Huwelijksrechter Bressers van bisdom
Den Bosch schaamt zich over de paus
DE KERK IN HET MIDDEN
Doopsel voor Wereldraad niet verplicht
„Wie gescheiden is wordt nu in ons
land als volwaardig r.k. bediend
Schweitzerprijs
uitgeloofd
ZATERDAG 3 JANUARI
1970
Anders bedoeld?
Hisforisch onderzoek
Duitse kerkstrijd
Niet: om te kwetsen
Nu ruim baan voor de
vrouwelijke predikant
Nooit negatief
- - p I
l
HHi
Recreatie of evangtelie
Veelzeggende preek
Bekering der kerk
Bijbel op proef
Twee soorten mensen
Religieuze reclame
Argument
Aanspraak
Spel en kerk
Kinderpraat
's-Hertogenbosch Waar tal van normen en vor
men onder de katholieken van de Nederlandse kerk
provincie de laatste jaren in beweging zijn gekomen,
is het niet verwonderlijk dat er ook een discussie gaan
de is over het huwelijk en met name over het verbre
ken van een huwelijk. Formeel is het inderdaad nog
wel zo, dat iedere katholiek die wil scheiden zijn ver
zoek om nietig-verklaring van een huwelijk aan de
kerkelijke rechtbank moet voorleggen en dat deze bij
zijn beslissing de regels van het kerkelijk wetboek
volgt, maar in de praktijk is met name de gedragslijn
tegenover burgerlijk-gescheidenen in de loop van de
laatste jaren aanmerkelijk versoepeld. In het bisdom
Den Bosch evenwel is het duidelijk, dat met de komst
van officiaal Bressers niet alleen de praktijk in bewe
ging is geraakt, maar dat ook het principe is aangevat.
PUNTEN VAN veranderde «?aktijk:
het feit dat de bisschoppen van Ne
derland de kennelijke ontwrichting
van een huwelijk niet met gesloten
ogen voorbij willen gaan en voorts
dat katholieken die „uit elkaar zijn
gegaan" niet meer (zoals vroeger) bui
ten de kerk en de sacramenten worden
gehouden. Punt van principe, in Den
Bosch dan althans: heeft Christus in
zijn uitspraak „Wat God gebonden
heeft, dat kan de mens niet scheiden"
misschien toch minder strak gedacht
dan de kerk officieel lange tijd heeft
gedaan en formeel nog altijd blijft
doen?
De huwelijksrechter in Nederlands
beweeglijkste bisdom is officiaal Bres
sers, een 31-jarige priester in grijs col
bert, blauw overhemd en bruine das.
Wanneer hij in de conferentiezaal van
het bisschoppelijke paleis schuin te
genover de Sint Janskathedraal zich
over de nieuwe echtscheidingswet van
minister Polak uitspreekt, zegt hij:
„Het is goed dat de mensen met de
realiteit leren leven. Scheiden ook als
één van de partners er tegen is, moet
mogelijk zijn. Ik geloof, dat wanneer
het gehuwd zijn in geen enkel opzicht
meer functioneert, het huwelijk in fei
te zichzelf heeft ontbonden".
Door de ramen schijnt flauw wat
zonlicht naar binnen. Een paar stralen
zorgen voor een bijna mystieke har
monie tussen de strakke conferentie-
tafel met moderne zwart kunstleren
stoelen en een 17de-eeuws schilderij
uit de Rubensschool, dat de kruisaf
name voorstelt.
OFFICIAAL Bressers, misschien de
jongste man die in Nederland recht
spreekt, glimlacht verontschuldigend,
wanneer hij voorzichtig suggereert, dat
Christus zijn uitspraak „Wat God ge
bonden heeft, kan de mens niet schei
den" wellicht anders heeft bedoeld,
dan de tegenstanders van echtschei
ding in de katholieke kerk veronder
stellen.
„Wanneer wij nu de oprechtheid als
de belangrijkste evangelische levens
houding zien, dan heeft onze kerk in
het verleden talloze gewetensvolle ka
tholieken onmenselijk zwaar belast.
