CORRIE TEN BOOM, een
wereldreizigster voor de Heer
Zelfs de „Slang" werd stil
De engelen omringden mij
Rad io-i nformatie
over hervormde
kerkvergadering
Eerste „Globaal"
over Israel
Vluchtelingenkamp in Vietnam
Gesprek over ambt en avondmaal
Aantal diensten
gehalveerd in
Groningen
Dr. Kunst leidt
Raad van Kerken
ZATERDAG 21 MAART 197Ö
Eifblj
18
(Van onze correspondent)
LEEUWARDEN „Ik had in Ravensbrück mijn
bijbel te danken aan engelen en aan luizen", zo zegt
evangeliste Corrie ten Boom. „Engelen stonden bij de
controles om mij heen en in de barak wemelde het van
de luizen de bewakers durfden gewoon niet naar
binnen. Op die manier kon ik mij helemaal geven aan
de zielzorg en het dood drukken van luizenHet
bijbeltje, speciaal gemaakt voor ondergrondse werkers,
heeft voor honderden mensen, die de ellende van
Ravensbrück doormaakten of er in bleven, veel be
tekend. In het overvolle kamp werden iedere dag vaak
twee keer per dag, eenvoudige bijbelbesprekingen ge
houden. „Protestanten en katholieken, alle richtingen
zijn eensgezind bijeen, één in onze ellende, maar ook
één in Jezus Christus. Och, in de hemel zal er ook
geen aparte protestantse en katholieke afdeling zijn.
Er is iets hemels in die eenheid".
Gelofte
In de frontlinie
n
II
Heilige geest
H
8
De sectie internationale hulpverle
ning van de hervormde (landelijke)
generale diakonale raad, GDR, te
Utrecht is gestart met de uitgave van
een geïllustreerd periodiekje. Deze
uitgave onder de naam „Globaal"
gaat voorlopig vijf keer per jaar ver
schijnen met artikelen en voorlicnting
over het werelddiakonaat en de ach
tergronden ervan. De vorm ervan
maakt toepassing als bijvoorbeeld
„muurkrant" heel goed mogelijk.
„Globaal" zal worden toegezonden
aan ieder die het werk van het her-
financieel steunt. Dat kan gebeuren
door giften over te maken via giro
8685 t.n.v. hervormd werelddikonaat,
Utrecht.
OF HET ALTIJD eenvoudig was?
„Er zijn twee Hollandse vrouwen in
Vught gestorven. Ik sta aan de ingang
van de slaapzaal en spreek in enkele
zinnen een kort herdenken uit. Op een
van de bedden ligt de „slang", onze
Stube-alteste. Zo lang ik spreek is ie
dereen doodstil, ook de Polen, die wel
niet verstaan wat ik zeg, maar begrij
pen dat wij de doden herdenken wil
len. Daar krijst opeens de „Slang"
dat ik moet zwijgen. Zij is woedend.
Ik spreek rustig door, ik wijs op de
moed en het geloof van de gestorve
nen en maan tot bekering, nu de dood
ieder uur slachtoffers vraagt. Ik ge
tuig van Jezus, de overwinnaar van
de dood. Elke zenuw in mij is gespan
nen. Zulke ogenblikken doen de diepte
van ons lijden en het levensgevaar,
waarin wij voortdurend verkeren, dui
delijk uitkomen."
„Ik hoor nu mijzelf spreken met
rustige stem en daar doorheen blijft de
„Slang" aanhouden. Vrees heb ik niet,
maar ik voel heel diep, hoe hier twee
sferen met elkaar in botsing zijn. Het
is net of het buiten mij om gebeurt.
