WIE 20 JAAR VERRE REIZEN
DOET, KAN VEEL VERHALEN
a
i
Het echtpaar Tadema-Sporry:
„WE ZIJN ERG OP ELKAAR INGESPEELD"
15
Sieik
ZATERDAG 12 OKTOBER 1968
Erbij
(Van een onzer verslaggeefsters)
HAARLEM „De grootste
rassendiscriminatie bestaat in
China. Negers en andere rassen
zijn er niets. De Chinezen brengen
het communisme; zij zullen de
wereld redden. In Rood-China
draagt iedereen een geweer, de
mannen en de vrouwen. Wij heb
ben een vrouw gezien die haar
baby voedde met het geweer tus
sen de knieën. Immers, iedere vol
gende vijf minuten kunnen de
Amerikanen komen! Toen wij uit
China weggingen vroegen ze of we
toch vooral onze kinderen wilden
sturen, dan waren dié tenminste
gered".
Rood-China
Thuisfront
Leeuwengebied
Hoogtevrees
Harems
Taktiek
Spionage
Suzanne Piët
DE HEER TADEMA: „Ik heb het
nooit zo bar op school gevonden. Ik
ben op dertien lagere scholen ge
weest door het hele land en op vijf
middelbare scholen. Het was in een
tijd dat er nog te weinig leerlingen
waren; ging het dus niet goed, dan
bracht mijn vader me op de fiets
naar een andere school en dan ging
ik over. Toen ben ik op het Rijks
instituut voor tekenleraren geko
men. Dat was ook niet zo'n succes,
behalve dat ik daar mijn vrouw
leerde kennen. Ik zat naast haar en
schreef alles van haar over. Op een
keer ben ik midden in de les van
een pedagogieleraar de klas uitge
lopen regelrecht naar Roland Holst
van de Rijksacademie voor Beel
dende Kunsten, die mijn daad zo
grappig vond dat ik als leerling
werd aangenomen. Mijn vrouw
heeft haar acte lerares wel gehaald.
Hoe lang we getrouwd zijn? Dit
jaar dertig jaar.
Het leven? Vind ik fijn. Behalve
jong zijn, dat vond ik niet zo leuk.
Ik wilde altijd erg graag volwassen
zijn. Het kunstschilderen vind ik
eigenlijk het belangrijkste. Ik voel
me ook in de eerste plaats kunste
naar."
Mevrouw Tadema, veel minder
mededeelzaam over zichzelf: „Toen
ik van de HBS kwam, wist ik niet
of ik Nederlands zou gaan studeren
of schilderen. Na de tijd op het
Rijksinstituut ben ik drie jaar lera
res geweest op een huishoudschool.
Dat vond ik een doffe ellende, iets
vreselijks. Ik weet nog dat ik heel
lang uitgelegd had wat een drie
hoek was. Die moesten ze tekenen
of zo iets. Toen vroeg zo'n kind:
„Juf, hoe zit het dan met een twee-
hoek?", Nou, toen ben ik eruit ge
gaan."
IIWWWWWIfWyWWWWWWWWWMWWWWlfWWflflfWIWWIWIfWWyWWWWWWMlWVWWWWWWIWWWWIfWI
AAN HET WOORD zijn om beurten
Auke Tadema Sporry en zijn vrouw
Bob, het echtpaar van de krantenarti
kelen, de hoorspelen voor de jeugd,
verhalen in maandbladen en de geïl
lustreerde boeken over landen waar de
slordige twaalf miljoen andere Neder
landers nooit geweest zijn. Twintig
jaar wereldreizen hebben ze achter de
rug; een veertigtal reizen met steeds
als rustpunt hun „thuishaven" aan de
Rembrandtlaan in Heemstede, waar
de inrichting te mooi en te luxueus is om
te geloven dat de bewoners ooit ontbe
ring hebben geleden.