Pastoors hebben in het verleden on
noemelijk veel leed berokkend, door
dat ze te star aan letterlijke teksten
vast hielden, maar wij kunnen het
hen niet eens kwalijk nemen, omdat
men in de kerkelijke hiërarchie toen
nog niet menselijk over de echtschei
ding durfde te denken".
„Een gescheiden man of vrouw was
tien, vijftien jaar geleden voor de
katholieke kerk in Nederland nog een
„outcast". Wie zijn huwelijk had laten
ontbinden mocht niet meer biechten,
kon de communie en de sacramenten
niet meer ontvangen en had geen recht
meer op een kerkelijke begrafenis. Ge
lukkig is het niet meer zo; wie ge
scheiden is wordt in Nederland als
volwaardig katholiek bediend. Al zal
de pastoor meestal wel willen weten
of men nog oprecht gelovig is. Of dat
zo is, moet ook aan het licht komen
wanneer een gescheiden man of vrouw
voor de tweede keer in de kerk wil
trouwen. Een tweede huwelijksinzege-
ROTTERDAM. Op verzoek van dr.
J. P. van Dooren, archivaris van de
Nederlandse Hervormde Kerk, is de
historicus dr. G. van Roon begonnen
aan een uitvoerig onderzoek naar de
contacten die er voor en tijdens de
tweede wereldoorlog waren tussen de
hervormde kerk in ons land en de
Duitse kerk in haar strijd met het na-
tionaal-socialisme (Kirchenkampf 1933-
1945). Meer concreet gaat het om de
vraag, in hoeverre hetgeen in de Duit
se kerk gebeurde in ons land door
drong en op welke wijze men hier
heeft meegeleefd en daar daadwerke
lijk blijk van heeft gegeven. Ten be
hoeve van dit onderzoek vraagt de her
vormde kerk overal uit het land brie
ven, berichten in kerkelijke bladen en
verder schriftelijke neerslag op, van
waaruit dit meeleven (of niet-meele-
ven) blijkt.
Het is de bedoeling dat met dit nieu
we materiaal, tezamen met het reeds
aanwezige en blijvende collectie in het
archief van de Nederlandse Her
vormde Kerk wordt samengesteld. Ook
inzage of verwijzing naar materiaal el
ders, dat niet kan worden afgestaan, is
voor dit onderzoek zeer interessant,
evenals de namen en adressen van die
genen, die persoonlijk contact hebben
gehad met de Duitse kerkstrijd. Ieder
een die medewerking kan verlenen,
kan contact opnemen met de archivaris
J. P. van Dooren, Javastraat 100 in
Den Haag.
ning mag nooit een plechtigheid voor
de buren zijn".
„SOMS KOMT het nog wel eens
voor dat een man alleen maar nog
eens in de kerk wil trouwen om zijn
eerste echtgenote opzettelijk te kwet
sen. Je komt daar pas achter als je
met de mensen gaat praten. Neen, in
de kerk kan je geen recht vanachter
je katheder spreken. Alleen door een
persoonlijk gesprek kom je te weten
of een verzoek oprecht of huichelach
tig is. Dat laatste komt overigens maar
zelden voor. Van de honderd verzoe-
Binnenkort kan in de gereformeerde
kerken de intrede van de eerste vrou
welijke predikant verwacht worden.
De kerkordelijke bepalingen hiervoor
zijn door de gereformeerde synode
thans definitief vastgesteld. In laatste
instantie ging het er nog om of vrou
wen van het ambt ontheven moesten
worden, wanneer zij trouwden. Ten
slotte is bepaald, dat dit niet altijd
hoeft en dat zij predikant kan blijven
wanneer een kerkeraad tot de conclu
sie komt, dat het gehuwd-zijn geen be
lemmering vormt voor de vervulling
van haar kerkelijke opdracht. De clas
sis en de betrokken deputaten van de
provinciale synode moeten hiermee
echter akkoord gaan.