Daar springt de „Slang" op van haar
bed. Zij grijpt een riem en rent op mij
toe. „Ik verzoek u in eerbiedig zwij
gen de doden een minuut te herden
ken", hoor ik mijzelf zeggen. Ik sluit
de ogen en verwacht een zweepslag,
maar de stilte wordt door niets ver
broken. Als ik terug loop naar mijn
bed, zit de „Slang" op de rand van
haar brits, zij heeft de zweep in haar
hand en staart voor zich uit
Corrie ten Boom, 77 jaar nu, kwam
levend uit Ravensbrück vandaan. „Door
een blunder van mensen en een won
der van God." Haar zuster Betsie
stierf er. Haar dood heeft van de Haar
lemse horlogemaakster, die Corrie was
een „wereldreizigster voor de Heer"
gemaakt. Een week voor Betsie over
leed zei deze: „Corrie, deze barakken
worden nu gebruikt om levens te ver
nietigen, na de oorlog zullen ze als
concentratiekamp geen dienst meer
doen. We moeten God vragen ons in
de toekomst een kamp te geven. Wij
zullen het dan gebruiken om mensen
levens op te bouwen, als zoveel gees
telijk gebroken mensen hulp en zorg
nodig zullen hebben." Ik voelde het als
een gelofte, zo zegt Corrie ten Boom
nu. Hoe bestond het dat zij zo'n moge
lijkheid zag in zo'n plaats?
„Ik denk dat het was, omdat de
Heer haar zo dicht bij zich hield, dat
zij dingen als het ware vanuit Gods
gezichtspunt zag." Betsie vroeg later,
even voor haar dood: „Hoe zal God
ons er het geld voor geven?" Corrie
ziet het als een van de wonderen, die
zij dagelijks gelooft mee te maken:
hij gebruikte haar om aan het geld
te komen.
Zij vertelde, na de oorlog, op bijeen
komsten over Betsies visioen „en ik
liet een collecteschaal rondgaan met
het verzoek royaal te geven. Later
leerde ik nooit om geld te vragen,
maar ik had toen nog niet begrepen
dat het Gods wil was alles van hem te
verwachten. In korte tijd hadden we
al het geld, dat we nodig hadden, bij
elkaar Zij begon met het openen
van een tehuis voor concentratiekamp
slachtoffers, ondergrondse werkers en
mensen die rust nodig hadden. Eerst
was het „Schapeduinen" en later „Zon-
neduin" (Bloemendaal). Vrienden in
Darmstadt hielpen haar een voorma
lig concentratiekamp te huren. Het
was niet groot. Er konden ongeveer
160 mensen onderdak in vinden, vluch
telingen uit Oost-Europa voorname
lijk. Duur? Dat viel nogal mee: hon
derd mark per jaar, „maar daar is
mij nooit om gevraagd." Zelf zorgde
zij voor de financiën, voor het bed en
de kachel die de berooiden toch be
slist moesten hebben. „Stoelen kon
den er niet af. Daar moesten ze zelf
voor zorgen. Met werken ging dat
best."
Het vluchtelingenwerk gebeurde in
samenwerking met de Lutherse kerk,
wier programma, „Das Evangelische
Hilfswerk", met zwaluwstaarten in el
kaar zat, „Echt Duits grondig". De
„Marienschwestern" hielpen met het
vrouwen- en kinderwerk, terwijl pre
dikanten en leden van verschillende
kerken troffel en hamer ter hand na
men voor het meebouwen van huizen.
„Het prikkeldraad werd weggehaald.
Bloemen, lichte verf, maar vooral
Gods liefde in de harten van de men
sen, die er arbeidden, veranderden
een wreed kamp in een toevluchtsoord
waar de mensen de weg door het le
ven konden terugvinden."
Na de oorlog begon dus de „Zwery-
tocht voor de Heer". God gaf mij een
boodschap voor mensen in vele lan
den. De teksten „Gij zult mijn getui
gen zijn" en „Gaat dan henen, maakt
al de volken tot mijn discipelen" kre
gen een speciale betekenis voor mij,
m het licht van de opdracht die God
mij door Betsie had gegeven."
Volgens mevrouw Ten Boom is de
strijd tussen licht en duisternis zwaar
der dan ooit tevoren: iedere christen
staat min of meer in de frontlinie. „We
hebben meer dan in enige andere tijd
een goede visie nodig op wat er ge
beurt in de wereld. We moeten de rea
liteit onder ogen zien. Wij moeten de
dingen als het ware van Gods stand
punt zien. Als er geen visie is, gaan
de mensen te gronde. Maar het is ook
belangrijk dat iedere christen bereid
is mee te werken bij de grote taak om
de wereld het evangelie te brengen.
We staan nu niet meer voor een cre
matorium, maar ieder weet: het us de
mensen beschikt eenmaal te sterven
en daame het oordeel."
