Oud-Griekse politieke satire
tot nieuw leven gebracht
I
„IK BEN NET HAARLEMMER OLIE"
AVRO's Emmink: nooit genoeg
van ouderwetse gezelligheid
„DE RUITERS" VAN ARISTOFAMES
Voordeelvan
de staatsgreep
Herman Heijermans
nieuwe toneelgroep
Film van Pasolini
in beslag genomen
Rijdende critici
bij de NS
Negen Muzen
TV-vanavond
„Dorp", Bovary
en Brassens
TV dinsdag
Radio-dinsdag
TV maandag
MAANDAG 16 SEPTEMBER 1968
9
Uitbundig
V errassing
Simon Koster
Prijs der discofielen
Schweyk
Pretentieloos
Walgelijk
A msterdammer
i?
ff
SCHEVENINGEN. De militaire
staatsgreep van verleden jaar in Grieken
land heeft voor het Nederlandse toneel
althans één voordeel opgeleverd: de moge
lijkheid om de talentvolle en nu uitgewe
ken Griekse regisseur Minas Christidis
hier een regie te laten doen. Van die mo
gelijkheid heeft de Nieuwe Komedie vlug
gebruik gemaakt door Christidis te enga
geren voor de opvoering van „De ruiters"
van Aristofanes. De nieuwe artistieke lei
der van de Nieuwe Komedie, E. Plooy-
er, heeft met dat initiatief een verras
send goede openingszet gedaan waarvan
hij getuige het succes van de première,
zaterdagavond in het Scheveningse Pavil
joen Theater, stellig veel plezier zal heb
ben.
DIT STUK van de grote Griekse blij
spelschrijver biedt voor een hedendaags
publiek heel wat minder houvast dan zijn
nog altijd actuele „Vrede", waarvan Cen
trum het vorig seizoen een zeer amusan
te opvoering gaf. Aristofanes heeft het
geschreven als een venijnige bespotting
en veroordeling van de oorlogzuchtige
demagoog Cleonas (of Cleon), die van
429 tot 422 voor Chr. over Athene heers
te; tevens is het een aanklacht tegen het
door Aristofanes verfoeide democratische
staatsbestel van Athene, dat allerlei uit
wassen kende die voor een schouwburg
bezoeker van nu nauwelijks nog interes
sant zijn. De Nieuwe Komedie heeft daar
om begrijpelijkerwijs inplaats van het
origineel liever gebruik gemaakt van een
Franse bewerking door Charles Cordier
(sappig vertaald door Dogi Rugani) waar
in de tekst ontdaan is van die vele toe
spelingen op oud-Griekse toestanden en
politieke figuren, zodat er alleen 'n kluch
tige persiflage op de nog altijd bestaande
demagogische techniek van valse politie
ke leuzen en beloften is overgebleven.
Die ingreep was zo radicaal dat daarmee
uiteraard ook de literaire en dramatische
vormvoorschriften van de Attische kome-
„De ruiters", blijspel van Aristofa
nes, bewerkt door Charles Cordier. Uit
het Frans vertaald door Dogi Rugani.
Nederlandse première bij de Nieuwe
Komedie op 14 september in het Pa
viljoen Theater te Scheveningen. Re
gie: Minas Christidis. Hoofdrollen:
John Soer, Hans Boswinkel, Joop van
der Donk. Decor en kostuums: Frank
Raven. Muziek: Willem Breuker.
die, waar Aristofanes tamelijk trouw aan
vasthield, naar de prullenmand werden
verwezen. Maar deze opvoering was dan
ook bepaald niet bedoeld als een stukje
museumwerk; wel als een poging om de
geest van Aristofanes, met zijn felle hagt
tegen politieke oneerlijkheid, uitgedrukt
in bijtende satire en kluchtige humor,
voor een hedendaags publiek te laten her
leven, en daar heeft Christidis het 2400
jaar oude stuk stellig geen slechte dienst
mee bewezen.