Ook was er nogal wat bezwaar tegen
de bepaling, dat aan vrouwelijke pre
dikanten als regel een bijzondere op
dracht zal worden gegeven. Men vond
dit een beperking. De vorige synode
stelde dit echter vast en wijziging zou
betekenen, dat men opnieuw fiat zou
moeten vragen aan de mindere verga
deringen van de kerk en dat zou weer
een uitstel van twee jaar tengevolge
hebben. De eerste vrouwelijke predi
kant zal, naar men aanneemt, mej. E.
G. van Egmond te Baarn worden. Zij
is staflid van het evangelisatiecen
trum.
ken om een tweede kerkelijke huwe
lijksinzegening worden er gemiddeld
maar twintig afgewezen".
OFFICIAAL Bressers, enig kind van
een Tilburgs echtpaar, maakte na zijn
opleiding aan het seminarie een blik
semcarrière toen bisschop Bekkers hem
ais onderwijzer uiit een schoolklas
weghaalde om hem kerkelijk recht te
laten studeren. Nu is hij als het om
ideologische problemen gaat de plaats
vervanger van Bekkers' opvolger, bis
schop Bluyssen. De jeugdige priester,
die niet alleen over uittredingen, maar
vooral ook over echtscheidingen een
eigentijds oordeel vormen moet, is een
man, die zegt uit te gaan van de
realiteit.
„Er wordt de laatste tijd nogal eens
ten onrechte de indruk gewekt, dat
het aantal echtscheidingen bij katho
lieken sterk toeneemt. Het is niet
waar, de katholieken halen alleen hun
schade in".
„Jaren geleden", zegt hij, „werd de
scheiding tussen tafel en bed als een
juridisch foefje voor katholieken inge
voerd. Het voor de schijn ophouden
van een huwelijk is gelukkig niet meer
nodig nu de katholieke hoogwaardig
heidsbekleders in Nederland op de
jongste vergadering van het pastoraal
concilie de omstandigheid dat twee
mensen na verloop van tijd niet meer
met elkaar overweg kunnen, als een
bestaand feit accepteerden".
„EEN KATHOLIEK echtpaar dat
wil gaan scheiden zal daar niet door
een pastoor vanaf worden gehouden,
want de kerk erkent ieders persoon
lijke verantwoordelijkheid. Maar
mocht men met gewetensproblemen
zitten, dan kan men bij de pastoor
of bij katholieke Bureaus voor Huwe-
lij ksaangelegenheden voor steun te
recht. De begeleiding, die men dan
probeert te geven mag op uitdrukke
lijk bevel van de bisschop nooit nega
tief tegenover scheiden en evenmin
uit de hoogte zijn", aldus de officiaal
van Den Bosch.
„De gescheiden katholieken treedt
men in Nederland niet meer met de
wet in de hand tegemoet. Integendeel,
er komt steeds meer begrip voor hun
situatie. Misschien komt het daarom",
zegt officiaal Bressers, „dat ik mij zo
diep over paus Paulus schaam, omdat
hij kortgeleden zei dat men de paar
beschaafde landen in de wereld alleen
kan herkennen doordat ze nog geen
echtscheidingswet hebben
(f
V
v-
t
Deze foto illustreert de omstandig
heden, waaronder duizenden Sy-
riërs, ontheemd uit Kuneitra door
de juni-oorlog van 1967, nu leven.
De kerkelijke hulporganisatie van
de Wereldraad heeft om 200.000 dol
lar gevraagd om schuilplaatsen van
cementen blokken te bieden voor
duizend gezinnen. De Syrische re
gering wil 5.000 gezinnen, die nu in
tenten leven, op deze manier
helpen.
Toen men aan de bekende evan
gelist Billy Graham vroeg of hij
meende dat god dood was, ant
woordde hij: „Dat lijkt mij heel
sterk, ik heb vanmorgen nog met
Hem gesproken".
Ik ben direkt bereid, zo begint ds.