Corrie ten Boom reist niet over de
wereld (vroeger eens in de twee jaar
in Europa terug, later slechts een
maal in de zes jaar) omdat zij zwer
ven zo heerlijk en hotelbedden zo
zacht vindt. „Ik ben echt wel blij, dat
ik nu niet meer alleen hoef, dat er
iemand met mij mee gaat." Zij heeft
geen reis-manie, maar weet zich, zo
zegt zij zelf, door de Heer geroepen.
Dat is dan niet alleen het „Kom over
en help ons", doch ook het „Doe het".
De Heer roept mij soms in een bijbel
tekst, soms door een vriend, soms in
een gesprek, maar meer nog in mijn
stille tijden". En wanneer zij die
roepstem heeft gehoord pakt zij haar
koffers en trekt verder. „God roept,
mij nu in het bijzonder achter het ij
zeren gordijn." Vorig jaar werkte zij
ook al achter de Oeral. Het is haar
dan in de allereerste plaats begonnen
om het brengen van het bijbels ge
tuigenis (het geld dat mogelijkerwijs
van de campagnes buiten Rusland
overblijft besteedt zij voornamelijk
aan het bij belwerk in Rusland).
Wurmbrand? Niet direct, maar het
ligt wel in diens lijn, vooral nadat zij
van heel dichtbij hoorde, „dat deze
man inderdaad alles heeft over gehad
voor de Heer." Vragen om geld doet
zij allang niet meer. Vroeger pleitte zij
in haar lezingen de beurzen open. „Je
stond versteld hoeveel de mensen ga
ven". Maar eens in een stille tijd
kreeg zij, zo vertelt Corrie ten Boom,
de boodschap om niet meer om geld
te vragen. Bekenden van haar in an
dere landen kregen dezelfde bood
schap en gaven die door. Voor me
vrouw Ten Boom was het toen duide
lijk en nu zegt zij: „Het gaat niet om
uw geld, maar om uw hart."
Corrie ten Boom
in. Ik bellen. Ja, met Corrie ten
Boom. Hij: Kind, wat doe jij hier. Ik:
God heeft mij gestuurd. Hij: Dan is
het goed dat je gekomen bent, Corrie.
Zo begon het werk daar. Ik was bij
politieke gevangenen en misdadigers,
getuigde van de Heer en kreeg zelfs
het verzoek of ik amnestie wilde vra
gen. Dat heb ik gedaan. Ja, er was
daar veel zegen
LEEUWARDEN Aankomst in het concentratiekamp Ravensbrück
Ik vraag een vrouw, die bezig is met het controleren van de bezittingen
van de nieuw aangekomenen, of ik gebruik mag maken van het toilet. Ze
wijst me een deur en nu blijkt die gelegenheid niets anders te zijn dan een
putje in het douchelokaal. Betsie blijft steeds dicht bij me. Ineens krijg ik
een ingeving. „Trek gauw je wollen ondergoed uit", fluister ik tegen haar.
Al ons ondergoed leg ik met mijn bijbeltje in een hoekje waar het wemelt
van de kakkerlakken, maar daar geef ik niet om. Ik voel me wonderlijk
opgelucht en blij. „De Heer is bezig ons gebed te verhoren, Bep, het offer
van onze kleren hoeven we niet te brengen", fluister ik. We gaan gauw
terug naar de rij mensen, die wachten om ontkleed te worden. Als wij
even later na de douche een hemd en een schamel jurkje aangetrokken
hebben, stop ik het pak ondergoed onder mijn jurk. Het puilt gevaarlijk
duidelijk naar buiten, maar ik bid: „Heer, laat nu uw engelen mij om
ringen en laat ze vandaag niet doorzichtig zijn, want de controle mag mij
niet zien". Ik voel me heel rustig. Kalm passeer ik de wacht. Ieder wordt
gecontroleerd van voren, opzij op de rug. Geen pakje ontgaat hun blik.
Vlak voor mij wordt een vrouw een wollen vest afgenomen, dat ze onder
haar jurk had verstopt. Mij laten ze passeren, want ze zien mij niet. Bep
achter mij wordt gefouilleerd. Maar buiten wacht weer een gevaar. Daar
staan aan weerszijden van de deur weer vrouwen om voor de tweede maal
alles na te zien. Zij bevoelen ieder, die hen passeert. Ik weet dat ze me niet
zullen zien, want de engelen omringen mij ook nu. Ik ben niet eens ver
baasd als ze me weer overslaan en binnen in mij juicht het: „O Heer, als
u zo'n verhoorder van gebeden bent, dan durf ik met u zelfs Ravensbrück
aan
Zij was in de Verenigde Staten, toen
zij in een van haar stille tijden naar
Japan werd geroepen. „Ik had daar
totaal geen contacten. Toch stapte ik
in het vliegtuig en werd in Tokio, als
alleen reizende vrouw, opgevangen.
