Voor Laos, het sprookjesland der ontelbare
olifanten, is geen plaats in deze wereld
SCHIMMENSPEL VAN DE DRIE
PRINSEN: HARDE REALITEIT
Oefenterrein voor CIA,
B-52's en Vietnamezen
m
Rijden met een glaasje op
In ernstig geval
kan justitie het
rijbewijs vasthouden
RECHT, WET
PRAKTIJK
11
CIA
ZATERDAG 21 MAART 1970
Geneefse conferentie
Mislukte coup
POSTZEGELS
G. BAKKER
(Van onze correspondent)
HAARLEM Drie prinsen, een koning, een boze generaal, ontelbare
olifanten, vele kruiken en 60.000 verdwaalde Noordvietnamezen: Laos voor
de Amerikaanse bombardementen. Drie prinsen, een koning, een boze gene
raal, ontelbare olifanten, vele scherven, veel minder verdwaalde Noord
vietnamezen: Laos na de Amerikaanse bombardementen. Een wrange
vergelijking over een Zuidoostaziatische staat die eigenlijk in een sprookjes
wereld thuis hoort. Alle ingrediënten zijn aanwezig. Het sprookje wordt
echter steeds grimmiger.
Even onzichtbare als reusachtige B-52-
straalbommenwerpers spugen, door com
puter geleid, steeds groter voorraden ex
plosieven uit boven de Vlakte der Krui
ken en de Ho Tsji Minh-route, beide zeer
rekbare geografische begrippen. Met het
geld dat wordt uitgegeven aan één dag
bombarderen zou, zo wordt in de Lao-
tiaanse hoofdstad Vientiane cynisch op
gemerkt, de hele Ho Tsji Minh-route tot
zesbaans snelweg met ongelijkvloerse
kruisingen kunnen worden omgetoverd.
Voor het sprookjesland Laos, Lane
Xang of land van de ontelbare olifanten,
is geen plaats in de huidige wereld. De
Laotianen worden niet met rust gelaten,
ze krijgen de tijd niet om hun eigen
pittoreske maar eveneens bloedige ge
schillen uit te vechten. Links, rechts en
neutraal bestrijden elkaar, voor de bui
tenlandse inmenging gebeurde dat speels
en weinig fanatiek.
Praten en vechten ging tegelijkertijd,
want terwijl op de Vlakte der Kruiken
(genoemd naar de talloze oude kruiken
die er door archeologen zijn gevonden)
werd geschoten, onderhandelden de drie
partijen in het parlement in Vientiane of
elders in een of ander prinselijk buiten
verblijf.
Nog steeds is de leider van de linkse
Pathet Lao, prins Soephanoe Vong (om
het nog wat schilderachtiger te maken:
een halfbroer van de neutralistische pre
mier Soevanna Phoema en eveneens fa
milie van de rechtse prins Boen Oem)
vice-premier en minister van Defensie
van Laos. Hij woont alleen tijdelijk niet
meer in Vientiane, hij voert oorlog, een
soort familietwist.
Laos heeft het grote nadeel van zijn
strategische ligging. Het grenst aan Chi
na, Birma, Thailand, Cambodja, Noord-
Vietnam en Zuid-Vietnam. In Laos be
vindt zich tragisch genoeg de natuurlijke
militaire route tussen Noord- en Zuid
Vietnam, waarvan de Noordvietnamezen
al ten tijde van de strijd tegen de Franse
overheersing druk gebruik maakten.
Laos is een oefenterrein geworden van
CIA, Amerikaanse luchtmacht en Noord-
Vietnam.
De geschiedenisboeken spreken pas in
de veertiende eeuw van Laos als staat
kundige eenheid, in 1353 regeerde er de
tirannieke koning Fa Ngoem, die het
boeddhisme introduceerde. Veertig jaar
lang heerste deze vorst als een dictator
om in 1353, na een staatsgreep, te worden
verbannen.
De Lao's voerden een strijd van eeuwen
tegen Aziatische stammen als de Birma-
nen, Annamieten en Khmer. Maar ook
onderling werd gevochten: verschillende
takken van het kinderrijke koningshuis
betwistten elkaar de troon.
