Regering van India levert titanenstrijd tegen de tijd Tot de hel dicht vriest rtiOE IS HET ONTSTAAN?^ AMRO-LENING boutiqi Men struikelt over problemen in dit land OP WEG NAAR MODERNE INDUSTRIESTAAT (I) Verzending zeepost f 62,07 p.m. (18 mnd.) f 118,37 p.m. (24 mnd.) f 189,39 p.m. (24 mnd.) „M I R A B E L" A VRIJDAG 13 DECEMBER 1968 19 Huizen Veel bereikt Bindende factoren 19,75 Cocktailjurkjes 39,75 DEBAT ENTEREN Dit woord: KRAKELEN HOOGDRAVEND Dit woord: UITSTEKEND BEVOEGD De AMRO Bank leent u graag het geld voor die nieuwe meubelen, die wasautomaat, die verhui zingen noemt u maar op. In die 18 mnd betaalt u: 18xf 62,07=f 1117,26. Dat is slechts f 117,26 aan financieringskosten, incl. rente, vergoeding administratiekosten en overlijdensrisico. Dus slechts ca. f 6,50 p. m. In die 24 mnd betaalt u: 24xf 118,37 f 2840,88. Dat 'is slechts f340,88 aan financieringskosten, inch rente, vergoeding administratiekosten en overlijdensrisico. Dus slechts ca. f 14,20 p. m. In die 24 mnd betaalt u: 24xf 189,39 f 4545,36. Dat is slechts f 545,36 aan financieringskosten, inch rente, vergoeding administratiekosten en overlijdensrisico. Dus slechts ca. f 22,70 p. m. Komt u eens langs bij de Amsterdam-Rotterdam Bank in uw buurt. (Bellen of schrijven mag ook!) Wij vertellen u graag alles over de bedragen die u kunt lenen, over het aantal terugbetalingstermijnen, over de kwijtschelding bij overlijden. Een uitgebreide fol der met alle inlichtingen en tarieven ligt voor u klaar. Als u daar de voorkeur aan geeft kunt u deze folder ook opvragen bij Postbus 342, Amsterdam. ADVERTENTIE Deze week Kerstaar Cocktailblouses met kant (Van een speciale medewerker) BOMBAY Zonsondergang aan de Arabische Zee: een zacht rood kleurt het water met een eigenaardige gloed, een schijnsel, waartegen de masten van enkele scheepjes als donkere sil houetten afsteken. Ik sta vlak bij de havenpoort van Bombay, overge bleven symbool van wat eens het Britse imperium was. Rondom krioelt het van mensen. Schoenpoetsers en zwarte geldhandelaars. Bedelaars. Kinderen. Mannen die snuisterijen verkopen. Er is een onafgebroken verkeer van auto's, lawaaierig claxon nerend in de tropenavond. De lichten van Bombay flitsen aan, neonlichten van een moderne stad. Modern? Er zijn vijf miljoen inwoners, van wie een groot deel in lemen hutten woont, plattelanders die naar de stad zijn ge trokken en onder omstandigheden leven die mensonterend zijn. Desondanks mo dern: handelshaven en financieel centrum van het land. Stad van tegenstellingen, het verschil tussen rijk en arm is er van chaotische verscheidenheid zoals in zoveel steden van dit merkwaardige Aziatische land. Het stempel van de westerse industriële maatschappij wordt er steeds duidelijker opgedrukt, met alle gevolgen van dien: conflicten door de komst van de moderne industriestaat. Tegenstellingen. Problemen. Tientallen problemen, waarvoor de regering in New Delhi een oplossing dient te vinden en daartoe een titanenslag tegen de tijd moet leveren. Slag leveren tegen de tijd: „Wij moe ten de geschiedenis inhalen en tevens het snelle heden bijblijven", zegt mij een hoge ambtenaar. „Ik hoor altijd weer op merkingen van Europeanen: waarom bouwen jullie bijvoorbeeld televisiesta tions als je nog niet eens je eigen men sen in redelijke huizen kunt onderbren gen? Omdat ze zowel de huizen als de televisie nodig hebben. Juist televisie is onontbeerlijk in dit land, waar de com municatie zo ontzettend moeilijk is. Weet u dat maar twintig percent van onze be volking door radio, televisie en kranten wordt bereikt? Twintig percent in een land met bijna zeshonderdduizend dorpen en drieduizend steden. Hoeveel huizen tekort?" „We schatten het tekort op zo'n