Zendtoren
over twee
in Haarlem komt
jaar in dienst
Telefoneren
via een
radiostraal
a ml ré si
Hete ster
ontdekt
Amsterdammer gaat „wilde"
beroepenlijst uitgeven
rHOE IS HET ONTSTAAN?^
J
KNIPSELKRANT
PARAPLU
bid, VAKMAN
SCHOTH
Bronchiletten
V.
I
IN DE WAARDERPOLDER
General Banden
leed verlies van
26 miljoen
Jongeren willen bij
bisschopskeuze
inspraak
Concurrent voor Gele Gids
Geen medewerking
van de P.T.T.
Uitbreiding DAF
kost 12 miljoen
Nederland heeft
130 beiaarden met
stokkenklavieren
V:- :-v;
DAT ZOU IK
GRAAG WILLEN!
N.Y. de Hout- en
Steenwerf Haarlem
WOENSDAG 27 NOVEMBER 1968
15
Kosten 51 miljoen
SMEEDIJZEREN KANDELAARS
Koop uw
iGrote Houtstraat 47
Haarlem
Concentratienetten
Kabelnet
Dit woord:
BEHAGEN
HARREWARREN
Dit woord:
ENCYCLIEK
VALSCHERM
Open boek
Prijzenspiraal
Fascistisch
«5»
r --A
Logisch
UW
Chrysanten!
Zeeën van kleur,
Te zien en voordelig
te koop bij iedere
bloemenwinkel,
kar en kraam.
Neem ze mee.
Want we hebben
ze nodig in dit
wat kale seizoen.
Zeg het met bloemen.
De ZEDKA DEUR moet u zien
DEN HAAG. In de komende maan
den zal een nieuw deel van het landelijk
straalverbindingsnet voor het telefoon
verkeer in ons land in gebruik worden ge
nomen. Een aantal verbindingen in Noord-
Brabant zal verbonden worden met het
reeds gereedgekomen straalverbindings
net elders in ons land. Als eerste verbin
ding komt die tussen de nieuwe straalver
bindingstoren in Megen en de districts
centrale in Arnhem in bedrijf.
De PTT heeft destijds besloten tot vor
ming van een landelijk straalverbindings
net over te gaan, omdat het sinds de oor
log toegepaste systeem van de draaggolf-
telefonie in 1971 aan de grens van zijn
capaciteit zal zijn gekomen. Een tweede
reden was de kwetsbaarheid van het
draadgolfkabelnet en in de derde plaats
laat dit net bepaalde transmissiesyste
men, bijvoorbeeld die voor televisiesig
nalen tussen vaste punten voor industrie
en onderwijs, niet toe. Zowel de draag-
golftelefonie als het straalverbindingssy
steem is gebaseerd op het stelsel van in-
terdistrictsverbindingen, dat wil zeggen
voor het voeren van een telefoongesprek
tussen abonnees, die tot verschillende te
lefoondistricten behoren.
Met de bouw van het totale straalver
bindingsnet zal naar schatting, op basis
van het huidige loon- en prijspeil, 51 mil
joen gulden gemoeid zijn. Voor de straal
verbindingen moeten de antennes en bij
behorende radio-apparatuur in hoge to
rens worden geïnstalleerd. Er wordt zo
veel mogelijk gebruik gemaakt van de
reeds bestaande torens en steunpunten
voor televisie- en radio-uitzendingen in
Lopik, Goes, Roermond, Markelo, Smil-
de. Wieringerwerf, Loon op Zand en Roo-
iendaal.
Speciaal gebouwd voor het telefoon- en
telegraafverkeer zijn of worden voorzie
ningen in Alphen, Maastricht, Megen,
Tjerkgaast en Wormer en torens in Am
sterdam, Rotterdam en Den Haag. Ook
in Haarlem, in de Waarderpolder is een
dergelijke toren in aanbouw. In Utrecht
wordt gebruik gemaakt van een tijdelijke
installatie, in Breda van een stalen mast
naast het districtsgebouw.
ADVERTENTIE
EXCLUSIEVE GESCHENKEN
KUNSTNIJVERHEIDSHUIS
Grote Houtstraat 163 - Tel. 12393
Gen. Cronjéstraat 143 - Tel. 51393
AMSTERDAM. De General Banden
in Rubber Maatschappij Holland n.v.,
waarvan de activiteiten midden 1967 wer
den gestaakt, heeft in de jaren van haar
bestaan tot en met oktober 1968 een to-
taalverlies geleden van 26,3 miljoen.