In 1565 wordt Vientiane de hoofdstad
van het rijk. Het Westen weet dan nog
niets van Laos. Pas in 1640 wordt het
eerste contact gelegd met een Europeaan,
een Nederlander. De Oostindische Com
pagnie stuurde in dat jaar onderkoopman
Gerrit Wuysthoff naar Vientiane en naar
d eresidentie Loeang Prabang om pools
hoogte te nemen.
In de achttiende eeuw valt Laos uiteen
in drie staatjes: Vientiane, Loeang Pra
bang en Champassak. De drie rijkjes zoe
ken steun bij verschillende buurlanden
en sluiten zich slechts af en toe aaneen
als een van de buren, in plaats van steun
te verlenen in de onderlinge strijd, de
macht geheel wil overnemen.
Een verwarrende periode waarin de be
grippen vriend en vijand op onnavolg
bare wijze door elkaar worden gehusseld.
Dan, in het begin van de negentiende
eeuw, slaagt Thailand (toen nog Siam)
erin Vientiane in te lijven.
Frankrijk in de negentiende eeuw be
zig met de stichting van een geweldig
koloniaal rijk in Zuidoost-Azië onder
werpt na een jarenlange strijd met Siam
een groot deel van Laos in 1893. Het
schenkt de Laotianen beperkte zelfstan
digheid en erkent later de heerser van
Loeang Prabang als koning over geheel
Laos.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt
de Franse heerschappij voor enkele jaren
onderbroken door de onstuitbare opmars
van de Japanners. Na de oorlog krijgt
Frankrijk zijn kolonie evenwel terug en
bereidt het land voor op onafhankelijk
heid. Op 19 juli 1949 wordt Laos een
soevereine staat, een constitutionele mo
narchie.
De onderlinge verdeeldheid tussen de
drie voormalige staatjes die nu weer zijn
samengevoegd blijft evenwel bestaan.
Dat bleek in 1953 toen Vietminh-troe-
pen die in Vietnam de Fransen bestreden,
Laos binnenvielen. Aanvankelijk wisten
gecombineerde Frans-Laotiaanse eenhe
den de Vietminh onder de rook van de
residentie tegen te houden en te keren.
Een jaar later slaagden de Vietnamese
vrijheidsstrijders geholpen door afvallige
Laotianen er echter in door Laos heen te
breken. Dien Bien Phoe, de genadeslag
voor Frankrijk, volgde.
De Vietminh werd gesteund door de
troepen van prins Soephanoe Vong, de
man die tussen de Japanse nederlaag en
de terugkeer van de Fransen enige tijd
hoofd van een onafhankelijke regering
was geweest maar later voor het Franse
geweld moest vluchten naar Thailand.
De troepen van Soephanoe Vong vorm
den na de nederlaag van de Franse
strijdkrachten in Vietnam de Pathet Lao,
een linkse vrijheidsbeweging, geleid door
de man die voor de Fransen en de vorst
van Loeang Prabang had moeten wijken
Op de eerste Geneefse conferentie van
1954 werd door Engeland, Rusland, Ame
rika en Frankrijk gepoogd de zaken in
Zuidoost-Azië te regelen. Voor Laos werd
overeengekomen dat de buitenlandse
troepen (de Vietminh) zouden moeten
vertrekken.
De Pathet Lao zou voorts moeten wor
den geïntegreerd in de regering van
prins Soevanna Phoema, de leider van
een groep die zich „neutralisten" noemde
en voorheen had samengewerkt met de
rechtse, pro-Westerse krachten in Laos
geleid door generaal Phoemi Nosavan en
prins Boen Oem.
Onder toezicht van de Internationale
Controle Commissie slaagden Soevanna
Phoema en Soephanoe Vong er na lang
durige onderhandelingen in een nationaal
eenheidskabinet te vormen in 1957.
Een jaar later werden verkiezingen ge
houden. De Pathet Lao boekte geweldige
winsten en veroverde bijna de helft van
alle parlementszetels.
Om het linkse gevaar te keren, vorm
den rechtse voormannen daarop een nieu
we partij, die erin slaagde een nieuwe re
gering te vormen zonder Pathet Lao-
leden. Volgelingen van Soephanoe Vong
werden gearresteerd; de guerrilla van de
linkse troepen brak opnieuw uit, het
geen het leger van de rechtse krachten de
kans bood de regeringsmacht aan zich te
trekken teneinde orde en rust te kunnen
herstellen.
