Veertig jaar geleden
ONDERGANG VAN DE „SALENTO
Stormweer kostte alle 32 opvarenden het leven
Voor u 3727o op uw
salarisrekening en
desgewenst een
maand salaris extra als
gezinskrediet en voor u
IJmuiden en Zandvoort op
dramatische wijze bij
reddingswerk betrokken
de bank waar ook zich thuis voelt
!l
PAUL VAN EWIJK
uw warme bakker
PAUL VAN E WIJ K
13
m
- SMMm
Iets van u bij?
r DONDERDAG 28
NOVEMBER 1968
Hoe? Heel eenvoudig. Open een salarisrekening bij onze
bank, de NMB. U profiteert dan van 31/2°/o rentevergoeding.
Bovendien is er de mogelijkheid een maandsalaris extra
op te nemen als gezinskrediet. Als rekeninghouder geniet
u een uitgebreide persoonlijke service. Zo kunt u bijvoor
beeld gebruik maken van betaalcheques, waarmee u bijna
overal betalen kunt.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
re»»!»
l$V'
ADVERTENTIE
de heerA. Koopmans
beheerder bijkantoor Sneok
IJmuiden: Plein 1945 no. 46.
(Van een onzer verslaggevers)
ZANDVOORT, 25 NOVEMBER 1928.
Zware golven razen op het strand af
om pas na beukend de duinen te heb
ben bewerkt, te zwijgen. De harde
wind, die die maand al eerder
zijn kracht had doen gevoelen, wak
kerde in de middag van de 25e in he
vigheid aan. Na eerst Zuid tot Zuid-
zuid-west geweest te zijn, ruimde ze
tot West-noord-west, om 's avonds tot
een orkaan uit het Noord-westen uit te
groeien.
Een orkaan, die het einde betekende
van het 384R bruto reg. ton metende
Italiaanse Stoomschip „Salento" uit
Rrindisi. Duizend meter uit de kust
raakte het schip op een bank en werd
het de prooi van een kolkende zee.
Voor de tweeëndertig opvarenden
was er geen redding mogelijk. Het
laatste wat van hen gehoord werd was
een dringend S.O.S., daarna ging ook
het radiocontact verloren.
DE VERHALEN OVER de reddings
pogingen van de Salento-bemanning
duiken nog steeds met een grote re
gelmaat op. Geen wonder wanneer
men er aan denkt dat het in de ge
schiedenis van het zich toen van vis
sersplaats tot badplaats ontwikkelend
Zandvoort, de grootste scheepsramp
was die zich ooit had voorgedaan.
Bij de redding van de opvarenden
was men in IJmuiden al evenzeer be
trokken als in Zandvoort en Bloemen-
daal aan Zee.
Ook uit Noordwijk kwam er hulp in
de persoon van de legendarische Jan
van Kan, die de laatste reddingspo
ging, toen de hoop om nog levenden te
vinden tot niet meer dan een vonk was
gedecimeerd, coördineerde.
DE EERSTE REDDINGSPOGING
kwam in de nacht van de 25e op gang,
onder leiding van het toenmalige
hoofd van de reddingsbrigade, de nu
nog in Zandvoort aan de Marnix van
Sint Aldegondestraat wonende en in
middels 77-jarige P. van der Mije. De
heer Van der Mije werd 's nachts uit
bed gebeld door mensen die kort te
voren op de boulevard van twee Zand-
voortse radio-amateurs hadden ge
hoord dat ter hoogte van Zandvoort
een schip in nood zou verkeren, dat om
onmiddellijke assistentie verzocht.
Onmiddellijk kwam daarop de red
dingsbrigade in actie: de bemanning
van de boot werd gewaarschuwd en
het benodigde materieel werd naar de
boulevard gebracht. De heer Van der
Mije: „We konden toen nog weinig be
ginnen, het was een heksenketel voor
zover je zag. We hebben dan ook ge
wacht tot het krieken van de dag en
het water ging vallen".
De uren van het wachten zullen voor
de redders ongetwijfeld erg lang zijn
geweest, want nog om half drie werd
een sein van de Salento opgevangen
waarin dringend om een reddingsboot
werd gevraagd.
Het gevoel van machteloosheid moet
voor de mensen aan de kant, een wa
re kwelling zijn geweest, door de we
tenschap dat er op slechts duizend me
ter afstand een aantal mensen vocht
voor hun leven, een afstand die door
de kokende zee niet te overbruggen
was.
yW*».v.
INMIDDELS WAS bij de commissie
IJmuiden van de Noord- en Zuid-Hol
landse Reddingmaatschappij het be
richt binnen gekomen van het in nood
verkeren van de Salento. Na de ont
vangst hiervan om zes uur in de mor
gen van de 26e, werd er alarm ge
maakt en was de 12-koppige beman
ning van de reddingboot snel aanwe
zig. Direct daarop vertrok men naar
de kop van de Zeeweg aan het Bloe-
mendaalse strand, waar vandaan men
een reddingspoging wilde ondernemen.
De reddingboot volgde op een door
een motor-tractor getrokken wagen.
