeft slechts 71/» miljoen
inwoners, maar ruim 2'/s miljoen automo
bielen.
Van 's morgens vroeg tot 's avonds
iaat is al maanden voor de omwenteling
ononderbroken verkeersinformatie over
het volk uitgestort. De radio brengt kleine
„spots" waarin op humoristische wijze
rechtsverkeerinformatie wordt gespuid. De
televisie en dat is toch al niet zo heel
veel bijzonders in Zweden laat de kij
kers niet met rust en brengt zeker elke
avond een of meer keren een informatief
filmpje.
Vervelend wordt het natuurlijk wel op
den duur, maar dat het noodzakelijk is
blijkt wel uit onderstaande tabel over het
aantal ongevallen met dodelijke afloop,
respectievelijk voor en na de ommezwaai.
september
92
39)
oktober
145
61)
november
121
(101)
december
1967
212
C 88)
januari
82
68)
februari
63
61)
maart
74
59)
april
74
61)
mei
1968
61
84)
juni
108
98)
juli
92
85)
augustus
94
90)
Bijna de helft van alle ongelukken
waarbij doden vielen waren frontale bot
singen. waarbij de voertuigen elkaar op
dezelfde weghelft naderden.
In de eerste drie maanden na de invoe
ring van het „rechtsverkeer" was 67 per
cent van deze ongelukken te wijten aan
terugval in het linkerverkeergedrag. Zeker
in noodsituaties reageert vrijwel elke
Zweedse automobilist nog als een geoefend
linksrijder.
Is de heer Skiold over het algemeen nog
al tevreden over het resultaat van de af
gelopen twaalf maanden, de psychologer
hebben waarschuwend de vinger geheven
Een team psychologen van de universiteit
van Uppsala is na uitgebreide onderzoe
kingen tot de conclusie gekomen dat het
nog minstens tot het jaar 2020 zal duren
voordat elk risico voor linksreflexen ver
dwenen is. Dan. zo zegt men namelijk, is
de generatie van automobielbezitters uit
gestorven die het linksrijden beheerste.
AMSTERDAM Zaterdagavond om
kwart voor zes is een tram van lijn 13 op
de hoek Nieuwe ZijdsvoorburgwalRaad
huisstraat in Amsterdam uit de rails ge
reden. De tram stak de straat over, reed
het trottoir op en botste tenslotte tegen
het telecommunicatiegebouw van de PTT.
De gevolgen waren niet ernstig. Slechts
een voorbijganger werd lichtgewond. De
schade was echter aanzienlijk. Verschillen
de lantaarnpalen en bomen werden omver
geworpen.
'y'.ftiï&X-'S...
AC
Eerst naar links, dan naar rechts, dan weer naar links
ADVERTENTIE
(Van onze speciale verslaggever)
BIAK Een nederlandse pater reed kortgeleden met een missie-auto
door de stad Biak, eigenlijk meer een dorp, op het gelijknamige eiland
voor de noordkust van West-Irian. Bij een kruispunt werd zijn auto aan
gereden door een scooter met drie mannen er op. De schuld van het on
geval lag bij de scooterrijder, die bovendien niet in het bezit was van een
rijbewijs. De scooter was geleend. Maar twee van de drie mannen op het
vervoermiddel waren Indonesische militairen. Ze sloegen op de Neder
landse pater in. Deze vluchtte en kon zich uiteindelijk in veiligheid bren
gen in een politiepost.
De drie mannen namen hiermee geen
genoegen. Een uur later keerden zij te
rug naar de politiepost nu vergezeld
van enkele honderden zwaar bewapende
militairen. Ze schoten de lampen kapot
en schoten tussen de gebouwen door.
Maar de commandant van de post. een
„Indische jongen", weigerde de pater uit
te leveren.
Later arriveerde de commandant van
de soldaten. Toen hij zijn ondergeschik
ten verzocht naar hun kampement terug
te keren, richtten zij hun wapens op hem
en moest hij in de houding gaan staan.
