Nederlanders eten per jaar
f 100 miljoen aan zoutjes
Fabriek zoekt
nieuwe naam
voor pro
Grote gasbel
in Italië
Russisch prestige
na invasie sterk
Interventie door meeste
landen veroordeeld
Zoveel besten
aanwijzen als
mogelijk is
in Azië
gedaald
KUNSTMATIG HEI-EILAND
»n senoritas
inder flauwe h
gewoon tabal
100% tabak.
-nvfnaritaó
BAKKER
FRANK SMITH, BEGONNEN IN EEN SCHUURTJE, NU EIGENAAR VAN WERELDCONCERN
m*
CHINA SLOEG POLITIEKE MUNT UIT INGREEP
Hagemeijer in
sieraden
Hoechst wil nog
meer vestigingen
in Vlissingen
Half Hilversum wil
geen fluoridering
Automatenmonteurs
werken te grondig
van Hofnar 10 stuks ff2?
MAANDAG 16 SEPTEMBER 1968
Pas tien jaar
I Bintjes
I Nieuwe naam gezocht
Volkskrant
Parlementscrisis
I Felle taal
In badkamer gestikt
HftjmWUWWmiWWMmWWMWWWIWWWflWIWtWWimWWWimWIIW
wezig, is gaaf van vorm, heeft geen diepe
ogen, laat zich gemakkelijk schillen en
heeft een laag vochtgehalte.
(Van Onze correspondent)
ALKMAAR Nederland grabbelt in de
zoutjes, in de Smiths Chips, de Smiths
Trigilo's, de Dam-Chips, de Nibbits, de
Tuc, de kaasdomino's of de zoute pinda's.
Naar een ruwe schatting eten we met
elkaar alleen al aan zoutjes (de pinda's
niet meegerekend f per jaar voor een slor
dige 100 miljoen gulden op. Voor de zou
te pinda's komt daar nog eens een dikke
tachtig miljoen bij'.
Het zou interessant zijn eens precies na
te gaan wat ons aan het veelvuldig con
sumeren van chips en crisps en andere
hartige artikelen Jjeeft gezet. De welvaai t
wellicht, de televBie-avonden thuis en na
oorlogse tendens van zoet naar zout. Die
zelfde welvaart en de buitenlandse va
kantiereizen hebben ons menu gewijzigd.
Na de oorlog liep in een tijdsbestek van
15 jaar het aafrdappelverbruik terug van
120 kg. per hoofd per jaar in 1950 tot 90
kg. in 1965. En vah die/90 kg. komt nog
8 kg. voor rekening van de chips en de
papates-frïtes. Het kandeel van die markt
in de aardappelconsumptie neemt trou
wens van maand tot maand toe. Aan zout
jes (exclusief dè "pinda's) eten we onge
veer 600 tot 800 gram per persoon per
jaar. In Amerika fs dat per hoofd 2 y2 ki
logram en het ziët^ er naar uit, dat wij
diezelfde kant opgaan.
Het beste laat zich de groei illustreren
door de ontwikkeling van de in Broek op
Langedijk gevestigde dochteronderneming
van het Smithsconcern. Smiths Holland
n.v. begon tien jaar geleden met 30 man
en telt nu 500 werknemers. Wie langs de
vier produktielij nen loopt met hun enorme
afwasmachines, volautomatische ovens en
verpakkingsmachine? kan zich nauwelijks
voorstellen, dat deze industrie pas tien
laar geleden van de grond kwam.
In Engeland was Frank Smith ai veel
eerder op het idee gekomen crisps te bak
ken. Die crisps zijn hetzelfde als onze
chips, maar vanwege de uitspraak leek
het de Nederlandse vestiging verstandiger
het produkt als chips te lanceren, met
welke naam men in Engeland patates-tri-
tes bedoelt. Frank Smith begon destijds
in achteraf-schuurtjes zijn crisps te bak
ken. Uit deze bezigheid groeide een we
reldconcern, dat met zijn vestigingen in
Engeland, Amerika en Nederland een
groot deel van de markt in handen heeft.
