Ideeënrijke expositie
Groupe Automat in Galerie-T
Op zoek naar
bredere basis
NU IN BOEKVORM
Haarlems Dagblad
IJmuider Courant
m
Den Haag: „Ze zien niet hoe weinig we kunnen doen
Ex-vrijwilligers hebben veel critiek
op werk van Nederlands vredeskorps
Bij opleiding
inspraak
gewenst
Haarlemse
politierechter
Marcel'
Beverwijkse Courant
BEELD EN
BEWEGING
Agrariërs vragen
7 percent meer
15
I
Bon
I
I
DONDERDAG 2 8
NOVEMBER 1968
UTRECHT De drie bij het NVV,
NKV en CNV aangesloten agrarische
werknemersorganisaties verlangen bij de
komende loononderhandelingen een loons
verhoging van zeven percent en verkor
ting van de arbeidstijd met 65 uur per
jaar.
HAARLEM „Beeld en be
weging". Het is het motto van de ex
positie van de „Groupe Automat" in
Galerie-T. Vijf nu in Parijs werkende
kunstenaars vormen die groep en ge
zamenlijk experimenteren zij op het
terrein van de synthese tussen beeld-
dend vormen en beweging. Het ter
rein is niet door hen ontdekt. Na de
laatste oorlog is het bewegingsele
ment in de beeldende kunsten ook
door anderen geëxploiteerd en vaak
ook weer verlaten. Deze groep echter
heeft het idee echter als uitgangspunt
genomen mét de bedoeling om al
werkende nieuwe wegen te vinden en
daardoor de beeldende kunst daad
werkelijk te beïnvloeden. De samen
stelling van de groep doet in dit op
zicht alle goeds verwachten en deze
tentoonstelling in Galerie-T is dan
ook een werkelijke belevenis.
Synthese
Kunst en techniek
Hein Steehouwer
door dos Lodewijks
Bon
(Van onze correspondent)
DEN HAAG „De vrijwilliger
heeft een flinke dosis verdraagzaam
heid, incasseringsvermogen en gevoel
voor betrekkelijkheid nodig. Hij moet
soepel zijn, zich kunnen aanpassen en
respect hebben voor de mening van
een ander. Hij moet over doorzet
tingsvermogen beschikken en zelf
initiatieven kunnen nemen. Hij moet
misschien een primitieve behuizing
voor lief nemen en twee jaar werken
in de tropen tegen niet meer (maar
ook niet minder) dan een redelijke
vergoeding. Naast enthousiasme is
vooral nuchterheid van belang".
Werk groei)
Brochure
Politiek
Ongrijpbaar
Gewoonste dingen
Kredietkaart
Uitkijken
Creëren is identiek aan „leven", maar
het is leven op een niveau met verhoogde
geestelijke spanning. Het is een toege
spitste geestelijke arbeid met onder meer
als doel de achtergronden van alle vorm
van leven te ontraadselen. Dat laatste
niet om redelijke antwoorden te vinden,
want veel creaties leveren weer nieuwe
raadsels op. vaak „verdichtingen" met
opzet. En toch brengen die nieuwe raad
sels de geestelijk levende mens verder
op zijn weg. De mens kan zich aan zich
zelf niet verklaren, zonder zich van tijd
tot tijd terug te vinden in de creaties
van anderen. Hij herkent zich in kunst
werken, om het even tot welk gebied van
de kunst ze behoren.
Naarmate meer elementen uit het le
ven worden betrokken bij het scheppen
van een kunstwerk, stijgen ook de kan
sen op die herkenning, op zelfontdekking,
zowel bij kunstenaar als bij luisteraar of
toeschouwer. Het is al veel eerder ont
dekt en het verklaart ook het feit, dat bij
voorbeeld een opera met als elemen
ten muziek, zang, dans. acteertalent en
decors vëel meer liefhebbers trekt,
veel meer gemeengoed kan zijn, dan bij
voorbeeld een schilderij van Mondriaan,
waarin slechts een zeer geselecteerd
deel van de aan mystiek verwante be
wustzijnsinhouden van de schilder aan
bod komen. Slechts enkele letterlijke ver
wante zielen kunnen hem in dit opzicht
volgen.
