Kandidaten trachten ook in
Europa stemmen te winnen
der®0"
Nixon is nog
favoriet
Bewegingen boemerang
goed voor proefschrift
KNIPSELKRANT
AMSTERDAM HEEFT
ZIJN IJ-TUNNEL
H. SCH0TH
Presidentsverkiezingen staan voor de deur
Stem uitbrengen
per brief
Verzending zeepost
Versterking van
Warschaupact
Drs. Hess maakt studie van
Australisch werphout
8*5
m
VRIJDAG 1 NOVEMBER 1968
17
INTERNATIONAAL BEKROOND
V olgens opiniepeiling
Europa
Precedent
Steun
DE UILENBOOM
Winnaar prijsvraag
kerkbouw
Brug
Openbaarheid
Ver loofde priester
Demonstratie
J onnissen
(Van onze correspondent)
HILVERSUM De Verenigde
Staten tellen af voor de presidents
verkiezingen van volgende week dins
dag. En het spreekt dan ook vanzelf
dat de kandidaten alle propaganda-
geschut i«i stelling brengen om het
kiezersvolk te bewerken. In de Ver
enigde Staten knappen de kandi-
datenkoppels Nixon-Agnew, Hum-
phrey-Muskie en Wallace-Lemay dit
zware karwei zelf op. Maar in Europa
wordt dit voor hen gedaan. Want de
kandidaten willen ook de stemmen
winnen van de in het buitenland wo
nende Amerikanen.
Stemmen is een recht, dat een Ameri
kaan met zijn geboorte mee krijgt, zij
het een, dat is ingekapseld in een warnet
van regels en verplichtingen, die van
staat tot staat verschillen. Dat wordt hij
des te beter gewaar als hij op verkie
zingsdag in het buitenland is en toch wil
stemmen. Een Californiër moet zestig da
gen tevoren al laten weten per aange
tekende brief aan de regionale autoritei
ten wie de man van zijn keuze is. Een
New Yorker moet ervoor zorgen dat zijn
stem in ieder geval op de dag voor de
verkiezingen 's middags vijf uur bij de
Verkiezingsraad is.
Sommige staten laten stemmen-per-
brief in het geheel niet toe, maar stellen
de kiezer in de gelegenheid zijn stem
vooraf te deponeren. Andere staten heb
ben een tijdslimiet gesteld, die bepaalt of
een tijdelijk elders verblijvende inwoner
nog wel als stemgerechtigd kan worden
aangemerkt. Maar ondanks deze beper
kingen blijft het blijkbaar de moeite
waard de Amerikanen overzee voor de
verkiezingen te interesseren, gezien de
activiteiten van de comités.
Die betrekken niet het leger in hun
campagnes, omdat dit weinig ruimte laat
voor politieke activiteit. De militairen
anderhalf mijoen van de totaal 3,5 mil
joen is in het buitenland is het trou
wens gemakkelijker gemaakt, evenals de
ADVERTENTIE
BOSTON. (AP) Uit de laatste opinie
peiling van de „Christian Science Moni
tor" blijkt dat Richard Nixon bij de
Amerikaanse verkiezingen favoriet is.
Er bestaat echter een kans dat Hubert
Humphrey genoeg stemmen krijgt dat
het Huis van Afgevaardigden zal moeten
beslissen wie de volgende president wordt
Volgens het overzicht van het blad zul
len 34 van de vijftig staten met in totaal
333 kiesstemmen, 63 meer dan de vereiste
270, op Nixon stemmen. Humphrey is
favoriet in zes staten en het district Co
lumbia en hij maakt een kans op de
overwinning in nog zeventien staten. Als
Humphrey al deze staten zou winnen zou
hij in totaal over 286 kiesstemmen be
schikken.
Volgens het overzicht kan de onafhan
kelijke kandiaat George Wallace rekenen
op 45 kiesstemmen van vijf staten: Alaba
ma, Arkansas, Georgia, Louisiana en
Mississipi.
mensen bij de koopvaardij, uitgezonden
leden van religieuze groeperingen en pe—
soneel van de Amerikaanse regering. Een
sterk toenemend aantal maakt ook van de
mogelijkheid toch te stemmen gebruik.