vijfen zeventig miljoen, waarvan drieënzestig miljoen op het platte land. En men moet daarbij bedenken dat er per dag om en nabij vijfendertigduizend mensen bijko men, dat wil zeggen dat onze jaarlijkse bevolkingsgroei ongeveer gelijk is aan de totale bevolking van uw land. Dat bete kent: nog meer huizen, scholen, zieken huizen en wat niet al. dat houdt ook in dat we moeten proberen die uitbundige groei in redelijke banen te leiden door gezinsplanning. En met een wrang lachje voegde hij er aan toe: „Ik ben geen hindoe, maar chris ten, rooms-katholiek. U begrijpt dat ik niet erg gelukkig ben met de pil-ency- cliek. De paus zou maar eens een poosje met modderhutten moeten wonen „Maar we hebben al heel wat bereikt". z-unucivan ie zwollen, opgeschroefd. Mijn zegsman is onvermoeibaar. Hij is trots op zijn land. Hij komt met het sta tistische zakboekje van India voor de dag: „Hier, de levensverwachting voor een zuigeling in ons land was tussen 1941 en 1951 nog geen drieëndertig jaar, tus sen 1951 en 1961 steeg het tot eenenveertig jaar. De laatste cijfers hebben uitgewezen dat we nu rond de vijftig zitten. In 1951 kon slechts zestien percent van de bevolking lezen en schrijven. Tien jaar later was dat percentage de vierentwin tig al gepasseerd. Zo kan ik doorgaan: de toeneming van de industriële produk- tie, de verbeterde situatie in de land bouw, de kindersterfte is teruggevallen van honderddrieëntachtig per duizend ge boorten tot honderdnegen. „Vergeet u niet, gaat hij verder. Deze ontwikkeling speelt zich niet af in een dictatoriale staat, maar in een werkelijke democratie. Een land waar vrijheid van drukpers en meningsuiting bestaat. Leest u onze kranten maar. Ik heb dit laatste advies opgevolgd: elke dag van mijn aanwezigheid in India heb ik zoveel mogelijk kranten gelezen, ze vor men immers de spiegel van een samen leving. In die kranten viel vooral op, dat de ingezonden stukken in een duidelijke kritische toon waren geschreven en dat in de redactionele kolommen niet werd geschroomd om over onaangename dingen te rapporteren. Mijn Indische zegsman was trots op deze verworvenheden. „Ik voel zo iets als een Indisch nationalisme", zei hij, ook al weet ik dat ons land in feite niet veel meer dan een statenbond is". Malcolm Muggeridge misschien wel de meest Britse journalist die er bestaat moet eens hebben gezegd: „Wie nog een echte ouderwetse Engelse officiers mess wil bezoeken, moet daarvoor naar India reizen". Een grimmige opmerking, die er op wijst dat Engeland zijn kolo niale status al lang heeft afgezworen, maar dat de geest van dat koloniale ver leden nog rondwaart in het inmiddels al meer dan twintig jaar zelfstandige In dia. Toch kon Muggeridge wel eens gelijk hebben. Want de Britse invloed is van daag de dag nog duidelijk, ondanks de onafhankelijkheid. De Engelsen hebben een stempel op het land gezet. Ze heb ben het een legerorganisatie gegeven, ze hebben er wegen en spoorwegen aange legd, die nog functioneren. Ze hebben het land een extra-taal gegeven die niet is weg te denken. Ze hebben tenslotte ook min of meer de vorm van het land bepaald. De Britten hebben hoe dan ook de Indiërs de nationale vormgeving geleerd, die nu kenmerkend voor het land is. Voor de achttiende eeuw was India ver deeld in afzonderlijke gebieden waar regio nale dynastieën heersten. Onder de En gelsen echter is India zichzelf meer een meer als een geheel gaan zien. zoals trouwens ook is gebeurd met Indonesië onder de Nederlanders. Soekarno maakte van Nieuw-Guinea een twistpunt, omdat het had behoord tot het vroegere Nederlands Oost-Indië: de koloniale heren uit het verleden hadden daardoor in feite de grenzen van de nieuwe republiek bepaald. Zo ook in dit