DE KERK VAN HEDEN IS EEN
VEELZIJDIG ZALEN-COMPLEX
„Ondergronds alpinisme
een fascinerende sport
MORGENSTERKERK
IN HEEMSKERK:
TREFPUNT VOOR
ALLE GEZINDTEN
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1968
Erbij
19
Doopvont voor ruwe stucwerkmuur en ongeschaafd
houten dak.
WAT DE KERKBOUW betreft zijn we de laatste
jaren, bij alle gezindten min of meer in de doos vorm
met een afzonderlijke klokketoren of, bescheidener,
klokkestoel, vervallen. De kerk neemt niet meer de
dominerende plaats in, welke ze vroeger had, zo wordt
dan gezegd. En dan wil men van de bescheidenheid
een deugd maken door op de noodzaak van een zekere
nederigheid te wijzen. De kerk is echter nog één van
de weinige gebouwen, die een wat vrijere vormgeving
toelaten en zo is het, meen ik van belang voor het stede
lijk beeld, dat aan deze vorm zo veel mogelijk aandacht
wordt besteed. Al is het dan begrijpelijk en zelfs lo
gisch en „goed", dat de kerk niet meer het centrum
van de belangstelling opeist, ze behoeft daarom nog
niet weg te kruipen en zich tot meer of minder ge
slaagde dozen te vermommen. Er kan gerust wat mee
geëxperimenteerd worden. Als dat gebeurt behoeft
men niet te denken, dat Nederland hierin alleen staat:
de meest gedurfde „proeven" vindt men zowel in
Duitsland als in Italië.
Toneelzaal (met bioscoopcabine), plaats biedend aan 200 personen.
De sobere kerkzaal ontvangt haar licht symbolisch alleen van boven.
Doorgang van hal naar kerkzaal.
Doorkijk, tussen pastorie en kosterswoning, op de kerk
zaal en, links daarvan, de meditatiekapel.
Kerk met (links) meditatiekapel. Het glas-in-beton-
raam is van de Amsterdammer Max Reneman.
m
HET ONDERZOEKEN van
onderaardse ravijnen en grotten
wordt langzamerhand even popu
lair als het bovengrondse alpi
nisme. Er zijn bijvoorbeeld in
West-Duitsland duizenden ge
passioneerde grottenond erzoeke rs.
Meestal zijn het amateurliefheb
bers van het „onderwereld-alpi-
nisme" maar ook geologen, bio
logen. archeologen, medici, chemici
en zoölogen hebben hun weten
schapsgebied tot de grottenkunde
uitgebreid. Om miljoenen Duitse
televisiekijkers aan dit avontuur te
Laten deelnemen, is thans een tele
visieteam van de Süddeutsche
Rundfunk (Stuttgart) erop uitge
trokken om de grotten van de
Schwabische Alb met de camera
te onderzoeken. Het is de bedoe
ling, dat er zo een driedelige docu
mentaire ontstaat, die begin 1969
zal worden uitgezonden.
hetgeen de gemoedelijkheid, welke men in godsdienstige
kringen nastreeft in de hand werkt.
DE KERKZAAL lijkt van buiten misschien wat gewild
van vorm, doch is van binnen rustig. De zaal zelf is blijkbaar
opzettelijk tamelijk donker gehouden doordat brede stenen
dammen en een overstekende goot het licht keren. Hierdoor
komt van boven langs het plafond een sterke lichtbundel
uit de ramen in de kap, terwijl van de zijkant door een raam
van Max Reneman eveneens het licht op preekstoel, avond-
maaltafel en doopvont (een grote zwerfkei met een gepolijs
te kom er in uitgespaard) valt. In die hoek is een wat vreemd
uitsteeksel niet geheel verklaarbaar: het dak loopt daar
door en keert zich dan met een rechte hoek naar binnen;
het is niet duidelijk waarom dit gebeurt. Van buiten geeft
het in elk geval een in constructief opzicht onbevredigende
indruk.
MAAR OVERIGENS is dit kerkcomplex zonder „excen
triek" te willen zijn toch zo oorspronkelijk, maar ook zo door
dacht, dat het zich gunstig onderscheidt van de vele kerken
in Nederland, die „aan de lopende band" gemaakt schijnen
te zijn.
R. BLIJ3TRA
MMM)
VOORTS MAG er rekening mee worden gehouden, dat
een kerk op het ogenblik niet meer uitsluitend een religieus
centrum is, maar ook een sociaal ontmoetingspunt kan zijn.
Dit brengt met zich mee, dat „de kerk" niet alleen maar
uit een grote zaal bestaat waarin volgens een bepaald ri'.ueel
een dienst wordt gehouden of waar gedoopt, getrouwd of
gebeden wordt. De kerk van tegenwoordig is een zalencom
plex, er kan meer activiteit in de week zijn dan zondags en
dientengevolge kan het gebouw alleen al door zijn omvang
een tamelijk dominante plaats in de wijk innemen.