Hoeveel Amerikanen voor zaken of an
derszins op reis zijn, is niet precies be
kend. Maar de partijen weten velen van
hen te vinden.
Zo worden er in Europa diverse acitvi-
teiten gehouden om Amerikanen voor de
verkiezingen te interesseren. Dit blijkt
onder meer uit advertenties in de „Inter
national Herald Tribune" als: „Ontmoet
kunstenaars en auteurs voor Humphrey-
Muskie en bekijk hun werk. Bijdrage
vijftig frank. Cocktails, Hotel George V,
Parijs" en „Debat Humphrey-Nixon. Voor
de Republikeinen: Tener Eckelberry,
vice-voorzitter van het Europese Repu
blikeinse Comité. Voor de Democraten:
Alfred E. Davidson, voorzitter van het
Democratische partijcomité in Frankrijk.
Toegang vrij".
Verder lazen we een grote advertentie
als: „Steun de G.O.P. (Grand Old Party):
Dick Nixon en alle Republikeinse kandi
daten hebben nu uw hulp nodig. Ons
land moet hoognodig een kans krijgen.
De verraderlijke programma's van John
son en Humphrey hebben niets uitge
richt Onze steden zijn gevaarlijk en
smerig. Inflatie berooft arbeiders van
hun verdiensten. Ons volk is zo in ver
warring gebracht dat velen omzwaaien
naar het negatieve neonazisme van Wal
lace Het Europese Republikeinse Co
mité vraagt uw hulp. Wij hebben uw
stemmen nodig, wfj hebben uw belang
stelling nodig. Het miljoen Amerikanen
in Europa zou het verschil tussen neder
laag en overwinning kunnen uitmaken
Wij verloren in 1960 met minder dan
150.000 stemmen".
Een van de contactmensen in Europa
voor kandidaat Nixon is de heer J. De-
vincent. Hij is 30 jaar en een typische
„self-made" man. De heer Devincent is
manager in ons land van een Amerikaan
se maatschappij. In 1964 was hij aanhan
ger van Goldwater, nu wijdt hij veel tijd
aan de Republikeinse kandidaat Nixon.
Natuurlijk hangen volgens hem de
meeste buitenlands vertoevende Amerika
nen ook de ideeën aan en nemen zij der
halve 'n heel ander standpunt in dan hun
omgeving, in casu Nederland. Zo hehben
de uitslagen van de actie „Precedent",
hem niet verbaasd.
De heer Devincent zegt: Nederlanders
vormen eerst hun mening en kijken dan
welke kandidaat daarbij past. En in dit
geval sloot Humphrey er het beste bij
aan. De belangstelling op zich juicht hij
toe zelf heeft hij er in debatten met
studenten degelijk kennis van genomen-
het streven van „Precedent", het verkrij
gen van wezenlijke inbreng in de Ameri
kaanse besluitvorming, vindt hij louter
theoretisch en daarmee weinig waarde
vol.
Het Europese Republikeinse comité
verzamelt zoveel mogelijk geld om de
strijd aan het thuisfront zo krachtig mo
gelijk te kunnen voeren. En natuurlijk
om stemmen te winnen van in het bui
tenland verblijvende Amerikanen. Maar
deze collecte is nog al tegengevallen:
50.000 dollar inplaats van de verwachte
100.000. Het gebrek aan enthousiasme, dal
de campagnes in de V.S. de laatste tijd
kenmerkte is hier nog sterker voelbaar
geweest. Woensdag zal blijken of er ge
noeg stemmen ingezameld zijn.
ADVERTENTIE
Restaurant
Taveerne
Hotel
SPECIALITEITEN RESTAURANT
vanouds
Hoofdstraat 204 Santpoort
Telefoon 0 2560 - 67 41
Culinaire hoogtepunten
Exclusieve wijnen
Met de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data, waarop de
correspondentie uiterlijk ter post moet zijn
bezorgd, staan achter de naam van het
sohip.