Na nog enkele uren van baldadigheden
dropen de soldaten tenslotte af en kon de
pater naar huis worden gebracht.
Vorige week waren drie Nederlandse
journalisten te gast bij dezelfde pater,
die samen met een andere Nederlandse
collega de Nederlandse kolonie op Biak
vormt. De ontmoeting vond 's avonds
plaats in het huis van de paters. Het ge
sprek was nog geen half uur oud toen
er op de deur werd geklopt. Zonder te
wachten, stapte er iemand in burger bin
nen. Het bleek een politieman te zijn.
Hij vroeg de journalisten of zij de
nacht in hun hotel zouden slapen of bij
de paters. Toen hij zijn antwoord gekre
gen had, ging hij weer weg. Na nog een
half uur kwam er een andere politieman
binnenstappen. Hij zei tegen de Neder
landse journalisten dat het al laat was,
dat ze morgen vroeg moesten opstaan en
daarom nu dus maar terug moesten gaan
naar hun hotel. Ze zouden wel even met
de wagen thuisgebracht worden. Om de
paters niet in moeilijkheden te brengen,
zijn de journalisten toen maar meege
gaan.
DAT IS BIAK, in de Nederlandse tijd
een bedrijvig knooppunt voor marine en
luchtvaart. Het grote vliegveld de
startbanen zijn zo lang dat zelfs de „jum
bo's" van de toekomst er zullen kunnen
landen is heel wat stiller geworden.
Er staan enkele oude Dakota's en een
Otter-vliegtuig. Ze worden als ze vlie
gen kunnen gebruikt door de ,Garoe-
da" en de Indonesische luchtmacht. Er
is maar weinig binnenkomend en uit
gaand verkeer: eenmaal per week de elf
jaar oude Electra uit Djakarta en wat
vluchten naar Soekarnopoera en Mano-
kwari.
Van het vliegveld naar het vroegere
KLM-hotel, dat nu hotel „Irian" heet, is
maar een paar stappen. Het hotel is niet
veel veranderd in de loop der jaren. Het
heeft nog steeds een prachtig uitzicht over
zee en het eten en de kamers zijn er
nog steeds redelijk.
Alleen de Papoea-bedienden zijn wat
stiller geworden. Vooral als er een Indo
nesiër in de buurt is die nauwletted
meeluistert naar het gesprek tussen de
Papoea en de Nederlandse journalist. Die
elkaar overigens uitstekend verstaan. Het
Nederlands van de Papoea is heel wat
beter dan het Indonesisch van de jour
nalist.
De angst zit er in bij de Biakkers
Meer nog dan in andere delen van West-
Irian hebben zij last van de Indonesische
militairen. Op het eiland wordt een In
donesische troepenmacht van 2500 man in
reserve gehouden om te kunnen optre
den tegen onlusten in andere delen van
West-Irian.
De soldaten weten met hun tijd geen
raad en doen op straat baldadig. Ze per
sen winkelhouders geld af. Specialisten
op dit gebied zijn de commandotroepen
van de zeemacht, de beruchte K.K.O.
Maar ook inlichtingendienst en politie
zijn niet mals als zij menen te moeten
optreden tegen mensen die het Indone
sische bestuur in gevaar zouden brengen.
De centrale regering in Djakarta tracht
deze uitwassen van de „oude orde" wel
zoveel mogelijk tegen te gaan, maar
West-Irian dat een verzamelplaats is
geworden voor aanhangers van het oude
Indonesische regime ligt ver van Dja
karta.
Het contact van de Nederlandse jour
nalist met de Papoea-bevolking is harte
lijk maar de angst voor mogelijke Indo
nesische toehoorders is groot. Een Pa
poea-dominee wil eerst de Nederlanders
niet binnenlaten. Eindelijk, na in alle
richtingen het avondlijk duister te heb
ben afgezocht, gaat de deur open. Als de
gasten binnen zijn, gaat de vrouw van de
dominee op de uitkijk staan, de deur
gaat weer dicht, het gordijn ervoor. Het
gesprek gaat over West-Irians toekomst.