HIJ is daarbij niet voor krasse klucht
effecten terugdeinsd, noch in de aankle
ding (dé flikflooiende huichelaar Paphla-
gons draagt over zijn Griekse tunika een
ouderwets jacquet met een Amerikaans
verkiezings-insigne in zijn knoopsgat)
noch in de uitbundige, volkstoneelaehtige
speeltrant. Zodoende heeft hij een koste-
lij k-blijmoedige, van vitaliteit bruisende
opvoering tot stand gebracht, waar van
begin tot eind een onstuitbare vaart ach
ter zit. Alleen met het koor, dat hier uit
ruiters bestaat, schijnt hij niet goed raad
te hebben geweten Die ruiters (in vroege
re vertalingen werden zij, evenals het stuk
zelf, maar misschien ten onrechte, De
Ridders genoemd) zien er uit als fanatie
ke motorrijders met enorme stofbrillen,
motorhelmen en leren jassen, waaronder
dan echter weer Grieks aandoende ge
plooide mini-rokjes te voorschijn komen
De door Aristofanes bedoelde patriciërs
kon men daar moeilijk in herkennen,
maar wie of wat men er wél in herkennen
moet, is niet duidelijk en het wordt ook
niet duidelijker door de slechts gedeelte
lijke verstaanbaarheid van de gezongen
tekst.
VAN DE SPELERS zorgde John Soer
voor de grootste verrassing door zijn on
weerstaanbaar komische vertolking van
Paphlagon, wiens onverbloemde schurk
achtigheid hij een bijna hartveroverende
allure wist te geven. Ook Joop van der
Donk was uitstekend als het omkoopbare
maar toch moeilijk te bedriegen oudje
dat Demos, „het volk" voorstelt. Hans
Boswinkel, als de worstverkoper die het
tegen Paphlagon opneemt en zelfs hem
te sluw af is, had zich nog niet helemaal
aangepast bij de volkstoneel-stijl van de
opvoering, maar kwam op de belangrijk
ste momenten toch wel los. Jan Staal was
een mooie, grappig-wanhopige oude slaaf,
goed gesecondeerd door Henk Votel als
zijn jongere lotgenoot.
Frank Raven tekende voor de fantasie
rijke costuums en het eenvoudige maar
doelmatige decor, en Willem Breuker
voor de effectvolle, pittige en rijkelijk
van komische trouvailles voorziene mu
ziek, die werd uitgevoerd door een vijf
tal musici onder wie (aan de piano) de
Haarlemse musicoloog en componist Rob
du Bois.
AMSTERDAM In Amsterdam is op
gericht de toneelgroep „Herman Heijer
mans" die zich in de eerste plaats ten
doel stelt de oude traditie te herstellen om
elk jaar op 24 december een première te
brengen van een van de stukken van
deze Nederlandse toneelschrijver.
De toneelgroep, waarvan de artistieke
leiding berust bij mevrouw Lien la Cha-
pelle-De Jong, terwijl de zakelijke leiding
in handen is van de heer Marten Putman,
hoopt dit jaar op 24 december te beginnen
met de première van drie éénakters van
Heijermans: „Ahasverus", ,,'t Kind" en
„Artikel 188". Vooralsnog zal gewerkt
worden met de best beschikbare amateur
spelers. Het streven van de groep is er
op gericht te zijner tijd te komen tot de
stichting van een Herman Heijermans
Theater, waarbij als de levensvatbaar
heid van de groep is gebleken geleide
lijk zal worden overgegaan tot het enga
geren van beroepsacteurs en -actrices.
ROME. (AFP). De door Pasolini ge
maakte film „Theorema" die op het film
festival van Venetë de prijs kreeg van
het internationale Katholieke Filmbureau,
is in beslag genomen op last van de bur-
gelijke autoriteiten in Rome. De film zal
in Rome niet meer vertoond mogen wor
den.
Enkele uren voor de inbeslagneming
hadden de Italiaanse bisschoppen laten
weten dat „Theorema" gebaseerd is op
een „freudiaanse en marxistische" over
tuiging. De filmkeuringscommissie van
het episcopaat kantte zich tegen de „felle
erotische scenes", en brandmerkte de
film als „negatief en gevaarlijk".
UTRECHT De Nederlandse Spoor
wegen hebben de functie van rijdend ma-
terieelopzichter ingesteld. Deze opzichters
(er komen er in totaal vijf) zullen worden
belast met de kwaliteitscontrole van het
rijdend materieel. In het bijzonder zal
aandacht worden besteed aan de verwar
ming, verlichting, rustige loop, reinheid
en dergelijke. De spoorwegen menen er
goed aan te doen het materieel door „rij
dende critici" te laten bekijken in de toe
stand, waarin de klanten dat ook aan
treffen.
