Survivalbezorgde Anglia-TV naam
een avontuurlijk en
vaak riskant bedrijf
t
Roman met begrip voor
de ontwortelde mens
0
m
f
Hubert Fichte: „Café Palette"
ELKE AFLEVERING
KOST f 100.000
ZATERDAG 11 APRIL 1970
Erbij
18
(Van onze correspondent)
m
het kolossale
Park Lane, is één
ANGLIA TELEVISION, ondergebracht
„Brookhouse" aan Londens voorname
van de zestien commerciële t.v.-maatschappijen in het
Britse gebied. In 1958 kreeg ze zendmachtiging. Een van de
voornaamste redenen voor de regeringcommissie om twee jaar
geleden die machtiging voor Anglia te verlengen was het over
weldigende succes van de natuur
serie „Survival". Hoewel talrijke
Engelse t.v.-stations (ook de BBC)
series in zwart-wit en kleur over
het rijke dierenleven brachten,
kreeg „Survival" faam door de ge
hele wereld.
De juiste mensen
Bevers in het ijs
Onderscheidingen
NTELBARE toneelstukken en
romans vonden hun plaats
van handeling in een hotel
of café. Café en hotel zijn knoop
punt, ontmoetingspunt bij uitstek:
voor de schrijver zijn het plaatsen,
waarheen hij gemakkelijk en zon
der omslachtige motivering de per
sonen kan dirigeren. Zijn zij voor
de ontwikkeling van het verhaal
niet langer gewenst, dan kan hij ze
vrij eenvoudig weer doen verdwij-
De achttiende-eeuwer Gott-
nen.
hold Ephraim Lessing, een stuk
concipiërend dat gehoorzaamde aan
de wetten van Aristoteles, die een
heid van tijd, plaats en handeling
eisten, situeerde zijn toneelstuk
„Minna von Barnhelm" in een her
berg, Thomas Mann koos voor „Der
Zauberberg" een sanatorium met
hotel-allure. De in de dertiger jaren
populaire Vicky Baum schreef de
roman „Menschen im Hotel".
Randfiguren
Aangrijpende scènes
*J fj t DfJ tJTM
DOOR HET betrekkelijk groot aantal inzendingen is het moge
lijk, deze maand twee afleveringen van „Dichterbij" te publiceren
waarvan hier de eerste. Gedichten voor de aflevering van mei
kunnen vóór 26 april worden gestuurd aan: Kunstredaktie Haar
lems Dagblad, Grote Houtstraat 93, Haarlem (met vermelding van
naam, adres en leeftijd)
„Tweede zondeval" is één van de gedichten'van Kees Noest.
Hoewel in wat duistere bewoordingen, laat het gedicht zien hoe
het thema bij smaak-van-de-welvaart in allerlei variaties is uitge
werkt. Schrikbeeld en ironie wisselen elkaar daarbij af.
TWEEDE ZONDEVAL
'r frontlacht 'n maandblad minder
voor voetlichtende tekst weer
in vernedering bij gladkalme foto's die reklame
reflekties zijn van bedorven natuur
deksels of bedekking van erupties
binnen 'n vulkaan we zijn getuige hier want stop
springende waarheid slaat iedereen gelijk
transparante bomen ontvluchten stoelgang
van welvaart maar hun bedgrond wordt kapot gemest kapot
de tenen rotten en wat moordt nog wreder
letters zijn niet meer gedrukt ze stijgen uit hun mummies
in gevoel herzien wat heet 'n krisis maar klaploop
door protest van vlammen doven rap
stank strooiende vuilnistroep etter van 70
4.000.000 ton defloratie
keer op keer geneukt die vrouw in verre overgang
de schuttingtaai als illustratie
erachter
kreunt grond protesteert straks tegen nieuwbouw
niet voor lang
klein land groot kerkhof
rivier donker gestreept vermaagd naar blank ik lijk
zwart wit te zien als puber die gedachte
jij oevervogel fel geschetst
drijfzand schraapt begroeiing voor jou bij elkaar
vergeet
astmatisch piepend lucht hartinfarktend je natuur
vogel pik geen water daar
slurp aan onze kranen (buiten rotterdam)
en sterf niet
je zou 't getal astronomisch maken
de overkant hangt 'n gordijn van braaksel/gif
schoorrsteenzuilen priemen ondergang
hun naalden in de lucht eens zuiver leeg
buiken van fabrieken afval val af afval
val af maar nog steeds geen filtratie
klagende direkteuren-van-verstand-uit-zaagsel
achter hun bureau's vol
folders van zonnige zuiden speechen tegen pers
'r moet nu godverdomme iets gebeuren
niets
listig en loos die interviews de journalisten signaleren
ijdelheden ook maar dan zichzelf
als vraag benaderen we 't laatste avondmaal
vat dit niet te somber
lezer schuif 't op de korte baan
kunst grist uit ergernis 't leven reken af
met auto's schoten in m'n kop waarom niet simpel
filters op de uitlaat
vuurkotsende scheurende vergiftelingen denk
want louis davids zei
bloementjes door 't gas bevangen plots hun kopjes hangen
nu verbeeld als zinnebeeld
benzine kan loodarm zijn maar slurpt dan geld en vreet de room
van winst
reakties haken kettingen voor dikke prijzen
jan en jannie met de pet gaan nog maar af en toe
'r met de brik op uit
achter de kaskades van kommercie
gaan we langzaam dood maar blijven voor zo lang wel lachen
vrolijk zijn verbloemt vaak als gegeven
binnen ons om blijvende natuur te zijn
laat de rest gerust kreperen
spijt
ik kwets industriëlen grote kapitalen sturen
zielen stompen af
maar nee nog meer agitatie
oké? zie dan 'n spiegel
is nederland nog mooi zo hier en daar
houwen zo
De moeite waard
Wild filmen:
1
Krokodillen filmen in Oeganda.