Overduin, voor een andere inrichting
van de tweede dienst. Er is al heel
wat geëxperimenteerd, tot nog toe hoor
de ik niet veel van blijvend succes.
Ik geloof niet dat het tot de direkte
taak van de kerk behoort om voor
recreatie te zorgen. De opdracht die
Jezus ons gaf is: Woord en sacrament
bedienen. Wie dit loslaat of verzwakt,
breekt de kerk af en werkt de ver
schraling van het geestelijk leven in
de hand. In het buitenland hebben wij
op dit gebied al genoeg waarschuwen
de voorbeelden. Gemeenschap der hei
ligen is niet iets algemeen-menselijks,
maar specifiek christelijk. Ik vrees,
zo gaat ds. Overduin verder, dat er
van de specifieke christelijke dimensie
niet veel terecht zal komen in de re
creatie, niet omdat ik een spiritualis
tische opvatting van het Evangelie hul
dig, maar omdat ik nuchter met beide
voeten op de grond wil staan.
Als gewoonlijk toaren de mensen des
morgens van huis gegaan om de kerk
dienst bij te wonen. Tot hun verba
zing vonden ze de kleine kapel geslo
ten. Zij wachtten tot ver over tijd, dat
de dienst anders begon, maar van de
voorganger die boven de kapel woonde,
geen spoor. Anders was hij er altijd
om de mensen zelf te ontvangen. Zij
begrepen er niets van. De deur was
dicht en bleef dicht. Voor de avond
dienst kwam in de regel maar een
klein aantal mensen. Die avond ware
ze er echter allemaal en als gewoonlijk
stond de deur open voordat de eerste
bezoeker er was.
De voorganger stond aan de deur
en verwelkomde iedereen. Hij reageer
de niet op hun vragende blikken. Voor
dat de dienst begon vroeg hij wie van
morgen voor de gesloten deur gestaan
had. Vele handen gingen omhoog. ,,Zo
zal het ook zijn, als u Christus niet in
uw hart hebt toegelaten. Eens zal de
deur gesloten worden". Niemand van
de aanwezigen heeft deze duidelijke
preek uit Lucas 13 vergeten.
De kerk is alle eeuwen door erop uit
geweest om zoveel mogelijk mensen
tot haar standpunt te bekeren. Maar
is ze daarbij zelf wel bekeerd? De kerk
heeft voortdurend iedereen opgeroepen
om zijn of haar schuld voor God en
en Zijn gemeente te belijden. Maar
heeft iemand de kerk zelf wel eens
haar schuld horen belijden? Ze was
zelf heel vaak het slechste voorbeeld
van de eigen leer. Daarom zal de
bekering van de kerk het sleutelwoord
voor haar eigen toekomst moeten we
zen. Bekering is de terugkeer van het
uitverkoren volk naar zijn Heer. Het
is de terugkeer tot de Heer, die het
vergeten had, terugkeer naar het land,
waaruit het verdreven was, terugkeer
naar zijn historische zending die het
verwaarloosd had
(De Open Poort)
In Porto Rico kan een gezin tegen
woordig voor 24 uur een Bijbel op proef
krijgen. Daarna kan men beslissen of
men hem houden wil of niet. Van de
2000 gezinnen, die van de mogelijkheid
gebruik gemaakt hebben, gaven er wei
nigen de Bijbel terug. De aktie is ge
start door een firma die met het Bij
belgenootschap samenwerkt. Een an
dere vorm van bijbelverspreiding is
de verkoop in warenhuizen. De omzet
per jaar is 20.000 stuks.
(De Open Deur-Onderweg)
Aartsbisschop van Canterbury zei
eens: „Er zijn twee soorten mensen,
die nu al weten wat er van hen te
recht komt. De communisten, zij ver
wachten de heilstaat. De christenen,
zij verwachten het koninkrijk van God
De rest van de wereld bestaat uit be
minnelijke prullen.