Daardoor is niet alleen het gehele aan
delenkapitaal ad 18 miljoen opgesou
peerd, maar zelfs een negatief vermogen
ontstaan van ruim 8 miljoen. Dit blijkt
uit het reeds aangekondigde bericht waar
in aan de houders van aandelen B wordt
voorgesteld veertig percent terug te beta
len op het bij hen uitstaande kapitaal van
2 miljoen nominaal.
ADVERTENTIE
GRONINGEN. Tachtig percent van
de Groningers die zondag een week gele
den de jongerenmis in de Sint Josephkerk
In Groningen bijwoonden, wensen in
spraak bij de bisschopskeuze.
Dit blijkt uit een enquête die het jon
gerenpastoraat in Groningen heeft gehou
den. Als een priester wenst te trouwen
zal de bisschop hem hierin niet moeten
belemmeren en desnoods een conflict met
de paus moeten riskeren.
Het reeds gereedkomen net tussen de
vier grote steden in het westen (kosten
/II min.) zijn op Lopik geconcentreerd.
Het is de bedoeling deze vier steden ook
nog op Alphen te concentreren teneinde
een grotere zekerheid in de verkeersaf
wikkeling te verkrijgen bij eventuele sto
ringen in het straalverbindingssysteem.
In september 1962 werd reeds de eer
ste straalverbinding, Maastricht-Mierlo,
in gebruik genomen. Daarna werd het
net tussen de vier grote steden gereali
seerd. Het onderlinge verkeer tussen de
ze plaatsen omvat een derde deel van het
totale interdistrictsverkeer.
Thans zijn uitgevoerd het concentratie-
net rond Markelo voor de districtscen
trales Deventer, Hengelo en Zwolle, het
cóncentratienet Lopik met verbindingen
naar de vier grote steden, 't concentratie-
net rond Megen voor de centrales Arn
hem en Den Bosch en de hoofdnetroutes
van Markelo en Mierlo naar Lopik.
In 1969 moet de hoofdstraalverbinding
naar het noorden, Lopik-Smilde, gereed
komen, alsmede het cóncentratienet rond
Smilde met Groningen en Leeuwarden
en de aansluiting van Nijmegen op Megen.
In 1970 zal de hoofdverbinding Alphen-
Wormer worden gebouwd met de aan
sluitingen naar Alkmaar en Haarlem.
De rest van het net zal na 1970 worden
verwezenlijkt.
Per zender-ontvanger kunnen'over één
straal van 60 tot 1800 en zelfs tot 2700 te
lefoongesprekken tegelijk gevoerd wor
den.
Door het sinds de oorlog gebruikte
draaggolfkabelnet konden per aderpaar
48 telefoongesprekken tegelijk overge
bracht worden. Door nieuwe technieken
kon dit aantal worden opgevoerd tot 120,
hetgeen neerkomt op 28.880 gesprekken
per kabel. In 1962 zijn ook de werkzaam
heden voor de vergroting van de trans
portcapaciteit van het kabelnet ter hand
genomen. Verwacht wordt dat in 1970 het
gehele kabelnet voor toepassing van de
nieuwste draaggolftechniek zal zijn inge
richt.
LEICESTER (Reuter) Britse geleer
den van de universiteit van Leicester
hebben bekendgemaakt dat zij een ster
ontdekt hebben met een temperatuur van
150 miljoen graden Celsius, de hoogste
temperatuur die ooit bij een ster is waar
genomen.
De ontdekking is verricht met een tele
scoop voor röntgenstraling, die van de
basis Woomera in Australië juni dit jaar
in een baan om de aarde werd gebracht.
De leider van het project, dr. Bryn Cook,
vond de ontdekking belangrijk omdat de
Amerikanen het betrokken gebied, tussen
de sterrenbeelden Schorpioen en Wolf, al
enige malen hebben onderzocht. Vermoe
delijk is de ster onlangs ontstaan, aldus
Cook.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. Wordt het monopo
lie op beroepentelefoongidsen, dat de
P.T.T. heeft gegeven aan „De Gele Gids"
doorbroken?. De Amsterdamse „wilde
gids-"-uitgever J. F. Ch. Rutz zegt: „Wij
gaan overal naar toe waar de Gele Gids
verschijnt. Onze advertentietarieven zijn
een zesde van die van de Gele Gids".
