rm
Landwacht gevormd
om N.S.B.-ers te
gaan beschermen
„Jan kreeg
een jachtgeweer
Haarlems Dagblad
IJmuider Courant
Het
proces
COMFORT
ff. V-
NU IN BOEKVORM
Beverwijkse Courant
Zet die fles
gerust midden
op tafel.
Hij mag
gezien worden.
VIJFENTWINTIG JAAR GELEDEN
Vroegere leiders lopen
nu weer vrij rond
VS zullen in 1971
twee Mars-sondes
lanceren
(XJoWVX'S
Indiër bekent
37 moorden
WÊÊm-
brandewijn
DONDERDAG 14 NOVEMBER 1968
Gemakkelijke
wandelschoen uit
1e klas materiaal
Lederzooi
„Alleen tegen
kleine kliek
NSB-ers
„Jan Hagel9
Ier stopt?
Leiders zijn vrij
Illegaliteit sloeg terug
door Jos Lodewijks
Bon
Bon
Uitgave
FRAMBOZEN
Kosmos-253 gelanceerd
ZONDERVAN
FELDMEIJER
(Van onze correspondent)
DEN HAAG „De door den
Rijkscommissaris voor de Bezette
Nederlandsche Gebieden en door den
leider der N.S.B. reeds herhaaldelijk
aangekondigde vorming van een be
schermingsformatie, bestaande uit
leden van de N.S.B. en leden van haar
organisatie heeft thans in een Ver
ordeningenblad van 13 November
verschenen verordening haar wette
lijke basis en vorm gekregen. De be
schermingsformatie, die den naam
Landwacht Nederland draagt, zal
door een Generalkommissar fiir Si-
cherheitswesen und Höheren SS- und
Polizeiführer met politiebevoegd-
heden voor het handhaven van de
openbare orde en ter bescherming
van leven en goed der ordelievende
bevolking worden gebruikt".
Dit bericht grijnsde de Nederlandse be
volking op 14 november 1943, ongeveer 25
jaar geleden dus, in de dagbladen tegen.
De meeste Nederlanders kwamen er ove
rigens niet erg van onder de indruk. Aan
alle fronten bleven de Duitsers en hun
vazallen terugtrekken, vrijwel dag en
nacht dreunden geallieerde luchtarmada's
naar Duitsland en de slag op de oceanen
scheen in het nadeel van de Duitse U-
boten beslecht te zijn. Veel Nederlanders
lachten in hun vuistje. Door de vorming
van de Landwacht er bij de Duitsers
door te drukken erkenden de N.S.B.'ers
niet alleen dat zij doodsbenauwd waren
vqpr de illegaliteit, maar had de be
weging van Mussert, sinds de april-mei
staking van 1943 sterker geïsoleerd dan
ooit, zich met huid en haar aan de Duit
sers overgeleverd.
In de kranten las men verder dat de
te vormen Landwacht weliswaar door een
inspecteur-generaal, bijgestaan door twee
inspecteurs, zou worden gecommandeerd,
maar dat de „Höhere SS- und Polizei
führer" Rauter de inzet van de formaties
ADVERTENTIE
zou regelen. Tot inspecteur-generaal was
benoemd de plaatsvervangend leider van
de N.S.B., Van Geelkerken, die zou wor
den geassisteerd door Zondervan, com
mandant van de „weerafdeling" van de
N.S.B., en Feldmeyer, leider van de zo
genoemde Germaanse SS in ons land.
Op alle mogelijke manieren probeer
den de leiders van de N.S.B. de indruk
weg te nemen dat de Landwacht tegen
het Nederlandse volk als geheel zou wor
den gebruikt. N.S.B.-leider Mussert
schreef lange artikelen in zijn blad „Volk
en Vaderland" om uiteen te zetten, dat de
Landwacht alleen nodig was om de natio-
naal-socialistische kameraden „tegen een
kleine, gemene groep te beschermen, die
de sluipmoord niet schuwde". Van Geel
kerken was op 24 november 1943 in een
vergadering in Amsterdam wat duidelij
ker. „Wij (de Landwacht) zijn niet ge
wapend tegen dit volk, maar het gaat
ons om een kleine kliek in dit volk. Wij
zullen tegen hen het bekende oog om oog
tand om tand toepassen. Wij kunnen niet
meer toelaten dat onze kameraden wor
den vermoord door een stel moordenaars
riep de inspecteur-generaal. Toen het
hoera- en houzeegeroep in de zaal was be
daard liet Van Geelkerken weten dat
.fatsoenlijke Nederlanders" niets van de
Landwacht hadden te vrezen. Een week
later sprak Mussert in de hoofdstad. Hij
wees er nog eens op dat hij in september
bij rijkscommissaris Seys-Inquart had ge
pleit voor gevangengenomen ondergrond
se strijders.