SURVIVAL, hier op, het scherm ge
bracht door de KRO, die begin juli
weer begint met een aantal afleverin
gen, werd op talrijke festivals met lau
weren afgebiesd.
Een van de verantwoordelijke man
nen achter deze schitterende serie na
tuurstudies is Colin Willock, hoofd
van de afdeling natuur-historie van
Anglia. Hij kwam naar Park Lane in
'61 .toen zijn eerste bijdrage aan „Sur
vival" een pittig succes bleek.
„Survival" is niet zo zeer de kurk,
waarop Anglia drijft. Wel heeft de se
rie Anglia-TV aanzien gegeven en er
in elk geval mede voor gezorgd, dat
wij twee jaar geleden konden blijven
en enkele andere TV-companies moes
ten verdwijnen of opgaan in de be
staande en grotere broers. (Waarvan
ATV veruit de belangrijkste is, red.-)
Ik geloof, dat het succes op twee pei
lers rust. De films zijn tot in de don
kerste voegen verantwoord, maar be
zitten tevens speelse elementen, bij
voorbeeld, de begeleidende muziek, die
veel mensen tot kijken dwingen. Na
tuurlijk zijn er wel pure natuurvor
sers, die niet tevreden zijn. Aan de an
dere kant betekent verantwoord wer
ken voor hen, dat wij de overgrote
massa zouden uitsluiten."
„Survival" opende in '61 met een
film over het „wild"-leven in Londen.
In zwart-wit. Het was een groot suc
ces. Binnenkort zal Anglia opnieuw de
camera's in de Britse hoofdstad op
stellen, omdat de eerste film inmiddels
achterhaald is en men sedert vier
jaren in kleur werkt.
IN HET PRILLE begin van „Sur
vival" was de grote moeilijkheid er
varen cameralieden te krijgen. Er wa
ren amateurs, die evenwel terug
schrokken toen zij hoorden wat van
hen werd verwacht. De spaarzame in
dividuen, die volhielden kregen de te
leurstelling van hun leven, toen film
na film teruggestuurd werd, omdat de
directie van Anglia een andere bena
dering voor ogen stond dan uit hun
rushes duidelijk werd.
Colin Willock: „Pas later slaagden
we erin de juiste filmers te krijgen.
Nu heeft „Survival" vaste mensen in
alle werelddelen. Een cameraman als
Dieter Plage zwerft het gehele jaar
met een kleine groep hulpbeden door
de wereld. Hij zit soms vier of vijf
maanden in een woestijn gevangen,
omdat het onderwerp niet komt opda
gen. En als dan het onderwerp, een
vogel of leguaan of wat het dan ook
is, voor de lens komt blijkt het juiste
licht ver te zoeken of is er een tech
nisch mankement.
DES BARTLETT is onze man in de
Verenigde Staten. Hij reisde met
vrouw en dochter in een oude jeep de
halve wereld af. Voor de meest re
cente ,Survival"-serie (Anglia maakt
er ongeveer dertien per jaar) filmde
Des dambouwende bevers in een meer,
drieduizend meter hoog in de bergen
van Wyoming. Na weken uitputtend
werk onder en boven water, was hij
klaar. Hij stuurde ons kilometers film.
Onbruikbaar, omdat de camera door
een fout alle beelden had gedubbeld.
Opnieuw doen luidde onze opdracht.