In elke tijd zijn er die twee stromingen,
een brede basis voor een kunstwerk en
een smalle, met elk hun eigen uitwer
king op de mens. We zijn eraan gewend
geraakt, dat een schilderij al heel lang
veel meer herkenningselementen kan be
vatten dan alleen maar de estetiek of
wel de „schoonheidsbelevenis". Toch
bleef het schilderij veel eeuwen lang voor
alles een weergave in het platte vlak, in
tegenstelling tot de beeldhouwkunst, met
als intermediair tussen die twee het re
liëf. De beweging is er de laatste jaren
bijgekomen.
Er is nog een, verbreding van de basis
mogelijk, niet alleen dus door het toevoe
gen van dimensie en beweging aan de
schilderkunst, maar ook door het inte
greren van „dagelijkse" vormen, door
toevoeging of toepassing van gewone din
gen binnen het schilderij en weer een an
dere verbreding, door de afstand tussen
bijvoorbeeld schilderkunst en recla
me (etalage-kunst) of schilderkunst en
volkskunst te verkleinen of teniet te
doen.
Nu zijn we zo ongeveer genaderd aan
wat in de pop art-stijlen gebeurende is
en wat ook in Galerie-T is verwezenlijkt:
een vorm van kunst, die oude draden
weer opneemt en die nieuwe verbanden
zoekt en 'zo tot een synthese wil komen
die zowel nieuwe raadsels aanbiedt als
oude vragen beantwoordt.
Verklaarbaar is, dat kunstenaars als
deze, in de „Groupe Automat" niet alleen
schilder zijn. Het sterkst sprekende voor-
Aan de wand werk van Marcos,
waarvan de indruk die de be
wegingen maken op de foto helaas
niet kunnen worden vastgelegd. Op
voor- en achtergrond de latexbeel-
den van Gamarra.
„Téte Orange" van Vanarsky dat. in
beweging, een vreemd levend
masker wordt.
beeld is de Italiaan Lanati. Hen studeer
de architectuur en ethnologie, is gediplo
meerd in de sociale en experimentele
psychologie was technisch assistent en is
autodidact schilder.
In zijn laatste kwaliteit is hij eigenlijk
„ouderwets", met prachtige tekeningen
die ergens aan Matisse herinneren
en waarin hij evenzeer fijnzinnig este-
tisch als erotisch is op een poëtische ma
nier. Hij lijkt dus niet in de eerste plaats
de aangewezen schilder voor de „brede
re basis", die hierboven is omschreven.
Hij blijkt het echter tóch te zijn. Hij
voegt bewegend licht toe als element aan
zijn schilderingen, die voor een deel op
glas zijn uitgevoerd en voor een deel in
relief-technieken, waarin plastics wor
den gebruikt, maar ook andere
materialen. Hij blijft daarbij volkomen
figuratief en komt tot estetisch bijzoh-
der aantrekkelijk werk.
De Fransman Guidot is ingenieur,
schilder en ontwerper en daarbij sterk
beïnvloed door de film. Hij werkt het
meest technisch van allen. Zijn „Marilyn
Monroe" is los geraakt van alles wat
schilderkunst heet. Via metalen deel-cli-
chés, spiegels, een projector en plastic
kleurstrips komt hij tot een vorm van
beeldende kunst, die het meest aan film
verwant is. De voorstadia van dit werk
hangen hier eveneens, zodat de ontwik
keling van dit ingenieuze werk valt te
volgen.
Van de Argentijn Marcos waren hier
eerder zijn litho's te zien. Nu hangen er
bewegende schilderingen, die er sterk
aan verwant zijn en ook sterk gebonden
aan zijn sociale bewogenheid enerzijds
en de uitdrukking daarvan in pop art-
vormen anderzijds.
De Argentijn Vanarsky is behalve
schilder-beeldhouwer ook architect, jour
nalist en karikaturist. Een groot deel van
die activiteiten is terug te vinden in zijn
twee houten „portretten", bewegende
maskers eigenlijk, die een bijna bezwe
rende indruk nalaten.
De Uruguees Gamarra tenslotte, schil
der, etser en academieleraar, maakt pop
pen van latex die, in opgeblazen toestand
en gedreven door motortjes bewegingen
kunnen maken, die herinneren aan de
wijze van bewegen van draaiorgelbeelden
en dergelijke. Soms werkt die beweging
humoristisch, soms ook sinister, naar ge
lang de uitdrukking, die in het geheel is
gelegd.