enorme India. Maar ondanks de totali teit merkt men steeds weer dat het land toch een statenbond is, een fede ratie. De onafhankelijkheidsgevoelens in de incidentele staten zijn soms zeer le vendig. Geen wonder: het zijn zeventien staten met enige tientallen talen. Welke factoren vormen nu de bindende elementen? Zij liggen voor een deel bui ten het land zelf. In de eerste plaats is er China, dat onmetelijke en tevens zo dreigende rijk, waarvan het bestaan alleen al voldoende gepast, geoorloofd, betamelijk. is om India niet uit elkaar te laten vallen. In mindere mate, maar toch niet te onderschaaten, vevult Pakistan eenzelf de rol. Daarnaast is er de wereldopinie: men is het bleek mij voortdurend ge voelig voor wat „men" in de wereld over India zegt. Naast deze externe factoren is er een reeks, die van binnenlandse aard is, bij voorbeeld de gezamenlijkheid van de ont stellend grote economische problemen. Men probeert ze op te lossen en men zoekt daarbij naar maatregelen, die voor het gehele land gelden en daardoor wordt mede de nationale eenheid bevor derd. Dat lukt overigens niet altijd: be paalde economische maatregelen wor den meer en meer gedelegeerd aan de staten, een vorm van decentralisatie. Problemen zijn er genoeg in elk geval. Men struikelt er over in dit land. Maar wat men er ook van denken moge, van dit onmetelijk grote India met zijn on zeker elke bezoeker krijgt op den gehoord grote tegenstellingen één ding duur een mengeling van verbazing en respect voor de regering in New Delhi, voor al die mensen die onvermoeid bezig zijn om hun land om te vormen tot een moderne staat. Vooral respect voor die genen, die een titanenslag leveren tegen de tijd. bieding maten 35 t/m 44 Iedere week nieuwe modellen Barteljorisstraat 33 Telefoon 18301 Met de volgende schepen kan zeepost worden verzonden. De data, waarop de correspondentie uiterlijk ter post moet zijn bezorgd, staan achter de naam van het schip. Argentinië: ms „Rio Salado" (16-12); Australië: ms „Wissekerk" (19-12); Bra zilië: ms „Alkes" (16-12); Chili: ms „Dio genes" (17-12); Indonesië: ms „Lycaon" (16-12) en ms „Dusseldorf" (20-12); Kenya, Oeganda, Tanzanië: ms „Marga- reta Brodin" (17-12) en ms „Tanganyika" (20-12); Ned. Antillen: ms „Mercurius" (17-12); Nieuw-Zeeland: ms „Port Vin- dex" (20-12); Suriname: ms „Aristoteles" (16-12) en ms „Sinon" (20-12); Verenig de Staten: ms „Weser Express" (16-12) en ms „Atlantic Song" (19-12); Z.-Afrika (Rep.) m.i.v. Z.-W.-Afrika: ms „Giessen- kerk" (18-12) en ms „Kaapland" (20-12). Inlichtingen betreffende de verzen dingsdata van postpaketten geven de post kantoren. Adlai Stevenson riep tijdens een vergadering van de Veiligheids raad openlijk ambassadeur Zorin van de Sovjet-Unie ter verant woording. President Kennedy had er voor gezorgd dat Stevenson de beschikking had over de foto's die van de raketbases waren genomen. Een groot aantal kranten in de wereldpers, vooral in Engeland, stond openlijk sceptisch tegenover de houding van de Verenigde Sta ten. Op aandringen van Pierre Sa linger, de perschef van de presi dent, en van Don Wilson, de ver tegenwoordiger van de Amerikaan se voorlichtingsdienst, gaf de presi dent de foto's vrij voor de Verenig de Naties en voor wereldpublika- tie. Stevenson maakte er bekwaam gebruik van in zijn beroemde, over de televisie uitgezonden confron tatie met de Russen: Stevenson: „Mag ik u dan zeggen, meneer de ambassadeur, dat we de bewijzen in ons bezit hebben. Die be wijzen zijn duidelijk en onweerlegbaar. En mag ik u dan nog iets anders zeggen. Die wapens moeten van Cuba worden verwijderd. De Sovjet-Unie heeft die wapens naar Cuba gezonden. U heeft dit nieuwe gevaar gescha pen niet de Verenigde Staten. Ten