Het is voornamelijk de bintjes, die voor
de chips-fabricage in aanmerking komen
Deze aardappel is in voldoende mate aan
ROME, (Reuter. De Italiaanse
staats-energie maatschappij ENI heeft za
terdag bekendgemaakt dat zij in het ge
bied van de Adriatische zee een aardgas
bel van 60 miljard kubieken meter heeft
ontdekt, voldoende om de Italiaanse be
hoeften voor de volgende zes jaar te dek
ken.
In bakken van 700 kg. worden de bint
jes bij Smiths binnengereden waar ze au
tomatisch geschild en gewassen worden.
Daarna gaan ze in snijmachines, waaruit
de aardappelen ir» schijfjes van 1,3 mm
dikte tevoorschijn komen. Na opnieuw te
zijn gewassen gaan ze een oven in, waar
in de schijfjes in een bad van aragide-olie
(aardnotenolie met bepaalde toevoegin
gen) gedurend 2V2 minuut worden ver
warmd tot een temperatuur van 300 gra
den Fahrenheit. Via een sorteerband ko
men de dan knapperige schijfjes bij de
verpakkingsmachines, waar ze, na met
zout of andere smaakstoffen te zijn be
strooid, worden afgewogen en in de beken
de cellofaanzakjes verpakt. De verwer
king van grondstoffen bij Smiths is zo
groot, dat de aankopen van het concern
van aardnotenolie invloed hebben op de
wereldmarkt.
In ons land brengen tachtig vrachtwa
gens het produkt naar 100.000 afnemers.
Per jaar rijden ze 42 miljoen kilometer.
Daar komt nu nog meer bij, want de
fabriek in Broek op Langedijk heeft ook
I haar intrede gedaan op de chips-markt
I in België en Duitsland.
Kruideniers, grossiers, supermarkten,
horecabedrijven en in de zomermaanden
vooral de speeltuinen, zwembaden en
strandpaviljoens zijn de grote afnemers
van de „zoutjes". Over dat woord „zout
jes" is binnenskamers het een en ander
te doen. De producenten vinden het een
weinig aantrekkelijke benaming. Ze voelen
meer voor „snacks", maar dat omvat ook
het toastje met beleg. Er wordt nog ge
zocht naar een nieuwe verzamelnaam en
zolang houden zij het maar op „zoutjes".
Een zoutje dat overigens in Nederland
minder hartig wordt gemaakt dan in Ame
rika, want bij het Smithsconcern houdt
men terdege rekening met de smaak van
de afnemers in de verschillende landen.
Zo wordt in Engeland een „salt and vi
negar chip" gemaakt met een ietwat zu
rige smaak, welke het in Nederland be
slist niet zou doen. In Broek is naast de
chips-produktie ook de vervaardiging van
andere zoutjes ter hand genomen, waar
voor Amerikaanse mais (chipito's) en rijst
(tragilo's) als basis dienen.
AMSTERDAM. De directie van Hage-1
meijer en Co's Handelmaatschappij N.V.
deelt mee, dat zijn overgenomen alle aan
delen in Carel Teulings N.V. te 's Herto
genbosch. Carel Teulings N.V. is een be
drijf, dat zich reeds meer dan 100 jaar toe
legt op de fabricage van en de handel
in gouden en zilveren sieraden alsmede
horloges.
Door deze onderneming worden onder
meer op de Nederlandse markt gebracht
verlovingsringen onder het merk Anjer,
voorts heeft men de alleenvertegenwoordi
ging van het horlogemerk Mido. De leiding
van Carel Teulings N.V. blijft in dezelfde
handen en de bedrijfsuitvoering ondergaat
geen enkele verandering, zodat de zaak op
dezelfde .wijze als voorheen zal worden
voortgezet.