In een paradijselijk vertrek met
Moorse, Franse barokke en oosterse
elementen in rozen en gouden tinten
met bloemen en veel spiegels, dat het
tijdschrift „Elégance" als schoolvoor
beeld van een mooi interieur liet foto
graferen, zitten beiden weggedoken in
een zeer comfortabele bank. En zij ver
tellen. Auke:
„DE REIS naar Rood China was de
moeilijkste, maar ook de meest fan
tastische. De Chinezen zijn roerend lief
soms. Ook die eerbied voor de ouder
dom". Bob valt in: „Wij hebben ons
nog nooit zo veilig gevoeld als daar,
ondanks de betonnen muur om je heen
en de wetenschap dat je aan alle kan
ten bespioneerd werd. Het was heel
raar. We ontmoetten daar allerlei
mensen, maar wij kregen nooit jour
nalisten te spreken: „Zij hadden het
te druk". Zeker met het verwerken,
van de gegevens die zij toch van de
regering krijgen. Maar goed, je kreeg
ze nooit te zien. De intellectuelen ook
niet". Haar man: „We waren er vlak
voor de culturele revolutie. De intellec
tuelen hebben daar geen wezenlijke
macht. De revolutie was ook een soort
zuiveringsactie, die min of meer kunst
matig werd opgevoerd Die acties wor
den min of meer gepland".
DE SCHRIJFSTER vertelt over de
Chinese vrouw: „De vrouw is er wer
kelijk volkomen gelijk aan de man.
Ze doen daar precies al het werk dat
de man doet. Als je dat ziet en ver
gelijkt met Nederland: stewardessen
die kisten sjouwen en piloten die ko
men aanrijden op kleine roestige fiets
jes. Allemaal dezelfde maat uniform
aan en dezelfde pet op. Het systeem?
Haar man antwoordt: „Een griezelig
systeem. We zijn er echt van ge
schrokken. Ik denk overigens niet, dat
de democratie er veel kans gehad zou
hebben". Kijkend in de verte en la
chend: „Het grote museum eindigt er
gek genoeg met een Nederlands uni
form. Van een zekere officier Sneevliet
uit 1830. Daar komen iedere zondag
zo'n twintigduizend Chinezen naar kij
ken".
EéN REIS VAN DE VELE. „Ja,
twintig jaar geleden kregen we het in
eens in ons hoofd. We woonden toen in
Tuinwijk en we verkochten alles, be
halve wat we echt niet konden missen,
en vertrokken naar Brazilië met onze
kinderen: een dochter van zes toen,
een zoon van vier en een dochter van
twee. We bleven daar een jaar. Het
was voor de kinderen toch eigenlijk
wel te zwaar. De volgende reis, dat
was naar Noord-Afrika. lieten we ze
thuis bij opa. Dat thuisfront was ei
genlijk 'het moeilijkst en het duurst.
Opa was een geweldig soort opa. van
wie de kinderen veel meer mochten
dan van ons. Verder was er een huis
houdster en dat is een duur soort men
sen".
Na de bewoonde wereld van Noord-
Afrika werd de Sahara bezocht. Dat
bezoek werd overigens wel twaalf
maal herhaald „want de woestijn blijft
je boeien". Daarna ging de reis naar
de westkust van Midden-Afrika.
„De taal was daar nooit een grote
moeilijkheid, Frans of Engels. Er wa
ren altijd wel negers, die nog Frans
spraken omdat ze vroeger soldaat wa
ren geweest. Die mensen waren ontzet
tend blij dat wij kwamen want wij kon
den bijvoorbeeld hun ontzagwekkende
verhalen over de Rijn bevestigen, die
jarenlang nooit iemand had geloofd".