Geboren in armoede. Leefde slechts
33 jaar. Leefde voornamelijk in de
verborgenheid. Schreef nimmer een
boek. Had nooit enige positie in het
openbare leven. Werd gekruisigd met
twee dieven. En NU, 2000 jaar later,
behoren meer dan 950 miljoen mensen
tot zijn volgelingen.
(Advertentie in de Daily Mirror)
Twee hengelaars op weg naar hun
visplekjes hoorden zondagmorgen de
kerkklokken luiden. De één zegt:
„Ais we niet waren gaan vissen, dan
zaten we nu in de kerk." De ander
Voor de eerste keer heeft de Wereld
raad van kerken een Afrikaans kerk
genootschap tot het lidmaatschap toe
gelaten, dat niet op een andere ma
nier door missionarissen is gesticht.
Deze „Kerk van Christus op Aarde"
(3 miljoen leden) werd gesticht door
de profeet Simon Kimbangu van Kon
go, aldus schrijft L. van Gelder in „De
Bazuin".
Het toelaten van deze kerkelijke groe
peringen werd in Wereldraadskringen
beschouwd als het begin van een nieu
we periode in de geschiedenis van die
Wereldraad, die tot nu toe voorname
lijk uit Orthodoxe en westers georiën
teerde protestantse leden bestond. Nieu
we aspirant-lidkerken worden in de
Wereldraad beoordeeld door het cen
trale comité en daarna wordt er door
alle lid-kerken over gestemd. Als niet
meer dan eenderde binnen zes maan
den bezwaren heeft aangetekend, geldt
de voordracht van het comité als aan
genomen. Men zal in februari 1970,
als het half jaar om in en het aantal
bezwaren tegen de aspiranten onvol
doende is gebleken, in de Wereldraad
235 leden tellen.
De stichter van de „Kerk van Chris
tus op Aarde", Simon Kimbangu, be
gon in 1921 in Kongo met zijn predika
ties. De Belgen, toen nog oppermach
tig, zagen in hem een ernstive bedrei
ging voor de zo goed geregelde kolonia
le verhoudingen en zetten hem gevan
gen: dertig jaar. Tot zijn dood in 1951.
Zijn jongste zoon, nu bekend als Emi
nentie Joseph Diangienda, volgde hem
op en in 1956 werd de kerk officieel
georganiseerd.
Door en vanuit de kerk worden mo
menteel ongeveer 300 scholen verzorgd
Bij de toelating rezen bezwaren in het
centrale comité van de zijde van de
Orthodoxe aartsbisschop Wladimir van
Berlijn en Midden-Europa: hij was
tegen toelating omdat deze kerk het
doopsel niet praktizeert. „Alleen ge-
doopten kunnen, van ons stamdpunt
gezien, christenen genoemd worden".
Ook de Grieks-Orthodoxe aartsbisschop
Conidis Parthenios-Aris van Cartha
go was tegen, maar de Russisch-Or-
thodoxe metropoliet Nikodim van Mos
kou stemde vóór Hij was het eens
met dr. Ernest Payne van Engeland,
die opmerkte dat de Kimbangu-kerk
aan alle voorwaarden voldeed en dat
ook de Quakers en het Leger des Heils
lid zijn hoewel deze twee de water-doop
toch niet als wezenlijk beschouwen.
Afrika-secretaris van Wereldraads
missie- en evangelisatie-afdeling, de
eerwaarde W. Henry Krane, bepleit
te het belang van de aanwezigheid
van deze kerk in de Wereldraad. Hij
zei, dat de Kimbanguïsten in zouden
brengen „de frisheid van een kerk die
nog het karakter heeft van een bewe
ging, bewust geïdentificeerd met de
heilsgeschiedenis vanwege de opvallen
de gelijkenis tussen zijn eigen geschie
denis en hetgeen in de Bijbel wordt
verhaald. Voor hen is liturgie nog gro
tendeels het werk van het volk, niet
iets dat voor het volk verricht wordt
door professionals. Deze kerk is „black-
power" in zijn meest verloste gestal
te.