De „rijdende critici" passen in een reeks
van door de spoorwegen genomen maat
regelen. die alle een verscherpt toezicht
op locomotieven en reizigersmaterieel be>
ogen. Een speciale commissie heeft daar
aan anderhalf jaar gedokterd. Zo introdu
ceren de spoorwegen een soort quick-
service voor het materieel.
Er komt over het hele land een aantal
herstelpunten, waar defecten snel en zon
der een al te lange afstand af te leggen
kunnen worden hersteld. De onderhouds
beurt eenmaal in de drie a vier weken
blijft gehandhaafd, maar voor tussentijdse
storingen en defecten is nu een meer etfi
ciente oplossing gevonden, waardoor zo
min mogelijk tijd verloren gaat en het
toezicht toch wordt verscherpt.
Mondriaan. De staatssecretaris van Cul
tuur, Recreatie en Maatschappelijk
werk mr. H. J. van de Poel, heeft zon
dag bij de inwijding van de nieuwe
„National galerie" in de Berlijnse Tier
garten een tentoonstelling geopend, ge
wijd aan de Nederlandse schilder Piet
Mondriaan.
reclame geopend met een optreden
van de Amerikaanse country and
western-ranger Buck Owens met zijn
begeleidingsorkest de Buckaroos. Rie-
ke van Epen zorgt voor de presen
tatie. Tot acht uur hierna nog een
stukje Amerika. We gaan kijken in
Chicago, waar in de binnenstad ne
gers hun artistieke inspiratie de vrije
loop laten. „And this is free" luidt de
titel van dit filmpje.
Na het journaal het eerste deel van
„Madame Bovary", een televisiebe
werking in twee delen van de gelijk
namige roman van Gustave Flaubert.
In de hoofdrollen zien we Elfriede
Irrall en Günther Strack. Madame Bo
vary krijgt vijfenzeventig minuten,
waarna er precies een half uur is voor
het tweede deel van het portret door
Frank Onnen van Georges Brassens.
Medewerkenden Barbara, Michèle Ar-
naud, Cathérine Sauvage, Jean-Pierre
Chabrol en Père Duval.
Na de avondoverdenking van ds. J. J.
Buskes een half uur van het Humanis
tisch Verbond, ditmaal gewijd aan het
werk van het Humanistisch Thuis
front.
Tussen oktober en de december gaat
de Vlaamse radio een tiental uitzendin
gen verzorgen die samen de wedstrijd
de BRT-prijs der discofielen vormen.
Het is de bedoeling het publiek een
Prijs der discofielen te doen toeken
nen. De tien genres die ter beoorde
ling worden voorgelegd zijn symfoni
sche muziek, oude muziek, liederen,
kamermuziek, gewijde muziek, concer
to's, lyrische werken, zeventiende en
achttiende-eeuwse muziek, hedendaag
se muziek en instrumentale muziek.
HILVERSUM I
7.00 Nws. 7.10 Het levende woord.
7.15 Klass. muz. 7.30 Nws. 7.32 Actua
liteit. 7.45 Amusementsmuz. 8.00 Nws.
3.11 Gewijde muz. 8.30 Nws. 8.32 Voor
de huisvr. 9.15 Muziek. 9.35 Water
standen. 9.40 Schoolradio. 10.00 Theol.
etherleergang. 10.35 Liederen. 11.00
Nws. 11.02 Voor zieken. 11.55 Meded.
12.00 Gevar. progr. 12.22 Wij van het
land. 12.26 Meded. tbv land- en tuinb.
12.30 Nws. 12.41 Actual. 13.00 Raden
maar.14.05 Schoolradio. 14.30 Muz.
magazine. 1600 Nws. 17.00 Overheids
voorlichting. 17.10 Voor kleuters. 18.00
Metropole orkest. 18.19 Uitzending D'66
18.30 Nws. 18.46 Actualiteiten. 19.05
Licht progr. 19.45 Godsd. progr. 20.00
Slotconcert Intern. Vocalistenconcours.