Waar wilt u naar toe? Ik weet het niet.
Zal ik u naar een hotel brengen? Ja,
doet u dat maar. Het was ongelooflijk
vies, dat hotel. Ik zat op mijn kamer
en durfde het huis niet uit. Toen bad
ik: „Heer, u moet mij helpen om uw
eer geef me antwoord, Heer". Och,
je kunt zo heerlijk concreet met de
Heer praten. En er was verhoring.
Plotseling herinnerde ik mij vaag, dat
ik eens met de directeur van Youth
for Christ in Tokio had gesproken. Dat
was in Amerika. Ik liep naar beneden,
vond een telefoonboek met ook een
Engelse tekst en daar stond de naam
Corrie ten Boom groeide op in een
gelovig Haarlems gezin. De Ten
Booms waren hervormd, maar de
deur stond open voor alle kinderen
Gods. Vader had een lange, volle
baard hij had het uiterlijk van een
patriarch en genoot het vertrouwen
van velen, misschien mede door zijn
aartsvaderlijke verschijning, doch
vooral omdat hij altijd een woord had
voor de ander.
Hij leidde, wat men nu zou noemen,
interkerkelijke studiegroepen, bracht
het getuigenis aan wie het behoefde en
droeg zijn geloof vanzelfsprekend
haast over op degenen, die tot zijn ge
zin behoorden. Corrie zelf deed werk
onder jongeren „uit alle mogelijke ker
ken en ook uit buitenkerkelijke krin
gen". „Ik bracht hen", zo zegt zij,
„het evangelie op een eenvoudige
wijze". Wie er meer over wilde weten
kon naar een door haar geleide „ca
techisatieclub" gaan. Of ae daar een
opleiding voor had gehad? „Ja, dat
wel. Eigenlijk was ik een beetje aan
de domme kant. Voor de akte gods
dienstonderwijs zakte ik de eerste keer
met voor alles een onvoldoende. Later
slaagde ik".
Vader Ten Boom was ook een vriend
van de joden. Het lijkt dan ook geen
wonder dat het hele gezin na het uit
breken van de oorlog hevig betrokken
raakte bij de hulpverlening aan de jo
den. „Er rustte veel zegen op",. Doch
onherroepelijk kwam de gang naar
Scheveningen, Vught en Ravensbrück,
een gang die, naar de overtuiging van
mevrouw Ten Boom, naast een onnoe
melijk stuk ellende ook een loutering
en een rijping betekende voor haar
„dienst aan de Heer". Daar, onder de
rook van de crematoria, begon zij „de
grote dingen groot en de kleine din
gen klein" te zien.
Wij maakten mee hos Corrie ten
Boom haar getuigenis bracht in de ka
pel van een pinkstergemeente. Zij
voelde zich er duidelijk thuis. Geen
wonder, „Kracht van Omhoog" (tijd
schrift gewijd aan de vervulling met
de Heilige Geest en de verwachting
van Christus' komst) ontving brieven
van haar (rubriek: „brieven van Cor
rie ten Boom").
Het ging ondermeer over de vervul
ling met de Heilige Geest. Zij trok een
doorzichtige plastic handschoen aan,
maar maakte een vuist en stak de vin
gers niet in de vingers van de hand
schoen. De vingers van de handschoen
bleven slap hangen. Die hand is de
Heilige Geest. Wanneer die de hand
schoen, ons, niet geheel vult kan Hij
met de handschoen ook niets doen.
Pas wanneer ook de vingers gevuld
zijn, kan er met die handschoen ge
werkt worden. Een zaklantaarn met
één batterij geeft geen licht. Er moe
ten twee in zitten. Maar die tweede
kan niet in de huls, omdat die voor
een deel gevuld is met proppen, de
zonden voorstellend. Pas als de prop
pen, de zondien, verdwenen zijn, kan
de tweede batterij er in en geeft de
lamp, nu volledig gevuld met energie,
(H. Geest) licht. Met dit soort voor
beelden, en ervaringen vertellend,
brengt Corrie ten Boom haar bood
schap. Het slaat bij de mensen in de
zaal aan. „Ik ben zeer gebouwd", zegt
iemand.