DIT IS bijvoorbeeld het geval bij de gereformeerde kerk,
de „Morgensterkerk" geheten te Heemskerk. De architecten
zijn A. Alberts en H. J. W. Meyran. Deze kerk heeft in hoge
mate een sociale functie en is hier ook op „ontworpen". Naast
de eigenlijke kerkzaal bevinden zich een aantal kleinere
ruimten, waarvan er één voor handenarbeid wordt gebruikt.
In hetzelfde vertrek houdt men 's zondags een dienst voor
kinderen. Verder is er een zaal, die zowel voor recepties als
toneeluitvoeringen gebruikt kan worden (er is ruimte voor
een filmcabine gereserveerd) en waar men ook een pantry
en een bar heeft ingebouwd.
BRUILOFTEN, partijendans- en beatavonden worden in
deze zaal gehouden. Zij geeft accommodatie voor 200 per
sonen. Alle gezindten zijn hier welkom, zo deelde men ons
mede. In de naburige rooms-katholieke kerk ingezegende
huwelijken worden hier gevierd en de niet-gereformeerden
behoeven niet eens de hoofdingang binnen te komen, maar
kunnen van een zij-ingang lussen de kosterswoning en het
genoemde handenarbeidlokaal gebruik maken. Trouwens,
drempelvrees behoeft men niet te hebben, want alle ver-
DE HAL IS, om de vernuftige en fraaie indeling, de „blok-
werking" van de verschillende onderdelen (kerkzaal, toneel
zaal, kosterswoning, predikantenwoning en kleine bijver-
trekken) wellicht de best geslaagde ruimte. Vooral de even
wijdige baksteenpijlers doen het heel goed. Doordat de archi
tecten consequent gesinterde baksteen en ongeschaafd hout
hebben gebruikt, terwijl ze de voegen van de stenen met
opzet niet scherp hebben afgesneden, heeft het hele gebouw
iets primitiefs, iets ruigs gekregen. Hierdoor zal men zich
niet opgepoetst voelen en zich ook niet opgepoetst gedragen,
trekken of zalen komen uit op een gemeenschappelijke ruim
te, een ruime hal, die door zijn architectonische vorm en zijn
informeel plaveisel van zware baksteen als het ware een
voortzetting van de straat is.
DUITS TV-TEAM FILMT DE AARDE VAN BINNEN UIT
DE SCHWABISCHE ALB is een
dorado voor het internationale gilde
van grottenonderzoekers, enerzijds,
omdat dit de grottenrijkste streek van
Europa is, anderzijds, omdat hier alle
voorkomende soorten van holen en
spelonken te vinden zijn; verticale en
diepe grotten, grotten die zich onder
water bevinden en ravijnen, waardoor
zich snel stromend water verplaatst.
Meer dan duizend grotten zijn in
Zuidwest-Duitsland al ontsloten of
tenminste ten dele bekend. Ieder jaar
worden er twee a drie onbekende mot
ten ontdekt, door instortingen of door
plotseling optredende bronnen. Het
eerste deel van de televisiefilm wordt
gemaakt in de grot van Falkenstein
bij Reutlingen. Deze is reeds tot t p
een diepte van ongeveer drie kilometer
ontsloten en is daarmee een van de
grootste Duitse grotten.
ONDER deskundige leiding en van
wetenschappelijke adviezen voorzien,
begaven de televisiemensen in duiker
pakken en met rubberboten, corns
klauterend, soms zwemmend, zich in
het binnenste van de aarde. Het
onderaardse labyrint maakte op de
cameramensen en geluidstechnici een
fascinerende en wat griezelige indruk.
Het ruisen van de uit het binnenste
van de grot komende watermassa's
vervulde het reusachtige portaal van
de Falkensteinse grot. Overal in de
daaropvolgende ruimden stuitten de
filmende avonturiers op de vreemde
formaties. Stalagmieten en stalactieten
groeiden van de bodem en van 1 et
plafond, reeksen „kaarsen", gordijnen,
cascaden, dikke knobbels en teer fili
gram van kalksteen. In het schijnsel
van hun carbidlampen en accutoortsen
trachtten de televisiemensen, de atmo
sfeer van deze sedert miljoenen jaren
onaangeroerd gebleven onderaards»
wereld te vangen.
LEKEN zowel als grottenonderzoe
kers kunnen erop rekenen, dat ze
binnenkort op hun beeldbuis iets bij
zonders te zien krijgen. In het derde
deel van de documentaire zal hun de
première in een nog niet eerder ont
sloten grot geboden worden. Ook de
wetenschap is zeer geïnteresseerd in
deze film. want er bestaat tot nu toe
maar weinig belangwekkend filmma
teriaal uit het holenrijke binnenste
van de aarde.