De leider van de N.S.B. zei toen ter
neergeslagen „Honderdduizenden volksge
noten haten ons. Maar zij Wijven toen
onze volksgenoten. Daarom meen ik er
goed aan te doen nog eens de waarschu
wende stem te laten klinken in de op
rechte hoop, dat de terreurdaden tegen
ons nu eindelijk zullen ophouden. Men
stuurt brandstichters en moordenaars op
ons af. Wij kunnen dit niet langer ge
dogen". Polizeiführer Rauter, die na de
leider van de N.£.B. sprak, gaf onbedoeld
een openlijk compliment aan verschei
dene autoriteiten. „Dat deze maatregel
(vorming van de Landwacht) genomen
moest worden, valt terug op een deel der
burgemeesters en politiebeambten, die
in dezen onvoldoende begrip hebben ge
toond en in gebreke zijn gebleven op
de juiste wijze tegen de aanslagen op
Nederlandse nationaal-socialisten op te
treden".
Vooral in de bezettingsjaren had een
I goede verstaander maar een half woord
nodig. Van januari tot en met september
1943 waren ongeveer vijftig aanslagen ge
pleegd op Nederlandse nationaal-socialis
ten en op 1 oktober verscheen „Volk en
I Vaderland" met het opschrift in vette let
ters over de volle breedte van de voor
pagina: „Wij kunnen niet ongewapend
blijven". In een lang artikel werd uiteen
gezet, dat de Nederlandse nationaal-so
cialisten moesten worden bewapend om
„goed bloed" te beschermen. Het was
echter niet alleen met het oog op het
neerschieten van N.S.B.'ers dat de Land
wacht werd opgericht. In Nederland wer
den in'de eerste negen maanden van 1943
bijna aan de lopende band overvallen
gepleegd op gemeentehuizen en distri
butiekantoren, teneinde ondergrondse
strijders en onderduikers van persoons
bewijzen en distributiebescheiden te kun
nen voorzien. Ook daartegen zou de Land
wacht moeten optreden.
Plichten en rechten van de Landwacht
werden nauwgezet omschreven. „Land-
wachters hebben het recht de identiteit
van personen aan de hand van het per
soonsbewijs vast te stellen en hen desge
wenst te arresteren. Ook mogen zij per
sonenauto's controleren en huiszoekingen
verrichten", schreef „Volk en Vaderland".
Wekenlang hoorde men daarna niets
meer van het nieuwe korps, maar eind
januari 1944 schreef „Volk en Vaderland"
dat het voorbereidende werk inzake de
Landwacht Nederland zijn beslag had
gekregen. De Landwacht telde een be
roeps- en een hulpdienst. De vrijwilligers,
die zich volgens het blad bij duizenden
hadden gemeld, kregen een grondige op
leiding.
Op 21 maart 1944 begon in heel Neder
land de Landwacht haar taak. Het eerste
resultaat was bepaald niet wat Mussert
en zijn mannen ervan hadden verwacht.
De Landwachters wekten namelijk alleen
de lachlust van de Nederlanders op. Met
dubbelloops jachtgeweren bewapende
mannen de volksmond sprak al van
Jan Hagel als de Landwacht werd be
doeld maakten een allesbehalve mili
tante indruk. Wilde verhalen deden de
ronde. Ergens in Friesland hadden onder
grondse strijders drie Landwachters op
klaarlichte dag ontwapend en de mannen
in hun onderbroeken door het dorp ge
jaagd. In een ander dorp moesten op een
nacht een paar Landwachters telefoneren,
maar zij konden het postkantoor niet vin
den. Zij beiden een burger uit zijn bed
om" hun de wég te wijzen. De man kreeg
geen tijd zich aan te kleden en moest in
zijn ondergoed mee. Op het gerammel
aan de deur van het hulppostkantoortje
verscheen na enig wachten een hoofd uit
een bovenraam, dat eerst niet veel zag,
maar toen gedempt, maar toch hoorbaar
riep: „Vader, daar zijn de zwarten, maar
er is ook een witte bij!"