„We moeten vrij worden. En dat kan
door de volksstemming als die maar eer
lijk wordt toegepast", meent de dominee.
En wat dan als de vrijheid gekregen is?
„Besturen kunnen we ons zelf wel. Als
we maar economische hulp krijgen. Van
Australië. Japan, Nederland of desnoods
van de Verenigde Naties". Veel gelegen-
NAALDWIJK In het Westland zijn
de jaarlijkse oogstfeesten weer begon
nen, die vrijdag eindigen.
Op een praalwagen in een twee en een
halve kilometer lange „oogststoet" maakte
de druivenprinses haar traditionele zege
tocht door Honselersdijk, Kwintsheul, Wa
teringen, Poeldijk, Monster en 's Gra-
venzande, om te besluiten in de „hoofd
stad" van het Westland, Naaldwijk.
Tijdens de oogstfeesten zijn er in Naald
wijk concerten .toneelspelen, feestavon
den, kinderspelen, vuurwerken, cabarets,
een skelterrace, beatfeesten en dans
avonden. In 's Gravenzande nemen meer
dan driehonderd schakers deel aan het
druivenschaaktoernooi.
INCASSO WEEKABONNEMENTEN
De incasso van bet abonnementsgeld
Iedere week koet veel tijd en moeite,
aan u en aan onze bezorgers.
Er zijn twee mogelijkheden om het
ongemak in dit opzicht te vermijden
a. Overgang op een kwartaalabonne
ment
b. Betaling aan de bezorger voor een
periode van 45 weken. U krijgt
dan een door de bezorger onder
tekend ontvangstbewijs. Miever
stand over de betaling is daardoor
uitgesloten.
Het resultaat voor u Minder geloop
naar en gebel aan de deur; in uw wijk
daardoor een vlottere bezorging. Voor
de bezorger minder last. Probeert u
het eens.
DE ADMINISTRATIE
heid om' te leren hoe ze zichzelf moeten
besturen hebben de Papoea's de laatste
jaren niet gehad.
Op Biak, evenals in de rest van het
land, kan men constateren dat alle func
ties die maar enige leiding of enig gezag
met zich mee brengen in Indonesiche
handen zijn. Ondanks Papoea-gouverneur
Frans Kaisieppo en ondanks het Papoea-
parlement.
Het leven is moeilijk op Biak. Er is
wel van alles te krijgen, maar de Pa
poea's verdienen te weinig. Het gemid
delde maandsalaris is 250 „Irian barat"
roepiahs: ongeveer 25 gulden. De rijst,
indien voorradig, kost twee roepiah, een
blikje Heinken bier tien roepiah, een vis
bijna twintig roepiah.
En wat het leven in West-Irian vooral
zo duur maakt, is dat men niet het sys
teem van rijstdistributie bij het salaris
kent. zoals in de rest van Indonesië ge
bruikelijk is. De winkels zijn vol met
in de laatste maanden geïmporteerde goe
deren, maar de kopers blijven weg.
Biak heeft veel politieke gevangenen.
Elk krijgsmachtonderdeel en de politie
hebben hun eigen complex voor deze on-
gelukkigen. Volgens mensen die het we
ten kunnen, zitten er meer dan honderd
mensen al maanden en soms ook jaren
gevangen om onduidelijke politieke re
denen.
In de meeste gevallen zouden zij lid
zijn geweest van de ondergrondse OPM,
de „Organisasi Papua Merdeka", die ook
op Biak sterk vertegenwoordigd is.
Bij gesprekken met Papoea's valt her
haaldelijk de naam Sempari. Het zou
een kleine beweging van opstandige jon
geren op Biak zijn. De Sempari wil net
als de OPM de Indonesiërs met de wa
pens uit West-Irian verdrijven.
Veel kans krijgen de twee groepen ech
ter niet op Biak. In de buurt van elke
kampong bevindt zich een politiepost. In
de stad heeft elke wijk zijn eigen post.
Is dit niet genoeg, dan staat het leger
klaar om in te grijpen en de opstandige
Papoea's tot andere gedachten te brengen.
