Andere koers bij het Humanistisch Verbond
in conflict
krant
Sierlijk Zwitsers kapelletje
Meeste Dominicanen
achter Schillebeeckx
Twee persstichtingen
over reformatorische
Grenzen vervagen in
kerk en diakonaat
Kerk en bloemenkinderen
Vormingswerk
meer centraal
Record-oplaag
Duitse president
Sleurkijken en
keurkijken
Israel en wij
ZATERDAG 19 OKTOBER 1968
Erbij
16 w
Blauwdruk
Niet dogmatisch
Vormingswerk
y:
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM Voor het Humanistisch Verbond
is de beginperiode van soms zeer felle strijd voor er
kenning, met de kerken als belangrijkste tegenstand
sters, voorbij. Hier en daar worden nog achterhoede
gevechten geleverd, maar de stem van het Humanis
tisch Verbond is er tweeëntwintig jaar na de oprich
ting een, die in ruimer kringen dan die van de zestien
duizend leden gezag heeft. De harde jeugd heeft de
in hoge mate wijsgerig ingestelde, soms onhandige
jongeling gemaakt tot een volwassene die met beide
benen stevig op de grond staat en duidelijker weet
wat hij wil.
Mr. Rood
Deze verandering zal tot uiting
komen op het tweejaarlijkse congres
van het verbond, dat volgend voorjaar
wordt gehouden. Wanneer het congres
de aanbevelingen van het hoofdbe
stuur volgt, krijgt het humanistisch
verbond een nieuw gezicht en een
nieuwe algemeen-voorzitter.
Als opvolger van de huidige alge
meen-voorzitter, prof. dr. J. P. van
Praag, hoogleraar in de humanistiek
en de wijsgerige antropologie aan de
rijksuniversiteit in Leiden, wordt
voorgedragen mr. M. G. Rood, advo
caat en procureur in Amsterdam en
op het ogenblik ondervoorzitter.
De trekken van het nieuwe gezicht
zijn geschetst in een nota die het
hoofdbestuur aan het congres zal
voorleggen. In grote lijnen komt het
er op neer dat het vormingswerk
meer centraal wordt gesteld en dat
men zich met dit vormingswerk en
andere activiteiten meer dan tot nu
toe gaat richten op niet-leden.
In zijn kantoor op de bovenste ver
dieping van een herenhuis in Amster
dam-zuid zegt mr. Rood over de
blauwdruk voor het Humanistisch Ver
bond nieuwe stijl: „Wij willen het pu
bliek meer concreet duidelijk gaan
maken wat wij beogen, wat voor ser
vice-verlenende instantie wij zijn. Wij
willen een organisatie opbouwen die
het niet alleen van leden moet hebben,
maar ook een aantal produkten levert
aan afnemers, of dat leden zijn of
niet".
„Het Humanistisch Verbond is na de
tweede wereldoorlog opgericht uit de
gedachte dat voor een aantal mensen
de zekerheden die de kerken hun
jarenlang hadden geleerd niet meer
aanvaardbaar waren, maar dat die
mensen voor, hun mens-zijn toch er
gens houvast moeten hebben".
„Ik geloof dat ook de behoefte, een
dam op te werpen tegen het nihilis
me dat groepen niet langer kerkelij
ke mensen op zoek naar een aardse
heilsleer naar de NSB, het nazisme,
het fascisme had gedreven, een rol
heeft gespeeld".
„Het humanisme is heel kort zou
je het zo kunnen zeggen een be
weging die voor zo ver mogelijk pro-
beert de wereld te begrijpen en te
verklaren met menselijke middelen en
die probeert mensen te helpen hun
eigen middelen tot ontplooiing te ge
bruiken".