Al merkte de grote massa van het
Nederlandse volk. niet of nauwelijks bij
het verzet betrokken, het aanvankelijk
niet op, het optreden van de Landwacht
als gewillig instrument van de bezetter
gaf de strijd tegen de Duitsers en hun
handlangers een grimmiger karakter
Hoewel over de activiteiten vaji de Land
wacht in Nederland zelfs bij het Rijks
instituut voor Oorlogsdocumentatie in
Amsterdam opvallend weinig concrete ge
ADVERTENTIE
ELKE DROGIST HEEFT HET!
Na zijn arrestatie in mei 1945 erkende
Van Geelkerken volmondig dat zijn
Landwacht „de slechtst denkbare naam"
had gekregen. Van Geelkerken werd in
1951 tot levenslange gevangenisstraf ver
oordeeld, zijn secondant Zondervan tot
twintig jaar. Beide mannen zijn weer op
vrije voeten. De andere inspecteur van
de Landwacht, Feldmeijer, is op 22 fe
bruari 1945 in het oosten van ons land
door een salvo uit een Engels jachtvlieg
tuig. gedood. Deze Feldmeijer was de
ergste van de drie Landwachtleiders. De
als Silbertanne gekenschetste sluipmoor
den werden goeddeels onder zijn leiding
uitgevoerd.
ADVERTENTIE
gevens voor handen zijn, hebben deze
lieden zich duchtig geweerd. De Land-
wacht Nederland heeft veel onheil aan
gericht. De nazi-pers was zeer summier I
over zijn berichtgeving inzake de Land
wacht. Niet zonder trots meldde echter
„Volk en Vaderland" op 20 april 1944 dat
de Landwacht in de nacht van 18 op 19
april een inval had gedaan in Dordrecht,
waar honderden distributiekaarten, le-1
vensmiddelenbonnen, vervalste persoons
bewijzen en blanco persoonsbewijzen in
beslag waren genomen.
De illegaliteit was vaak gedwongen hard I
terug te slaan. Dat blijkt ook uit berichten
in „Volk en Vaderland". In de nacht van
20 op 21 mei, zo schreef de krant van I
Mussert, werd in Berkhout bij het opbren
gen van personen een lid van de Land
wacht door onbekend gebleven perso
nen doodgeschoten. Op 1 juni 1944 meldde
dezelfde krant dat in Westblokker bij
de controle van persoonsbewijzen twee I
leden van de Landwacht werden dood-
geschoten „door ongure elementen". Het
zelfde lot onderging de „districtscomman-1
deur" van de Landwacht in Drente, die
in Musselkanaal werd doodgeschoten. De
man werd begraven in Assen in aanwezig
heid van Rauter, Mussert, Feldmeijer en
Zondervan.
Ook in Friesland richtte de Landwacht
veel onheil aan. Op 13 februari 1945 werd
mr. B. Ph. baron van Harinxma thoe
Slooten door Landwachters vermoord.
Op 7 april 1945, een goede week vóór de
bevrijding, deed de Sicherheitspolizei uit
Sneek en Groningen in samenwerking I
met de Landwacht een grootscheeps opge
zette aanval op de marechausseekazerne
in Makkum, die volgens de verrader Rid
derhof een broeinest van illegaliteit was.
Zes leden van de Nederlandse Binnen
landse Strijdkrachten werden gegrepen
en gefusilleerd.
De Landwacht Nederland was in de I
hogere regionen van de N.S.B. oorzaak
van veel ruzie. Mussert raakte steeds meer
in conflict met zijn plaatsvervangende
leider Van Geelkerken, die inspecteur-
generaal van de Landwacht was. Van
Geelkerken verzamelde bijna alle weer
bare mannen, die de N.S.B. nog over had,
om zich heen en gaf steeds vrienschap-
pelijke knipoogjes naar de SS van Rauter I
en Feldmeijer. In het voorjaar van 1945
weigerden vijfhonderd Landwachters
tegen de Canadezen te vechten. Zij wer
den enkele dagen in het concentratiekamp j
Amersfoort opgesloten en namen de wa
pens pas weer op toen hun de belofte I
was gedaan dat zij „uitsluitend en alleen
tegen binnenlandse terroristen" zouden
worden ingezet.
Een keuze uit de gelijknamige rubriek, die sinds 1948
verschijnt in Haarlems Dagblad-Oprechte Haarlemsche
Courant, de IJmuider Courant en sinds enkele jaren
ook in de Beverwijkse Courant.
De Kleine Wereld is in boekvorm verkrijgbaar vanaf
vrijdag 15 november 1968 bij de volgende adressen
Grote Houtstraat 93, Haarlem
Soendaplein, Haarlem-Noord
Italiëlaan 190, Haarlem-Schalkwijk
Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden
Breestraat 18, Beverwijk
De prijs is 3 50 per stuk, uitsluitend afgehaald aan
onze loketten, tegen inlevering van onderstaande bon.
