i
Kabinet regeerde zonder dat er veel van werd gemerkt
SID EN CHIP: POTASCH-EN-PERLEMOER
VAN NEWYORKS BOEKEN
Afbraak
KÉ
Schoorvoetend
Weinig
oppositie
Hersenschim
Groei
Oudjaar - Erbij
(Van onze parlementaire redactie)
Él
Nieuwe pijnstiller
met lange werking
Garcia de Léon
Premier De Jong kan op
een goed jaar terugzien
DEN HAAG Als in het Catshuis de oliebollen wor
den binnengedragen kan premier Pieter de Jong terug
zien op een goed jaar. Hij heeft het land bekwaam ge
regeerd. De welvaart is groter geworden, de werkloos
heid kleiner, de lange hete zomer is niet gekomen en
bijna iedereen verwacht dat het kabinet tot 1971 zal
aanblijven. Premier De Jong heeft een prestige opge
bouwd, waar Cals, Marijnen en De Quay niet aan toe
kwamen. Hij is conflicten uit de weg gegaan, durfde
zijn vergissingen toe te geven. En zeilt 1969 binnen op
de vriendelijke golven van een bijna ongekende hoog
conjunctuur.
.'Ns\>\Vv\s\\w\wwv^>\VvV.
Mr. P. de Jong en
minister J. M. A. H. Luns
HET KABINET heeft geregeerd zon
der dat we er veel van merkten.
Slechts een paar maal kwamen De
Jong en zijn ploeg met omstreden
voorstellen, zoals het plan om de de
fensie-uitgaven met 225 miljoen te
verhogen, het voornemen om een
loonpauze af te kondigen en de wet
huurdersbijdragen. De Tweede Kamer
is intussen akkoord gegaan met de
f 225 miljoen de Eerste Kamer nog
niet.
De loonpauze komt helemaal niet, om-
stellen zijn zonder veel moeite wet
geworden: de verhoging van de belas
tingvrije voet, de verhoging van de
totoprijzen, de nieuwe omzetbelasting
(BTW), de wet tegen de watervervui
ling en de verhoging van de kijk- en
luistergelden om een handvol te
noemen.
PREMIER DE JONG heeft weinig
oppositie gehad. Dat lag voor een deel
aan zijn gemoedelijke manier van op
treden. Het lag ook aan de machteloos
heid van de Tweede Kamer, die zich
meer bezighield met het debatteren
over partij vernieuwing, dan met haar
echte taak: het controleren van de re
gering. De leider van de grootste op
positiepartij, drs. Den Uyl, zei vorig
jaar oktober, dat het kabinet, wat hem
betrof, mocht blijven, zolang de partij
vernieuwing nog aan de gang was. Hij
heeft zijn zin gekregen, hij zal ook
volgend jaar zijn zin wel weer krijgen,
want de partijvernieuwing is nog ver
te zoeken.
Mr. H. A. F. M. O. van Mierlo
dat het kabinet bijtijds inzag, dat deze
strenge maatregel overbodig was. De
Wet Huurdersbijdragen komt ook niet,
want vlak voor Kerstmis heeft de
Eerste Kamer het wetsontwerp finaal
weggestemd. Een reeks andere voor-
DE VERNIEUWING anno 1968 heeft
zich beperkt tot afbraak. Misschien is
dat een noodzakelijk voorspel voor
iedere vernieuwing. Toch moet de af
braak niet te lang doorgaan wil ook
het parlement zelf niet bij de afbraak
betrokken worden. In januari 1968 tel
de de Tweede Kamer nog maar ~lf
fracties, twaalf maanden later waren
P.P.R.-voorzitter mr. E. Jurgens (r.) en Kamerlid D. Coppes
Mr. J. den Uyl
het er al veertien geworden. Als de
versplintering zo doorgaat dreigen de
parlementaire discussies uit te lopen
op Babylonische spraakverwarringen.