Een humanist noemt hij iemand die
de levensproblemen niet dogmatisch
benadert, iemand met een open hou
ding ten aanzien van andere mensen
DEN HAAG. Aan het „generaal
kapittel" van de r.k. orde der Domi
nicanen, dat tot eind oktober bijeen
is in River Forest (V.S.), is door een
ruime meerderheid van de Nederland
se Dominicanen een resolutie gezon
den naar aanleiding van het onderzoek
naar de leer van prof. Schillebeeckx
door de r.k. congregatie van de ge
loofsleer. In de resolutie, die is onder
tekend door 290 Dominicanen (voor
namelijk Nederlandse, maar ook een
aantal Vlaamse, Duitse en Engelse),
wordt het generaal kapittel gevraagd
zijn afkeer uit te spreken „over de ver
dachtmakingen die prof. Schillebeeckx
heeft ondergaan en nog ondergaat, en
waaraan ook leden van onze orde zich
hebben schuldig gemaakt". Het gene
raal kapittel wordt tevens verzocht
bij de congregatie van de geloofsleer
met klem te bepleiten, „dat ook op
het gebied van de theologie de spelre
gels van de open, wetenschappelijke
discussie in acht worden genomen".
De ondertekenaars zeggen reden te
hebben „zowel op grond van persbe
richten, als op grond van interne in
formatie, te veronderstellen dat de
lange reeks verdachtmakingen, die te
gen de theologische arbeid en de ge
schriften van prof. mag. dr. E. Schil-
lenbeeckx in de afgelopen jaren is in
gebracht, heeft geresulteerd in een
formeel onderzoek van zijn leer".
en ten aanzien van de mogelijkheid
dat iets anders is dan hij denkt dat het
is. „Een humanist probeert te leven
met twijfels".
„De kerk is dikwijls geneigd een
pasklaar antwoord te geven op levens
vragen. De humanist ziet het als een
opgave met bepaalde vragen te le
ven," zegt hij verder. Er is volgens
hem geen sprake van dat het humanis
me beschouwd kan worden als een
pseudo-religie. Daarvoor zijn de te
genstellingen twijfel zekerheid en
dogma vrijheid van dogma en ta
boe te groot.
De 290 Dominicanen zeggen het te
betreuren „dat wederom een van de
meest vooraanstaande theologen van
de orde slachtoffer dreigt te worden
van anonieme beschuldigingen" en
„dat nog steeds praktijken, die slechts
bij de gratie van geheimhouding ge
dijen, de theologische discussie binnen
de kerk belemmeren."
UTRECHT. De stichting reforma
torische publikatie in Driebergen, die
sinds 1966 bezig is met het treffen van
voorbereidingen voor de oprichting
van een „nieuw positief reformato
risch dagblad", meent dat haar actie
wordt doorkruist door de christelijke
persstichting „Koers" in Urk, die zich
zelf vorige week onder voorzitterschap
van ds. Velema uit Apeldoorn heeft
gepresenteerd met de bedoeling een
reformatorisch weekblad op te rich
ten. Besprekingen tussen beide stich
tingen hebben blijkens een communi
qué van de SRP geen vruchtbaar re
sultaat opgeleverd.
De SRP zegt dat zij inmiddels in
binnen- en buitenland al duizenden
abonnees voor het nieuwe dagblad
Het oktobernummer van De Zaaier
van de Unie van Baptisten Gemeen
ten in Nederland, het waarschijnlijk
oudste evangelisatieblad van ons land,
zal verschijnen in een record-oplage
die ruim tienmaal groter is dan het
aantal baptisten in Nederland, name
lijk ruim honderdduizend.
Dit nummer verschijnt als een bij
zonder evangelisatie-nummer, gewijd
aan de campagne Handelingen 69
waarmee de Unie van Baptisten Ge
meenten op zaterdag 14 september is
begonnen te Epe waar naar schatting
meer dan 4000 baptisten op een indruk
wekkende landdag bijeen waren. Het
blad De Zaaier zal in die plaatsen waar
baptistengemeenten gevestigd zijn op
grote schaal worden verspreid. De re
dactie berust bij ds. F. E. Huizinga
te Hengelo (O).