Neutralistische troepen brachten iets la
ter bij een staatsgreep prins Soevanna
Phoema weer aan de macht. Rechtse troe
pen onder leiding van generaal Phoemi
Nosavan namen hieraan een voorbeeld en
verjoegen Soevanna Phoema, die tijdelijk
naar het buitenland vluchtte. Prins Boen
Oem werd premier.
In 1961 werd op initiatief van de beide
voorzitters van de Geneefse conferentie
een nieuwe bijeenkomst in Genève bij
eengeroepen. Veertien landen moesten
daar voor Laos een neutralistische koers
uitstippelen.
Na veel geharrewar over de uit Laos
af te vaardigen partijen slaagde men erin
de drie prinsen om de conferentietafel fe
krijgen. In 1962 bereikte men op pa
pier een akkoord. Soevanna Phoema
keerde terug als premier. De prinsen ble
ven praten en bleven elkaar bestrijden
met inachtneming van korte adempauzes.
Twee jaar later officieel was alles
in der minne geschikt, want zowel rechts,
links als neutraal (overigens steeds meer
pro-westers) was in de regering verte
genwoordigd kwam er weer een breuk.
Soephanoe Vong, vice-premier en minis
ter van Defensie verliet, nadat er in Vien
tiane een politieke moord op een links
politicus was gepleegd, de hoofdstad om
zich geheel aan de strijd te wijden.
De regering werd gewijzigd, maar de
Pathet Lao ministers, allen afwezig, ble
ven hun post behouden. De rechtse krach
ten reageerden hierop met een staats
greep, die evenwel mislukte. Generaal
Phoemi Nosavan, die prins Boen Oem ge
heel naar de achtergrond had geschoven,
vluchtte naar Thailand.
Een tijdlang was er rust in Laos; ko
ning Savang Vatthana en premier Soe
vanna behielden hun posities, de gevech
ten in de Vlakte der Kruiken, het strijd
perk van de Pathet Lao, luwden.
In 1966, na een kabinetscrisis in Vien
tiane viel de luchtmacht van de rechtse
prins Boen Oem de hoofdstad aan. Bij het
bombardement vielen dertig doden, maar
de coup slaagde niet. De leider van de
actie vanuit zuidelijk Laos, generaal Thao
Ma moest evenals Phoemi Nosavan de
wijk nemen naar Thailand.
De positie van Laos werd steeds moei
lijker. Amerikaanse luchtmachteenheden
bombardeerden met grote regelmaat de
voor de bevoorrading van de Noordviet.
namese troepen zo belangrijke Ho Tsji
Minh-route in Laos. Noordvietnamese
troepen bleven de weg, die geen weg,
maar meer een begaanbaar traject door
het oerwoud is, gebruiken.
Nog niet zo lang geleden kwamen de
eerste berichten van grote Noordvietna
mese troepenconcentraties in de Vlakte
der Kruiken. Deze was verrassend en
vrijwel zeker met hulp van Amerikaanse
„adviseurs" en wapens zomer vorig jaar
door de Meo-stam veroverd op de sterke
Pathet Lao-troepen.
In februari, kort nadat premier Soevan
na Phoema had voorgesteld de vlakte te
neutraliseren, begon de Noordvietnamese
actie en volgde het Amerikaanse ant
woord.
Zestigduizend Noordvietnamezen slaag
den erin binnen twintig dagen de vlakte
te veroveren, zonder veel strijd overi
gens, want op verzoek van de V.S. trok
ken de regeringstroepen zich terug. Ame
rikaanse burgers en Laotianen waren toen
al geëvacueerd en in kampen onderge
bracht. De Verenigde Staten zetten daar
op vanuit bases in Thailand, Zuid-Viet
nam en vanaf vliegdekschepen voor de
Zuidoost-Aziatische kust hun grootste
luchtactie in, ooit in dit gebied van de
wereld gevoerd.
De neutralistische, linkse en rechtse
krachten en hun legers, 9000 man, 50.000
man en 55.000 man sterk, konden niets
anders dan toekijken. Het initiatief was
hun uit handen geslagen.