Corrie ten Boom was op de meest
afgelegen plaatsen van de wereld. Zij
is niet jong meer, maar niettemin
gaat zij door met het opvolgen van de
marsorders, die zij gelooft te ontvangen
Waar zij nog allemaal denkt te ko
men? „Dat kan ik niet precies zeggen.
Maar volgende week ga ik naar Ter
schelling en over een paar maanden
Deze foto tekent iets van de grimmigheid van een van de vele vluchtelingen
kampen in Vietnam, waar kerkelijke organisaties, zoals de ,rAsian Christian Ser
vice" en de „Vietnam Christian Service", de mensen proberen te helpen om te
leven in onderkomens, gemaakt van blik en karton.
De gereformeerde synode wil graag
zo spoedig mogelijk overleg met de
roomskatholieke kerk in Nederland
over de betekenis van de kerkelijke
ambten en het avondmaal. Het depu-
taatschap Reformatie-Rome kreeg
van de synode opdracht hiertoe de
nodige initiatieven te nemen en in het
gesprek ook de andere reformatorische
kerken te betrekken.
Aan de plaatselijke kerkeraden zal
verzocht worden de resultaten van dit
gesprek af te wachten alvorens over te
gaan tot het houden van officiële ge
meenschappelijke diensten met rooms-
katholieken. Dit vanwege de bijzondere
betekenis, die aan de eredienst zowel
van de eigen kerk als van de samen
werkende kerken moet worden toege
kend.
De synode sprak dit uit, omdat ge
bleken was, dat een enige dagen eer
der genomen synodebesluit over ge
zamenlijke diensten met rooms-katho-
lieken misverstanden kon oproepen. In
dat besluit stond: „dat een plaatselijke
kerk niet mag vooruitgrijpen door
plaatselijk een zodanige eenheid te zoe
ken met een rooms-katholieke paro
chie, dat daarbij reeds wordt overge
gaan tot het houden van gemeenschap
pelijke kerkdiensten, zolang de synode
over de gezochte overeenstemming
nog gekn uitspraak heeft gedaan".
Vrijdag 6 maart is een serie begon
nen van tien informatieve radio-uitzen
dingen van elk vijf minuten vanuit
vragen, die zijn binnengekomen op
Postbus 19 te Driebergen, het centrale
adres van de hervormde algemene
kerkvergadering, AKV. De serie wordt
door de NCRV iedere vrijdagavond
(met uitzondering van Goede Vrijdag,
27 maart) van vijf tot tien over acht
over Hilversum 2 uitgezonden.
De serie loopt tot en met 15 mei,
vlak voor de landelijke vergadering
van de AKV op 16, 17 en 18 mei. De
uitzendingen worden gepresenteerd
door mevrouw mr. J. Bregman-Hoo-
genboom te Driebergen, die ook half
time het AKV-secretariaat bezet. In
de radio-serie wordt, al naar de aard
van de binnengekomen vragen, door
verschillende deskundigen ingegaan op
verzoeken om inlichtingen. De redac
tie van de antwoorden berust bij me
vrouw Bregman.
De uitzendingen kunnen er toe bij
dragen, dat de afgevaardigden binnen
de verschillende ronden der AKV be
ter beslagen ten ijs komen; zoals nu
bij de plaatselijke AKV-bijeenkomsten,
van waaruit maximaal vier gemeente
leden per predikantsplaats hun (wijk)-
gemeente gaan vertegenwoordigen op
regionaal niveau.