slotte, meneer Zorin, herinner ik u er aan dat u onlangs de aanwezigheid van die wapens niet heeft ontkend. Maar nu, vandaag, beweert u, als ik u goed heb geluisterd, dat ze niet op Cuba zijn of dat we nog niee hebben bewezen dat ze er zijn. „Goed meneer, mag ik u dan een eenvoudige vraag stellen. Ontkent u, ambassadeur Zorin, dat de U.S.S.R. in het verleden raketten van middel lange reikwijdte en raketbases op Cu ba heeft geplaatst en nóg plaatst en bouwt? Ja of nee? Wacht u niet op een vertaling, ja of nee?" Zorin: „Ik sta niet in een Ameri kaanse rechtszaal, meneer, en daar om wens ik niet te antwoorden op een vraag die me gesteld wordt op een manier zoals een openbare aanklager zijn vragen stelt. Te zijner tijd zult u uw antwoord ontvangen". Stevenson: „U bevindt zich op het ogenblik in de rechtszaal van de we reldopinie en uw antwoord kan alleen ja of nee luiden. U hebt de aanwezig heid van de wapens ontkend en ik wil weten of ik u goed begrepen heb". Zorin: „Gaat u door met uw verkla ring. U krijgt uw antwoord te zijner tijd". Stevenson: „Ik ben bereid op mijn antwoord te wachten tot de hel dicht vriest als u dat wenst. En ik ben ook bereid het bewijsmateriaal in deze zaal over te leggen". En met deze woorden toonde Stevenson de foto's van de Russische raketten en bases. Dit had een vernietigende uitwerking. Die avond nam de president na een verhitte discussie, het besluit de Boe karest toestemming te geven naar Cuba door te varen. Tegen het ad vies van velen van zijn raadgevers en de militairen in, besloot hij Kroesjtsjev meer. tijd te geven. „We moeten hem niet tot een overhaaste beslissing dwingen geef hem de tijd om na te denken. Ik wil hem niet in een hoek dringen waar hij niet uit kan". Intussen oefende hij echter wel op andere manieren druk uit. 's Ochtends en 's middags voerden acht vliegtuigen lage vluchten uit boven Cuba en sup plementeerden het fotomateriaal van de U-2's. De zes Russische onderzee- ers die zich in dit gebied bevonden of vanuit de Atlantische Oveaan naar Cuba voeren werden voortdurend ge volgd en geschaduwd en zo nu en dan gedwongen naar de oppervlakte te komen in tegenwoordigheid van oor logsschepen van de U.S.A. We had den nu 25 torpedojagers, twee krui sers, verscheidene onderzeeërs, ver scheidene vliegdekschepen en een groot aantal kleinere schepen rond Cuba in de Caraïbische Zee gestatio neerd. Op de avond van donderdag 25 ok- totober toonde onze luchtfotografie dat het werk aan de lanceerbanen met zeer grote znelheid vorderde. De avond daarop, op 26 oktober, werd duidelijk dat de IL-28 bommenwerpers ook snel in elkaar gezet werden. Op dat moment had een Oostduits passagiersschip met ongeveer 1500 mensen aan boord de barrière be reikt. Er moest weer een besluit ge nomen worden. Weer werd in onze groep heftig gediscussieerd over wat ons te doen stond. Weer waren er die erop aandrongen dat het schip aan gehouden moest worden; dat het pres tige der Russen niet onmiddellijk in het geding kwam omdat het schip niet in de Sovjet-Unie geregistreerd was en dat door een aanhouding Oe Thants verzoek, Russische schepen niet las tig te vallen, niet geschonden werd. De President besloot tenslotte dat het gevaar voor mensenlevens te groot was er waren zoveel mensen aan boord en de mogelijkheid dat er iets nis zou gaan was zeer groot en be sloot om het schip door te laten. We hadden vrijwel dagelijks con tact met Kroesjtsev. Op maandag 22 oktober de dag van zijn toespraak tot het volk, zond President Kennedy een lange brief met een kopie van zijn toespraak aan de premier van de Sovjet-Unie. In de brief schreef hij: „Tijdens onze gesprekken en gedach- tenwisselingen over Berlijn en andere internationale vraagstukken