Om tien minuten over acht vond de
ontmoeting' met de Zandvoortse red
ders plaats. Over deze ontmoeting en
het initiatief dat direct daarna werd
genomen staat in het jaarverslag over
1928 van de NZHRM te lezen: „De
commissie van IJmuiden overlegde
toen met hare menschen en deze be
sloten zonder den minsten aandrang
onmiddellijk een poging te wagen".
Met het oog op het sterke ebtij werd
de boot een eind om de Noord ge
bracht en ging de reddingboot te wa
ter.
DIE EERSTE KEER zou het niet
lukken het schip te bereiken, de man
nen konden de sterke stroom niet de
baas en dreven ver af om de Zuid.
Nat en koud kwamen de twaalf terug
aan het strand. Ontmoedigd waren ze
zeker niet, de tegenslag had hun een
nog een grotere impuls gegeven en on
danks de woorden van de Commissie
nog even te wachten wilden ze daar
niets van horen. Voor de tweede maal
werd de boot om de Noord gebracht,
nu verder dan de eerste keer, en op
nieuw ging het de kolkende golven te
gemoet.
Deze tweede en voor de IJmuider
reddingsboot tevens de laatste poging
om het leven van anderen in veiligheid
te stellen zou een van de redders met
de dood moeten bekopen.
Vanaf de boulevard keken de Zand-
voortenaars ademloos toe, toen zij de
boot op de tweede bank zagen dwars
slaan, ook zagen hoe de bemanning
haar weer recht wist te krijgen, om
direct daarna door een grondzee recht
omhoog gezet te worden en om te
slaan.
De omgeslagen boot dreef snel in de
richting van het strand, waar vandaan
een groep toeschouwers een menselij
ke ketting vormde en een lijn zover
mogelijk in zee brachten.
EENMAAL BIJ HET STRAND, mis
te men een van de roeiers, de 55-jarige
Pieter Visser.
De man was onder de boot geraakt
«n werd bewusteloos op het strand ge
bracht. De Rode-Kruisbrigade in
Zandvoort paste nog kunstmatige
ademhaling toe. maar het lot van de
man was bezegeld en de aanwezige
arts kon enkel nog de dood constate
ren.
Verschillenden van de andere opva
renden werden gewond, één van hen,
de roeier R. H- King, overleed vijf
maanden later aan zijn, bij het om
slaan van de boot opgelopen verwon
dingen.
Een van de twaalf, de juist deze
maand 67 geworden IJmuidenaar G.
Stam maakte de twee reddingspogin
gen naar de Salento mee. In zijn op
het Noordzeekanaal uitkijkende wo
ning aan de IJmuiderstraatweg deed
hij ons het relaas van het trieste avon
tuur dat hij nu veertig jaar geleden,
27 jaar oud, meemaakte. Het was
voor Stam zijn eerste redding. Toen
in IJmuiden werkzaam als vletterman,
een beroep dat vrijwel alle roeiers
hadden, maakte hij pas kort deel uit
van de reddingsbrigade, maar bleef
dat tot 1961.
HET INTERIEUR VAN zijn huiska
mer herinnert er aan, aan de muren
diploma's van de NZHRM en de oor
konde waarbij hem de eremedaille in
zilver verbonden aan de orde van
oranje-nassau werd verleend. Op het
dressoir een foto in vol ornaat met op
zijn borst een groot aantal medail
les, die hij na verschillende reddingen
ontving.
De forse IJmuidenaar wil de me
daille graag laten zien en roept onder
aan de trap naar zijn vrouw die bo
ven aan het werk is: „Geef me dat
kistje even met medailles". Voor ons
op tafel, draait hij het om en we lezen
de namen van de schepen die door de
jaren heen in nood verkeerden en
waar hij als bemanningslid van een
boot aan de redding deelnam.
Over de Salento is Stam snel uitge
praat, veel wil hij er niet over zeggen,
wat kan hij er over vertellen: het re
laas van een tocht waarbij een vriend
verloren ging. Wanneer we naar het
waarom van zijn aansluiten bij de red
dingsbrigade informeren zegt hij ons,
in de verte naar schepen op het ka
naal kijkend: „Als je hoort dat er een
schip in nood is, word je gewoon wild.
dat is allemaal automatisch".
TERUG NAAR HET Zandvoortse
strand, waar de redders na de tweede
poging en het verwisselen van natte
kleren voor warme dekens met auto's
naar IJmuiden terug werden gebracht.
Hoewel er later op de dag vanuit
IJmuiden een meer dan voltallige be
manning met een aanvulling voor de
V»\
\.N-" \V
Ij».' -
x - .iuiéM
Na het luwen van de storm en de
„terugtocht" van de zee, verzamelden
zich tal van mensen op het strand om
met elkaar geëmotioneerd van ge
dachten te wisselen over het treurige
lot van de 32-koppige Salentobeman-
ning. Aan de horizon het schip, waar
van niet veel later de masten en
schoorsteen zouden afbreken. Rechts
op de voorgrond de Zandvoortse red
dingboot en op het strand verder de
paard en wagen waar het reddings-
materieel mee werd aangevoerd.
verloren gegane inventaris van de
boot naar Zandvoort vertrok, was het
niet mogelijk een nieuwe poging te on
dernemen.
