Mammoetorgel van NRU rust
nu in een Hilversumse kerk
Na tournee
door geheel
Engeland
Hit
JONGE LEVERT
Internationale beurs van
oude boeken en prenten
f dit is één van
die vele, echt
I mooie mantels <4
1 die slechts
M95
kosten
1
De Man tel specialist
Snelscheerder
KIP
IN'T
PANNETJE
RECEPTIES
HET HOGE DUIN
DIRCK DIRCKZ
SLECHTS WEINIGEN HALEN ER ALLES UIT
r
DRIE JAAR VOOR
DODELIJKE
KLAP
Sterke stijging van
aantal crematies
Mr. Marijnen wil
directe verkiezing
van Rijntnondraad
Twee doden bij
autobotsing
Spoed gevraagd met
parkeerregeling
invaliden
hoogst mogelijke
kwaliteit
Wintermantels
en mantelpakjes
Regenmantels
Bontmantels
¥fMÈÊSÈSË
VRIJDAG 4 OKTOBER 1968
17
312 opnamen
Prikje
Pakjes brood
Geluidseffecten
;TT
Gebrek
IN WERELDCENTRUM AMSTERDAM
Boet voor aanrijding
Vietnam-demonstrante
Provo 1: 100,-
ALLEEN DE KWALITEIT
BEPAALT DE PRIJS
i44i/nta
Voordracht Hoge Raad
U'4
HaarlemGrote Houtstraat 180
S-
(Van onze correspondent)
UTRECHT Het grootste orgel van
Europa (de 25 tons Goliath, die de NRU in
1965 van de BBC overnam) zal nooit meer
op reisgaan. Een opmerkelijk feit voor een
instrument, dat ondanks zijn omvang en
gewicht een rijk verleden als „reisorgel"
heeft gehad, omdat het met zijn eerste
bespeler, Reginald Foort, heel Engeland
doorkruist heeft. In drie jaar tijd deed
het 117 Britse theaters aan, waarvoor het
gevaarte maar liefst 167 uit elkaar ge
haald en weer opgebouwd moest worden;
een steeds terugkerende nachtmerrie,
waaraan veertien man een etmaal bezig
waren. En dat met een orgel dat tien
meter breed, zes meter hoog en vijf me
ter diep is, een speeltafel bezit met vijf
klavieren en een voetklavier en dat 2370
pijpen en 50.000 meter draadkabel bevat.
DE REIZENDE kolos heeft nu zijn
laatste rustplaats gevonden in een Hil
versumse kerk. Daar zal, zolang het in
strument NRU-bezit is, het orgel blijven.
Met andere woorden, van het eertijds
gekoesterde plan om het pronkstuk een
plaats te gunnen in de in aanbouw zijnde
concertstudio van de VARA zal nooit iets
kunnen komen. En wel om de dóódsim
pele reden, dat verplaatsing van het in
strument een klein fortuin zou kosten en
zoals men weet is de omroep heden ten
dage verre van gefortuneerd.
Geruchten willen, dat de VARA bedankt
heeft voor het orgel, omdat het te groot
is en niet zou passen in de nieuwe studio
Dit spreekt de NRU tegen. Het orgel is
beslist niet te groot, omdat er bij het
ontwerpen en het bouwen van de studio
rekening mee is gehouden. Alleen de
moeilijke financiële toestand van de NRU
maakt het onmogelijk, om het reusachti
ge concertorgel te verplaatsen.
Op het instrument in de kerk worden
nochtans regelmatig opnamen voor uit
zending gemaakt. Dat zijn er sinds de
officiële ingebruikneming van het orgel
op 25 oktober 1965 totaal 132 geweest.
Met herhalingen meegerekend is het aan
tal keren dat de Nederlandse radioluiste
raar het orgel heeft kunnen horen, uiter
aard veel talrijker geweest.
Boze tongen beweren dat de NRU met
het orgel eigenlijk een kat in de zak heeft
gekocht. Zij hebben ongelijk, al» men
de cijfers bekijkt: gemiddeld is het con
certorgel sinds november 1965 eens per
veertien dagen in de ether geweest, dat
betekent dus dat het zo'n 160 dagen per
jaar in gebruik was.
In 1966 werden 73 opnamen gemaakt,
waarvan vijftig voor de VARA. 21 voor
de NCRV, een voor een grammofoonplaat
opname en een voor een nationaal pro
gramma, terwijl in de afgelopen drie
maanden veertien opnamen, die in totaal
39 dagen in beslag namen, in de kerk
werden gemaakt.