Des liet de camera repareren en keer
de terug maar het ontoegankelijke
berglandschap. Inmiddels was het
herfst geworden en er lag ijs op het
steenkoude water van het meer. De
bevers waren bijna klaar met de voor
onze begrippen nauwelijks te volbren
gen arbeid. Wekenlang dook Des door
het ijs, bleef telkens een Daar minuten
in het water en moest dan vlug de wal
op, waar zijn vrouw hem met alcohol
insmeerde. Hij ontsnapte ternauwer
nood aan ernstige bevriezingen. Re
sultaat: adembenemende beelden voor
één „SurvivaT'-aflevering. De beste
shots: de momenten als Des met zijn
onderwatercamera door het ijs ging.
COLIN WILLOCK wil bepaald geen
spectaculair beeld ophangen van de
mannen, die voor Anglia de wereld
„afstropen". Daarvoor is hij een echte
Engelsman en een rustige, academi
cus.
Hij wijst op de vaak jarenlange
moeizame arbeid, onder de verschrik
kelijkste omstandigheden, die de op
name-ploegen moeten verzetten. Man
nen als Dieter Plage, Des Bartlett,
Alan Root en Bill Cowen behoren tot
de crème van de natuurfilmers.
Toch staan in de analen van Anglia
ook de „avonturen met gevolgen" ge
boekt.
Bill Cowen werd door een wild-
beest gespietst, toen hij een shot
iets te dichtbij wilde maken.
John Buxton filmde een kudde van
duizend buffalo's in het noord
westen van Canada, maar zag de
tonnen wegende massa op hol
slaan. Hij werd door een helikop
ter van Anglia TV gered, liet zich
een eind verder weer droppen en
zag hoe de in stampéde geraak
te buffalo's zijn schuilhut in zaag
sel veranderden.
Alan Root maakte een van de be
kroonde afleveringen, gefilmd op
de Galapagos-ellanden. Zijn vrouw
kreeg een vijf centimeter lange
acasia-doorn door haar voet en
Alan keerde in Londen terug zon
der rechterduim. Die had hij moe
ten laten amputeren na een adder-
beet.
Dieter Plage vergiste zich in een
krokodil. Krokodillen zijn bij een
lengte van zo'n twee meter niet
gevaarlijk, maar door de verteke
ning onder water schatte hij het
dier vele centimeters te kort. Hij
werd zwaar gewond toen het rep
tiel hem aanviel.
„Er zijn veel mensen, die ons heb
ben gewaarschuwd, dat er met na
tuurfilms en dierenfilms geen eer
meer te behalen viel. Daarmee waren
wij het niet eens. Wij zoeken gewoon
een andere wijze van benaderen. Neem
die aflevering over de Galapagos-eilan-
den. Daar was de BBC ook geweest.
Toch kreeg onze editie belangrijke on
derscheidingen. Wij maken afgeronde
afleveringen met de dieren in hun na
tuurlijke omgeving, ook als die „onna
tuurlijk" aandoet", aldus Colin Wil
lock.
Normaal gesproken vervaardigen
wij eerst het script en vullen dan de
beelden in, maar altijd gaat dat niet
op. John Burton en ik kwamen op een
tocht door Oeganda een expeditie te
gen, die witte rhinocerossen ving met
lasso's om ze naar veiliger plaatsen te
kunnen overbrengen. Wij filmden en
maakten bij onze terugkeer in Londen,
vele maanden later, pas het script.
Het is een van de sensationeelste af
leveringen van „Survival" geworden.
Anglia Television gaat inmiddels ge
woon door met „Survival", al was het
alleen maar omdat over twee jaar een
nieuwe verdeling van de zendtijd in
Engeland voor de deur staat. Met de
goodwill, die Anglia door „Survival"
heeft gekweekt tegen zo'n 100.000
gulden per aflevering wacht men
dat moment rustig af.
De KRO overweegt na juli met „Sur
vival" te stoppen. Hetgeen doodzonde
zou zijn, want deze unieke serie heeft
veel vrienden.
r>i
S;
V xXs
Op safari tussen de kudden wilde beesten in Afrika.
HUBERT FICHTE, geboren in 1935,
nam een kelderkroeg als centraal punt
voor zijn roman „Café Palette", spelend
in Sankt Pauli, de rosse buurt van
Hamburg. Bevolkt wordt dit souter
rain-café door een grote groep rand
figuren van de maatschappij, mensen,
die zich daarin niet kunnen of niet wil-
lerr handhaven. Jackie, een jonge man,
waar achter de schrijver zelf zich ter
nauwernood verbergt, bezoekt de Pa
lette regelmatig. Hij sluit, vriendschap
met veelsoortige mensen: kunstenaars
van het tweede plan, een verlopen stu
dent, mensen zonder vast beroep, ho-
mosexuelen en bisexuelen, ongeschool
den, aan drugs verslaafden. Toen Fich
te korte tijd voor het verschijnen van
de roman in een „beat- en prozalezing"
in Hamburg enige fragmensen uit zijn
boek voorlas (opgenomen op een lang
speelplaat), leverde deze Dichterlesung
hem een proces op.