VLISSINGEN. Hoechst denkt erover
om naast de fosforfabriek die vrijdag door
prins Bernhard geopend werd een chloor-
alkali-electrolyce te bouwen en verder
wordt er voor de toekomst nog aan andere
chemische massaproduktie gedacht. De be
slissingen hierover zal Hoechst binnen en
kele weken nemen. Dit vertelde prof. K.
Winnacker, voorzitter van de raad van be
tuur van Farbwerke Hoechst AG vrijdag
op een persconferentie ter gelegenheid van
de opening van de fosforfabriek in het
Sloegebied.
Van de Europese investeringen die de
Farbwerke Hoechst buiten Duitsland tot
op heden heeft gedaan is die in Vlissingen
de grootste. Doorslaggevend voor de beslis
sing tot de bouw van dit bedrijf in het
Sloegebied was de noodzakelijkheid van
uitbreiding van de produktie van fosfor en
j fosforverbindingen in de eerste plaats voor
de wasmiddelenindustrie.
(Van onze correspondent)
HONGKONG De militaire interventie van de Sovjet-Unie in Tsjecho-
Slowakije is door de meeste Aziatische landen veroordeeld, hoewel oe
critiek terughoudender was dan in de Westerse landen. Voor de meeste
Aziaten ligt Europa nu eenmaal zeer ver weg en gaat het om een interne
zaak binnen het Europese oostblok. Aan de andere kant reageert men ec
ter juist in Azië scherp op alle acties die de wereldvrede (die m het beiang
van de economische opbouw van de Aziatische landen beslist gehandhaafd
moet blijven) bedreigen.
In Indonesië, dat veel aan de Sovjet-
Unie verschuldigd is, uitte president Soe-
harto zich op zeer voorzichtige en indi
recte wijze toen hij verklaarde dat Indo
nesië de aantasting van de onafhankelijk
heid van een land niet kon goedkeuren.
Maar Indonesische studenten trokken met
leuzen als „Russen zijn moordenaars" op
naar het Russische gezantschap. In Ma
nilla verbood president Marcos van de
Filippijnen reizen naar de Sovjet-Unie en
de andere vijf staten die aan de invasie
deelnamen.
De Japanse regering veroordeelde de
I volksrepubliek, die nauw aan Rusland ge
bonden is, gezwegen, terwijl Noord-Viet-
nam en Noord-Korea zich achter het Rus
sische optreden hebben geschaard. Hanoi
beperkte zich er in eerste instantie ech
ter wel toe de Tsjechische regering al
contra-revolutionair te bestempelen en
haar een poging tot samenwerking met
de imperialisten te verwijten. De Noord-
I koreaanse krant „Rodong Shinmon be
perkte zich ook in eerste instantie tot hef-
De Nederlandse vestiging van Smith
in Broek op Langedijk.
HILVERSUM. In Hilversum blijft
men zich verzetten tegen de inmiddels
ingevoerde fluoridering van het drinkwa
ter. Tot driemaal toe werd de discussie
in de raad, na het eenmaal genomen be-
sluit tot fluoridering, heropend, maar
steeds opnieuw sprak een kleine meerder
heid zich uit voor handhaving van het een
maal genomen besluit.
De laatste maal besloot men echter te
gemoet te komen aan de wensen van vele
ingezetenen. Op twee punten in de stad
werden pompen geplaatst waar men te
gen vergoeding ongefluorideerd water kan
krijgen. Een deel van de inwoners heeft
de strijd tegen de fluoridering nog niet
opgegeven. Een anti-fluor-comite heeft de
afgelopen maanden 10.000 handtekeningen
perkte zich ook in eer,'te instantietot he^sympathiserende gezmshoofden ver-
Le"JP.zameld, hetgeen betekent dat bijna de
leiding die werd verweten de weg terug
I naar het kapitalisme te zijn ingeslagen
De beide Aziatische communistische
staten, die in elk geval nooit de ideologi
sche koers van Peking gevolgd hebben,
en noch volkscommunen noch culturele
revoluties kennen, grepen de gelegenheid
aan, om de machtige buurman China er-
echter ook alle gebeurtenissen toejuichen aan te herinneren dat zijj een onafhanke-
die tot atbrokkeuns v,„ hot Joor Ruttotl J Ü.ti.chl
LTvïï dVsovjS-Unt in het communis-1 blok. de beide et,ten bijzonder interes-
tische blok en in de wereld kunnen leiden, seert, ook gebruik van geweld rechtva
In het Chinese standpunt ten aanzien van digt.