Argentinië: ms „Rio Tunuyan" (5-11);
Australië: ms „Waalekerk" (4-11); Bra
zilië: ms „Rio Tunuyan" (5-11); Chili: ms
„Cd de Pereira" (5-11); Indonesië: ms „Po-
lydorus" (4-11); Kenya, Oeganda, Tanzanië:
ms „Maurice Delmas" (4-11); Ned. Antil
len: ms „Prins der Nederlanden" (6-11);
Suriname: ms (4-11); Ver. Staten: ms
„Elbe Express" (4-11) en ms „Atlantic
Star" (7-11); Z.-Afrika (Rep.) m.i.v. Z.-W.-
Afrika: ms „Palabora" (8—11).
Inlichtingen betreffende de verzendings
data van postpakketten geven de postkan
toren.
AMSTERDAM Aan ir. L. Heidenrijk
uit Amersfoort is de eerste prijs 4.000)
toegekend van de ideeënprijsvraag kerk
bouw die was uitgeschreven door de In
terdiocesane Commissie Kerkenbouw en
de redactie van het tijdschrift voor ar
chitectuur en beeldende kunsten. Aan de
ze prijsvraag namen 50 architecten deel.
Hun ontwerpen zijn geexposeerd op een
tot 30 november durende tentoonstelling
in de Rijksakademie van Beeldende Kuns
ten in Amsterdam.
MOSKOU, (AP). De ministers van
Defensie van de landen van het War
schaupact, met uitzondering van Tsjecho-
Slowakije, hebben een bespreking van
twee dagen voltooid over versterking van
de defensie van Oost-Europa.
De invasie en de bezetting van Tsjecho-
Slowakije worden verondersteld het
hoofdthema te hebben uitgemaakt. Bij
zonderheden over de besprekingen zijn
niet meegedeeld.
ADVERTENTIE
CMC
Wintertijd - uitgaanstijd Maak
een elegante keus uit onze kol-
iektie lichtgewicht smokings,
donkerblauwe en antraciet kos
tuums met of zonder vest (vanaf
f 198.-), Let op de prachtige snit
en op de on-be-ris-pe-lij-ke pas
vorm bij
eksklusieve herenmode Gr. Houtstr. 59
GRONINGEN De Nederlandse Or
ganisatie voor Zuiver Wetenschappelijk
Onderzoek heeft prof. dr. J. A. Sparen-
berg, hoogleraar in de technische mecha
nica aan de rijksuniversiteit in Gronin
gen, een subsidie verleend voor een theo
retisch en experimenteel onderzoek naar
de bewegingen van de boemerang. Dit
onderzoek wordt onder supervisie van de
hoogleraar uitgevoerd door drs. F. Hess.
die de resultaten daarvan te zijner tijd
zal neerleggen in een dissertatie, te ver
dedigen bij prof. Sparenberg.
Zoals bekend is de boemerang als werp
hout afkomstig uit Australië en enkele
andere gebieden, waar de inboorlingen
hen als jacht- en strijdwapen vervaar
digden en hanteerden. De boemerang be
staat uit een onder een hoek van negen
tig tot honderdtwintig graden gebogen
stuk hout van uiteenlopende grootte, tot
circa negentig centimeter toe. Naast boe
merangs, die tot de werper terugkeren,
bestaan er ook niet-terugkerende typen.
Drs. Hess heeft reeds vóór de beëindi
ging van zijn studie in de experimentele
natuurkunde aan de Groninger universi
teit terugkerende boemerangs vervaardigd
en ermee geëxperimenteerd. Geïntri
geerd door het feit, dat dit type boeme
rang steeds naar zijn uitgangspunt terug
keert, stelde de heer Hess een eenvoudi
ge theorie over dit verschijnsel op. Deze
theorie werd numeriek uitgewerkt door
de elektronische rekenmachine in het re
kencentrum in Groningen, waarna de
door de computer aangegeven banen in
tekening werden gebracht. Tegelijkertijd
nam de heer Hess allerlei proefnemin
gen met de boemerang in het vrije veld.