AUKE VERTELT lachend: „We gin
gen er gewoon wandelen. We hadden
nooit wapens bij ons, want ik kan niet
schieten. Dat is eigenlijk heel handig,
want als je niet kan schieten ben je
zo'n waardeloos produkt. dat je het
ook niet waard bent beschoten te wor
den". Ernstig: „Je loopt daar eigenlijk
niet zo veel gevaar. Je moet de ge
woonten van de mensen daar overne
men. Vóór zonsondergang kun je bij
voorbeeld veilig door een leeuwenge
bied wandelen. Ik heb geen jagersna-
tuur, maar wel een fijn instinct voor
waar dieren zitten. Soms zeg ik: nu
moeten we onmiddellijk weg, want
hier is het gevaarlijk".
ALS HET ECHTPAAR op reis gaat
heeft het weinig bagage, met de ge
dachte: „Als we het verliezen is het
niet erg". De camera van Auke ligt
in een stalen doos, die de functie heeft
van een soort bunker. „Ach, als je dan
in het water viel was er nog niets aan
de hand. Vaak kantelden auto's, waar
bij je dan bedolven werd onder katoen
ladingen en een veertigtal negers. Zij
waren dan altijd gewond, maar wij
hadden nooit iets. Op een keer had
mijn vrouw blauwe plekken en toen
zaten ze voorzichtig te voelen, want
ze dachten dat ze zwart werd".
ZIJN VROUW lacht mee en beves
tigt dat negers erg naïef zijn. „Kin
derlijk. Ze hebben ook de wreedheid
van kinderen. Ze kennen bijvoorbeeld
geen mededogen. In hospitaaltjes waar
wij wel eens geweest zijn, staan ze te
lachen als hun kind geopereerd wordt.
Ze kennen geen medelijden en ze doen
ook geen enkele moeite om die op te
wekken". Haar man: „De ontwikkeling
doe zij meemaken is natuurlijk onbe
grijpelijk. Ze hebben vaak de radio
overgeslagen en zitten nu met een heel
dorp naar „het grote oog", de televi
sie, te kijken".
HET ECHTPAAR zegt, dat het erg
op elkaar ingespeeld is. En dat moet
ook wel, vinden ze, want er zijn moei
lijke en gevaarlijke situaties op reis.
Een voorbeeld waren de stammenoor-
logen in Nigeria zo'n zes jaar geleden.
„Je had toen de oorlogen tussen de
Ibo's en de Hausa's. Wat er nu aan
de hand is, is in principe een stam-
menoorlog natuurlijk", vertelt Bob
„Het is historisch. Deze bloedtoe-
standen zijn er altijd al geweest. Tot
dat Engeland kwam en eenvoudigweg
iedereen ophing die daaraan meewerk
te. In de loop der jaren", geeft zij ver
der haar visie, „dijden de Ibo's steeds
meer uit. Hun ontwikkeling werd ook
steeds groter, want ze wisten op een
knappe manier gebruik te maken van
wat de zending ze te bieden had". Ze
pauzeert. „Die vechtpartijen, daar heb
ben we middenin gezeten". Tot haar
man: „Weet je nog, dat we ons toen
in een bordeel verstopt hebben. Jij zei
dat ik daar het veiligst was". Ze lacht.
„De Ibo's zijn zeer intelligent. Maar
we mochten vooral de Hausa's erg
graag. Zij hadden stijl en waren rus
tig. De Ibo's zijn slimmer: zij hebben
jaren geleden een Amerikaans recla
mebureau in de arm genomen om over
hun volk te publiceren. En daaruit is
de publieke opinie voortgekomen, dat
de Ibo's bijvoorbeeld een christelijk
volk zijn, terwijl maar vijftien per
cent christen is".
ALS DE TWEE wereldreizigers ge
vraagd wordt eikaars aard te beschrij
ven, zegt de vrouw: „In zekere zin
word je aan elkaar gelijk, omdat,je
eigenschappen gaat ontwikkelen die
je nodig hebt op reis". Tegen haar
man: „Jij kunt de mensen goed aan
voelen". Man: „Zij praat met staats
mensen. Zij spreekt de talen veel be
ter. Ik luister. En als ik dan voel dat
het geen waarheid is wat haar wordt
verteld, wat bij staatsmensen vrijwel
altijd het geval is, dan geef ik haar
een teken en vraagt zij het nog eens.