De vernieuwing op partijpolitiek ge
bied om dat woord dan maar te
handhaven, was het duidelijkst bij
de confessionele regeringspartijen. Op
14 februari maakten Schmelzer
(K.V.P.), Biesheuvel (A.R.P.) en Mel-
lema (C.H.U.) samen een t.v.-uitzen-
ding, waarin zij zich uitspraken voor
een politiek van „samen uit; samen
thuis". De linkervleugels van hun par
tijen kwamen in verezt en veertien
dagen later trokken de radikalen in
de K.V.P. de consequenties. Aarden,
Janssen, Van Doorn en mej. Kessel
traden uit. Van Doorn koos de KRO
boven de Tweede Kamer, maar de an
dere drie vormden een eigen fractie,
die op 27 april een echte partij achter
zich kreeg: de Politieke Partij
Radikalen onder voorzitterschap van
drs. Pieter Bogaers, later van mr. Erik
Jurgens.
DE RADIKALEN in de A.RP. en de
C.H.U. kwamen weer tot bedaren. Pas
in december lieten ze weer van zich
horen, toen hun partijen een soort
aanbeveling deden om bij de gemeen
telijke en provinciale verKiezingen van
1970 samen te werken. Intussen gin
gen de gesprekken in de Achttien (het
overlegorgaan van K.V.P., A.R.P. en
C.H.U.) rustig verder. Op belangrijke
punten werden grondslagen gelegd
voor een gemeenschappelijk program
ma van een nieuwe gemeenschappelij
ke partij. De Nederlandse C.D.U. zou
misschien al lang tot stand zijn geko
men als de medewerking van de A.R.P.
wat hartelijker zou zijn geweest.
WAAROM GAAN de anti's zo
schoorvoetend? Voor het antwoord op
die vraag moeten we ons begeven in
het duistere doolhof van de partijpoli
tiek. Natuurlijk is Biesheuvel bang
zijn radikalen te verliezen. Maar mis
schien vreest hij nog meer zijn positie
midden op de wip kwijt te raken. Zo
lang de drie confessionele partijen op
eigen verantwoordelijkheid met de
V.V.D. samenwerken zoals nu in
het kabinet-De Jong kan mr- Ba
rend Biesheuvel een onevenredig grote
invloed uitoefenen. Met een simpel
schot voor de boeg kan hij vaak zijn
zin bereiken. Maar eenmaal opgebor
gen in een C.D.U. wordt hij overstemd
door de K.V.P.'ers en de christelijk-
historischen.
DE WIP-positie van de A.R.P. hangt
Mr. B. Biesheuvel
samen met de partijpolitieke ontwikke
lingen aan de linkerkant van het cen
trum. Daar kwamen de onderhande
lingen over politieke samenwerking op
gang in augustus, toen de P.v.d.A. de
partijen D'66, P.S.P. en P.P.R. uit
nodigde voor gesprekken over de vor
ming van een progessieve concentra
tie. De P.v.d.A. verstuurde deze uit
nodiging met in het achterhoofd de ge
dachte „nooit meer met de K.V.P."
niet met de gedachte „nooit meer met
een confessionele partij". Zelfs als al
le invité's voor een progressieve con
centratie zouden meedoen, dan nog zou
zo'n combinatie niet de meerderheid
halen. Voor de vorming van een kabi-
net zou waarschijnlijk onderhandeld
moeten worden met een andere partij
om het duidelijker te zeggen: met
de A.R.P. Maar die onderhandelingen
zijn alleen maar mogelijk als de
A.R.P. zich niet laat oprollen in een
C.D.U.
want de confessionele partijen willen
het kiesstelsel veranderen en dat wil
de V.V.D. juist helemaal niet. Door
dit grote meningsverschil heeft ook
de staatscommissie Cals-Donner nog
geen belangrijke voorstellen voortge
bracht. Slechts over de afschaffing van
de opkomstplicht is de commissie het
eens. Andere voorstellen zijn de eerst
komende jaren niet te verwachten.
