T
e Engelse bijbel practische
aanvulling ©p oude liturgische
J
fi
Gereformeerd schrijven aan Zuidafrikaanse kerken
22 vertalers,
8 adviseurs
Operatie Andreasbelangrijk
facet Graham-campagne
tn
il
1
Protestantenbond honderd jaar
Studiecongres van
Pax Christi
ZATERDAG 4 APRIL 1970
Erbij
14
(Van onze correspondent)
LONDEN De Engels sprekende wereld bezit sinds enkele dagen een
nieuwe bijbel in een voor iedereen verstaanbare taal. Het is zoals ver
scheidene andere moderne bijbels een officieuze bijbel. Evenals bij ons de
Statenbijbel is de Engelse officiële liturgische bijbel de zogenoemde Ge-
autoriseerde Versie, namelijk de King James' Bible van 1611, die een
bewerking was van oudere vertalingen. Daardoor was het Engels veelal
archaïsch, zelfs op het ogenblik dat de bijbel werd geschreven. Later werd
de „herziene standaard versie" gebruikt. De nieuwe bijbel echter is een
gloednieuwe vertaling uit het oorspronkelijke Hebreeuws, Aramees en
Grieks.
Vier methoden
Procedure
t
V.
v;
V
ill
,Thou" of,, you
1
Het moderne Nieuwe Testament ver
scheen reeds in 1961. Thans is het werk
voltooid met het Oude Testament en
de Apocriefen. Het geheel werd tot
stand gebracht door 22 vertalers en
acht literaire adviseurs, een arbeid, die
meer dan twintig jaar heeft geduurd.
Men was tegen een nieuwe uitgave,
welke alleen maar een herziening van
de oude zou zijn, zulks wegens de ster
toegenomen kennis van de oude bijbel-
se talen, mede door toedoen van de
Dode Zee-rollen, alsmede door de ver
anderingen in het moderne Engels.
De bijbel is in de eerste plaats voor
intelligente leken bedoeld en niet zo
zeer voor liturgie, hoewel zoals reeds
het geval is, er natuurlijk in de ker
ken vrij gebruik van kan worden ge
maakt.
Het initiatief tot deze bijbelvertaling
kwam uit Schotland. Directe aanleiding
was een klacht van Schotse militairen,
die uit de oorlog terugkeerden, dat zij
de officiële bijbeltaal moeilijk konden
begrijpen. Daarop deed de Schotse pre
dikant George Henry, die later hoog
leraar in de Verenigde Staten werd, in
de algemene vergadering van de Kerk
Groot blijkt overal in het land de
belangstelling te zijn voor de Billy
Graham-bij eenkomsten in Hilversum,
waar men in de Expohal avond aan
avond op een grootbeeldscherm recht
streeks verbonden zal zijn met Dort
mund, waar Billy Graham zijn bood
schap zal brengen. De IJmuidense bap
tistenpredikant G. van 't Wout leidt
een actie, die een voornaam onderdeel
vormt van Grahams plan de campagne:
de operatie-Andreas, gebaseerd op Joh
1:41 en 42, waar Andreas zijn broeder
Petrus tot Jezus leidt.
Ds. Van 't Wout, zelf in 1948 door
Billy Graham in het ambt bevestigd,
vertelt hoe het doel van de actie is
christenen te stimuleren buitenkerke
lijken mee te nemen naar de Expohal.
Groot is de belangstelling geweest voor
de bij het secretariaat verkrijgbare
kaarten, waarop men namen kan in
vullen van degenen voor wie men gaat
bidden en die men wil meenemen naar
Hilversum.
Overal in het land hebben comités
werk van de operatie-Andreas ge
maakt. Vaak bleek men overigens er
gens al lang aan het werk te zijn als
men door het comité werd benaderd.
Over het algemeen wordt plaatselijk
met bussen gewerkt. Ook in onze om
geving zullen ongetwijfeld de komen
de week iedere avond tal van bussen
op weg gaan naar de Expohal. Oecu
menische samenwerking blijkt bij dit
object eenvoudig. Van alle kanten
krijgt ds. Van 't Wout medewerking:
gereformeerden, pinksterbroeders, her
vormden. Leger des Heils, enzovoorts.