Zo ontwikkel je een eindeloos geduld.
Ik zit soms acht uur lang met gekruis
te benen te zitten en te hopen dat het
de moeite waard is. Verder lijd jij (knik
je naar vrouw) aan iets dat op claustro
fobie lijkt en ik aan hoogtevrees".
OF ER nooit een uitbarsting komt?
Bob: „O ja, soms krijg je in je hotel
zo'n uitbarsting en dan zeg ge: die
rotzakken". Hijo „Ach we hebben ei
genlijk een soort spel met de mensen.
Bij de Chinezen bijvoorbeeld, die zei
den dat ik weg moest. Dan gooi ik het
onmiddellijk op mezelf en dan zeg ik
dat ik dom, imperialistisch, kapitalis
tisch, een fascistische naarling ben. Dan
lachen ze en mag ik blijven".
Hij vervolgt even later: „Je moet bij
reizen de filosofie krijgen, dat het je
niets kan schelen waar je terecht komt.
Dan gaat alles eigenlijk. Verder heb
ben we het principe dat we niet gaan
zoeken naar kopij. Als je er gaat zit
ten, en meestal doe ik dat daadwer
kelijk om te tekenen, dan komen ze
vanzelf wel. Als echtpaar kwam je
trouwens veel verder omdat je dan
vertrouwder bent".
EN DAT BRENGT Auke Tadema
Sporry op het bezoek aan de minis
ter van Landbouw in Saoedie Arabië:
„Ik zat vooraan en mijn vrouw ach
teraan, zoals het hoort in die landen,
met neergeslagen ogen. Ik wilde iets
vertellen en omdat ik de taal niet zo
beheerste maakte ik een fout. Mijn
vrouw verbeterde mij en toen vroeg
de minister zeer verbaasd: „Is dat bij
u altijd zo?" Toen moest ik antwoor
den: „Helaas wel".
Mijn vrouw komt natuurlijk in ha
rems eerder binnen dan ik. Hoewel ik
er ook wel eens ben geweest, omdat
ik er zo onschuldig uitzie." Met een
lach: „Zo'n witte oude man, denken
ze."
Als je daar binnenkomt? „Een beet
je gênant. Ze giechelen allemaal. Je
kunt moeilijk heroïsch zijn met al die
vrouwen om je heen, dus je staat daar
tegen de muur met je handen in je
zakken. Wat moet je verder?". Zijn
vrouw: „En mij stellen ze allemaal
impertinente vragen. Waarom ik hem
toch genomen heb. Of hij rijk is of
omdat hij veel mannen heeft gedood.
En als ik dan nee zeg, blijven ze
aanhouden, want er moet iets zijn dat
aantrekkelijk is in hem. Meestal be
vredigt het antwoord dat hij mij een
zoon geschonken heeft hen tenslotte
wel".
„Arabische vrouwen?" Auke:
„Mooi, beeldschoon vaak. En zij zijn
ook behoorlijk ontwikkeld, de dochters
gaan naar de duurste Zwitserse kost
scholen". Bob: „Toch accepteren ze
het haremleven daarna, hoor. Het is
gewoon heel gezellig, dat leven. De
Nederlandse vrouwen zitten toch ei
genlijk voornamelijk de hele dag in
kleine ruimten, maar die vrouwen zijn
daar bij elkaar, in een grote luxe. Ze
kennen er geen zenuwziekte, alleen
jaloezie".
te: De Piramiden. „In Egypte heb
ben we een vriend die sjeik is. Hij is
een echte schurk Hij heeft zeer veel
vrouwen. Dat is niet zielig want die
jonge meisjes zijn vaak doodgelukkig
met een oudere man. Ze moeten een
bepaalde hang naar luiheid en luxe
hebben.