INMIDDELS dreigt de progressieve
concentratie niet veel meer dan een
hersenschim te worden. De belangrijk
ste partner D'66 heeft de uitnodi
ging afgewimpeld, de P.S.P. loopt niet
erg warm en de P.P.R. die wel warm
loopt, blijkt op grond van recente
opiniepeilingen geen grote partij te
zijn. Belangrijker dan dit alles is mis
schien nog de intense verdeeldheid in
de P.v.d.A. zelf.
De grijze eminentie van het Neder
landse socialisme, dr. Willem Drees,
noemde de tweespalt in zijn partij ge
vaarlijk en wie nog eens terugdenkt
aan de vuile was die in september
op het rode balkonnetje werd uitge
hangen, zal het hem nazeggen. Nieuw
Links, de belangrijkste verwekker van
de onrust, krijgt intussen weerwerk.
De groep Democratisch Appèl heeft
openlijk de strijd aangebonden met de
vernieuwers. Hoe het tweegevecht zal
aflopen zal pas blijken in maart als
de P.v.d.A. in congres bijeenkomt.
De V.V.D. en D'66 bleven gespaard
voor interne politieke onrust. De
V.V.D.-ers hopen de confesionelen te
lijmen voor een soort stembus okkoord
met het doel het kabinet-De Jong voort
te zetten. Maar de kans lijkt klein,
D'66 BLIJKT op grond van politieke
enquêtes gestadig te groeien. De par
tij heeft nu zeven zetels in het par
lement, maar bij verkiezingen zouden
het er wel eens meer dan tweemaal
zoveel kunnen zijn. In dit licht is
het begrijpelijk dat Van Mierlo er
weinig voor voelt om zich in allerlei
onderhandelingen te storten met ver
tegenwoordigers van „het oude en zie
ke bestel".
Pieter de Jong kan zijn oliebollen nut
tigen zonder veel zorg om de toe
komst. Het jaar 1969 lacht hem toe
voorzover er in onze wereld iets te
lachen valt. Grote conflicten op bin
nenlands gebied staan hem in ieder
geval niet te wachten. Zelfs de loon
politiek ziet er niet al te somber uit
nu de regering geen bezwaar blijkt te
hebben tegen de loonsverhogingen in
de metaalsector. De woningbouw kan
wat problemen opleveren, evenals de
prijsverhogingen, die in januari wor
den verwacht. Maar dan nog hoeft het
kabinet zich weinig zorgen te maken.
De partijpolitieke verhoudingen ver
hinderen iedere andere politieke com
binatie dan de huidige. Intussen kan
de premier kijken naar de tweedracht
onder zijn tegenstanders.
EEN NIEUW VERDOVEND en pijn
stillend middel met lange werkings
duur is ontwikkeld door geleerden van
de Georgetown-universiteit in Wash
ington. Bekend onder de codenaam
SL-1112 en nog geheel in het experi
mentele stadium, is het tenminste tien
maal effectiever dan enig ander ver
dovingsmiddel dat momenteel ge
bruikt wordt. Proeven op kreeften,
ratten en guinese biggetjes hebben uit
gewezen dat SL-1112 de zenuwwer
king in bepaalde lichaamscentra vele
uren kan uitschakelen, terwijl dit bij
toepassing van procaine (novocaïne),
een algemeen gebruikelijk middel voor
plaatselijke verdoving, slechts enkele
minuten gelukt. Een injectie, toege
diend aan een paard met een pijnlijk
been, deed alle pijn (zover constateer
baar) gedurende drie weken verdwij
nen.
Een ander voordeel van SL-1112 is
zijn specifieke werking. Het stelt al
leen de zenuw in het injectiegebied
tijdelijk op nonactief, maar heeft wei
nig of geen effect op de omliggende
weefsels. Het kan daarom misschien
van grote betekenis zijn voor de be
handeling van chronisch locale pijnen,
die men totnutoe alleen kon cureren
door het doorsnijden of vernietigen
(met alcohol en phenol) van de zenuw
in kwestie.
(Science Horizons)
uinnnr-u-innrnnnrJinjTnnnnnnnnnnnnnnnnnnnrmnnrmnnnnpnnrnnr^ vr.1
CHIP ZEGT: „Hij had een van
onze beste dichters kunnen zijn,
maar hij verkoopt liever tweede
hands boeken".