De heer Rutz heeft een nieuwe gids
gereed voor Amsterdam, die, naar zijn
zeggen, in de hoofdstad in een oplaag
van 220.000 verspreid zal worden. Hij
zegt verder dat hij in januari in Den Haag
ook met een gids in de oude P.T.T.-vorm
verschijnt, vervolgens in maart-april in
Rotterdam, Haarlem en Zaandam en in
mei-juni in Utrecht, Arnhem en Amers
foort, ondanks het feit, dat de P.T.T. hem
geen wijzigingen van telefoonnummers en
adressen verstrekt en zelfs bij de telefoon
abonnees reclame maakt voor De Gele
Gids.
De heer Rutz zegt: „Natuurlijk verdien
ik eraan, ondanks de veel lagere tarie
ven. Maar daarnaast is het voor ons een
soort erezaak om te laten zien dat wij
het beter kunnen dan De Gele Gids. Sinds
die in Amsterdam is verschenen horen
wij er dagelijks klachten over".
De heer Rutz zegt dat zijn gids voor
achtennegentig percent goed is en dat hij
wat nummerwijzigingen betreft nog beter
bij is dan de vroegere P.T.T.-gids. Zijn
gids lijkt uiterlijk en qua indeling als
twee druppels water op de vroegere
P.T.T.-gids. Waar hij de recente nummer
wijzigingen vandaan heeft gehaald? „Een
groot deel uit de publicaties die iedereen
te zien kan krijgen en voor de rest is
voor geld alles te koop", zegt hij.
De heer Rutz wil in Den Haag en Rot
terdam bij elk gezin, telefoon of geen
telefoon, een gids laten afgeven. Over
het kapitaal dat achter de uitgave van
een gids moet staan, laat hij zich niet uit.
Wél over de P.T.T. „Toen wij ons kantoor
inrichtten hadden wij natuurlijk telefoon
nodig. Ik vroeg bij P.T.T. een aansluiting
aan". „Bent u van De Gele Gids?", zei
een juffrouw daar: „Dat komt voor el
kaar, u hebt die telefoon morgen", maar
toen ze hoorde dat ik van de andere gids
was, heb ik er drie maanden op moeten
wachten".
ADVERTENTIE
Hoestdrank in tablet vorm. 95 ct
Behagen komt voor als zelfstandig
naamwoord in de betekenis: welge
vallen, maar dit is eigenlijk de onbe
paalde wijs van het werkwoord be
hagen: aangenaam zijn. Daarin zit het
woord haag verborgen dat wij bijvoor
beeld kennen in de plaatsnaam Den
Haag en in de naam van de struik die
hagedoorn heet, wat dus eigenlijk be
tekent: doornstruik die in een haag of
heg groeit. Eigenlijk wil haag zeggen:
omheining en behagen is dus oor
spronkelijk: van een haag, een omhei
ning voorzien en daarna: datgene wat
omheind is verzorgen, dus: koesteren
in het algemeen. Dezelfde betekenis
overgang vindt men in het Duitse
werkwoord hegen dat oorspronkelijk
ook is- mit einem Hag umgeben. Nu
zegt men: eine Meinung hegen: een
mening koesteren
De woordenboeken kennen een
werkwoord warren: in verwarring ma
ken of komen, maar de gewone spreek-
en schrijftaal gebruikt alleen de samen
stellingen verwarren en ontwarren.
Van dit ongebruikelijke warren is een
rijmformatie harrewarren gemaakt,
waarvan het eerste deel geen eigen be
tekenis heeft en alleen dient voor het
rijm. De betekenis is: kibbelen. Der
gelijke rijmende woorden zijn er in het
Nederlands verscheidene, bijvoorbeeld
kissebissen, waarin bissen wil zeggen:
druk doen zonder in feite iets uit te
voeren. Het Duits kent biesen voor:
rondhollen van vee om de horzelsteken
te ontwijken. Verwant zijn de woorden
bijster en bezig. Een ander voorbeeld
is hassebassen voor kijven, waarin
bassen: blaffen verscholen zit.
Van tijd tot tijd spreekt de paus zich
uit in een encycliek, een aanschrijving
aan de bisschoppen. In het woord zit
het woord cyclus, Grieks kuklos ver
borgen, dat betekent: kring, omloop,
tijdkring en dat ook wordt gebruikt
voor: reeks van overleveringen, sagen,
verhalen die een gemeenschappelijk
middelpunt hebben. Encyclisch is dus:
in een kring rondlopend en epistola
encyclica kan men dus letterlijk ver
talen met omzendbrief, kortweg ency
cliek. Hetzelfde woord cyclus vindt
men ook in encyclopedie, waarin vedie
of paideia betekent: opvoeding. Een
encyclopedisch werk of encyclopedie is
dus: een reeks boeken die tezamen een
overzicht behelzen van alle weten
schappen.