Zijn apparaat is omvangrijk gewor
den. Dat de vijfduizend plaatsen in de
Expohal elke avond vol zullen komen,
is dan ook niet uitgesloten. Zeshon
derd raadgevers zijn bij de actie be
trokken en ook een aantal bijbelklas-
leiders. Dezen krijgen in huiskamer
bijeenkomsten eerst een kwartier in
structie per radio. Aan de techniek is
bij deze Grahamcampagne veel aan
dacht besteed. En juist dat blijkt bij
de publiciteitsmedia juist weer veel
interesse op te roepen.
van Schotland het voorstel, dat de ge
zamenlijke protestantse kerken voor
een nieuwe vertaling zouden zorgen,
waaraan vooral de jongeren behoefte
hadden.
Het Nieuwe Testament was een on
middellijk succes. Totnutoe werden er
zeven miljoen exemplaren van ver
kocht. Maar de problemen, welke het
Nieuwe Testament stelde, waren heel
andere dan het Oude Testament.
Het nieuwe was in het Grieks ge
schreven en werd voorafgegaan door
acht eeuwen Griekse literatuur en meer
dan 30.000 papyri. Er waren maar
drie onbekende woorden.
De vertalers van het Oude Testa
ment konden steunen op materiaal, af
komstig van dertig papyrus-documen
ten, met inbegrip van reeds ontcijferd
materiaal uit de Dode Zee-rollen en op
een half dozijn grafstenen. Het is veel-
betekend dat van de 4500 Hebreeuwse
woorden twintig percent slechts éért-
maal in de tekst voorkomt.
Er zijn voornamelijk vier methoden
om onbekende bijbelwoorden te ont
cijferen afleiding uit het verband
waarin zij gebruikt worden ,hun be
trekking tot andere oude talen, verge
lijking met zustertalen, zoals Arabisch
en Assyrisch, alsmede door archeolo
gische ontdekkingen en oude levensge
woonten, waarvan er sommige nog
steeds bestaan.
Zo is bijvoorbeeld in net Midden-
Oosten het „zitten op schorpioenen"
een algemene onschuldige bezigheid.
Ook worden, zoals in het verhaal van
Noachs Ark, ook nu vaak nog rietsten-
gels, die later met pek worden be
smeerd, bij het bouwen van boten ge
bruikt. Het Hebreeuwse woord voor
rietstengel was echter in de oude tekst
absurd genoeg door het woord „ka
mer" vertaald.
Eén van de Oxfordprofessoren die aan
de vertaling meewerkten, sir. Godfrey
Driver, heeft meer dan zes jaar in het
Midden-Oosten doorgebracht en heeft
zijn ervaringen gebruikt om de verta
ling te verbeteren.
Al te realistische erotische beelden
zijn euphemistisch verzacht. In de nieu
we versie zijn er in totaal acht van
dergelijke compromissen.
Ondanks alle intensieve arbeid bevat
de nieuwe bijbel toch nog altijd 250
twijfelachtige teksten.
Voordat deze bijbel verscheen, be
stonden er van het Nieuwe Testament
reeds talrijke goede vertalingen in het
moderne Engels. 0e meeste daarvan
waren het werk van enkelingen.
Billy Graham aan het woord.
De nieuwe vertaling was daarente
gen een groots opgezette collectieve on
derneming, waaraan in de latere sta
dia ook de rk-kerk medewerking ver
leende door middel van waarnemers,
die de anderen bij hun taak hielpen.
In het geval van de oudere vertalin
gen was de moeilijkheid niet alleen dat
geen originelen werden gebruikt, maar
ook dat de vertalers nooit de moeite
hadden genomen om gezamenlijk te
beraadslagen. Dit is de reden waarom
er zulke verbazingwekkende verschil
len in de vertaling worden aangetrof
fen.
De thans toegepaste methode was dat
van elk bijbelboek door één persoon
een voorlopige vertaling werd gemaakt
Daarop controleerde een groep geleer
den deze vertaling woord voor woord
totdat men het over de beste mogelijke
transformatie eens was.
Vervolgens was er een groep litera
toren, die ervoor moest zorgen dat
woordgebruik en stijl in overeenstem
ming zouden zijn met het betreffende
onderwerp in kwestie, zoals kronieken,
legenden, poëzie en ook juridische ver
handelingen.
Bijzonder hachelijke passages werden
heen en weer gestuurd tussen de diver
se groepen medewerkers. Tenslotte
werd het goedgekeurde eindresultaat
voorgelegd aan een gezamenlijke com
missie van de kerken, welke regelma
tig tweemaal per jaar bijeen kwam en
soms een extra vergadering hield.