Zo bevestigde hij een klein elektrisch
lampje aan een van de vleugels van de
boemerang en wanneer het donker was
geworden, liet hij dit verlichte instrument
zijn merkwaardige baan beschrijven, wel
ke door een camera met openstaande
lens werd geregistreerd. Toen hij daar
op de theoretisch berekende banen
van de boemerang vergeleek met de ge
fotografeerde, bleken deze verrassend ge
lijkvormig te zijn.
Nadat de jonge fysicus zijn doctoraal
examen had afgelegd, besloot hij de
Australische inboorlingen met
boemerang.
„hobby" van zijn vrije uren tot onder
werp van een dissertatie te maken, te
meer omdat men nog nergens werkelijk
wetenschappelijk onderzoek op dit terrein
had gedaan. Daartoe begon hij aller
eerst een meer verfijnde aero-dynami-
sche theorie over de bewegingen van de
boemerang op te bouwen omdat in de
eerste niet alle aspecten waren opgeno-
nomen van de wervelingen, welke de
boemerang in de lucht veroorzaakt. Het
is voorts de bedoeling dat deze nieuwe
theorie aanknopingspunten zal opleveren
met technisch belangrijke verschijnselen,
zoals bijvoorbeeld luchtstromingen om
helikoptervleugels. Het doel van dit theo
retisch onderzoek zal er uiteindelijk op
gericht zijn het boemerang-verschijnsel
in een algemene omlijsting te plaatsen.
De experimentele kant van dit weten
schappelijk speurwerk houdt onder meer
in het meten van de krachten op roteren
de vleugels en de constructie van een
werp toestel. Op het ogenblik is drs. Hess
bezig berekeningen te maken inzake
een veel-armige boemerang. Hij geniet
daarbij de steun van het natuurkundig
laboratorium, dat zich bereid heeft ver
klaard de vervaardiging van de benodig
de apparatuur en de levering van de
materialen te bekostigen.
Dezer dagen zal in het november-num-
mer van het voortreffelijke Amerikaan
se tijdschrift „Scientific American" een
artikel verschijnen dat de heer Hess
over zijn onderzoek heeft opgesteld.
ADVERTENTIE
HAARLEM, TELEF. 1 08 38
GROTE HOUTSTRAAT 47
HET MODERNSTE IN
PARAPLU'S
OPVOUWBAAR LANG
BIG BEN NYLONJASSEN voor D. en H.
„Bijna had minister Bakker van
Verkeer en Waterstaat woensdag
een domper gezet op de feestvreug
de in Amsterdam (bij de opening
van de IJtunnel). Op het laatste
moment liet de minister echter een
aantal voor Amsterdam zeer on
aangename passages weg uit zijn
rede", aldus het ALGEMEEN
HANDELSBLAD van woensdag.
Blijkens de tevoren verspreide tekst
was minister Bakker van plan mede
te delen dat hij nog niets kan beloven
over het voteren van geiden voor de
ontwikkeling van het stadsspoor in
Amsterdam en voor de geplande
spoorlijn naar Schiphol. Ook had hij
zullen zeggen dat hij geen prioriteit
wil verlenen voor de aanleg van rijks
weg 7 naai' Purmerend en Hoorn. De
minister slikte deze passage echter in,
waarna ook Amsterdams burgemees
ter Samkalden een desbetreffende
controverse niet op de spits wilde drij
ven, want in plaats van te spreken
over de zeer hoge urgentie van rijks
weg 7 zoals hij van plan was, sprak
de burgemeester nu in het algemeen
over de zeer hoge urgentie van één
verbinding met Purmerend.
Het Handelsblad heeft hier nader
hand met de minister over gesproken.
De oorspronkelijke tekst was niet on
juist, maar de weggelaten passages
pasten niet in het kader aan de ope
ning van de IJtunnel, aldus de minis
ter, Drs. Bakker zei, dat de uit het
ambtelijk apparaat voortgekomen rede
de avond tevoren in zijn bezit was
gekomen. Pas de volgende ochtend, op
weg naar Amsterdam, had hij tijd de
tekst in te kijken.