de gebeurtenissen wordt daarom een dui-1
delilk onderscheid tussen het Tsjechische Materiele overwegingen kunnen in Ha-
volk en de Tsjechische revisionisten ge- noi en Pjongjang eveneens een rol hebben
volk en de isjecmscne revisions s gespeeld. Noord-Vietnam is voor de voort-
j j- D o zetting van de oorlog beslist meer op de
De houding van Peking tegen de Rus- materiele hulp van de Sovjet-Unie dan
sische interventie toont echter weer aan van dg volksrepubiiek China aan
dat ook in China het historisch denken g£wezen
nog voorrang op de ideologie heeft. In
commentaar van het persbureau Dg invasie in Tsjecho-Slowakije heeft
zameld. hetgeen betekent dat bijna de
helft van 't aantal gezinnen in Hilversum
tegen de fluoridering is. Het comité is
van plan de lijst met handtekeningen over
enkele weken aan het gemeentebestuur
aan te bieden in de hoop dat de discus
sies in de raad nogmaals heropend zul
len worden.
(Van onze correspondent)
ENSCHEDA Het invoeren van de nik
kelen gulden heeft enkele handige, maar
onbetrouwbare automatenmonteurs op een
idee gebracht.
Zij bieden eigenaars van sigarettenau
tomaten aan, de toestellen geschikt te
maken voor nieuwe nikkelen muntstukken.
Volgt de opdracht dan veranderen zij
een commentaar van i ue invasie in isjcaiu-oiuwaiujc i -»•—'~.t
„Nieufv China" op de invasie werden de A ië liets aan het mechanisme of zij verwijde
Sovjets «en „roversbende" genoemd, die Ruslanddat de laatste j rprl PPn onderdeel. Zii verzwijgen dat d(
een monsterachtige misdaad tegenover
het Tsjechische volk had begaan.
In het artikel stond woordelijk: „Dit
is een voorbeeld zonder precedent van
de door haat beheerste instelling van de
Russische revisionistische afvalligenkliek
die in blinde woede een imperialistische
machtspolitiek volgt. Dit is het resultaat
iren een onderdeel. Zij verzwijgen dat de
te voet begon te krijgen en China ging automaat daarna ook in werking kan wor-
verdringen, een aanzienlijk prestigever- den gesteld door allerlei andere munten
lies bezorgd. dan zilveren of nikkelen guldens.
ADVERTENTIE
De Japanse regering veiuuiucc.uc uc machtspolitiek volgt. Dit is het resultaat
.Russische actie, hoewel de toon tamelijk van de directe samenwerking tussen de
mild was. Het socialistische Birma som- Rllsslsobp afvallieen-kliek en het Ameri-
meerde de Sovjet-unie en haar bondgeno-
r
rj
ten zich terug te trekken uit Tsjecho-Slo
wakije en de Tsjechen zelf hun lot te la-
ten bepalen. Het kleine Singapore, dat
nog maar kort diplomatieke betrekkingen
met de Sovjet-Unie onderhoudt, veroor
deelde de Russische politiek, „waarin al
leen macht als recht geldt", zeer scherp
j De Thailandse minister van Buitenland
se Zaken, Thanat Khoman, stond alleen
Russische afvalligen-kliek en het Ameri
kaanse imperialisme. Dit is de doods
strijd van de Russische revisionistische
afvalligenkliek in een poging de crisis
van afbrokkeling van het gezamenlijke
revisionistische blok te voorkomen".