Wij moeten uitgaan van het woord
parasol dat reeds uit de zestiende eeuw
stamt en waarin het Italiaanse werk
woord parare: afweren verborgen is.
Een parasol weert dus de zonnestralen
af. In de zeventiende eeuw maakte
men het eerste regenscherm en noem
de dat paraplu of parapluie. Toen nu de
eerste mens uit een luchtballon sprong,
kreeg het toestel waarmee hij deze
prestatie leverde, de naam paracnute.
Het woord chute betekent: val. De
parachute belemmert dus de vrije val.
De Duitsers met hun neiging vreemde
woorden te vertalen, noemden in 1795
dit instrument Fallschirm en dat is
weer vertaald tot het Nederlandse ral-
scherm Dat is thans de gebruikelijke
naam voor het parapluvormige toestel
waarmee een luchtreiziger neerdaalt.
(Van onze correspondent)
EINDHOVEN. Twaalf miljoen gul
den gaat de eerste fase van de uitbrei
ding kosten, die de DAF in Eindhoven
in de onmiddellijke nabijheid van de be
staande fabrieken wil realiseren. Deze
eerste fase bestaat uit hoogbouw, tussen-
bouw en laagbouw, bestemd voor de af
delingen service en verkoop.
/VWSyWWWXAA/WWV A/\A«AA^AA/\/*AAAAAAAAAArtAAAA/\/WWWWW\/UW\AAAA/\AA/VW\AArt/\/\A/W\AAA/\AAA/WWV#tAAAAA/\/W\AAA/VAAAAAAArtAftAAA/\rtAJW\AA/\AAAAWWWtM
lieden zouden dan in het bestuur der
universiteit medezeggenschap moeten
hebben!
„memoi-
van dr.
Nederland heeft zijn militaire
bijdrage aan de NAVO met f 225
miljoen verhoogd. DE TIJD
schreef hierover onder meer: „Hoe
grote betekenis moet men nu nog
toekennen aan de verdeelde stem
ming over de bijdrage van 225 mil
joen gulden? Weinig dachten wij.
De motie Den Uyl (P.v.d.A.) over
een afwijzing van verhogingen die
niet direct bijdragen tot een ver
hoging van de paraatheid was een
zwakke motie. Het argument dat
tanks die pas over een jaar arri
veren niet gekocht mogen worden,
verliest iedere waarde als er de
•redenering achter zit, dat men ze
wel mag kopen als ze vandaag nog
tot de slagkracht bijdragen. Die
redenering zit er natuurlijk niet
achter, maar het zwakke is nu juist
dat de motie zonder die redenering
helemaal los in de luqht komt te
hangen".
En verder:
Men wil de NAVO of men wil haar
niet. Als men haar wil, moet men het
ongemak slikken, dat miljarden
bedrijven, die legers helaas nu eenmaal
zijn, de paraatheid niet per man en per
tank kunnen aanpassen aan de wisse
lende crises. Er is een onnauwkeurig
heidsmarge waarover men aan het
discussiëren kan blijven zolang men
wil. Het is ook wel goed, dat die dis
cussie gaande blijft. Maar doorslag
gevende conclusies kan men er niet
aan verbinden. Men kan er hoogstens
een motie uit smeden die de vrees
tegen over-bewapening tot uitdruk
king brengt. Die luxe moet de oppo
sitie gegund zijn. Met de kanttekening
echter, dat moties als die van Den Uyl
alleen dank zij hun onhaalbaarheid in
gediend kunnen worden.
Het communistische blad DE WAAR
HEID commentarieert:
Bij de komende prijsstijgingen be
hoeft niemand zich dus meer af te
vragen wat de oorzaak wel mag zijn.
Niet de vroeger zo vaak gehanteerde
„lonen- en prijzenspiraal", maar de
bewapeningsspiraal is één van de oor
zaken van de komende prijzengolven
en nieuwe inflatie-injecties. Dat de
regering-De Jong zich niet ontziet om
nu zelfs voor de zoveelste maal de ver
laging van loon- en inkomstenbelas
ting voor het grootste deel opnieuw op
de lange baan te schuiven, is tekenend
voor de manier waarop dit rechtse
kabinet en zijn hele NAVO-hofhouding
van ingewikkeld doende politici te
werk gaan.
Zo bracht het Algemeen Handelsblad
de verhoogde NAVO-bijdrage in beeld.