De NRU wil het orgel beslist niet kwijt
en waarom zou het ook? Men kocht het
indertijd voor ruim twee ton van de BBC
en dat kan een prikje heten als men
weet dat met die 200.500 zowel de aan
koop, het transport, verbouwing en ver
steviging van het balkon in de kerk, re
pareren monteren en intoneren van het
orgel werd gedekt. Het speelbaar maken
van het bij de BBC ernstig verwaar
loosde orgel slurpte het grootste deel
van die twee tön op. Het orgel is nu
bijna een miljoen waard om precies
te zijn 900.000 en Piet van Egmond
die er zowel in Nederland als in Enge
land meermalen op speelde, zei enthou
siast, dat de nieuwe opbouw zeer ge
slaagd was: „het klinkt mooier dan in
Londen!"
Het mammoetorgel kwam in een deplo
rabele toestand in ons land aan. Het had
ook zoveel meegemaakt: de helft van het
instrument raakte bijna zoek in een
sneeuwstorm in Yorkshire, het stond
temidden van het oorlogsgeweld in de
slag om Engeland en toen het in Neder
land arriveerde rolden pakjes brood tus
sen de pijpen uit bij wijze van compen
satie voor de zoekgeraakte registers.
Het orgel bezit zoveel combinaties van
klanken en klankkleuren, dat geen enkele
organist er tot nu toe de tijd voor heeft
gehad ze allemaal te ontdekken en uit
te buiten. Het is een instrument waarop
alle registers, die een normaal orgel
heeft, gecombineerd kunnen worden met
de klanken van alle instrumenten die
men in een groot symfonie-orkest vindt.
Daarbij komt dan nog een zeer uitge
breide slagwerksectie met inbegrip van
castagnetten, tamboerijnen en tamtams,
plus geluidseffecten als arresleebellen,
claxons, politiefluitjes, sirenes, treinflui-
ten, stoomfluiten en vogelgekwinkeleer.
Er zijn dan ook maar weinig organis
ten geweest, die het instrument hebben
kunnen bespelen. Dat waren in Engeland
natuurlijk de ontwerper van het orgel,
Reginald Foort, alsmede de latere vaste
bespeler, toen het concertorgel door de
BBC in de Jubilee Chapel werd geïnstal
leerd: Sandy McPherson.
Hief in Nederland zijn dat Bernard
Drukker Piet van Egmond, Cor Stan
daard, Johan Jong, en was dat de be
treurde Cor Steijn. Cor Steijn met name
had grote plannen met het orgel. Zelf
meende hij twee jaar nodig te hebben
om wegwijs op het orgel te raken. Hij
ADVERTENTIE
(Van onze correspondent)
GRONINGEN Een 44-jarige landar
beider uit Usquert is donderdag door de
Groninger rechtbank veroordeeld tot drie
jaar gevangenisstraf, wegens zware mis
handeling, de dood ten gevolgen hebbende.
De officier van Justitie had dezelfde ge
vangenisstraf en terbeschikkingstelling
van de regering geëist.
De landarbeider werd ervan verdacht
zijn broer met een bierflesje een dodelijke
klap te hebben gegeven. Dat gebeurde op
23 december van het vorig jaar. De familie
zat toen gezamenlijk bijeen. De verdachte,
die vond dat zijn broer te veel praatte,
waardoor hij zelf niet aan het woord kon
komen, werd driftig en sloeg daarop zijn
broer met een flesje, ten gevolge waarvan
deze overleed. De familie gaf tot eerste
kerstdag geen ruchtbaarheid aan deze zaak.
AMSTERDAM De crematies in Neder
land stjjgen sterk. Tussen 1963 en 1967
steeg het aantal van 4941 tot 8151. Dat is
65 percent. Zou in de volgende vier jaar
hetzelfde stijgingspercentage worden be
reikt dan zouden in 1971 in Nederland meer
dan 13.000 crematies plaatshebben, een
aantal dat de Vereniging voor Crematie
meer waarschijnlijk dan onwaarschijnlijk
acht.