Deze commissie was niet alleen met
het oppertoezicht belast, maar formu
leerde ook bepaalde fundamentele be
ginselen voor de vertaling. Een goed
voorbeeld daarvan is de kwestie of God
moest worden aangesproken door het
aloude „thou" (gij) of door „you" (U,
maar ook jij). In elke religieuze taal
is er het atavistisch gevoel, zo over
woog men, dat het goed is de taal te
gebruiken, die iemands vader en voor
vaderen hebben gebezigd en dat ge
loofstrouw ook verband houdt met sta
biliteit van taal.
Men kwam tot de slotsom dat het
grote publiek nog niet bereid was om
het familiaire woord „you" in gebeden
te gebruiken. De voorstanders van het
gebruik van „thou" voerden ook aan
dat dit nog vaak in Noord-Engeland in
de spreektaal wordt gebruikt. Besloten
werd in de nieuwe bijbel alleen „you"
te gebruiken wanneer er, anders dan
een gebed, een gesprek met God wordt
gevoerd.
Zo zegt bijvoorbeeld Adam, die in de
tuin van Eden probeert de schuld van
zich af te wentelen: „de vrouw, die u
(you) mij als gezellin gaf, gaf mij
een vrucht van de boom en ik at die".
Zeker zal het laatste woord nog niet
gezegd zijn over de verandering van
het „gij zult niet doden" in „gij zult
geen moord begaan", dat veel beperk
ter van strekking is.
De vertalers hebben de bijbel zoveel
mogelijk op het westen willen instellen.
Vandaar dat bijna alle sporen van se-
mietisch en Grieks idioom zijn verdwe
nen. De critiek vindt echter dat in het
gebruik van al te moderne taal juist
het gevaar van snelle veroudering
schuilt. Maar dat geldt eigenlijk alleen
voor modern jargon dat slechts 'n kort
leven is beschoren. De nieuwe bijbel
wil echter niet concurreren met de on
vergankelijke, tijdloze taal van de of
ficiële bijbel, maar voor praktisch ge
bruik een verhelderende aanvulling
daarop zijn en ook een aanspring tot
verdere bijbelstudie.
Hoewel de vertalers de „theologische
vocabulaire" zoveel mogelijk over
boord hebben gegooid, hebben zij om
waarschijnlijk nog iets van het oor
spronkelijke van het verhaal te redden
bepaalde antieke woorden en uitdruk
kingen gehandhaafd of gereconstrueerd
Het grote probleem van deze tijd in
de kerken is dat er eigenlijk geen ge
schikte taal voor de eredienst meer be
staat. Ook de nieuwe bijbel heeft hier
voor geen oplossing gevonden, maar de
waarde ervan is dat de jongste verta
ling op weg voor een verdere ontwik
keling heeft vrijgemaakt.
Vele bijbelse hoogtepunten, zoals ze
door de oude taal werden benaderd,
zijn in het nieuwe boek verdwenen. Zo
heeft de beroemde tekst waarop Han
dels Messias is gebaseerd, ingrijpende
wijzigingen ondergaan.
Tegenover de verdwijning van ver
trouwde teksten staat echter de enor
me winst van grotere helderheid en
verstaanbaarheid.
In Gen 2:23 zegt Adam, als hij bij
het ontwaken een' vrouw naast zich
vindt: „Eindelijk!" Dit staat niet in
de geautoriseerde versie, noch in het
Hebreeuws, maar dr. C. H. Dodd, die
van 1950-1965 de vertaling heeft geleid,
is van mening dat de hele toon van het
verhaal het slaken van deze verras-
singskreet rechtvaardigt.
Ook in de tegelijkertijd verschenen
tweede editie van het vernieuwde Nieu
we Testament zijn enkele stilistische
verbeteringen aangebracht. Wanneer
de engel in Lucas Maria de komende
geboorte van Christus aankondigt, ant
woordt zij thans: „How can this be.
I am still a virgin? („hoe kan dat
ik ben nog steeds maagd?") dit komt
in de plaats van when I have
no husband?" („ik heb immers geen
echtgenoot").
Deze verandering is het gevolg van
een brief aan de vertalers van wijlen
Dode Zeerollen als basis.
de dichter T. S. Eliot die terecht uit
eenzette dat de oude formulering voc
de moderne lezer eenvoudig niet mee:
opgaat.
Sommigen voeren als bezwaar tege
de nieuwe vertaling aan dat deze c
grote poëzie van de psalmen en mt
name van het hooglied zou hebben aa
getast, hoewel tegelijkertijd erken:
wordt dat het dichterlijke element juist
op vele plaatsen is verrijkt.