Resumerend valt dus te schrijven, dat
deze exposanten eigenlijk een nieuw type
kunstenaar vertegenwoordigen, die de
techniek in velerlei vorm gebruiken als
integrerend deel van het werk. Hun kunst
moet dan ook met een grote openheid
van geest benaderd worden. Is die er bij
de beschouwer, dan gaat er een heel
nieuwe en bijzonder aantrekkelijke we
reld voor hemopen.
ADVERTENTIE
Een keuze uit de gelijknamige rubriek, die sinds 1948
verschijnt in Haarlems Dagblad-Oprechte Haarlemsche
Courant, de IJmuider Courant en sinds enkele jaren
ook in de Beverwijkse Courant.
De Kleine Wereld is in boekvorm verkrijgbaar
bij de volgende adressen
Grote Houtstraat 93, Haarlem
Soendaplein, Haarlem-Noord
Italiëlaan 190, Haarlem-Schalkwijk
Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden
Zeestraat 18, Beverwijk
De prijs is 3.50 per stuk, uitsluitend afgehaald aan
onze loketten, tegen inlevering van onderstaande bon.
Wanneer u 4.50 per exemplaar overmaakt op post
giro 273107, ten name van Haarlems Dagblad. Grote
Houtstraat 93 te Haarlem met vermelding van „De
Kleine Wereld", kunnen wij het gevraagde aantal
exemplaren opsturen.
Uitgave
Grafische Bedrijven Damiate N.V. - Haarlem
De Stichting Nederlandse Vrijwilligers
(SNV), het Nederlandse „vredeskorps"
zond dezer dagen de vijfhonderdste ont
wikkelingshelper uit, die aan bovenstaan
de eisen van haar advertenties voldeed.
Vijf jaar geleden kondigde minister Luns
van Buitenlands»- Zaken, in navolging van
president Kennedy aan, dat de regering
het plan had opgevat vrijwilligers naar
de ontwikkelingslanden te sturen, als „een
bijdrage tot het bevorderen van kennis
overdracht op middelbaar niveau", zoals
de voorlichtingsdienst van de SNV het
formuleert.
Twee jaar later, iin 1965, sloten de tal
rijke particuliere organisaties met een
soortgelijke doelstelling zich bij het re
geringsinitiatief aan. Daaruit ontstond de
..Stichting Nederlandse Vrijwilligers", die
ongeveer vijftig instanties overkoepelt.
„De vrijwilliger is geen expert, maar hij
moet vakbekwaam zijn en praktisch van
aard, zodat hij in onmiddellijk contact met
de plaatselijke bevolking zijn kennis kan
overdragen om zodoende het ontstaan van
een eigen middenkader in het gastland te
bevorderen". Zo omschrijft de heer J. A.
Mollee, voorlichtingsman van de SNV. de
doelstelling van de stichting. Toch zegt
hij: „Wij breken er ons het hoofd over".
Dat zal zeker het geval zijn sinds een
aantal ex-vrijwilligers een werkgroep
heeft opgericht, die inspraak wil in het
beleid van de stichting. De initiatiefne
mers hebben een drieledig doel: inspraak
zien te krijgen bij de selectie en de op
leiding van kandidaten, deelname aan de
talrijke discussies en terugkerende vrij
willigers helpen om weer een passende
.baan te vinden.
De critiek van ex-vrij williger student
Frank Woudenberg is scherp. Van 1964
tot 1966 heeft hij in Columbia gewerkt.
Hij zegt:
„Je zou toch denken dat men uit onze
ervaringen alle voordeel zou willen halen.
Dat ze in Den Haag zouden proberen ons
uit de tent te lokken. Maar hoe gaat het
in feite? De fouten die gemaakt zijn „ken
nen ze al lang" en ze „hebben er al wat
aan gedaan" of ze zeggen: „Wè beginnen
er morgen direct aan". Het lijkt wel of ze
een open oor hebben, maar eigenlijk zitten
ze direct in het defensief en dat schermt
hun oren weer af".
De heer Woudenberg heeft met vijf col
lega's uit het Columbiaanse project een
brochure opgesteld over wat er bij de on
derneming allemaal mank liep. Zij zijn
er van overtuigd dat het een goed idee is
om middelbaar geschoolde jongeren in de
ontwikkelingslanden te laten werken aan
de opleiding van het plaatselijk kader.
Maar dan moet dat ook goed gebeuren.