Terwijl Noord-Vietnam in Laos strijd
voert en Amerikaanse bommen uit de
hemel regenen, „adviseren" voormalige
groene baretten in dienst van de CIA, de
centrale Amerikaanse inlichtingendienst,
in de buurt van de Vlakte der Kruiken
de Laotiaanse regeringsmilitairen. Oe
CIA-mannen bevinden zich op het ogen
blik, zo blijkt uit een verslag van ver
schillende westerse correspondenten die
illegaal de basis zijn binnengedrongen, in
Long Xieng, zuidwestelijk van de vlakte.
Volgens berichten uit Laos heeft de
CIA in dit gebied een omvangrijk clan
destien leger toegevoegd aan de verschil
lende troepenmachten die in Laos al een
legaal bestaan leiden, hoewel hun belan
gen tegengesteld zijn. Dit inheemse leger,
gevoed en getraind en bewapend door de
Amerikanen, vormt het geheime wapen,
waarmee de Verenigde Staten de strijd in
de toekomst willen beslechten zonder
Amerikaanse militairen te moeten inzet
ten.
Het gaat niet meer om de Laotianen,
het gaat om de Noordvietnamezen en hun
Ho Tsji Minh-route.
Enige tijd geleden heeft de Pathet Lao-
leider, strijdend aan de zijde van de
Noordvietnamezen de regering-Soevanna
Phoema in Vientiane aangeboden te on
derhandelen. Soevanna Phoema heeft zijn
halfbroer positief geantwoord.
Deze onderhandelingen zullen, wat voor
resultaat ze ook hebben, gezien de huidige
stand van zaken niet veel meer beteke
nen dan een volgend bedrijf in het Lao
tiaanse schimmenspel.
W .j#
Laotiaanse soldaten helpen een kameraad, een dertienjarige „vrijwilliger" uit
een loopgraaf te klimmen. De jongen kon, omdat hij zo klein was, de loopgraaf
niet zelf verlaten, maar zijn karabijn houdt hij vast. De foto werd gemaakt bij
de verdediging van de buitenpost Kalong, in de buurt van de Ho Tsji Minh-
route.
Regeringstroepen in Laos worden in hun strijd tegen het Volksleger van de Pathet Lao gesteund door Amerikaanse
bommenwerpers die per dag soms 400 tot 500 aanvallen uitvoeren op door de Pathet Lao veroverde gebieden. Op de foto
een stuk luchtdoelgeschut van de Pathet Lao
HAARLEM Volgens artikel 27
van de Wegenverkeerswet (W.V.W.)
is de bestuurder van een motorrijtuig,
tegen wie procesverbaal wordt opge
maakt wegens „rijden onder invloed",
verplicht op eerste vordering van de
politie zijn rijbewijs af te geven. Het
ingevorderde rijbewijs moet tegelijk
met het procesverbaal worden opge
zonden naar de officier van Justitie.
Deze is bevoegd het rijbewijs onder
zich te houden in afwachting van de
berechting van de automobilist.
Bij de parlementaire behandeling van
de wegensverkeerswet is van de zijde van
de Tweede Kamer bezwaar gemaakt te
gen deze aan de officier van justitie toe
gekende bevoegdheid. Men vreesde, dat
de rechtszekerheid in het gedrang zou
komen.
Maar de toenmalige minister van Wa
terstaat achtte deze bevoegdheid onmis
baar voor de verkeersveiligheid. Een vol
ledige rechtszekerheid voor de autobe
stuurder zou veelal een grote onzeker
heid voor het leven van de overige weg
gebruikers betekenen. Artikel 27 slaat op
zeer ernstige gevallen, waarbij de veilig
heid in hoge mate is betrokken., aldus de
minister. Een amendement, dat door de
minister werd overgenomen, werd arti
kel 27 aangevuld met een bepaling, welke
aan iedere belanghebbende de bevoegd
heid geeft bij de rechter een bezwaar
schrift in te dienen tegen de invordering
van het rijbewijs door de politie en het
onder zich houden van het rijbewijs door
de officier van Justitie.
Van de beschikking van de rechter kan
zowel de belanghebbende als de officier
van Justitie in cassatie gaan bij de Hoge
Raad. De Hoge Raad waakt tegen mis
bruik van artikel 27 en houdt daarbij re
kening met de bedoleing van de wetge
ver, zoals deze uit de parlementaire be
handeling naar voren is gekomen.