Blijft over de vraag of de nieuwe
bijbel de grote massa dichter bij de
kerken zal brengen. Sommigen betwii
felen dit, vooral ook omdat de bijbel
ook door geestelijken vaak niet meer
centraal wordt gesteld omdat deze te
ver verwijderd zou zijn van hedendaag
se morele en sociale problemen.
Ondanks het feit dat de vertalers
hun best hebben gedaan is, zo voeren
sceptia aan, de oorspronkelijke beteke
nis van vele teksten, speciaal in het
Oude Testament, volkomen onzeker,
Vele woorden blijven onbegrijpelijk. Er
blijft nog steeds veel giswerk over dat
de vertalers door middel van voetnoten
openhartig toegeven. Maar iedereen is
het er over eens dat de scheppers van
deze nieuwe bijbel uiterst waardevolle
arbeid hebben verricht.
Op 11 april wordt in het Kongres-
centrum te Utrecht een studie-con
gres van Pax Christi gehouden over
„Neen tegen een West-Europese
Kernmacht".
Van 7 tot 9 mei wordt de Algemene
Voettocht Nederland gehouden.
Van 16 tot 30 juni organiseert de
FAO in Den Haag het tweede Wereld-
voedsel-congres. Jongerengroepen (in
Amsterdam) beramen plannen om
daar ten gunste van de arme landen
inbreng te krijgen, pressie uit te oe
fenen. Als voorbeeld wordt genoemd
het voorstel om de zuiveloverschotten
in de EEG op gunstige voorwaarden
beschikbaar te stellen voor de ontwik
kelingslanden.
/VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVWWWWWWVWWWWVVWWWWWWVA/WVVWW
Het is nu honderd jaar geleden, dat
het ontwerp-statuut werd opgesteld,-
dat leidde tot de oprichting van de Ne
derlandse Protestantenbond, als te
genhanger van de toenemende ortho
dox-dogmatische stroming in de Neder
landse Hervormde Kerk.
Nog steeds onderschrijft de NPB,
die thans 26.000 leden en sympathisan
ten telt, de eerste doelstelling:
„Ene vereniging van allen, die wil
len samenwerken om de vrije ontwik
keling van het godsdienstig leven te be
vorderen, zo binnen de kring der kerk
genootschappen als op ieder ander ge
bied". De leden zijn voor het meren
deels religieus-humanistische buiten-
Namens de gereformeerde synode heefthet moderamen de volgende brief ver
zonden aan de Nederduitse Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika, de Gerefor
meerde Kerk in Suid-Afrika en de Nederduits Gereformeerde Kerk in Afrika
(Bantoe):
„De generale synode van de Gere
formeerde Kerken in Nederland heeft
in haar zittingsperiode van maart 1970
de afgevaardigden van uw kerk ont
vangen en met hen in kleiner en groter
kring gesproken over de zaken die uw
kerken en de onzt ertoe gedwongen
hebben elkander te ontmoeten en broe
derlijk aan te spreken.
In het vollebewustzijn van onze ver
bondenheid met uw kerken in Zuid
Afrika hebben wij ons geroepen gewe
ten ons tot u te wenden met betrek
king tot de verhouding van de rassen
in uw land.
Omdat de generale synode wil blij
ven uitgaan van de goede trouw waar
mede u in het licht van de Heilige
Schrift een oplossing begeert te zoeken
voor de veelvuldige problemen van de
rassensituatie in uw land, komen wij
met vrijmoedigheid tot u om uit te
spreken dat deHeilige Schrift naar
onze overtuiging van de kerk een an
dere houding eist ten opzichte van de
rassenproblematiek dan wij in de be
sluiten en de praktijk van uw kerken
menen te horen.
De generale synode heeft de ver
wachting uitgesproken dat de besluiten
van de Gereformeerde Oecumenische
Synode inzake de rassenverhoudingen
ook door u zullen aanvaard en naar de
intentie van deze besluiten zullen toe
gepast worden.
Onze verbondenheid in Christus mét
uw kerken geeft ons de vrijmoedigheid
u te schrijven en te pleiten vóór een
zó bestuderen van en luisteren naar de
Heilige Schrift, dat gewaakt wordt
voor elke dirigerende invloed, die so
ciale, politieke en andere omstandighe
den op uw en ons denken wil hebben.