heb ik mij altijd het meest bezorgd gemaakt over de mogelijkheid dat de regering de wil en de vastbeslotenheid van de Verenig de Staten in een gegeven situatie niet goed begrijpt, omdat ik niet kan aan nemen dat u of iemand anders met ge zond verstand in dit kerntijdperk, de wereld opzettelijk in een oorlog zou willen storten, die - en dit is zonne klaar door geen enkel land kan worden gewonnen en die alleen maar zou resulteren in catastrofale gevol gen voor de gehele wereld, met inbe grip van de aanvaller". Kroesjtsjev had in een brief die op 23 oktober ontvangen werd de presi dent ervan beschuldigd hem en de Sovjet-Unie te dreigen mt de blok kade, en hem verzekerd dat de Sov jet-Unie zich hiervan niets zou aantrek ken. „Het optreden van de V.S. in verband met Cuba is regelrechte zee roverij of, zo u dit liever wilt, de dwaasheid van een ontaard imperia lisme". Hij beweerde dat „de V.S. de mensheid naar de rand van een kern oorlog dreef", en de Sovjet-Unie zou de kapiteins van Russische schepen die Cuba tot bestemming hadden, geen instructies geven de bevelen van Ame rikaanse marinestrijdkrachten op te volgen. Als er pogingen zouden wor den ondernomen om de Russische sche pen te hinderen, „zouden we genood zaakt zijn om die maatregelen te treffen die we nodig en geschikt ach ten om onze rechten te beschermen. We hebben hiertoe de beschikking over alles wat we nodig hebben". De president antwoordde op donder dag 25 oktober en stelde nogmaals wat er gebeurd was, benadrukte dat ondanks particuliere en openbare ver zekeringen dat de raketten niét op Cuba geplaatst zouden worden de Sovjet-Unie dit wèl gedaan had. „Begin september heb ik duidelijk gesteld dat de Verenigde Staten elke verscheping van aanvalswapens zeer ernstig zou opvatten. Daarna heeft onze regering van uw regering en haar vertegenwoordigers omstandige verzekeringen ontvangen, zowel in het openbaar als in particuliere gesprek ken. dat er geen aanvalswapens naar Cuba gezonden zouden worden. Als u de in september uitgegeven verkla ring van Tass nog eens wilt naslaan, zult u zien hoe duidelijk deze verze kering gegeven is. „In verband met deze plechtige ver zekeringen heb ik degenen in Amerika die op dat moment in die kwestie tot actie wilden overgaan, met aandrang beperkingen opgelegd. En daarop ver nam ik onomstotelijk wat u niet hebt ontkend namelijk dat al die verze keringen vals waren en dat uw mili tairen kort geleden begonnen waren aan de bouw van een aantal raketba ses op Cuba. Ik vraag u duidelijk te erkennen, meneer de premier, dat niet ik in deze kwestie de uitdager ben, en dat in het licht van dit verslag deze activieeiten op Cuba de antwoorden opriepen die ik heb aangekondigd. „Ik betuig nogmaals mijn spijt dat deze gebeurtenissen oorzaak zouden zijn van een verwijdering in onze be trekkingen". En toen voegde hij er eenvoudig aan toe: „Ik hoop dat uw regering de no dige stappen zal zetten die een her stel van de vroegere situatie mogelijk zullen maken". Al onze inspanning en brieven schenen echter weinig uitwerking te hebben. Integendeel, terwijl wij wacht ten op een antwoord op president Ken nedy's laatste brief aan Kroesjtsjev, kwamen er berichten binnen dat nog meer Russisch personeel was inge schakeld bij het werk aan de raketba ses en bij het in elkaar zetten van de bommenwerpers. Op vrijdagochtend 26 oktober om 7 uur werd het eerste schip aangehou den en geënterd. Het was wel een zeer internationaal schip. Het was de Maru cla, een in Amerika gebouwd Liberty- schip, van een Panamese eigenaar, ge registreerd in de Libanon en naar Cuba onderweg onder een Russisch octrooi vanuit de Baltische haven Riga. De Marucla was de avond tevoren waar genomen en door twee