Wanneer de tijJ rijp is, dat ook het
rooms-katholieke kerkgenootschap om
toelating tot de Wereldraad zal verzoe
ken, zal ook binnen dit kerkgenoot
schap de gedachte aanvaard moeten
zijn, dat het niet nodig is gedoopt te
zijn om „kerk" en zelfs „kerk van
Christus" genoemd te worden, aldus
De Bazuin.
zegt: „Ik nietik zou vandaag niet
kunnen, m'n vrouw is ziek."
In het Vrijzinnig-Hervormde Kerk
blad van Rotterdam wordt verteld
over een dominee die in een kerk be
halve de kerkeraad slechts één kerk
ganger aantrof. Toen hij zijn preek
begon met „gemeente"kwam er
een stem uit de kerk: „Zegt u maar
Post, dominee". Er is van dit ver
haal ook een vrouwelijke versie. Dan
gaat het over kerkdiensten waarin de
enige kerkgangster bloost als de do
minee „geliefde" zegt.
Een man kwam thuis en zag zijn
kinderen op de deurstoep staan, en
vroeg wat ze daar uitvoerden. „Wij
hebben kerkje gespeeld" antwoordden
ze. De verbaasde vader informeerde
verder en hij vernam: „We hebben
gezongen, gebeden, gepreekt, en nu
staan we buiten op de stoep om te
gaan roken."
(Herald of hope)
Uit het blad ,Het Parool": Mijn
neefje van vier heeft in de straat
twee vriendjes die hij vaak bezoekt.
Hij eet er ook wel eens mee. Het ene
jochie is katholiek en het andere pro
testant. Vorige week kwam hij thuis
en zei: „Mam, wat gek hè? Bij Hans
moet ik voor het eten zeggen: „Here
zeven spijkers ame" en bij Bobby
Wees gegroet Maria vol met garna-
le."
Ik ben kunstschilder. Mijn arbeids
vreugde is aanmerkelijk groter dan
mijn inkomen. Laatst moest mijn
zoontje het ziekenhuis in om zijn
amandelen te laten pellen. Eén et
maal voor de operatie moest hij ge
heel nuchter zijn. Die dag zei hij op
het bezoekuur tegen mij: „Pap, u
hebt zeker het ziekenfonds niet be
taald, want ze geven mij hier niks te
eten."
Rik Valkenburg
De Goethe-Stichting te Basel heeft
voor de tweede maal de Albert
Schweitzer Prijs (25.000 Zwitserse
francs) uitgeloofd voor jonge Europe
anen, die als individu of in groepsver
band met onbaatzuchtige doeleinden
een bijzondere dienst aan de mens
heid hebben bewezen.
De eerste keer, namelijk voor 1969,
is de prijs onder meer toegekend aan
een groep Franse padvinders, die in
Perzië heeft meegeholpen aan de bouw
van een dorp voor melaatsen, en aan
een groep Westduitse jongeren, die
een jaar lang in een Israëlische kib
boets hebben gewerkt, omdat zij zich
medeverantwoordelijk voelden voor de
daden van Nazi-Duitsland.
Naast deze prijs voor jongeren heeft
de Goethe-Stichting voor 1970 een gou
den Albert Schweitzer medaille ter be
schikking gesteld voor die Europeaan
van ongeacht welke leeftijd, die zich
eveneens op onbaatzuchtige wijze ver
dienstelijk voor de mensheid heeft ge
maakt of nog steeds maakt.
De Albert Schweitzer Prijs voor de
jongeren is als volgt onderverdeeld:
Tien prijzen van elk 1000 Zwitserse
francs voor individuele personen en
prijzen van 2500 tot 5000 francs (tot
een totaal van 15000 franc) voor groe
pen. De beoordeling van de kandida
ten is in handen van een internatio
nale jury. Kandidaatstelling kan ge
schieden bij het Nederlandse lid van
de jury, prof. dr. J. P. van Praag, Pr.
Mariannelaan 195, Voorburg.
