Steeds meer gifstoffen in water en
lucht bedreigen leven van de mens
De Mantelspecialist
19.95
29.95
24:
1995
1495
9®
14.
De Mantel specialist
Puzzel van de week
95
interieur
classique
RIJN-CATASTROFE MOET ALARMSEIN ZIJN
Ook in huishoudelijke middelen
kan gevaar schuilen
Bewakingsdiensten
mogen prijzen nu
met 1% verhogen
Natuurfonds koopt
moeras in Spanje
propagandist van
goede mantelmode
kan zich te enen male niet permitteren dat
artikelen, een jaar geleden gemaakt, nog in
zijn collecties hangen. Hij heeft ze er allemaal
radicaal uitgehaald en gaat ze nu nagenoeg
cadeau geven. Letwehstukvoorstukdragen
ze de naam
„de Mantelspecialist"
met ere.
Haarlem: Grote Houtstraat 180
Kiesrecht van
21 jaar af
11
22
mMf%3
S&7?
VRIJDAG 27 JUNI 1969
(Van onze medische medewerker)
AMSTERDAM Grote gebieden langs het stroomgebied van de Rijn
zijn plotseling geconfronteerd met een ernstige verontreiniging van het
water in deze rivier en haar vertakkingen, waartoe enkele grote rivieren
in ons land en hun uitmondingsgebieden behoren. De massale dood van
miljoenen vissen waarschuwde de mens, die terstond de oorzaak van deze
vergiftiging zocht en tegelijkertijd alle mogelijke maatregelen trof om te
voorkomen dat ook mensen het slachtoffer zouden kunnen worden.
Biologische gevaren
Riool van Europa
In de huishouding
Aangeboren afwijking
Reeds in 1630
Mantelkostuums
en Mantels
mode 1968/69
goed en mooi;
u bespaart nu
40 a 50 gulden
per stuk.
De nieuwste modellen en kleuren in
ASTRALON „MOTTE"
JAPONNEN O A 95
VESTEN in datzelfde
fraaie materiaal
„Trevira-2000"
VESTEN
zuiver wollen of
PULLOVERS
VELICREN"
ROKKEN
leuke modellen in Terlenka.Boussac
coton of zuiver
scheerwol, één prijs
M
vi'fj
'SaSiftA
Op Ned. Antillen
de ruiiter
De vissen in de Rijn stierven ten ge
volge van een duizendste milligram in
secticide. Hoe hygiënisch en biologisch
zuiver ons drinkwater ook is, het kan en
zal ongetwijfeld steeds meer chemische
bestanddelen gaan bevatten, zij het in
zeer geringe hoeveelheid, naarmate de
industrie en de landbouw hun afvalpro-
dukten in do rivieren lozen of in de bui
tenlucht afvoeren, waardoor ook de lucht
allerlei chemische bestanddelen gaat be
vatten. Van hun schadelijke werking bij
het ontstaan va-" ziekten is nauwelijks
iets bekend. Dat zij levende organismen
en zelfs dieren doden is nu gebleken.
Hoeveel of hoe weinig er van deze giftige
stoffen nodig is om op den duur ook
mensen ziek te maken of te doden is
een vraag die men na de massavergifti
ging van de Rijn zou mogen stellen. Het
gebeurde zal er zeker toe moeten bijdra
gen de bescherming van ons levensmi
lieu met alle beschikbare voorzorgs
maatregelen krachtig te bevorderen.
Zowel artsen als biologen zijn van me
ning dat er bij de steeds voortgaande
industrialisatie nog te weinig rekening
wordt gehouden met de biologische geva
ren hiervan: de ernstige verontreiniging
van het milieu. Deze verontreiniging be
dreigt de leefbairheid van dit milieu,
zt /el voor de mens als voor planten en
dieren. Deze laatste zijn van primair be
lang voor zuurstof en voedsel, waarvan
de mens zo afhankelijk is De mens kan
niet leven in een wereld die in organisch
opzicht niet goed functioneert. Daarvoor
is zijn leven té nauw verbonden met en
té afhankelijk van al het andere leven
op aarde. Daarom is alles wat gedaan kan
worden om de leefbaarheid van het mi
lieu te behouden en gunstig te beénvloe-
den in het bijzonder ook voor de mens
van het allergrootste belang.