Wij willen u vragen of het streven
naar zelfbehoud en het verdedigen van
eigen bevoorrechte positie ten koste
van medemensen met de eisen van de
Heilige Schrift en de door haar gebo-
-den sociale gerechtigheid te rijmen
zijn. De generale synode spreekt de
hoop uit dat u in het leven van kerk,
staat en maatschanpij de consequenties
van die gerechtigheid blijmoedig en in
vertrouwen op Gods belofte zult trek
ken.
De generale synode heeft het op ho-
•ge prijs gesteld dat uw afgevaardigden
tot ons overgekomen zijn om door een
ontmoeting zonder reserves goede ban
den van gemeenschap te zoeken en
weer te leggen. Zij vertrouwt dat de
betekenis van deze eerste ontmoeting
niet verloren moge gaan maar in vol
gende besprekingen zal bewaard en
versterkt worden.
Zoals wij geluisterd hebben naar
uw vermaning aan ons gericht in ver
band met vragen inzake Schrift en be
lijdenis, zo komen wij tot u met de
boodschap die in deze brief is vervat.
Wij hopen dat de kracht daarvan niet
alleen blijven en doorwerken zal in de
gemeenschap tussen uw en onze ker
ken maar ook in uw eigen kring be
kendgemaakt en gezocht zal worden.
In gesprekken op onze synode heb
ben wij gehoord en in ons hart be
waard dat uw afgevaardigden ver
klaarden voor het gesprek met het
Christelijk Instituut de deur geopend te
houden. Omdat bij zeer velen in ons
land de begeerte leeft dat de brug van
uw kerken naar het werk van deze
broeders geslagen en begaanbaar ge
maakt worden, brengt de synode dit-
verlangen met vrijmoedigheid aan u
over.
Houdt u verzekerd van de oprechte
gezindheid waarin deze brief namens
de generale synode aan uw kerkver
gadering en aan de leden van uw ker
ken geschreven is, zoals wij niet zul
len nalaten uw broederlijke raad in
acht te nemen.
De God van alle genade zegene u
en uw kerken bij het lezen en over
wegen van deze boodschap, die wij,
gedrongen door de liefde van Christus
die verbindt, aan u zenden.
U van harte in Gods hoede aanbeve
lend.
Dr. P. G. KUNST, praeses.
Dr. C. GILHUIS, assessor.
Dr. A. KRUYSWIJK, scriba I.
Ds. W. WIERSMA, scriba II.
kerkelijken, doch ook Rooms-Katholie-
ken, Hervormden, lidmaten van zoge
noemde kleine kerken, liberaal Joodse
groeperingen en Zenboeddhisten staan
ingeschreven.
De NPB is groepslid van de Cen
trale commissie voor het vrijzin
nig Protestantisme en neemt daai
naast tevens zelfstandig deel aan he
Contact-Orgaan, het beraad van de
R.K. kerk en het Humanistisch Ver
bond.
Op sociaal-wetenschappelijk terrein
kent de NPB dochterstichtingen, waar
onder de Stichting voor Sociaal Werk,
de Vrijzinnig Protestantse Stichting
voor Bejaardenzorg en het niet-com-
mercieel administratieve apparaat
Stichting Centraal Service-bureau voor
het vrijzinnig protestantisme. Men ex
ploiteert, al dan niet in samenwerking
met anderen, onder meer het vormings
centrum Venwoude, bejaardenhuizen
en het Prins Hendriksoord voor rust
en herstellingszoekenden.
Het eeuwfeest zal in november wor
den gevierd in het Jaarbeurscongresge
bouw te Utrecht. Internationaal beken
de buitenlandse theologen van ver
schillende kerken en geloofsgemeen
schappen zullen worden uitgenodigd
medewerking te verlenen.
Voorts is er overleg over een Euro
pese première van een in Amerika be
kende en reeds enige jaren lopende
musical, die in samenwerking met de
studentenvereniging VCSB en een thea
terbureau wellicht in roulatie kan wor
den gebracht bij tien van de thans 108
afdelingen tellende verenigingen.
De NPB. die vorig jaar eigen zend
tijd aanvroeg, heeft van het Ministerie
van CRM nog geen definitieve toewij
zing gekregen Van omroepzijde bestaal
grote interesse voor het jubileum,
doch de NPB acht het juist de hoogst
waarschijnlijk gunstige beschikking
van minister Klompé af te wachten al
vorens te bepalen of en met welke om
roepvereniging aandacht voor het 100-
jarig bestaan zal worden gevraagd.
Wel heeft het hoofdbestuur besloten
geen gebruik te maken van de terzake
aangeboden diensten der VPRO.