De uitzendingen kunnen een functie
gaan vervullen, alleen al gezien de via
Postbus 19 te Driebergen binnengeko
men vragen. Deze vragen zijn zeer uit
eenlopend. Vaak wisten de vragenstel
lers er in eigen omgeving geen raad
mee. Om er enkele te noemen: Als
ik naar de kerkeraad schrijf krijg ik
geen antwoord; tot wie moet ik mij
eigenlijk wenden? Hoe zit de hervorm
de kerk organisatorisch in elkaar? Hoe
lang is de zittingstermijn voor synode
leden? Waarom wordt er zo goed als
nooi avondmaal gevierd in de bejaar
dentehuizen? Voor zover van beleids-
technsiche aard en passend in de agen
da kunnen deze en andere vragen ook
in de AKV aan de orde komen.
naar Siberië". Zonder overdrijving
komt het eruit, rustig. Zij weet zich,
zoals de titel van één van haar boeken
luidt, „In Hem geborgen". Zij is, welke
critiek men ook op haar boodschap en
op haar wijze van qetuigen mag heb
ben, een boeiende persoonlijkheid,
deze „wereldreizigster voor de Heer".
In haar nadere uitspraak stelt de
synode voorop, dat zij met dit besluit
geen halt heeft willen toeroepen aan le
gitieme plaatselijke en regionale in
terkerkelijke ontwikkelingen. Verder
releveert zij dan dat er nu een ge
sprek gaat beginnen met de rooms-ka
tholieke kerkprovincie over ambt en
avondmaal en dat zij de kerkeraden
heeft verzocht de resultaten hiervan af
te wachten alvorens officiële gemeen
schappelijke kerkdiensten met Rooms-
katholieken te houden.
Ingetrokken werd een besluit van de
vorige synode waarin werd gesteld,
dat het niet toegestaan werd om als ge
reformeerde kerk officieel vertegen
woordigd te zijn bij een rooms-katho
lieke eredienst. Argumenten voor de
synode om dit besluit in te trekken
waren onder andere de overweging,
dat vertegenwoordiging niet inhoudt
dat men de rooms-katholieke leer on
derschrijft en dat men thans samen
met de rooms-katholieke kerkprovin
cie zitting heeft in de Raad van Ker
ken. Verder stelde de synode, dat de
rooms-katholieke kerk in Nederland
de reformatorische kerken erkent als
zusterkerken en deze inspraak ver
leent op het pastoraal concilie.
De centrale kerkeraad van de her
vormde gemeente te Groningen heeft
besloten als proef deze zomer het aan
tal kerkdiensten te halveren.
In het verleden bleek in Groningen
overduidelijk, dat tijdens de vakantie-
tijd het kerkbezoek sterk daalde. Bo
vendien was het in dezelfde periode
moeüijk voldoende predikanten aan te
trekken voor het leiden van de dien
sten. Ook de vakanties van organisten,
kosters en andere medewerkers leidden
tot complicaties. De Groningse kerke
raad heeft nu de oplossing gezocht in
een nieuwe regeling van de kerkdien
sten gedurende de zomermaande.
In de periode van zondag 28 juni tot
en met zondag 2 augustus wordt het
aantal kerkdiensten tot de helft van
het gebruikelijke aantal teruggebracht
In verband daarmee worden acht Gro
ningse kerkgebouwen in vier geogra
fisch bepaalde groepjes van twee ver
deeld: de Sionskerk en de Filadelfia-
kerk, de Oosterkerk en de Helperkerk,
de Immanuëlkerk en de Kapel, de A-
kerk en de Nieuwe Kerk. Van deze
groepjes zal er ook tijdens de vakan-
tietijd steeds één in gebruik zijn. (Voor
de nieuwbouwwijken De Paddepoel en
Vinkhuizen, in Groningen Noord en
Noordwest, wordt nog aan een rege
ling gewerkt).
Dr. P. G. Kunst, praeses van de
generale synode van de Gereformeer
de Kerken, is benoemd tot voorzitter
van de Raad van Kerken in Neder
land. Dr. Kunst, die intensief heeft
meegewerkt aan de totstandkoming
van deze raad, diende de Gereformeer
de Kerken reeds gedurende een lange
reeks van jaren in allerlei zaken be
treffende de oecumene. Aan verschil
lende vormen van internationaal oecu
menisch beraad nam hij deel. Ook was
hij jarenlang voorzitter van het depu-
taatschap, dat zich bezig hield met
de aansluiting bij de Wereldraad van
Kerken. Bij de mededeling van de be
noeming van dr. Kunst heeft de Gere
formeerde synode haar volle ver
trouwen uitgesproken in dr. Kunst en
hem gevraagd zijn benoeming te aan
vaarden. Dr. Kunst heeft daaron aan
de Raad van Kerken meegedeeld, dat
hij het voorzitterschap aanneemt.