HET IS MOGELIJK, dat er mensen
zijn, die door bepaalde passages gecho
queerd zijn, maar dit is toch niet te
recht. Fichte verzwijgt weinig, maar
laat toch veel ongezegd. Het gaat hem
niet om de sensatie, die in de hande
lingen ligt, doch om de mens, die er
achter staat. Hij wordt niet grof, doch
toont begrip. Soms in de toon berus
tend en registrerend, bijna verbaasd,
bij voorbeeld als hij vertelt, hoe twee
mannen, met veel te veel geld op zak,
na het verlaten van het café door een
aantal Palettianen overvallen en be
roofd worden. Nadat zij de onbekenden
hebben uitgeschakeld, leveren de over
vallers onderling nog een niets ont
ziende slijtageslag om de buit.
Wanneer Jackie voor het eerst de
vier treden naar de deur van de Pa
lette is afgedaald en het leren gordijn
opzij heeft geschoven, is zijn reactie:
„Dit is dégoutant". Hij staat snel weer
op straat, maar overwint langzamer
hand zijn afkeer. Met deze drie woor
den registreert Fichte precies de eerste
reactie van de lezer en waarschijnlijk
ook van zich zelf, bij zijn eerste ken
nismaking met het café. Hij was er drie
jaar lang stamgast en werkte in die tijd
aan de roman. Door Café Palette heen
waaien flarden bizarre poëzie: „Daarna
gaat Jackie met Irma naar een feest.
Jackie loopt met een muis aan een
rood lint". Vrijwel alles is getekend in
miniatuur met een uiterst fijne ner
veuze, slechts het belangrijkste weer
gevende pen.
JACKIE IS sensibel en kwetsbaar.
Zeer bijzonder is scène 38. getiteld:
„Bijdrage tot de geschiedenis van
Jackie's medelijden." Geserreerd, zeer
beheerst en onsentimenteel. „Jackie's
medelijden is vijf en twintig jaar
4»
«SS «&S388S8» 1»
•4-T 'V
(dat is zo oud als hij zelf is). „Had hij
medelijden of alleen maar angst?
Medelijden met het castreren van een
varken toen Jackie bleef kijken, om
aan de weet te komen, of hij tegen de
grond zou gaan. Mede pijn hebben. Hij
voelde zelf de pijn aan zijn ballen toen
die bij het varken eruit gesneden wer
den. Daarvoor nog andere soorten me
delijden. Ander verdriet in Parijs
met de Zwarte Griet Odette lijden.
Haar pijnlijke angst om getikt te zijn.
Sensatielust? Angst om ooit getikt te
raken? Verdriet tegenover anderen.
Voor mijzelf. Altijd draagt Jackie, „de
half-Jood, de half-hippie", het lijden
dat geweest is, en dat komen zal met
zich mee.
Café Palette, 328 bladzijden tellend,
bestaat uit 76 scènes, die onderling
slechts weinig samenhang vertonen.
Het is geen boek, dat men achter el
kaar uitleest, daarvoor is het te com
pact geschreven. Men savoueert het
het best in kleine hoeveelheden, dan is
het het verrassendst en geeft het zijn
geheimen het makkelijkst prijs.
De lectuur van werk van Fichte ver
eist enige oefening: hij hanteert een
volstrekt eigen stijl, schrijft een melo
dieus, verzorgd staccato. Hij neemt snel
waar en noemt slechts het noodzake
lijkste. Aanduidingen als „Hij zei" of
„Hij dacht" blijven vrijwel altijd ach
terwege. Het taalgebruik van de ro
manfiguren is aan de werkelijkheid
ontleend. Het maken van een vertaling
moet moeilijk en tijdrovend geweest
zijn.
HUBERT FICHTE werd in 1935 in
Perleberg in de, nu Oostduitse, pro
vincie Brandenberg geboren. Toen hij
enige weken oud was, verhuisde zijn
moeder met hem naar Hamburg, waar
hij opgroeide en een middelbare school
bezocht. Hij was toneelspeler, bezocht
veel landen in Europa en hoedde scha
pen in de Provence. Hij vestigde de
aandacht op zich met de verhalenbun
del „Aufbruch nach Turku". In 1965
verscheen van hem de autobiografisch
getinte roman Das Waisenhaus (RoRo-
Ro nummer 1024), onder de titel Het
weeshuis gepubliceerd door de Uitge
verij Meulenhoff. Hubert Fichte lijkt
mij een auteur, die door zijn stijl en zijn
onderwerpen de moeite waard is.
ANNE BRANDENBURG
Hubert Fichte, Café Palette. Verta
ling: Tine van Harten. Meulenhoff-
De Bezige B(j, Amsterdam.