De Russische verontschuldiging dat ge
ïntervenieerd zou zijn om de socialisti
sche verworvenheden te verdedigen werd
beschouwd als een smoesje om naakte
agressie te verbergen. De Russische ti-
se I agressie - 0-
toen hij de schuld van de gebeurtenissen racjen over internationalisme, vriend-
de progressieven en de liberalen van het scbap en samenwerking werden als
westelijke kamp in de schoenen schoof. farce bestempeld, waarachter niets dan
Hij meende dat deze het communistische chauvinisme, egoïsme en imperialisti-
gevaar niet wilden zien en teveel in vreed-1 rimboewetten" verborgen waren,
zame coëxistentie geloofden.
In India heeft de Russische agressie
een parlementscrisis veroorzaakt, door
dat de Indiase regering, die op het ogen
blik met Pakistan wedijvert om de gunst
(van de Sovjet-Unie, geweigerd had de
Russische invasie in Tsjecho-Slowakije te
veroordelen. Ook uit Pakistan en Afghani
stan, die beide in grote mate Russische
hulp krijgen, kwamen geen protesten.
Daarentegen hebben enige naar Moskou
tenderende Aziatische communistische
partijen, zoals de Japanse partij onder
leiding van Miyamoto en de Indiase van
S. A. Dange beide door de Chinezen
als revisionisten gekenschetst het Rus
sische optreden veroordeeld.
Als primeur voor Nederland is men
op het ogenblik voor de noord- en
westkant van Walcheren bezig met
een voor het heien van houten paal-
rijen ontworpen hef platform circa
twintig paalhoofden (tegen duin- en
voor de kust mogelijk.
strandafslag) tot 200 meter te ver
lengen. Op het kunstmatige eiland
is tril-hei-apparatuur aangebracht
waarmee men de palen ver in de
zeebodem kan drijven. Een derge
lijk karwei was vroeger alleen vlak
Opmerkingen van gelijke strekking wa-
ren te lezen in een hoofdartikel van de
Pekingse Volkskrant, waarin stond dat
de Sovjet-Unie de Oosteuropese landen
tot koloniën en een beveiligingszone ge-
maakt had, dat zij haar controle op de
„heersende klieken" verzwakt had en
blindelings de brede lagen van de bevol
king had onderdrukt en uitgebuit. „De
revisionisten in Oost-Europa hebben het
uiterste gedaan om zich van de strenge
controle der Russische revisionisten te be-1
vrijden, zodat zij directe betrekkingen
met het westen konden aanknopen."
In het artikel stond voorts: „Jullie wil
len geen socialistische maatschappij op
bouwen. Wat jullie werkelijk willen, is de
stichting van een rijk van koloniën met
de Russische afvalligenkliek als opper-
heersers. Jullie willen in samenwerking
met de Verenigde Staten tot een nieuwe
verdeling van de wereld komen. Al die
landen die deel uitmaken van jullie ge
meenschap moeten naar jullie pijpen
dansen en zijn van jullie genade afhan
kelijk anders gaan ze hun ongeluk tege
moet."
Peking vergeleek de Russische actie
met die van Hitler, die in '37 Tsjecho-Slo
wakije binnenviel en Sudetenland an
nexeerde. De Oosteuropese landen wer
den opgeroepen om zich van hun aan
Moskou gehoorzame leiders te ontdoen en
een echte socialistische staat te vormen.
TIENRAY. Zaterdagmiddag is de
13-jarfge Annie Crijnen uit Tienray in de MOYlgollC ZIL l]gt
badkamer van haar ouderlijk huis door
koolmonoxydevergiftiging om het leven Van de andere communistische staten
China heeft munt geslagen uit de mili-
I taire interventie in Tsjecho-Slowakije
door met het sterkste verbale geschut
tegen de Sovjet-Unie op te trekken.
Peking kan in zijn huidige revolutio
naire campagne moeilijk het liberalise,
ringsprogramma van de Tsjechische par
tijleiding goedkeuren, het moet anderzijds
gekomen.
'in Azië heeft tot dusver de Mongoolse