„Fascistisch". Zo luidt volgens het
blad BURGERRECHT de opmerking
van de Nijmeegse rector magnificus
over het optreden van de studenten
in de Nijmeegse universiteit. Het
schrijft:
De rector magnificus van de Nij
meegse universiteit heeft het optreden
van studenten, die eenvoudig een deef
der universiteit bezetten en daarmee
verhinderden dat enkele colleges kon
den doorgaan, rondweg èn zeer te
recht „fascistisch" genoemd. Dit is
inderdaad het juiste woord voor
schanddaden waaraan een deel van de
studenten, versterkt met ander tuig,
zich schuldig maakt. Het bezetten van
een consulaat, het treiteren van de po
litie, het vernielen: het heeft allemaal
hoegenaamd niets met progressiviteit
te maken, maar zijn ev.enzovele uitin
gen van een mentaliteit, die als twee
druppels water op die van de Hitler-
jugend, de SA en de SS lijkt. En deze
Over de zojuist verschenen
res", „Nasmaak en voorproef
Vondeling, oud-minister en binnenkort
partijvoorzitter van de Partij van de
Arbeid schrijft DE GELDER
LANDER:
Zijn onthullingen over „de nacht
van Schmelzer" liegen er niet om en
laten alle andersluidende verkla
ringen ten spijt duidelijk uitkomen
welk spelletje toen gespeeld is. Drs.
Schmelzer moet er maar niet al te diep
op ingaan om niet het gevaar te lopen
ook mr. Cals nog als getuige a charge
op zijn dak te krijgen. Merkwaardig
intussen dat dr. Vondeling achteraf tot
de conclusie is gekomen dat Kamer
ontbinding te verkiezen ware geweest
boven het terugtreden van het kabi-
net-Cals.
En voorts:
Met zijn boekje schreef dr. Vonde
ling een waardevol stuk temporaine
geschiedenis in een „open boek"-
trant, welke boeit en intrigeert. „Me
moires" als deze 'echter zijn de in
tentie en de trant van de schrijver ten
spijt minder geschikt om een ver
heven indruk van de politiek te krij
gen. In die zin dekt de titel van het
boekje nog heel wat' meer.
V X v-;:-Xv:v
V -
;V-
TROUW merkte het
Het dagblad
volgende op:
Hoewel de bijdrage van Nederland
in het geheel genomen gering is kan
niet worden ontkend dat versterking
van de militaire kracht van de NAVO
tot gevolg kan hebben dat ook de
Russen hun militaire macht zullen op
voeren.
Maar dat neemt met weg dat het
om met prof. Röling te spreken, in de
bestaande wereldsituatie toch redelijk
en logisch is dat een geweldige af
schrikkingsmacht. die in dit geval dan
tot groter afschrikkingsmacht wordt
opgevoerd.
w ..v..-.
V' T ■<-. v -k Xi',1 Wv&V V
-\-<r s
.v.W.V .WVv.Cv.?iSsSSSusA
ADVERTENTIE
819
AMSTERDAM. In 1968 kregen Box
tel en Rotterdam geheel nieuwe beiaar
den. Dat van Rotterdam is de derde bei
aard in deze stad, de 25ste in de provin
cie Zuid-Holland en het 130ste van Neder
land. Met deze 130 beiaarden met stok-
kenklavier bezit Nederland een record
aantal en vormt aldus een unicum in de
wereld, aldus de Nederlandse klokken
spelvereniging, die in 1969 haar vijftig
jarig bestaan zal vieren.
Na een hoogtepunt in 1966 en een diep
tepunt in 1967 ziet het er naar uit dat de
beiaardkunst zich in Nederland geleide
lijker gaat ontplooien. Er zullen in de ko
mende jaren nog nieuwe beiaarden wor
den opgesteld, maar een hausse zoals in
1966, toen twintig nieuwe klokkenspel
len aangebracht werden, zal zich niet
meer voordoen. Daarnaast zullen ver
scheidene historische beiaarden gerestau
reerd en in klokkental worden uitgebreid.
ADVERTENTIE
zo'n doorlopende kastenwand in mijn
slaapkamer, maar dat kan niet, want
als mijn bed er in staat, kan geen
deur meer helemaal open.
MIS HOOR dat kan wel met de Ame
rikaanse ZEDKA deur (de harmonica
schuifdeur) en mooidaar zijn geen
woorden voor.
Drie exclusieve modellen staan opge
steld in onze showroom KAMPER
SINGEL 22 (Houtwerf). Proefmodel
kunt u zien op de Spaarndamseweg 48
(Steenwerf).
Houtwerf 11932 - Steenwerf 58211
ZEDKA DEUREN
volkomen nieuw voor U I I