Dit schrijft de vereniging in haar perio
diek journaal, waaruit een daarin opgeno
men tabel blijkt dat het gemiddelde stij
gingspercentage werd overtroffen in Gro
ningen, Friesland. Drente, Overijssel
(Twente), Gelderland, Zeeland en Noord-
Brabant. Het grootste aantal crematies had
het zuiden van Noord-Holland, te weten
1834. Uit een verdeling van de crematies
over godsdiensten blijkt dat van de 8151
personen, die zich lieten cremeren er on
der anderen 2427 Nederlands Hervormd
waren. 4574 geen godsdienst hadden, 330
rooms-katholiek waren en 11 Israëlisch.
wilde echter ook een klas stichten en
leiden van organisten, die het orgel zou
den kunnen bespelen. Het mocht niet zo
zijn: een paar weken na de ingebruik
neming van het orgel, waarbij de intona
tie in samenwerking met hem was ge
beurd, overleed Cor Steijn
Het gebrek aan goede bespelers van het
orgel speelt de NRU overigens wel par
ten. Het orgel zou dan beslist veel meer
gebruikt kunnen worden als die er wa
ren. Op dit moment slaat de doorsnee
organist de schrik om het hart als hij
het arsenaal aan knoppen en registerklep-
pen ziet dat hem dreigend van de speel
tafel aankijkt. Als men nu nu eens alle
registers opentrekt, stort dan de kerk niet
in elkaar? Een begrijpelijke, maar over
bodige zorg. Voordat het orgel in de kerk
geïnstalleerd werd heeft men dit nage
gaan. Maar wie trekt er nu alle registers
van dit orgel open? Er komt dan een ge
luid uit als een orkaan, waar met de
beste wil van de wereld geen muziek uit
te halen is.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. Het oude boek staat
in Amsterdam meer dan ooit in de be
langstelling. Tot en met zaterdag stellen
antiquaren uit alle delen van de wereld
er hun verzamelingen ten toon, op de
derde internationale beurs van oude boe
ken, handschriften, prenten en kaarten.
De expositie, waar meer dan tiendui
zend oude boeken met een gezamenlijke
waarde van naar schatting tien miljoen
gulden te zien en te koop zijn, wordt ge
houden in „Arti et Amicitiae" aan het
Rokin.
Het is de tweede keer dat deze inter
nationale beurs in de hoofdstad wordt ge-
ROTTERDAM In de Rijnmondraad
heeft voorzitter mr. Marijnen gepleit voor
een directe verkiezing van deze raad. Het
systeem van indirecte verkiezingen noem
de hij een beeld dat niet meer past in de
ze tijd.
Mr. Marijnen presideerde voor het
laatst de Rijnmondraad nu hij burgemees
ter van Den Haag is geworden.
SNEEK Bij een verkeersongeluk tus
sen Sneek en Jutrijp zijn donderdag H. A.
Luttenberg uit Nqverdal en G. H. Harmsen
uit Hellendoorn om het leven gekomen.
De heer Luttenberg, de bestuurder van
een busje, botste met zijn wagen van ach
teren tegen een vrachtauto, die voor een
wegopbreking was gestopt. Twee van de
vijf inzittenden van het busje, allen werk
nemers van de firma Algera uit Wolvega.
waren op slag dood. De andere drie inzit
tenden werden licht gewond.
DEN HAAG. Het Tweede-Kamerlid
drs. E. van Thijn (PvdA) heeft de minis
ter van Verkeer en Waterstaat gevraagd
te bevorderen, dat de parkeerverbodsont
heffingen die in bepaalde gemeenten aan
invalide autobezitters worden verleend,
in het gehele land geldig worden.
Hij vraagt of een regeling die thans
in studie is om invaliden bij hun wo
ning of werk een parkeerplaats te ver
zekeren, nog vóór de winter van kracht
kan worden. Indien dit niet kan dient de
minister, in afwachting van deze rege
ling, te bevorderen dat radio en televisie
een campagne voeren om automobilisten
te bewegen voor invaliden gemarkeerde
parkeerruimten, ook al bezitten deze dan
nu nog geen rechtskracht, te eerbiedigen.
Volgens drs. Van Thijn dient Nederland
op de VN-conferentie over een nieuw
verdrag voor verkeersregels, die deze
maand in Wenen begint, initiatieven te ne
men om de speciale positie van invalide
weggebruikers formeel vast te leggen.
AMSTERDAM Het Amsterdamse ge
rechtshof heeft donderdag een 25-jarige
monteur uit de hoofdstad wegens het met
zijn auto in april 1967 aanrijden van een
Vietnamdemonstrante. de echtgenote van
de P.S.P.-senator Boetes, veroordeeld tot
een boete van 200 en een voorwaarde
lijke ontzegging der rijbevoegdheid voor
zes maanden. Het hof sprak de monteur
vrij van het over de enkels rijden van een
andere demonstrant.