Sid zegt: „Hoor hem, zijn zoon heeft
de universiteit doorlopen op de po
kerwinst van pa!"
Ze zijn compagnons en de beste
vrienden van de wereld: Henry
(„Chip") Chafetz en Sidney Solomon
exploitanten van Pageant Book Com
pany (in tweedehands boeken) en
Cooper Square Publishers (bijzonde
re uitgaven) in New York. De bij
naam van Henry is het Engelse
woord voor speelfiche; hij is een
verwoed gokker en heeft bovendien
zo'n belangstelling voor alles wat met
kansspelen te maken heeft dat hij
er een boek over heeft geschreven.
Een kloek boek, „Play the devil",
uitgekomen in 1984, waarin het on
derwerp uitputtend is behandeld.
EEN RUSTIGE man, wie men zijn
hobby allerminst aanziet. Hij zal
deze ook in de laatste plaats noemen
als hem naar zijn liefhebberijen ge
vraagd wordt. Voorop komt zijn ge
zin (drie kinderen) waaraan verbon
den een hang naar kaastaart en oude
„bourbon", de Amerikaanse whiskey.
Verder Amerikaanse geschiedenis.
Zijn vrije tyd besteedt hij deels aan
het schrijven van charmante kinder
boeken die fraai geïllustreerd wor
den uitgegeven.
Voorbeeldige huisvader Chip ver
telt toch graag, met een beetje heim
wee, van zijn omzwervingen door de
Verenigde Staten. „Ik was een jaar
of zestien, zeventien, toen ik twee
keer van New York naar Chicago
liftte om de Wereldtentoonstelling te
bekijken. Bij goed weer sliep ik in
Grant's Park. Als het regende vond
ik onderdak in een van de tenten
van het Indianendorp. Na de tweede
keer had de zwerflust me goed te
pakken.
Ik was toen echt een van de „wild
boys of the road" en ben liftend
of als blinde passagier in goederen
wagons het hele land doorgetrokken."
MAAR AL voor de oorlog kwam
hij tot rust in een baantje bij de
sociale dienst voor kinderverzorging
van New York. „Een paar jaar la
ter „bezocht" ik Europa als na
vigator in de luchtmacht". Over
zijn oorlogservaringen, die hem als
jood diep hebben getroffen, laat hij
zich verder niet uit.
SID IS ogenschijnlijk de sjouwer
van het tweetal. Hij weet het best
de weg in de duizenden gravures en
platen, schilderachtig uitgestald op
lange tafels en in de tienduizenden
boeken, die systematisch langs de
wanden gerangschikt zijn. Enkele
bundels gedichten vormen de neer
slag van zijn vooroorlogse aspiraties
hij werd in de „Village" Greenwich
village, de artiestenwijk van New
York als een coming man beschouwd.
En nu alleen maar tweedehands
boeken?
Welnee, nog afgezien van het feit
dat hij geheel thuis is in het anti
quariaat, draagt hij zijn volle vijftig
percent bij in de uitgeverij.
EEN PAAR JAAR GELEDEN heb
ben Sid en Chip het aangedurfd, de
Guthenberg Bijbel in fascimile uit
te geven, een zakelijke gok waar uit
gevers bedrijven met miljoenenom
zetten als Doubleday en Random
House tegen opzagen. Het werk is
in 2 uitvoeringen verschenen (winkel
prijzen respectievelijk driehonderd
en vierhonderd dollar!) uiteraard in
een betrekkelijke kleine oplage en
vooral bestemd voor universiteitsbi
bliotheken.
„Wij zijn begonnen met alle grote
universiteiten van de wereld aan te
schrijven. Maar zelfs voor die instel
lingen is de aankoop van een derge
lijk boek geen alledaags werk. Moet
je zien wat de universiteit van Dja
karta ons terugschreef"
Hij produceert een brief waarin
eerst alle mogelijke zegen van Allah
wordt afgesmeekt over Cooper Square
de eigenaars mitsgaders hun gezin
nen en verwanten, waarna wordt
verzocht de noodlijdende Alma Ma
ter een gratis exemplaar te sturen.