De hedendaagse technische ontwikke
ling houdt va~k te weinig rekening met
deze leefbaarheid van het milieu. Soms
bezint men zich nog tijdig: te elfder ure
weigerde Amsterdam de vestiging van
een Progil-object. Maar overigens zijn er
voorbeelden te over van allerlei ingrij
pende, technische en planologische objec
ten, waardoor de leefbaarheid van het
milieu wordt bedreigd of ernstig wordt
benadeeld. Bij de aanleg van nieuwe we
gen worden grote gebieden ontluisterd
bij de aanleg van nieuwe haven- of in
dustrieprojecten worden weer andere
streken aan verzilting, of aan intensieve
luchtverontreiniging blootgesteld. Bespui
tingen met allerlei insecticiden kunnen
de bodem vergiftigen, soms in verafge
legen streken, waarheen die stoffen door
de wind worden overgebracht. In Zwe
den bevat de bodem veel meer DDT dan
op grond van het binnenlands gebruik
mogelijk zou kunnen zijn. Ook dieren
vertonen vergif.'~ingsverschijnselen die
het gevolg zijn van DDT. In sommige
streken van Australië blijken koemelk en
zelfs moedermelk veel te veel DDT te
bevatten. Er zijn al landen waar DDT
niet meer gebruikt mag worden. Het na
tuurlijke evenwl .ht, dat in stand wordt
gehouden door de talloze kringlopen tus
sen bacteriën, planten, insekten, allerlei
andere diersoor' n er uiteindelijk de
mens. wordt meer en meer verstoord
Dat kan ook geu~uren door bepaalde af-
wasmiddelen, waarvan de giftige wer
king niet door bacteriën ongedaan kan
worden gemaakt en die eigenlijk verbo
den zouden moeten worden.
Dat brengt ons terug bij de vergifti
ging van het Rijnwater, veroorzaakt door
een bepaald insecticide. De Rijn is al
vele jaren door allerlei nitraten, fosfa
ten, landbouwvergiften en andere synthe
tische stoffen zodanig verontreinigd, dat
zij de bijnaam „Riool van Europa" heeft
gekregen. Alle landen die enig econo
misch, technisch of biologisch belang
hebben bij de zuiverheid van het Rijn
water, weten hoe gevaarlijk deze toe
stand is geworden. Maar ondanks aller
lei commissies en het in Straatsburg ge
sloten Handvest kon de nu opgetreden
catastrofe blijkbaar niet worden voor
komen.
Men kan stellen dat de bescherming
van het milieu een dwingende taak van
de overheid is, te meei omdat de gevolgen
van milieuverontreiniging schromelijk
worden onderschat en aan de weten
schappelijke resultaten der verschillende
onderzoekers te weinig aandacht wordt
geschonken. De laatste tijd wordt bij
planologische overheidsbemoeienissen ook
rekening gehouden met de bescherming
van het milieu en niet alleen met de
belangen van industrie en landbouw.
Maar ook in elk huisgezin dient men
ervan doordrongen te zijn dat het hoog
tijd wordt om het milieu waarin wij le
ven te beschermen. Het gebruik van al
lerlei insectenverdelgers brengt bewezen
gevaren met zich mee. Zo wordt bij de
mens DDT gevonden in het vetweefsel
DDT en aanverwante stoffen zullen voor
huishoudelijk gebruik drastisch beperkt,
zo niet geheel afgeschaft moeten worden
Er zijn ander, werkzame en voor de
mens veel minder giftige stoffen die even
effectief werken. Of dit voor landbouw
insecticide ook nndig is, waar de zo ge
noemde fosforesters als parathion zoveel
andere dat een te klein aantal vingers niet
alleen door thalidomide maar ook door
andere terathogene stoffen zoals aminop-
terine veroorzaakt kan worden. Ofschoon
dergelijke onderzoekingen uiteraard nooit
bij de mens verricht kunnen worden,
moeten .deze stoffen toch worden opge
spoord, Iwant een verhoging van de fre
quentie van misvormde kinderen met één
percent zou in Nederland al jaarlijks 2500
meer dergelijke patiënten betekenen.