21.10-21.25 Lezing Russische literatuur
22.20 Nws. 22.40 Meded. 22.42 Over
weging. 22.45 Geestel. liederen. 23.00
Vergezichten: vakantie-magazine. 23.30 j
Lichte muz. 23.55 Nws.
HILVERSUM II
7.00 Nws. 7.10 Ochtengymnastiek. 7.20
Gramm. muz. 7.54 Deze dag. 8.00 Nws
8.11 Journaal 8.20 Gramm. muz. 8.30
De groenteman. 8.50 Morgenwijding.
9.00 Prinsjesdag 1968. 9.40 Oude muz.
10.00 Voor de kleuters. 10.10 Arbeids
vitaminen. 11.00 Nws. 12.00 Kapel Kon.
Luchtmacht. 12.26 Meded. t.b.v. land
en tuinbouw. 12.30 Nws. 12.41 Radio
journaal Nat. progr. 13.00 Opening sta-
ten-generaal. 13.15 Troonrede H.M. de
Koningin. 13.40 Marinierskapel Kon.
Marine. 14.00 Residentie orkest. Nat.
progr. 15.00 Prinsjesdag 1968. 17.00 Ge
varieerd platenprogr. 17.55 Meded. 18.0
Nws. 18.16 Journaal. 18.30 Dansorkest.
19.00 Discussierubriek. 19.30 Nws.
19.35 Gevarieerd progr. 20.45 Hoorspel,
orkest. 22.30 Nws. 22.40 Journaal. 22.55
Ned. muz. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
9.00 Nws. 9.02 Platenprogr. 10.00 Ns.
11.00 Nws. 11.03 Platenprogr. 12.00 Ns.
12.03 Tienerprogr. 13.00 Nws. 13.03 Ge
varieerd platenprogr. 14.00 Nws. 15.00
Nws. 15.03 Lichte muz. 16.00 Nws. 16.03
Platenprogr. 17.00 Nws.
BRUSSEL 324 M.
12.00 Nws. 12.03 Lichte muz. 12.40
Weerbericht. S.O.S.-berichten voor de
schippers. 12.48 Lichte muz. 12.55 Bui-
tenl. persoverzicht. 13.00 Nws. 13.20
Concert. 14.00 Nws. 14.03 Gevar. muz.
progr. 15.00 Nws. 16.00 Nws. 16.03
Beursber. 16.09 Progr voor oudere luis
teraars. 17.00 Nws. 17.15 Lichte muz.
18.00 Nws. 18.03 Voor soldaten. 18.28
^wwwvwwvwwvwvw\^vwwwwwwwwvw%rw%#vwwwwwwww^ fwwwwwvwwvvwwniuuvuum Paardesportuitslagen 18 30 Franse les
wenken. 18.40 Gramm. muz. 18.45 Sport
18.52 Taalwenken. 18.55 Gramm. muz.
19.00 Nws. 19.40 Gramm. muz. 19.45
cvndica!e kroniek. 19.55 Gramm. muz.
20.00 Concert (In de pauze: boekbespre
king). 22.00 Nws.
HILVERSUM Een documentaire
over „Het Dorp" op het eerste net, op
het tweede net ondermeer Madame
Bovary (in het Duits) en George Bras
sens.
Nederland 1. Na Barend de Beer en
het eerste journaal de kerkelijke ac
tualiteitenrubriek „Kenmerk" en
AVRO's Regiovizier. Na het journaal
volgt een documentaire van een AVRO-
filmploeg over het Dorp bij Arnhem.
Het is nu zes jaar geleden, dat Mies
Bouwman in 24 uur de actie „Open het
Dorp" tot een succes maakte. De
Mounties René van Vooren en Piet
Bambergen komen weer met een
eigen show vol dwaze schetsjes en
met elke keer een andere gast. Van
avond is dat Mieke Bos, de vroegere
Selvera, die een musicalster werd.
Speciaal voor de bezitters van kleu
rentelevisie is het volgende program
ma: een optreden van het Nationaal
Ballet uit de Oekraïne, Puls. De vol
gende tien minuten zijn ernstiger:
Piet ter Laag filmde het bezoek van
drie oorlogsweduwen aan Indonesië.
Binnenkort zal de Oorlogsgravenstich
ting een actie beginnen om meer na
bestaanden van in Indonesië gesneuvel
de militairen een kans te geven de
graven daar te bezoeken.