LONDEN (AP). De kerk moet
probéren de beweegredenen van de
bloemenkinderen en hippies te begrij
pen en ze niet zonder meer veroor
delen, aldus een conclusie in een rap
port van 190 pagina's, dat zal worden
voorgelegd aan de nationale evangeli
sche vergadering in Londen.
Het rapport is het resultaat van een
onderzoek van twee jaar naar heden
daagse problemen in Groot-Brittannië.
„Kunnen wij eenvoudig de bloemen
kinderen, de hippies, zij die verslaafd
zijn aan verdovende middelen, veroor
delen als wij ooit tot een gesprek met
hen willen komen?" aldus het rapport.
„Achter hun levensstijl van bohé
miens staat een gedachtenwereld die
alles in het betrekkelijke trekt. Wij
„Ruim twintig jaar lang heeft het
Humanistisch Verbond een strijd moe
ten leveren om een positie te verwer
ven. In deze strijd heeft het het imago
gekregen dat het een beweging is met
het doel de kerk te bevechten," aldus
mr. Rood. Die strijd is echter groten
deels voorbij en dat ten onrechte ver
kregen imago men verlaat niet de
kerk om humanist te worden, maar
men verlaat de kerk en wordt dan
eventueel humanist is aan het ver
dwijnen.
Behalve aan het vormingswerk zal
het Humanistisch Verbond in de toe
komst meer aandacht gaan besteden
aan wetenschappelijk werk, enerzijds
door vanuit de humanistische levens
wijze algemene vraagstukken te laten
bestuderen, zoals bijvoorbeeld de echt
scheiding, waarover het binnenkort een
rapport laat verschijnen en anderzijds
door de bestudering van specifieke hu
manistische zaken te intensiveren. „Het
klinkt nogal deftig", zegt mr. Rood,
„maar wij noemen het zelf de wijs
gerige doordenking van het humanis
me".
De geestelijke verzorging van men
sen in moeilijkheden in gevangenis
sen, in ziekenhuizen blijft een be
langrijk punt op het programma van
het Humanistisch Verbond, evenals die
van militairen en studenten. Vooral
aan het laatste punt wil men meer
aandacht gaan besteden. Ook is het de
bedoeling meer jongerengroepen te
vormen.
De organisatie van het Humanistisch
Verbond zal hierbij een verandering
ondergaan. Mr. Rood: „Er komt, als
het congres met de voorstellen mee
gaat, een hoofdbestuur dat als brain-
trust fungeert met daarnaast afzon
derlijk bestudeerde werkstichtingen.
heeft gewonnen. De stichting voert
haar actie omdat zij meent dat de ont
wikkelingen op Vele terreinen sterk
het beeld vertonen van schriftuurlij
ke en geestelijke ontwaarding en dat
ook de huidige dagbladpers vrijwel
algemeen de aloude op schrift en be
lijdenis gegronde normen vertreedt.
„Koers" heeft gesteld, dat ze zich
niet wil vastleggen op allerlei onder
delen en disputabele zaken. De SRP
vindt deze opvatting gevaarlijk, om
dat zij niet breed algemeen maar con
creet wil zijn. „Koers" staat echter
op het standpunt dat de praktische
richtlijnen, die de SRP als uitwerking
van de grondslagformule (schrift en
belijdenis) heeft vastgesteld, „sekta
risch" zijn.
De SRP meent dat artikel 36 van de
Nederlandse geloofsbelijdenis (dat be
trekking heeft op het ambt van de
overheid) van primair belang is voor
de commentaren op het dagelijks
nieuws. Ze wil dit artikel daarom uit
drukkelijk onverkort handhaven.