De storm was nog even hevig en de
zee was door het opkomende water
een nog sterkere vijand geworden.
Inmiddels was de stemming aan het
strand meer dan gedeprimeerd gewor
den. De heer Van der Mije: „We voel
den wel dat het een verloren zaak was,
de eerste doden spoelden aan en er
kwamen steeds meer dekgoederen op
de kust aan".
In de avond kwam de Noordwijker
Jan van Kan, een man die op red-
dingsgebied een grote naam vertegen
woordigt, in Zandvoort aan. Op een
voortvarende manier begon hij de red
dingsactie te coördineren. Hij zocht
contact met Den Helder, omdat van
het strand af niets te bereiken viel.
Om tien over half elf diezelfde avond
vertrok de „Dorus Rijkers" in de
richting van de Salento. In verband
met de duisternis waren aan de kop
van de Bloemendaalse Zeeweg zoek
lichten opgesteld die in opdracht van
het ministerie van oorlog in Den Haag
vanuit een legerplaats in Utrecht wa
ren aangevoerd. De heer Van der
Mije: „De actie kwam in die tweede
nacht van de 26e op de 27e pas wer
kelijk op gang."
HET MOCHT ALLEMAAL echter
niet meer baten; in de nacht voer de
„Dorus Rijkers" om het wrak heen
e,n meldde 's morgens om half zes in
IJmuiden dat er op de Salento geen
levehd wezen meer viel te ontwaren.
Nog een tweede tocht werd onderno
men, maar ook toen restte er niets
dan dezelfde melding uit te brengen.
De nu 67-jarige IJmuidenaar G. Stam,
die als roeier deel uitmaakte van de
IJmuidense reddingboot, waarmee
twee, helaas vergeefse, pogingen wer
den ondernomen opvarenden van de
Salento te redden.
Hoewel nu ale hoop vervlogen was,
voer ook de „Zeemanshoop" uit Sche-
veningen nog uit. Om half vijf in de
ochtend van de 27e verliet het schip
de Schevinjgse haven om om kwart
over elf in de thuishaven terug te ke
ren. Vermoed wordt zo schreef het or
gaan van de NZHRM in haar jaarver
slag over 1928, dat vóór en kort na het
voor anker gaan van het schip, en het
in stukken brak, de hele bemanning
al verloren ging.
Dat zou er ook de reden van kunnen
zijn dat de vliegtuigen die op de 26e
over het schip cirkelden toen al geen
mensen meer ontwaarden.
ZO KWAM DE SALENTO aan haar
einde, het schip dat met een zware la
ding ijzererts, onder gezag van kapi
tein Renato Garassino, niet ver van de
Rotterdamse haven was, waar het
heen voer.
De Salento voor het in Italiaanse
handen kwam, voer het als de „Tji-
latjap" voor de Java-China-Japanlijn
blijft voor de Zandvoortenaren en
voor een aantal inwoners van IJmui
den de droeve herinnering aan een
dag in november in het jaar 1928, een
dag waarop de zee alweer sterker was
dan de mens, en diezelfde mens zich
hopeloos klein voelde, hoe groots ze
zich ook gedroeg.
UDO J. BUYS
ADVERTENTIE
brengt voor het Sint Nicolaasfeest
tal van smakelijke verrassingen
BOTERLETTERS zuiver amandelspijs 6.95
BOTERSTAVEN zuiver amandelspijs 2,75
SLAGROOM- en VRUCHTENTAARTEN
v.a. 4.00
SPECULAASPOPPEN met roomboter
en amandelen 500 gram 3,55
250 gram 1.85
ROOMBOTER SPECULAASPOPPEN
500 gram 2,55
250 gram 1.35
100 gram 0,75
TAAI-TAAI 500 gram 1,70
250 gram 0.90
100 gram 0.40
MARSEPEIN een grote sortering in diverse
prijzen.
CHOCOLADELETTERS van Droste en Union
Wilt u s.v.p. vroegtijdig bestellen
Luxe Brood- en Banketbakkerij
Willemsbeekweg 1, Umuiden-O.
telefoon 14640.
Canopusplein 5, Zeewijk
telefoon 12006.
Bij de Velsense politie zijn de vol
gende voorwerpen als gevonden aan
gegeven: étui met autosleutels, kinder
handschoen, Lipssleutel, bankbiljet,
polshorloge, zegelring, autosleutel
(Ford Cortina), voetbal, broodtrom
mel, want, damespolshorloge, étui
met passer, potlood en tekenpen,
herenhandschoen, regenjas, knipporte-
monnee met inhoud, twee bankbiljet
ten, kinderwant, meisjesgympak, sjaal
ring met twee sleutels, damestasje,
autoped, linker glacé dameshandschoen,
étui met potloden en pennen, broche.
Inlichtingen over deze voorwerpen
kunnen dagelijks worden verkregen op
het hoofdbureau van politie in Velsen,
waar zij elke dinsdag en vrijdag van
16.30 tot 17.30 uur eventueel zullen wor
den afgegeven.