Kent u dat verhaal van dat Duitse
meisje? Dat kreeg van haar sjeik een
nertsmantel. Nu is het in die landen
zo warm dat je met geen mogelijk
heid zo'n ding kunt dragen. Toen heeft
hij uit Duitsland een hele airconditio
ning-installatie laten komen, opdat zij
dat bont kon dragen".
OF ER Europese meisjes in harems
zitten? Auke: „Jazeker. Vooral uit
Engeland. Arabieren gaan vaak kij
ken op schoonheidswedstrijdjes waar
mooie meisjes zitten die dom zijn. Die
krijgen in die harems een mooi en ge
makkelijk leven. Ze komen met de een
of andere smoes in Beiroet, waar ze
zonder dat ze dat merken al worden
verdeeld. De meisjes worden dan door
zeer charmante mannen die ze mee
nemen gefêteerd. (Tegen die mannen
kan ik niet op, maar het is hun vak
ook). Het is vaak een zacht soort kid
napping. En dit gebeurt dagelijks.
Vandaag. Morgen. De voorraad komt
voornamelijk uit Engeland. De meis
jes worden wel getest of ze vrolijk
zijn. Als vreemdeling zul je er nooit
achter komen of ze er zitten, maar
omdat wij in die streken al zo lang
komen, hebben wij het gezien. Ik had
het net over Beiroet. Nou, daar ge
beurt ook van alles: meisjeshandel,
wapenhandel en hasjischhandel, alles.
Het is overigens een prachtige stad,
een soort Parijs. Maar alles is er té.
Er rijden roze en gouden auto's".
POLITIEK heeft het echtpaar een
bepaalde taktiek. „Ik verspeel liever
duizend gulden en behoud de vriend
schap van een land, dan dat ik die om
een nieuwtje verlies. Dat weet men
nu. Een leuk voorbeeld daarvan is dat
ik toevallig in de Sahara zag dat ze
olie gingen boren. Dat mocht ik niet
publiceren, dus we hielden onze mond.
Toen we later verder wilden reizen,
konden we dat meteen gratis doen.
Wat hadden we dan aan dat artikel
over die olie gehad?
NIET ALLEEN over landen, ook
over een enkele luchtvaartmaatschap
pij kan het echtpaar hele verhalen
vertellen.
„We gingen een keer met de Sovjet-
russische maatschappij Aeroflot. In
Nederland is dat een keurige maat
schappij met de mooiste stewardes
sen. We gingen van Afrika naar Sibe
rië. In het vliegtuig zaten negers, die
recht uit de bushbush gehaald waren
om in Siberië getraind te worden. Een
zo'n neger wilde op het middenpad
zijn behoefte doen. Toen kwam er een
enorme stewardes aangesneld. Met
geweldige borsten. En die begint me
die neger toch te schoppen! Hij kerm
de ontzettend terwijl hij meegesleurd
werd naar het toilet. Daar bonsde hij
tegen de deur tot ze hem hardhandig
op het toilet duwde. Die andere ne
gers zagen zowat groen van ellende
en ik moet zeggen, dat wij ook wel
bang werden. Het is natuurlijk ont
zettend wreed om die natuurmensen
zo te behandelen".
HET ECHTPAAR gaat binnenkort
een reis maken naar het Nabije Oos
ten. Niet in de laatste plaats staat
Egypte op het programma, waar Bob
stof en haar man beelden zal verza
melen voor een derde boek over Egyp-
SIBERIë? Daar weten we niets van,
natuurlijk. En we komen er waar
schijnlijk ook nooit, omdat we in Chi
na zijn geweest. Wel merkten we, dat
men in China veel vrolijker is. Chine
zen zijn niet zuur. Ze hebhen plezier
in hun harde werken".
Of het echtpaar ooit benaderd is om
te spioneren? Mevrouw Tadema ant
woordt: „Nee, dat gebeurt echt alleen
maar in romans. Daar hebben ze hun
eigen mensen voor".