Ondertussen weet het Amsterdamse
gemeentebestuur nu toch hoe de mi
nister denkt over de mogelijkheden
van een oplossing voor de grote ver
keersproblemen die Amsterdam en
Noord-Holland ook na de opening van
de IJtunnel nog kennen.
Een hoop feestvreugde deze week
in Amsterdam. Eindelijk heeft de
hoofdstad dan zijn felbegeerde IJtun
nel. Het noordelijke stadsdeel is wat
dichter bij het centrum gekomen. Niet
iedere Mokumer is er blij over. Ver
geefs heeft Eduard J. Zeegers sinds
1952 strijd tegen de tunnel gevoerd.
Ook nu nog is hij voor een brug over
het IJ. In een interview in HET PA
ROOL zegt hij:
„Redelijke argumenten hebben niets
uitgehaald. Amsterdam heeft zich nu
eenmaal op een infantiele manier vast
gebeten in een tunnel. Hij moest en
zou er komen. Misschien omdat Rot
terdam er ook één heeft".
Maar ik zoek de verklaring meer in
psychologische factoren. Een tunnel
fascineert, oefent een geheime kracht
uit. Het is het terug-wïllen-naar-de-
veilige-aarde; onbewust het verlangen
naar geborgenheid in het moederlijf.
Op deze wat mystieke hartstocht is
mijn brugidee stuk gelopen. Mijn brug
heeft geen poot geen pijler aan
de grond gekregen".
Vanwaar die voorkeur voor een
brug?
Eduard J. Zeegers (een bescheiden,
hoffelijk man, die zijn mening soms,
struikelend over verontschuldigingen,
uiteenzet)„Het is geloof ik voor al de
schoonheid van een brug die mij boeit.
Een mooie brug is voor mij een vreug
de om te zien. Een brug hoort bij wa
ter en daar houd ik van. Ik vertoef
graag op het water. Bij een tunnel
kruip je onder de grond kilometers
lang zie je niets dan een grauwe pijp.
Als ik ergens overheen ga, in plaats
van eronderdoor, kan ik om me heen
kijken. En wat zou het een schoon ge
zicht zijn vanaf een brug over het IJ
uit te kijken over onze Amsterdamse
haven. Een brug mag natuurlijk niet
alleen een verbinding tussen twee
oevers zijn. Die moet tevens de func
tie hebben van een kunstwerk in ar
tistieke zin, een sculptuur in het land
schap of stadsbeeld.
Over de prijs die Amsterdam "oor
zijn tunnel heeft moeten betalen:
„Te duur", zegt hij beslist. „De IJ
tunnel is de meest gecompliceerde
tunnel die er ooit in de wereld is ge
bouwd Het terrein en de omstandig
heden in Amsterdam waren bijzonder
moeilijk. Dat ding heeft kapitalen ge
kost. Amsterdam heeft zich financieel
geweldig vertild aan dit project".
De heer Zeegers voorspelt dat de
capaciteit van de tunnel al gauw on
voldoende zal blijken te zijn. Daarom
besluit hij onverbeterlijk:
„Ik zou zeggen: laten we na 30 ok
tober even op adem komen, laten we
de metro vergeten en een concessie
doen aan onze vaderlandse hoogte
vrees. Laten we de mogelijkheid gaan
bestuderen van wat er alsnog dient te
komen: een machtige brug over het
IJ".
trouwelijke kennisneming van de leden
(van de Kamers, van Provinciale Sta
ten of van de gemeenteraden) ter in
zage zijn gelegd". En zo zijn er nog
tal van documenten meer die een rol
spelen bij de besluitvorming of bij be
noemingen, waaraan zelfs direct be
langhebbenden dikwijls nog niet mo
gen ruiken.
Met name voor de pers is het uiter-
Volgens prof. mr. baron Van Wijn
bergen is ons land wat betreft het
openbaar maken van overheidsstuk
ken achtergebleven bij verscheidene
andere landen. In zijn diesrede ter ge
legenheid van het negende lustrum
van de Katholieke Universiteit in Nij
megen heeft hij gepleit voor meer
openbaarheid van de overheidsdocu
menten om zodoende de regerings- en
bestuursactiviteiten doorzichtig te
maken.