Wanneer u 4.50 per exemplaar overmaakt op post
giro 273107, ten name van Haarlems Dagblad Grote
Houtstraat 93 te Haarlem met vermelding van „De
Kleine Wereld", kunnen wij het gevraagde aantal
exemplaren opsturen
Grafische Bedrijven Damiate N.V.
- Haarlem
WASHINGTON. (DPA) In 1971 zul
len twee Amerikaanse „Mariner"-ruimte-
sondes naar Mars worden gezonden om
waarnemingsgegevens naar de aarde te
rug te sturen. Dit heeft de NASA van
daag bekendgemaakt.
Voor de lancering worden Atlas-Cen-
taur-raketten gebruikt. De reis naar Mars
duurt zes maanden. Het plan is, de Mari
ners in mei 1971 te lanceren, pas in no
vember van dat jaar zal de planeet be
reikt zijn. Beide ruimtesondes zullen in
verschillende banen rond de planeet gaan
cirkelen.
f HAARLEM
ANEGANG 12 - TEL. 11457
GEN. CRONJÉSTRAAT 104 -
TEL. 53464
BOMBAY (Reuter) Een werkloze
fabrieksarbeider in India die ervan be
schuldigd werd twaalf moorden in de
sloppen van Bombay te hebben gepleegd,
heeft voor een rechtbank bekend in de
afgelopen drie jaar 37 moorden te hebben
gepleegd.
De moordenaar, Raman Raghav, zei dat
al zijn slachtoffers bijna even arm waren
als hijzelf en dat zijn buit vaak niet gro
ter was geweest dan wat kleingeld, een
oud hemd of een pakje sigaretten.
„Wij zijn kale neten", zei
het kind aan tafel tussen
twee happen zuurkool door.
„Wij nebben zelfs geen krom
me spijker om ons te krab
ben".
De vader slikte tweemaal
en vroeg: „Wie zegt dat?'
„Keesje van hiernaast",
verklaarde het meisje. „Hij
zegt ook dat wij armoed
zaaiers zijn. Zijn we dat?"
„Nee", zei de man krachtig.
„Maar nu weet ik hoe onze
buurman over ons denkt. En
dat niet alleen, ik weet nu
ook dat hij praatjes rond
strooit over ons, en dat hij
onze eer en goede naam aan
tast. Dat is strafbaar. Ik zal
hem een proces aandoen".
De man at zijn bord leeg,
trok zijn jas aan en begon
zijn buurman een proces aan
te doen.
Hij ging naar de politie,
maar de dienstdoende diender
zag er geen politiezaken in.
Hij wist méér dan voldoende
van burenruzies om niet over
eind te komen voordat hij
bloed zag. En hij zag geen
bloed.
„U moet een advocaat ne
men", raadde hij de beledigde
aan. „Hier vlak om de hoek
woont een héle goeie".
De advocaat luisterde ge
duldig naar het verhaal, glim
lachte begrijpend en vroeg de
man of hij wist wat dat ging
kosten. Dat wist de man
geenszins. Toen hij het bedrag
vernam, zei hij: „Dat kan ik
niet betalen".
„Dat hindert niet", vertelde
de advocaat hem. ,,U moet
niet denken dat er geen recht
is in dit land. U kunt een ad
vocaat krijgen zonder dat hij
u een cent kost. Zomaar, he
lemaal voor niets. Pro Deo
heet dat in het Latijn. Deo
betekent niets", pro betekent
„voor". Een gratis advocaat
die uw zaak met volledige in
zet van zijn persoon en kun
digheid zal behartigen".
„Dus een andere" conclu
deerde de man snugger.
„Waar woont die meneer
Deo?"
De advocaat schudde het
hoofd en stak zijn wijsvinger
op. „U moet uzelf vervoegen
bij het Bureau voor Consul
tatie", lichtte hij toe. „U
neemt lijn zes, stapt over bij
het monument voor de geval
lenen op lijn drie en stapt uit
op de hoek van de singel.
Dan staat u vlak voor het
Bureau voor Consultatie. Het
ga u goed, ik krijg een rijks
daalder van u".
De man nam lijn zes, lijn
drie en notitie van het feit dat
het Bureau voor Consultatie
gesloten was vanwege bet
vergevorderde uur, zodat hij
de tocht pro deo had ge. raakt.
Hij kon dat volkomen begrij
pen en ging de volgende dag
bijtijds naar dezelfde plek.