torpedojagers gevolgd: de John Pierce en een ver rassing voor president Kennedy de loseph P. Kennedy Jr., de torpedoja ger die genoemd was naar het oudste lid van onze familie, die Marine-pi loot geweest was en tijdens de tweede wereldoorlog was gesneuveld. Presi dent Kennedy had persoonlijk een heel zorgvuldig de Marucla uitgekozen als eerste schip dat aangehouden en geën terd moest worden. Hij wilde Kroesj tsjev tonen dat we de quarantaine be krachtigden, en toch, omdat het geen j schip was van een Russische eigenaar, de Sovjets niet direct beledigden en een antwoord van hen eisten. Ze kre gen nu meer tijd maar tegelijkertijd werd aangetoond dat het de V.S. ernst was. (Wordt vervolgd Krakelen met de nadruk op de twee de lettergreep betekent: twisten, ruzie hebben, hoge woorden hebben, kijven. Het werkwoord is afgeleid van het zelfstandige naamwoord krakeel dat sedert de 16de eeuw voorkomt in de betekenis: ruzie. Men zei vroeger: kra keel zoeken en: krakeel krijgen. Men heeft dit woord op verschillende manieren verklaard, wat altijd bewijst dat de oorsprong onzeker is. Sommi gen zoeken samenhang met het Ita liaanse gargagliata lawaai, een woord dat door huursoldaten zou zijn overgenomen in het Duits en van daar in het Nederlands. Anderen ver gelijken het Vlaamse woord kreel dat aan het Franse querelle: twist ont leend is. Ook aan verwantschap met keel is wel gedacht. Dan zou kra- als een voorvoegsel met ongunstige bete kenis moeten worden beschouwd. Natuurlijk waren vroeger alleen paarden hoogdravend, dat wil zeggen: een hoge, edele gang hebbend bij het draven. Figuurlijk gebruikte men het woord dan voor: zich boven anderen verheffend, verheven. Het woord dat waarschijnlijk uit het Duits hochtra- bend is overgenomen, nad dvroeger dus in het geheel geen ongunstige beteke nis. Cats spreekt over de hoogdraven de wijsheid onzer voorvaderen en Vondel over de hoogdravende dicht werken van Sophocles. Maar een paard dat hoog draaft is ook een paard dat bij het draven de ruiter om- hoogwerpt en dat dus ongemakkelijk te berijden is. Vandaar de figuurlijke betekenis: overdreven en in het bij- 7.nrHpr o'P7PP'H \ran ipmanHs st.nl* é*p- Er zijn enige woorden in het Neder lands die met tweeërlei accent kunnen worden uitgesproken. Een daarvan is uitstekend. Legt men het accent op de eerste lettergreep, dus op uit, dan ge bruikt men het woord in lettërlijke zin: de kerktoren, hoog boven het ge boomte uitstekend, wees ons de weg. Als het accent van de eerste naar de tweede lettergreep verspringt, bezigen wij het woord uitstekend in figuur lijke zin en bedoelen er mee voor treffelijk. De betekenisovergang is duidelijk: wat zich boven de omgeving verheft, is ongewoon, bijzonder en' vandaar: bijzonder goed. Hetzelfde vindt men in voortvarend en voort varend en met minder betekenisver schil in aanhoudend (voortdurend) en aanhoudend (telkens). Er heeft in het Middelnederlands een werkwoord bevoegen bestaan, dat betekende: leiden, richten, brengen en ook: een menselijk gemoed in een zekere stemming brengen. Van dit werkwoord, dat weinig gebruikt is, is bevoegd het voltooide deelwoord. Maar in de betekenis die het woord thans heeft: door de wet gerechtigd tot iets en ook: door kennis en er varing tot iets gerechtigd, is het woord jong. Het is een ontlening aan het Duitse befugt, waarin het woord Fug schuilgaat, dat nog gebruikelijk is in de zegswijze: mit Fug und Recht: met het volste recht. Veel ouder dan bevoegd in de hui dige betekenis is bevoegd dat al in de 17#* ppiiw voorkwam in rio hp!pkpniq ADVERTENTIE Geld voor u: flOOO; f2500- f4000,- EEN SERVICE VAN DE AMSIERDAM-ROIIERDAM BANK

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1968 | | pagina 19