Na het laatste journaal krijgt de
stichting Teleac nog een half uur,
waarin voorzitter Dr. Couvee over de
taak van Teleac spreekt. Na hen voe
ren zijn collega's uit Engeland, Frank
rijk en Duitsland het woord, want ook
daar bestaan soortgelijke instellin
gen. Het programma wordt donderdag
herhaald.
Nederland 2. Het NCRV-programma
wordt na Barend, het journaal en de
De houding van Tsjechoslowaakse
bevolking tijdens de Russische invasie
heeft het vermaarde boek van Jaroslav
Hasek, de brave soldaat Schweyk,
weer in de belangstelling gebracht. De
Duitse televisie heeft een televisiebe
werking van het boek laten maken. In
dertien delen zal de Weense acteur
Fritz Muliar de brave soldaat uitbeel
den. Het wordt een „one man show"
mengeling van lezing, vertelling en spel
De opnamen worden in kleur gemaakt
in Hamburg. De uitzending wordt be
gin volgend jaar verwacht.
Madame Bovary met haar echtgenoot.
(Nederland II, tien voor half negen).
(Van onze correspondent)
HLVERSUM Herman Emmink
is een handige jongen. Om financieel
zo wèl mogelijk te varen heeft hij zich
niet aan een werkgever gebonden. Als
free-lancer verkoopt hij zijn goed in
het gehoor liggende stem met veel ge
mak. Aan omroepverenigingen, aan
een benzinemaatschappij, aan een
grootwinkelbedrijf en (incidenteel) aan
kleinere zaken. Zelfs een van de gro
tere politieke partijen heeft de stem
van blonde Herman Emmink gekocht
voor de presentatie van haar veertien
daagse radioprogramma in de „door
de regering ter beschikking van de po
litieke partijen gestelde zendtijd."
In juli bereikte Herman Emmink
een mijlpaal bij de radio. Voor de
honderdvijftigste keer ging toen het
door hem gepresenteerde AVRO-pro-
gramma „Muzikaal onthaal" recht
streeks de ether in. Daarmee bereikte
deze wekelijkse muzikale zondagmid
dagshow een respect afdwingende
„leeftijd" en het ziet er naar uit, dat
„Muzikaal onthaal" zich nog heel wat
weekends staande zal kunnen houden.
EEN pretentieloos programma, dat
aanslaat bij een grote schare radio
luisteraars. Bij honderden komen de
brieven en briefkaarten week in, week
uit bij de AVRO binnen. Veel van de
reacties verwerkt Emmink in een van
de volgende uitzendingen. „De groot
ste flauwekul moet met de meeste
zorg worden voorbereid", horen we op
het AVRO-terras van de man die met
„Tulpen uit Amsterdam" als zanger
naam maakte. „Het is m'n visitekaart-
tje geworden", zegt Emmink.
Waar het succes van „Muzikaal ont
haal" nu precies in schuilt, weet Em
mink eigenlijk ook niet helemaal.
„Misschien omdat ik de mensen altijd
zoveel mogelijk in het programma be
trek. Ik probeer altijd wat sfeer in de
zaal te brengen, speel een beetje met
woorden, geslaagd of niet geslaagd, en
dan proberen we verder altijd een pro
gramma te brengen dat de mensen
aanspreekt. Er zit een gesprekje in
'i
gen omroepen volgde in '50 de terug
reis naar Nederland.
„En toen dacht ik, dat iedereen
hier op mij zat te wachten omdat ik
een behoorlijke microfoonstem had",
geeft de zingende presentator eerlijk
toe. Maar hij kwam bedrogen uit. Een
kantoorbaan ging vooraf aan een job
bij de VARA als omroeper. In de stu
dio's aan de Hilversumse Heuvellaan
was Emminks stem toch niet „het
einde" en de geboren Amsterdammer
verhuisde naar de AVRO-studio's, als
manusje van alles.
„Ik heb al eens gezegd, dat ik AVRO's
Haarlemmer olie ben. Ik kan inval
len als omroeper, zanger en als presen
tator van het radiojournaal. Ik doe ook
wel wat reportagewerk voor de actu
aliteitenrubriek!