Naast dierexperimenten zal men hier
gebruik moeten maken van de epidemio
logie, de wetenschap, die de gehele be
volking onderzoekt op factoren die ziek
ten veroorzaken. Wat de aangeboren af
wijkingen betreft, zijn hierdoor al tal van
dergelijke factoren gevonden: de invloed
worden gebru—t, is een aparte vraag. van <je leeftijd van de moeder, de sociale
Welke stof er ook voor huishoudelijk ge
bruik zal komen, wanneer men deze maar
raak gaan spuiten, kunnen de gevolgen
niet uitblijven. Om dan nog niet te spre
ken over alle anderere scheikundige stof
fen, die tegenwoordig zo overvloedig in
de huishouding worden gebruikt: was
middelen, haarlakken, reinigingsmiddelen
enzovoorts. Welke invloed deze stoffen
bij voortdurend gebruik op de gezond
heid van de mens hebben, is nog niet
bekend.
Niet minder belangrijk is de vraag, of
er ook aan; eboren afwijkingen kunnen
ontstaan door de verontreiniging van
lucht en water. Na het Softenon-drama is
het onderzoek naar terathogene stoffen
sterk uitgebreid (Teras is het Griekse
woord voor monster). Daarbij is geble
ken hoe moeilijk het is om een eventuele
terathogene nevenwerking van een stof
aan te tonen. Zelfs de werking van thali
domide (Softenon) is nog niet geheel op
gehelderd, hoewel reeds kon worden vast
gesteld dat de afbraakprodukten ervan
door alle cel-membranen kunnen passe
ren en zo ook in de embryonale cellen
worden opgehoopt, waardoor de ontwik
keling hiervan wordt beschadigd. Bii
mensen blijkt de daarvoor benodigde hoe
veelheid kleiner te zijn dan bij een aan
tal proefdieren. Men moet zich wel rea
liseren dat deze stoffen ook biochemische
en zelfs gedragsveranderingen kunnen
veroorzaken bij de nakomelingen Dit ;s
bijvoorbeeld bij ratten geconstateerd, die
tijdens de dracht bestraald waren en wier
nakomelingen een verminderde reukzin
hadden. Ook bepaalde lever-enzymen bij
deze jongen vertoonden afwijkingen.
Deze dierproeven geven natuurlijk wel
een aanwijzing, maar nooit een bewijs
van een terathogeen effect bij de mens
Wel kunnen zij een antwoord geven op
de vraag hoe een dergelijke afwijking
ontstaat. Daarover zijn de laatste jaren
vele belangrijke gegevens ontdekt, onder
toestand van het gezin, de geografische
ligging, de tijd van het jaar. Ook nog an
dere invloeden zijn aan het licht geko
men.
Wil men nagaan of er in het milieu
waarin de mens leeft terathogene invloe
den bestaan, dan moet eerst worden vast
gesteld hoeveel misvormingen spontaan
voorkomen. In Zweden is een dergelijk
systeem, dat alle afwijkingen registreert
en zo elke plotselinge extra toeneming
ontdekt, al jaren in werking. Ook in En
geland is men ermee begonnen. In ons
iand heeft de Gezondheidsraad in 1966
in het rapport-Wester de aangeboren af
wijkingen vastgesteld.