„Dat men bij de stichting aanvankelijk
niet duidelijk zag hoe 't allemaal moest,
is te begrijpen. Maar dat men na vijf jaar
nog steeds met de criteria sukkelt, waar
aan het werk moet voldoen, dat is toch
te gek".
Frank Woudenberg had er op gerekend
dat de SNV de terugkerende vrijwilligers
terstond naar hun ervaringen zou vragen.
Maar dat is niet gebeurd. Hun brochure
hebben ze aan de stichting en aan Kamer
leden gestuurd. Ze hoopten op een parle
mentaire controle op de SNV. Zover is het
echter nog niet.
Frank Woudenberg brengt de politiek
ter sprake: „In het contract staat dat je
je niet mag inlaten met politiek en reli
gie. Maar ontwikkelingswerk heeft toch
altijd politieke kanten. En als je lwsluit
naar een ontwikkelingsland te gaan. dan
is dat mede een politieke keuze. De rege
ring begrijpt dal best, daarom wil ze ook
dat het gastland zelf om onze uitzending
vraagt. Dan kan ze zich nooit in de vin
gers snijden".
Een medewerkster van de groep is
Trees Wouters. Zij heeft in Kameroen ge
werkt. Zij vertelt: „In Kameroen hadden
wij niet het idee dat we iets niet mochten
vanwege hogere politiek. Integendeel. Je
hoorde dat ministers met elkaar touwtje
trokken om ons in hun eigen departement
te krijgen".
Frank Woudenberg: „In Columbia werk
ten wij in het verband van een binnen
landse organisatie voor gemeenschaps
opbouw. In het oegin hadden wij niet door
dat die alleen maar diende om het land
rustig te houden. Dat zal de stichting in
Den Haag toch wel in de gaten hebben
gehad. Nu vind ik dat nog zo erg niet, als
je je er maar oo hebt kunnen voorberei
den. Maar tijdens de opleiding hoor je
alleen maar dat je je niet met politiek
moet bemoeien. En ter plaatse was onze
teamleider niet ;n staat je te helpen om
binnen het politiek-religieuze klimaat te
werken zonder brokken te maken".
Trees Wouters vertelt: „De groep die
voor ons in Kameroen had gewerkt zou
daar een soort landbouwschool gaan bou
wen. Maar toen ze er eenmaal waren wil
de de regering daar niets meer van weten.
Toen heeft een van de vrijwilligers een
soort groentenveiling opgezet en enkele
anderen zijn begonnen les te geven aan de
volwassenen. Maar ik vrees dat de SNV
tevoren weer een onduidelijke afspraak
had gemaakt met de regering van Kame
roen. In ieder geval: ze hebben het ons
nooit uitgelegd."
Frank Woudenberg: „Wij zaten in een
project voor gemeenschapsontwikkeling.
Dat is zoiets ongrijpbaars. Het is van alles
en je ziet niets. Je mag toch niet van een
stel vaktechnische mensen verwachten dat
ze zichzelf daarbij voldoende kunnen ont
plooien naar de omstandigheden. Er zijn
duizenden mogelijkheden, allemaal kleine
taakjes. Onze groep is daardoor erg te
leurgesteld.
Een betere supervisie op het werkter
rein lijkt noodzakelijk. Maar de selectie
van de kandidaten kan misschien even
zeer verbeterd worden. Het zal niet gaan
om diploma's, meer om persoonlijkheid
Of niet?
Frank Woudenberg: „Ik kan me best
voorstellen dat een lagergeschoolde. bij
voorbeeld een LTS-er, een goede vrij
williger is. Het voornaamste is dat je
contacten weet te leggen. Je moet kunnen
werken op het niveau van de ongeletterde
dorpsbewoners. Er zijn niet zoveel beroe
pen in Nederland die je dat leren. Het is
inderdaad een kwestie van persoonlijk
heid."
En verder: „Veel zou aJ verbeterd kun
nen worden als de projecten tevoren beter
werden geanalyseerd. Nu gaat er steeds
iemand voor de SNV kijken wat er ge
beuren moet en die zegt dan: die en die
vakmensen zijn nodig. Waarom doen ze
geen beroep op ex-vrijwilligers om een
project mee te onderzoeken? Het blijkt
dat een kwart van hen terug wil.
Trees Wouters: „De gewoonste dingen
worden vaak vergeten. Bijvoorbeeld, dat
een kooklerares geen primus moet mee
krijgen om les op te geven, als de mensen
daar zelf nog op houtvuren koken."