Maar aldus het communiqué dat
de overheid de ware godsdienst moet
beschermen en openbare uitoefening
van alle valse godsdienst moet weren,
bijvoorbeeld door het verbieden van
ongeloofspropaganda en godslastering
vond bij „Koers" geen algemene in
stemming.
De Stichting Reformatorische Publi
katie voorziet bovendien dat, wanneer
een selectie van radio- en TV-pro-
gramma's wordt toegepast, allerlei
heilloze discussies ontstaan over de
aan te leggen normen. Daarom wil
zij deze programma's uit het nieuwe
dagblad weren, evenals alle toneel,
sport, film en dansen. Ook hiermee
kan „Koers" zich niet verenigen,even
min als met het noemen van de sta
tenvertaling bij de grondslagformule.
In haar communiqué stelt de SRP,
dat haar opzet breder is dan die van
„Koers", in die zin, dat de SRP alle
positief reformatorische groeperingen
in zich heeft verenigd, van hervormd
tot oud-gereformeerd, terwijl „Koers"
zouden er goed aan doen deze te be
grijpen willen wij het recht verkrijgen
met hen te spreken".
Over de mensen die een grote invloed
in alle sociale lagen op de meningvor
ming hebben wordt in het rapport ge
zegd: „Wij zouden hen intellectuelen
willen noemen als zich onder hen niet
een aantal leiders van de show-busi
ness, T.V.-persoonlijkheden, reclame
mensen, satiristen en publicisten zou be
vinden.
Zij hebben het gehoor van de ge
hele gemeenschap. Onnodig te zeggen
dat er bij de georganiseerde christen
heid weinig eerbied voor deze groep
bestaat. Maar wij zouden een tragische
fout maken als wij hen zouden beschou
wen als verstokte vijanden van het
christelijke geloof. Sommigen zijn dit
misschien, maar zeker niet allen".
voor vorming, geestelijke verzorging,
Wetenschappelijk werk, jongeren acti
viteiten, publiciteit".
Vooral het meer centraal stellen van
het vormingswerk vindit mr. Rood ech-
het vooral bij de gereformeerden (sy
nodaal en vrijgemaakt) zoekt. De SRP
acht zichzelf voor het geheel van de
gereformeerde gezindte het meest re
presentatief. Van het bestuur van de
stichting behoren vier leden tot de
hervormde kerk, drie tot de gerefor
meerde gemeenten, drie tot de chris
telijk gereformeerde kerk, twee tot de
gereformeerde gemeente in Neder
land, twee tot de oud-gereformeerde
kerk en één tot de christelijk gerefor
meerde gemeenten. Eerste en tweede
voorzitter zijn respektievelijk de he
ren G. den Boer uit Hoofddorp en W.
van der Zwaag uit Barneveld. Secre
taris is de heer L. H. Oosten in Drie
bergen.
UTRECHT. Niet alleen tussen de
kerken onderling maar ook in het dia-
konaat vervagen de grenzen, zo heeft
drs. A. D. W. Tilanus, voorzitter van
de generale diakonale raad van de
Nederlands hervormde kerk, gecon
stateerd tijdens de in Utrecht gehou
den generale diakonale vergadering.
De schaalvergroting leidt bijvoor
beeld tot het meer samendoen bij de
sociale dienstverlening. Het bestuur
van de generale diakonale raad waar
deert deze ontwikkeling, die drs. Tila
nus vergeleek met op vakantie gaan
naar het buitenland. Je ontdekt een
vreemde wonderlijke wereld. Over de
grenzen van de kerk ervaart iedereen
hetzelfde. Zoals Nederlanders in het
buitenland altijd op een afstand her
kenbaar blijven, zo moeten volgens
drs. Tilanus de diakenen in hun werk
buiten de grenzen van de kerk ook
herkenbaar blijven.
Drs. Tilanus constateerde dat de
grens tussen zending en diakonaat ook
is vervaagd. Nagegaan wordt thans op
welke manier meer kan worden samen
gedaan. Overleg wordt ook gepleegd
met de centrale voogdijraad, want het
heeft geen zin de begrotiVigen van dia-
konie en voogdij langer apart te zien.