DE GELDERLANDER merkt hier
over op:
Met dit pleidooi heeft prof. Van
Wijnbergen in de roos geschoten want
zeer vele staatsburgers ergeren zich
maar al te vaak aan de grote geheim
zinnigheid, waarmee het regerings- en
bestuursbeleid vaak volkomen over
bodig omringd worden. Velen wor
den al geïrriteerd bij het lezen van
de mededeling dat „de stukken ter ver-
mate belangrijk dat de inzichten van
prof. Van Wijnbergen gepraktizeerd
zullen gaan worden en dat kan dan
ook weer voor de overheid zelve van
belang zijn omdat de pers, welke
mede de voorlichting van de burgerij
tot taak heeft, dan op haar beurt tot
een meer objectieve beoordeling van
haar faits et gestes in staat is.
Studentenpastor J. Vrijburg heeft
zich verloofd. Hij heeft zijn gemeente
bericht te zullen gaan trouwen. Binnen
een jaar. De vraag is of hij priester
mag blijven, want dat wil hij. Het
rooms-katholieke dagblad DE TIJD
leverde op deze kwestie onder meer
het volgende commentaar:
Hoezeer wij ook van mening zijn
dat de ontkoppeling van priesterschap
en celibaat wenselijk is en onver
mijdelijk zal blijken te zijn, twijfelen
wij of men in Amsterdam in het geval-
Vrijburg de weg gevonden heeft die
voldoende rekening houdt met be
langen waar het in de wereld en in
Nederland buiten de grenzen van deze
intelliqentsia-ecclesia om gaat.
Ook gerechtvaardigde acties eisen
hun regie en hun juiste rolverdeling.
Een waardevol theologisch symposion
over Humanae Vitae kan veel van zijn
betekenis verliezen als het in het op
roerige Amsterdam gehouden wordt.
Zo kleeft ook aan het initiatief van de
Amsterdamse studentenpastores, te
recht of ten onrechte, het element van
anti-roomse opstandigheid dat zo
moeilijk met doelmatig diplomatiek en
prudent optreden te verenigen is.
Voor wie het nog niet begrepen
mocht hebben: wij kunnen ons in de
strijd voor ontkoppeling van priester
schap en celibaat gelukkiger initia
tieven voorstellen dan dat van de heer
Vrijburg en de zijnen.
DE GROENE schrijft over de demon
straties die in Amsterdam volgden na
de veroordeling van de „bezetters"
van het Mexicaanse consulaat:
Het is jammer maar waar: de stu
denten die in Amsterdam een actie
plan hebben ontvouwd om te ageren
tegen vonnissen die de politierechter
heeft uitgesproken tegen jonge men
sen die onlangs het Mexicaanse consu
laat bezet hielden, dreigen zich te ver
vreemden van degenen wier gehoor zij
nodig hebben. Hun optreden geeft aan
leiding tot ongericht straatrumoer, dat
hun bedoelingen verduistert. Dat kan
funeste gevolgen hebben. De zaken
waarvoor men opkomt Mexico en
een redelijke rechtsbedeling zijn te
ernstig van karakter dan dat men ze
door zinloze opwinding naar de
achtergrond mag laten dringen.
Over de vonnissen van de „bezet
ters" merkte hetzelfde blad in een
commentaar op:
Er is naar ons inzicht terecht cri-
tiek geoefend op de vonnissen, die de
Amsterdamse politierechter tegen de
„bezetters" van het Mexicaanse con
sulaat heeft uitgesproken. Het gaat
met name om het voorwaardelijke
element in zijn straffen. De studenten
die voor hem terecht stonden behoren
tot een groep, die zich op straat poli
tiek pleegt te uiten. Zij lopen nu het
risico om gedurende een proeftijd bij
de minste of geringste verstoring van
orde door uitvoering van het voor
waardelijk vonnis te worden getroffen.
Daardoor ontstaat een bevangenheid,
die het recht van uiting schaadt.