Zo kon een afwijzende beschikking van
de rechtbank in Breda geen genade vin'
den in de ogen van de Hoge Raad, om
dat de rechtbank de teruggave van het
rijbewijs had geweigerd op de enkele
grond, dat ernstig rekening moest wor
den gehouden met de mogelijkheid dat de
strafrechter de bijkomende straf van ont
zegging van de rijbevoegdheid zou opleg
gen.
De strafrechter kan deze bijkomende
straf immers ook opleggen in andere dan
de zeer ernstige gevallen, waarop de mi
nister heeft gedoeld. De beschikking van
de rechtbank werd vernietigd en de zaak
verwezen naar het gerechtshof in 's Her
togenbosch. Het Hof gelastte de terugga
ve van het rijbewijs, omdat het hier niet
een zeer ernstig geval betrof. De ver
dachte had onder invloed een lantaarn
paal in een dorp omvergereden.
In een ander geval reed een automobi
list over de Herengracht in Amsterdam
Op het kruispunt met de Hartenstraat gaf
hij geen voorrang aan een van rechts
komende auto, ofschoon de bestuurder
van die auto naar zijn zeggen licht
signalen had gegeven. Er volgde een bot
sing. De politie kwam er aan te pas en
constateerde, dat de eerstgenoemde auto
mobilist onder drankinvloed verkeerde,
De man werd meegenomen naar het po
litiebureau en zijn rijbewijs werd inge
vorderd.
Ten einde zijn rijbewijs terug te krij
gen diende de automobilist een bezwaar
schrift in bij de rechtbank. Hij wees er
op, dat hij zijn rijbewijs dringend nodig
had voor de uitoefening van zijn beroep.
Maar de rechtbank vond deze omstandig
heid niet van zodanig gewicht, dat het
belang der strafvordering hiervoor zou
moeten wijken. De rechtbank wees voorts
op het zeer dringende belang van de ver
keersveiligheid en op de ernstige inbreuk
daarvan door de automobilist. In diens
bloed was een alcoholgehalte van 1,30 pro
mille geconstateerd. De rechtbank kwam
tot de conclusie, dat de verkeersveilig
heid zó ernstig door de automobilist In
gevaar was gebracht dat zijn rijbewijs
terecht was ingevorderd.
In cassatie verklaarde de automobilist
voor de Hoge Raad, dat hij vóórdien nim-
mer bij een verkeersongeval betrokken
was geweest. Hij had nu begrepen, dat
hij reeds door het gebruik van enige gla
zen bier althans de verdenking op zich
kon laden van rijden onder invloed. Hij
had zich voorgenomen zich geheel van al
coholhoudende drank te onthouden alvo
rens te gaan rijden. Gevaar voor herha
ling was er dus niet.
De automobilist kon voorts niet inzien,
welk belang van de strafvordering met
de afwijzing van zijn verzoek gediend
kon zijn. Het voorbereidend onderzoek
door de teruggave van het rijbewijs niet
worden geschaad. Er was geen sprake
van een zeer ernstig geval, waarop de
minister het oog had. In een rechtstaat
is geen plaats voor een ingrijpende rechts
maatregel als de inhouding van het rij
bewijs, indien daarvoor geen duidelijke
noodzaak aanwezig is, zo betoogde de
automobilist.
De Hoge Raad gaf toe, dat de recht
bank wel tot het oordeel had kunnen ko
men, dat de invordering van het rijbe
wijs destijds terecht was geschied. Maar
de rechtbank heeft gezwegen over de
vraag, of ook thans nog een zodanige be
dreiging van de veiligheid op de weg van
de zijde van de automobilist zou zijn te
duchten, indien hij de beschikking over
zijn rijbewijs zou terugkrijgen. De Hoge
Raad vernietigde de beschikking van de
rechtbank, omdat zij onvoldoende gemo
tiveerd was, en verwees de zaak ter ver
dere berechting naar het gerechtshof in
Amsterdam.
Mr. C. A. BARON BENTINCK.
ADVERTENTIE
vandaag besproken in de ERBIJ
Postzegelrubriek
zijn verkrijgbaar bil
POSTZEGEL- SIGA.
REN- en MUNTEN-
HANDEL
Snelliusstraat 53.
IJmuiden
Telefoon 15053
VVWVVVVWVWVVVVVVWVWWVVMVWWMVWVVWIVMWMAM