Intussen is de stichting bezig het een en
ander te verbeteren. Twee ex-vrijwilligers
zijn ingezet bij de opleiding. Men wil een
deel van de opleiding overplaatsen naar
het gastland. Er wordt gezocht naar pro
jecten die passen in een groter program
ma, waarbinnen de vrijwilligers concrete
taken krijgen. Is de critiek van de werk
groep ex-vrijwiiligers daarmee niet al on
dervangen?
Frank Woudenberg: „Het is allemaal te
eenzijdig. De stichting is niet doof of dom.
maar ze wil het allemaal zelf doen, zelf
weten. Als ze onze verslagen eens goed ge
lezen had, dan had ze een hoop eerder
kunnen verbeteren
De heer Mollee zegt op al die critiek:
„Het zijn beslist geen kwade jongens.
Maar ze zien niet hoe weinig je in zo'n
ontwikkelingsland maar kunt doen. Er is
een lange tijd voor nodig. Je kunt gemak
kelijker op een gevoelige avond 25 mil
joen bjj elkaar krijgen dan continuïteit
aanbrengen in dit werk Je kunt geen
fasen overslaan bij de ontwikkeling van
een volk. Wel versnellen. Veel vrijwilli
gers denken dat ze volgens een school
rooster kunnen werken, met preciese ta
ken. Maar dat gaat in de „bush" non een
maal niet. Ze moeten zich Ieren omlaag
schroeven. We bleken er ons het hoofd
Het is duideljjk De SNV en de werk
groep ex-vrijwilligers moeten elkaar vin
den. Ze hebben elkaar iets te vertellen.
Met wat voor recht zou anders het tijd
schrift voor de vrijwilligers, dat de SNV
uitgeeft, „Vice Versa" heten?
(Van een onzer verslaggeefsters)
HAARLEM. Een vergeten pak boter
was de aanleiding tot diefstal en heling
waarvoor woensdag een chauffeur uit
Bloemendaal en een bijrijder, offset-druk
ker en koopman uit Haarlem bij de
politierechter terecht moesten staan.
De chauffeur had het pak boter dat in
de auto van zijn baas was blijven liggen
verkocht aan de koopman. Daarna had hij
opnieuw boter gepakt en deze doos met
40 pakjes verkocht in een café aan de
offset-drukker. De bijrijder van de chauf
feur had tenslotte meegedaan en het
tweetal had van hun baas blikken groen
te, dameskousen, chocola en cognac ge
stolen.
De bijrijder en de chauffeur kregen
beiden, conform de eis, een boete van
200 en veertien dagen voorwaardelijke
gevangenisstraf.
De offset-drukker kreeg voor opzethe
ling, hij had kunnen weten dat de boter
was gestolen, honderd gulden boete. De
koopman werd gestraft met 75 boete
voot schuldheling.
Een Haarlemse huisvrouw moest zich
verantwoorden voor het feit dat zij bij
een kredietkaart bij een warenhuis in
Haarlem steeds andere namen had opge
geven om zo de rekening te ontlopen.
De officier van justitie mr. J. Schil
der vond het weinig verantwoordelijk kre
diet te verlenen aan klantep waarvan
bekend is dat zij al schulden hebben.
Hij eiste tegen de vrouw 150 boete en
een maand voorwaardelijke gevangenis
straf met drie jaar proeftijd.
De politierechter mr. H. J. M. Cokart
hield de voorwaardelijke straf aan, maar
verlaagde de boete tot 125.
„Kun je niet uitkijken", werd er ge
schreeuwd toen een 20-jarige Haarlemse
kopergieter bijna een aanrijding kreeg op
het Spaarne. Beide automobilisten be
gonnen te schelden en de vrouwen lieten
zich ook niet onbetuigd.
Tenslotte haalde de kopergieter een
schop uit zijn bagageruimte en sloeg op de
andere auto, waarbij hij een ruit
vernielde. Ook de bestuurder kreeg van
de kopergieter en zijn vrouwelijke passa
gier klappen en stompen.
De kopergieter werd bij verstek con
form de eis tot 150 boete veroordeeld,
de vrouw tot 75. Er was 100 tegen
haar geëist.
ADVERTENTIE
Dameskapsalon
voor modern en
exclusief kapw
VAN LEEUWEN
lepenstraat 2
IJmuiden-Oost
Telefoon 16897