Naast het AVRO-werk „zit" Herman
Emmink nog op radio Luxemburg en hij
doet enkele programma's voor de NRU
een druk leven dat hem niet één vrije
dag in de week toestaat.
Herman Emmink
met een bekende Nederlander en dan
ook nog een quiz onder het motto
„Oudje van de week". Dat is dan een
78-toeren grammofoonplaat. Daar heb
ik er zelf zo'n vierduizend van.
Uit alle delen van Nederland komen
er zondag in, „ondag uit mensen naar
de AVRO-studio om 'n directe uitzen
ding mee te maken Met bussen of op
eigen gelegenheid. En elke week op
nieuw probeert Emmink met succes
spontane reacties los te weken. Van
zijn artiesten en van zijn publiek. „Ge
lukkig is de tijd voorbij dat we niets
meer konden of mochten zeggen dan:
„ER wordt mij wel eens verweten,
dat ik altijd zo walgelijk vriendelijk
ben, maar daar maal ik niet om. Na
tuurlijk heb ik wel eens een pest bui,
maar ik hoef toch een ander niet met
mijn sores op te scheppen", verklaart
Emmink. Het klinkt als een excuus.
Al is „Muzikaal onthaal" dan al een
bejaard programma, de fanmail
stroomt elke week nog massaal bin
nen. „Zo'n tweeduizend reacties is
heelgewoon", horen we. Waarmee vol
doende is bewezen, dat „walgelijk
vriendelijke" Herman Emmink geliefd
is bij vele luisteraars.
„Voor ellende is in zijn programma
geen plaats. Evenmin als voor keihar
de interviews. Daar zijn andere uitzen
dingen veel meer geschikt voor. In mijn
wekelijkse praatje over het gebeurde
~u gelieve thans te luisteren naarin de afgelopen week mijd ik alle na
righeden. Daar moeten we niet om de
haverklap mee aan komen. De mensen
willen ook wel eens een gewone portie
ouderwetse gezelligheid. Die wil ik ze
eraag aanbieden", besluit Herman
Emmink naar eigen zeggen aanhanger
van de huis-, tuin- en keukenkunde.
In voormalig Nederlands-indië zat
Herman Emmink voor het eerst achter
de microfoon in het strijdkrachtenpro
gramma van radio-Menado. Na 836 da-
Nederland 1
18.50 NTS: Barend de Beer.
18 56 STER: Reclame.
19 00 NTS: Journaal.
19 03 STER: Reclame.
19 06 IKOR/CVK/RKK: Kenmerk
19.31 AVRO: Regiovizier.
19.56 STER: Reclame.
20.00 NTS: Journaal.
20.16 STER: Reclame.
20.20 AVRO: Documentaire.
21.10 Showprogramma.
21.50 In kleur: Ballet.
22.15 Actie Oorlogsgravenstichtr
22.25 NTS: Journaal.
22.30 Teleac.
Nederland 2
18.50 NTS: Barend de Beer.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS: Journaal.
19.03 NCRV: Country en westernshow
19 28 Documentaire.
20 00 NTS: Journaal.
20.16 STER: Reclame.
20 20 NCRV: In kleur: Madame Bovary
(film).
21.35 Progr. rond Georges Brassens.
22 05 Humanistisch Verbond.
2210 Humanistisch militaire tehuizen.
22.40 NTS: Journaal.
11.00 NTS/NOT: Schooltelevisie.
13.10 NTS: In kleur: Prinsjesdag.
18.50 NTS: Barend de Beer.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS: Journaal.
19.03 STER: Reclame.
19 06 KRO: In kleur: Documentaire.
19 56 STER: Reclame.
2000 NTS: Journaal.
20.16 STER: Reclame.
20.20 KRO: Bredero (herdenkingspro-
gramma).
21.10 De wrekers (film).
22.00 Nieuwspoort.
22.30 NTS: Journaal.
Nederland 2
18.50 NTS. Barend de Beer.
18.56 STER: Reclame.
19.00 NTS: Journaal.
19.03 Van gewest tot gewest
19.20 In kleur: Samenvatting opening
Sta ten-Generaal.
20.00 Journaal.
20.16 STER: Reclame.
20.20 NTS: In kleur: Dubbelspion.
21.10 Internationaal interview.
22 00 Documentaire F.C. Nürnberg.
22.20 Journaal.