De rechtbank had de monteur in eerste
instantie veroordeeld tot twee weken on
voorwaardelijk en tien maanden ontzegging
der rijbevoegdheid.
houden. De eerste keer was in 1965. Dit
jaar is het weer Amsterdam, na Londen
en Parijs het wereldcentrum van het oude
boek. Er zijn ruim zestig antiquaren uit
twaalf landen op de beurs vertegenwoor
digd. Onder dezen zijn er uit Japan, de
Verenigde Staten, Finland en Italië.
Op de beurs zijn naast een groot aantal
middeleeuwse handschriften en incunabe
len veel fraaie atlassen en prenten te zien.
Bijzondere objecten zijn wel de dertig tot
veertig middeleeuwse handschriften, een
tiende-eeuws handschrift, een wandkaart
an het hoogheemraadschap Rijnland eri
een in China gedrukt kunstboek met ko
pergravures, dat een waarde heeft van
75.000. Naast dit soort kostbaarheden
komen ook objecten met prijzen van en
kele tientjes voor, zodat ook de beschei
den verzamelaar op de expositie terecht
kan.
Op de beurs zijn overigens niet alleen
boeken uit vroeger eeuwen te zien; er
zijn er ook yan recenter datum. Zo doet
het eerste nummer van het blad Provo,
dat op de beurs niet te vinden is, in het
antiquariaat ongeveer 100 gulden.
Op een persconferentie zei de heer A. L.
van Gendt van de organiserende Neder-
landsche Vereeniging van Antiquaren
dat de tentoonstellingen niet alleen zake
lijk maar ook ideëel aan hun doel hebben
beantwoord. „We willen niet alleen verko
pen, maar het publiek ook confronteren
met het oude boek, dat voor velen nog
een gesloten boek is. Voor een groot aan
tal mensen is het een bijzondere erva
ring te merken, dat de boeken cultuur
goederen zijn en geen stoffige banden om
op zolder op te bergen".
ADVERTENTIE
Wij betoveren u liever met de
dan u te begoo
chelen met onmo
gelijk lage prijzen.
BRIXON
Gen. Cronjéstraat 3844 - Tel. 54679
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De Tweede Kamer heeft
mr. H. B. Vroom, vice-president van de
Leeuwarder rechtbank, als eerste ge
plaatst op de voordracht ter vervulling
van een vacature van raadsheer in de
Hoge Raad. ontstaan door het vertrek
van mr. L. P. M. Loeff.
Als eerste op de voordracht ter vervul
ling van de vacature ontstaan door het
vertrek van mr. J. H. H. Hülsmann werd
geplaatst mr. C. H. Telders, advocaat
bij de Hoge Raad.
ADVERTENTIE
Het hoeft niet duurder
te zijnl
met of zonder bont
van 59,95 tot en
met 89,95
Terlenka
49,95
met "Borg" voering
59,95
extra mooi en uiterst voordeli
Jen Haag
Rotterdam
Haarlem Breda
Amersfoort Tilburg
Utrecht
Leiden
Cor Steijn achter het mammoetorgel
dat hij nooit heeft mogen bespelen.
De fabrikant van de Engelse Per-
sonna-scheermesjes beweert dat
Michael de Havilland-Gergaghty
zich het snelst kan scheren. Maar
men kan vierhonderd gulden ver
dienen door hem te verslaan. Voor
waarde is dat men een Personna-
mesje gebruikt. Hier laat de Havil
land-Gergaghty tijdens een wed
strijd in Aldwych zien dat hij zich
geblinddoekt in 40 seconden glad
kan scheren.
ADVERTENTIE
gebraden halve kip;
royaal garnituur, fruitmix 4.95
geen
zaalhuur!
port-sherry-vermouth 0.90
Vraag de folder menusuggesties
diners 15 pers. en meer v.a. 6.50
HOTEL-CAFE-RESTAURANT
40 meter boven de zee
Wijk aan Zee 02517-322
SPECIALITEITENRESTAURANT
Bilderdijkstraat hoek Kwakersplein
ADAM-^sMD20J831^^J
Installatie mr. Marijnen. Mr. V. G. M.
Marijnen zal woensdag 16 oktober wor
den geïnstalleerd als burgemeester van
Den Haag. Dit zal gebeuren tijdens
een buitengewone vergadering van de
gemeenteraad.
JL