Er moet één budget van de gemeente
komen. Meer samenwerking acht de
heer Tilanus voorts nodig met de her
vormde vrouwendienst. Ook de jeugd
mag in het diakonale werk niet lan
ger in het isolement blijven. In enkele
gemeenten bestaan al jeugddiakens.
Drs. Tilanus meent dat de diakenen
ten aanzien van het jeugdwerk ver
antwoordelijkheid moeten dragen, ini
tiatieven moeten nemen en hier en
daar het jeugdwerk ook moeten sti
muleren.
Meer contact met de predikanten
over het diakonale werk is voorts
nodig, want de predikanten weten er
vaak weinig van. Voorts pleitte drs.
Tilanus voor de aanstelling van dia
konale consulenten bij elke provinciale
diakonale commissie. Deze functiona-
m
ter van belang. „Wij leven in een sa
menleving die meer en meer „Educa
ted society" wordt. Hierdoor en door de
grote vrije tijd die de mens tot zijn
beschikking krijgt worden de mogelijk
heden voor de mens zichzelf tot mens
te vormen groter".
„Mensvorming, zoals het Humanis
tisch Verbond levert, wordt een pro-
dukt dat een bepaalde noodzakelijk
heid en een bepaalde aantrekkelijkheid
heeft. Mensvorming houdt hierbij voor
mij in, dat de mens zo goed mogelijk
gebruik gaat maken van zijn eigen mo
gelijkheden om voor zichzelf te bepa
len hoe hij zonder taboes en vooroor
delen zijn eigen leven zal leiden".
Dr. Rudolf Thaut werd door het be
stuur van de Europese Baptisten Fe
deratie tijdens zijn zitting te Hamburg
benoemd tot president. Dr. Thaut, die
onder andere rector is van het baptis
tenseminarium te Hamburg volgt hier
mee Michael Zhidkov, baptistenpredi
kant te Moskou op. Michael Zhidkov
bekleedde deze functie twee jaar al»
opvolger van de Nederlander ds.
J. Broertjes te Haarlem.
ris zou de plaatselijke diakonieën van
voorlichting moeten kunnen dienen.
Drs. Tilanus was verheugd over de
op gang gekomen nieuwe ontwikke
ling van het diakonaat, dat met een
isolement beslist niet is gebaat. „We
gaan met het diakonaat de wereld in
en moeten er intussen ook de kerk
mee in", aldus drs. Tilanus.
Naast de krant, het tijdschrift en de
radio, is de T V. steeds meer een
„communicatiemiddel" geworden.
Dag in dag uit probeert men een
koers te varen tussen sleurkijken en
keurkijken in. Speciaal voor de zo
juist genoemden organiseert het vor
mingscentrum .Den Alerdinck" bij
Zwolle een weekend op 16 en 17 no
vember aanstaande met „SLEURKIJ
KEN EN KEURKIJKEN" als thema.
Drs. Hendriksen van de afdeling
Statistiek en Documentatie van de
N.T.S. en de heer Schaafsma (N.R.C.
School voor de Journalistiek) verle
nen hun medewerking.
Leiding dr. J. D. Pienter.
Het vormingscentrum Den Aler
dinck belegt op 9 en 10 november op
huize De Vuurslag bij Deventer een
week-end-conferentie met als thema
„Israël en wij".
Voor opgave en inlichtingen kan
men zich wenden tot Vormings
centrum Den Alerdinck. post Laag-
Zuthem (Overijssel), telefoon 05290-
284.
Dit is de fantasierijke kapel in Saas Grund, van waaruit de pelgrimages langs
it Kapellenweg plegen te beginnen. Over deze tochten langs de vijftien kapellen
met rozenkrans geheimen schreven we vorige week.