Het eerste wetenschappelijk onderzoek
over het ontstaan van misvormingen is
omstreeks 1630 verricht door de ontdek
ker van de bloedsomloop, William Har
vey. Hij veronderstelde dat de misvor
mingen door een remming van de groei
ontstonden, op grond van de secties die
hij mocht verrichten bij de drachtige
herten, die zijn beschermheer Karei I bij
de jacht had gedood. Hun gehemelte was
nog niet gesloten, zoals Harvey ook wel
bij pasgeboren kinderen had gezien.
Behalve op aangeboren afwijkingen
kan het milieu ook invloed hebben op het
ontstaan van ziekten. Voorbeelden hier
van zijn de silicose, de longaandoening
die door steer.jtof wordt bevorderd, en
eigenlijk verder alle andere beroepsziek
ten. De luchtvervuiling wordt naast nico
tine mede aansprakelijk gesteld voor het
ontstaan van longkanker.
Niet alleen cLar het inademen van che
mische stoffen kunnen allerlei ziekten
staan. De geneesmiddelenindustrie
heeft vooral door het samenstellen van
nieuwe scheikundige stoffen de laatste
tientallen jaren een enorme vooruitgang
geboekt bij het genezen van ziekten. Maar
ook deze stoffen kunnen weer oorzaak
zijn van allerlei ernstige aandoeningen,
zelfs bij zeer geringe hoeveelheden en
soms in combinatie met andere stoffen.
Ook hiervan zijn vele voorbeelden be
kend. waarvan de ernstige beschadiging
der bloedbereidende organen en zelfs
shock-toestanden als gevolg van overi
gens uitstekende geneesmiddelen ge
noemd kunnen worden. Sommige genees
middelen zijn vele jaren gebruikt zonder
dat hun schadelijke bijwerking was her
kend.
Zo kan men zich voorstellen dat ook
vele soorten chemische stoffen die de
lucht en het water verontreinigen, op den
duur ziekteverwekkend kunnen zijn.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. Minister De Block
(Economische Zaken) heeft nachtveilig
heids- en bewakingsdiensten ontheffing
verleend van de algemene prijzenbe-
schikking. Het is de eerste collectieve ont
heffing van de algemene prijsstop.
De bewakingsdiensten zijn geconfron
teerd met een zeer sterke stijging van de
loonkosten. Op grond van de ontheffing
mogen deze bedrijven nu deze loonkos
tenstijging gedeeltelijk doorberekenen:
de prijzen, die per 1 oktober van het af
gelopen jaar werden berekend, mogen
met 1 percent worden verhoogd.
ZEIST. De vorig jaar door het We
reld Natuurfonds (Nederland) georgani
seerde actie tot het behoud van de moe
rassen in de delta van de Guadalquivir-
in Zuidwest Spanje die een half miljoen
opbracht, heeft nu de aankoop van 3.200
hectare moerasland mogelijk gemaakt.
De zogenoemde Marismas de Guadia-
mar liggen oostelijk van het reeds eerder
door het Wereld Natuurfonds gestichte
Coto-Donana-reservaat. Er bestaan plan
nen om op den duur één groot nationaal
park te stichten, dat dan 150 tot 200 vier
kante kilometer groot zou worden.
Het nieuwe reservaat herbergt de groot
ste steltloper-concentratie van de maris
mas en ook de grootste purperreigerko
lonie, die ongeveer 400 paren telt, terwijl
duizenden andere watervogels er een toe
vlucht vinden.
Tezamen met de Coto-Donana vormen
de Marismas de Guadiamar een van de
allerbelangrijkste natuurreservaten in
Europa.
ADVERTENTIE
9.
DEN HAAG ROTTERDAM LEIDEN HAARLEM
AMERSFOORT BREDA TILBURG UTRECHT
ADVERTENTIE
rC Jii
A ■imr v, w
PUZZEL NO. 26
Rond de cijfers komen woorden te staan
van zes letters, draaiend in de richting
van de wijzers van de klok. Het eerste
woord begint in het eerste vakje van de
bovenste regel. De andere woorden kun
nen op elke willekeurige plaats beginnen.