Alle Amerikanen zijn immers rijk?
Een belangrijk succes boekten de
compagnons met de heruitgave van
„Call it sleep' door Hebry Roth. Toen
dit boek uitkwam beleefde het slechts
één druk, wat ook in Amerika
niet meer betekent dan een verkoop
van drie- tot vierduizend exempla
ren. In 1964 bliezen ze het stof eraf
en brachten het, na de wereldrechten
te hebben verworven, opnieuw als
paperback uit. Onmiddellijk werd
deze biografische roman toen een ge
weldig succes Druk na druk rolde
van de persen. „We hebben er elk
een uitgebreide Europareis aan over
gehouden" zegt Sid tevreden.
BOEKHANDEL en uitgeverij kun
nen dus een bloeiend bedrijf worden
genoemd, toch hangen er donkere
wolken boven. De wijk waarin zij ge
vestigd zijn zal binnen enkele jaren
worden gesaneerd. „En dat zou
wel eens het einde kunnen betekenen
van New York als centrum van oude
boeken", zegt Chip wat somber.
De winkelstand van New York is na
melijk heel merkwaardig in branches
bij elkaar gekropen. In een bepaalde
wijk worden alleen maar huishoude
lijke artikelen verkocht. Er bestaat
een straat waar men uitsluitend voor
bruidskleding terecht kan. Ook twee
dehands boekhandelaren hebben el
kaar opgezocht; zij hokken samen in
de rechthoek, gevormd door Broad
way en Fourth Avenue, Union Square
en 10th Street. „Dat brengt de
loop erin", legt Chip uit. „Liefheb
bers weten dat ze alles bij elkaar
kunnen vinden en gemakkelijk de een
na de andere zaak kunnen afstropen".
VOORLOPIG maken ze zich ech
ter geen al te grote zorgen. Daar
voor zitten ze trouwens te vol met
plannen. „Ik moet trouwens nodig
de zolder eens opruimen", zegt Sid
zorgelijk. Daar liggen, i n stoffige
hopen, ongekende schatten naast ba
nale rommel. Dat laatste deel van
de voorraad vormt een noodzakelij
ke bron van inkomsten, want hou
ders van uitleenbibliotheken komen
hier exemplaren van veelgevraagde
romans zoeken, die stukgelezen of
gegapt zijn.
Vanzelfsprekend werken bij
onorthodoxe bazen als Sid en
Chip even ongewone bedienden. Een
van hen, een ernstige bebrilde jon
geman, schrijft in de avonduren aan
de lopende band thrillers voor een
uitgever van paperbacks. Een an
der regisseer! avantgarde films en
is een bekende figuur in de Village.
Ronald, een knappe jonge neger,
heeft hier nog nooit ondervonden
dat zijn opperhuid een verdacht pig
ment bevat. Bernice, negerin en
lachebek, troont in het midden van
de lange pijpenla achter een bureau
met een elektrische schrijfmachine.
TOEN IK Pageant voor het eerst
bezocht, ik kwam er met tus
senpozen van enkele dagen mis
te ik het afscheid van Bernice. om
dat ze de laatste week ergens in Ala
bama zat om haar zieke grootmoe
der te verzorgen. „Dat is heel be
langrijk voor haar," verklaarde Chip,
„negerkinderen uit het zuiden wor
den voor een belangrijk deel door de
grootouders opgevoed, de ouders
moeten namelijk meestal beide wer
ken.
Nu zie Ik haar terug; er liggen
twee jaren tussen en ik vraag Ber
nice hoe haar grootmoeder het
maakt. Haar mond vertrekt even en
„goed", zegt ze. Ze kijkt me wat
vreemd aan en wendt haar hoofd
dan met een ruk af. Ditmaal heb ik
Chip niet nodig om te begrijpen: de
gemiddelde Amerikaan zou dit niet
hebben onthouden. Ik krijg er een
beroerd gevoel van.