Men ontving hem vriende
lijk en behulpzaam, door mid-
del van een loket, een secre
taresse en een wachtkamer
tje. Hij zette zijn zaak uiteen
en verzocht om rechtspleging
en bijstand.
Men verklaarde zich geheel
en al aan zijn zijde, toonde
zich verontwaardigd over het
lage gedrag van de buurman
en verzekerde hem dat men
alles zou doen om hem recht
te verschaffen. Niettemin,
men kon hem niet dadelijk
helpen. Als hij aanspraak wil
de doen gelden op een advo
caat Pro Deo, diende hij een
bewijs over te leggen. Een
bewijs van onvermogen, zo
als dat heette. Dat was heel
gemakkelijk te verkrijgen,
maar hij moest het wel héb
ben. Het zou hem worden ver
schaft bij Sociale Zaken. Hij
moest lijn drie terugnemen,
overstappen op lijn dertien
en uitstappen bij het postkan
toor. Daarop diende hij te
voet de laatste meters af te
leggen in de richting van de
haven. Vlakbij de haven zou
hij Sociale Zaken vinden.
Hij vond een gebouw 'Ol
met Sociale Zaken, zitbanken
en loketten. Toen hij enige
tijd gezeten had, wenkte een
Sociale Zaak met een bril op
hem in een kamertje binnen.
„Ga zitten", zei de Sociale
Zaak vriendelijk. „Hebt u
honger?'
De man vertelde van de
zuurkool, maar ook van de
belediging en hij vroeg om
een bewijs van onvermogen.
„Hebt u losmakelijke goe
deren?' vroeg de Sociale
Zaak.
De man dacht diep na en
somde toen alles op wat hij
had, in de hoop dat de los
makelijke goederen dan van
zelf te voorschijn zouden ko
men. De Sociale Zaak schreef
alles op, behalve de huis
vrouw, de kinderen en het
meubilair.
„Daar krijgt u niets voor",
zei de ambtenaar meewarig,
„Ik bedoel voor het meubilair.
Trouwens, ook een onvermo
gende moet kunnen zitten en
hij moet een kast hebben om
te laten zien dat zij leeg is.
Ik zal mijn best voor u doen.
U hoort van ons".
De man hoorde een hele
tijd niets, maar op een dag
kreeg hij bezoek van een
pientere vrouw met resolute
manieren.
Zij bleek een Sociale Zaak
te zijn in de buitendienst. Zij
vroeg en keek en ging heen
zonder te verklappen wat zij
van plan was.
Drie weken later kwam een
brief van Sociale Zaken. „Het
verheugt ons" zei de brief,
„dat wij uw wens tot verkrij
ging van een bewijs van on
vermogen kunnen inwilligen,
aangezien wij hebben kun
nen vaststellen dat u niets
vermoogt. Wij hebben inlich
tingen over u ingewonnen en
zijn tot de conclusie geko
men, dat er geen bezwaar is
tegen de verstrekking van
het bewuste bewijs U kunt
het te onze burele afhalen
of doen afhalen".
De man deed het gemaks
halve zelf en liep daarbij toe
vallig de resolute dame uit
de buitendienst tegen het lijf,
die zich juist even binnen
kwam warmen. Hij kon rijn
nieuwsgierigheid niet be
dwingen en vroeg haar hoe
zij erin geslaagd was, de zaak
tot zulk een zegenrijk einde
te brengen.
„Ik heb ervaring" zei de
vrouw stroefjes. „Bij u thuis
heerst soberheid, u staat bij
uw omgeving bekend als
zuinig en onbemiddeld man.
Uw buurman gaf echter voor
mij de doorslag. Hij vertelde
mij dat u een kale neet was,
die geen spijker had om zich
te krabben. Nou ja, in fat
soenlijk Nederlands vertaald
is dat een getuigenis waar
mee men het dóen kan".
„O juist", zei de man dui
zelig. Hij liep als in een
droom naar het Bureau voor
Consultatie, deponeerde zijn
bewijs en kreeg zijn advo
caat. Hij won zijn proces, zo
dat daarna de hele stad wist
dat hij geen spijker had om
zich te krabben, maar ook,
dat men dat niet ongestraft
mocht zeggen
ADVERTENTIE
377
MOSKOU. (DPA) De Sovjet-Unie
heeft de 253ste kunstmaan in de Kosmos-
serie in een baan om de aarde gebracht.
De afstand tot de aarde varieert van 355
tot 206 kilometer en de omlooptijd is 89,9
minuten.
V