OMSCHRIJVING
1. aanspraaktitel; 2. kledingstuk; 3. paar
den- en runderziekte; 4. aantrekkelijk
heid; 5. weke; 6. barmhartigheid; 7.
kwaadsprekerij; 8. overdaad aan rijkdom;
9. bladeren van de paardebloem; 10. lang
smal stuk; 11. woestijn; 12 sierplant; 13.
notitieboekje; 14. vogel; 15. deel van
Afrika; 16. deel van de kachel; 17. roof-
diertje; 18. lange smalle golf of inham
aan zee; 19. deel van een molentrechter;
20. de vier weken voor Kerstmis; 21. de
Morgenlanden; 22. gevat; 23. uitgave; 24.
geweldig jager; 25. dichtkunst; 26. steek
wapen; 27. kromme blaashoorn; 28. deel
van een breuk; 29. trouwhartig en opge
ruimd van humeur; 30. land in Europa;
31. niet hetzelfde; 32 deel van een klok;
33. droge kleurstof; 34. onderstuk van een
standbeeld; 35. prikkelbaar; 36 kunstige
dans; 37. beuren; 38 opstandig; 39. insekt;
40. deel van het oog; 41. hij die peilt; 42.
smakelijk; 43. deel van Azië; 44. Plotse
ling; 45. mannelijk dier; 46. beroep; 47.
kleur; 48. korte tijd; 49. visite.
Oplossingen, uitsluitend per briefkaart,
dienen uiterlijk woensdag a.s. in ons be
zit te zijn.
OPLOSSING PUZZEL NO. 25
Horizontaal: 1. Ad; 3. pet; 6. ets; 8. st;
10. lava; 11. hoofd; 14. eelt; 15. pier; 17.
Aden; 19. rag; 21. radiaal; 23. het: 25. aga;
27. Eem; 28. sta; 30. belang; 33. straat; 35.
d.a.v.; 36. reëel; 39 oir; 40. re; 41. Isar;
42. galm; 43. mi; 44. Lea; 46. Aaron; 48.
moe; 50. begaan; 52. klepel; 55. elp; 56.
eis; 58. ale; 59. kil; 61. Ierland; 64. nap;
66. Oslo; 67. Goes; 69. Peel; 70. Assen; 72.
lood; 74. a.m.; 75. mijn; 76. Eva; 77. es.
Verticaal: 1. al; 2. dato; 3. pap; 4. Thea;
5. do; 6. Edda; 7. sen; 8. slee; 9. t.t.; 12.
orde; 13. faam; 16. Iran; 18. Eist; 19. Rob;
WILLEMSTAD. De Staten van de
Nederlandse Antillen hebben woensdag
een ontwerp landsverordening aangeno
men tot verlaging van de kiesgerechtigde
leeftijd van 23 tot 21 jaar.
Tevoren had de regering een amende
ment van een lid van de democratische
iregerings-lpartij overgenomen, op grond
waarvan stemmen bij volmacht mogelijk is
De oppositie was tegen stemmen bij
volmacht, omdat dit zou kunnen leiden
tot onregelmatigheden bij het verkrijgen
van volmachten.
20. gala; 22. ïeme; 23. haai; 24. tot; 26.
gaviaal; 29. trommel; 31. edele; 32. graan;
33. slank; 34. armee; 37. ere; 38. ego; 45.
egel; 47. rail; 49. open; 50. bok; 51. apis;
53. lade; 54. lap; 56. Eros; 57. sage; 60.
idem; 62. elan; 63. none; 65. aloe; 66. olm;
68. sla; 69. pa; 71. si; 73. ds.
ADVERTENTIES
KENNEMERLAAN 38 IJMUIDEN TEL:1378I
10,00 R. Barnhoorn, Burgemeester
Rambonnetlaan 30, IJmuiden.
7,50 J. A. van Rosmalen, Oosterduin
weg 53, IJmuiden.
5,00 J. van Klooster, Noorderlaan 26,
Velsen-Noord.
