100
geleden
geboren
Een der grootste paradoxen
2
w
»dilï|f
Grootscheepse
campagne in
Sovjetbladen
17
l 'V
KRISTALLETJE
PARIJS HUIS'
IN GEDACHTEN
Ö26Ö f
mn m. mmm t
GROOTSCHEEPS
GROF
ZATERDAG 18 APRIL 1970
mnmm i m mrnê
H**» |e 11 m
mmWÊÊÊtm
Jl
LENIN
OP 22 APRIL 1870 wordt in de
Russische stad Simbirsk (nu Oel-
janovski) Vladimir Iljitsj Oeljanov
(Lenin) geboren. Zijn vader is in
specteur bij het onderwijs, zijn
moeder een Duitse van afkomst.
Lenin, de derde van zes kinderen,
heeft een gelukkige jeugd. Hij ont
popt zich als een boekenwurm en
geeft al gauw blijk van grote intel
ligentie. Als Lenin zestien jaar oud
is sterft zijn vader. Eén jaar la
ter wordt zijn broer Alexander op
gehangen, omdat de jonge, als re
volutionair bekend staande student
betrokken raakt bij een aanslag
op het leven van tsaar Alexander
III. Sindsdien vooral koesterde Le
nin, die zijn oudere broer bewon
derde, een diepe haat tegen de be
zittende klasse en het conservatis
me.
1890: Lenin gaat naar de univer
siteit van Kazan. Omdat hij op een
protestbetoging wordt gesignaleerd
mag hij daar niet verder studeren.
In deze periode komt hij in aanra
king met de werken van Marx en
Lenin. De 20-jarige jongen leest
van de vroege ochtend tot de late
avond waardoor hij, tenslotte toege
laten op de universiteit van Pe
tersburg, als beste van zijn jaar de
juridische examens aflegt.
1895: Lenin gearresteerd en
naar Siberië verbannen. Eén jaar
voor zijn verbanning (als straf
voor zijn ondergrondse revolutio
naire arbeid) ontmoet Lenin zijn
Kroepskaja.
Belangrijk voor zijn ontwikkeling
is vender in dat jaar de ontmoe
ting met Plekhanov, de beroemde
theoreticus van het Russische re-
volutionisme.
Op dertig-jarige leeftijd verlaat
Lenin Rusland. Hij woont als ban
neling onder meer in Parijs, Lon
den en Zürich, werkt als redacteur
voor het revolutionaire blad „Is-
kra" en wordt de belangrijkste lei
der van de linkse groepering der
sociaal-democraten.
1905: Eerste Russische revolutie.
Lenin keert naar zijn vaderland
terug, maar moet na de nederlaag
uitwijken naar Finland. Pas twaalf
jaar later krijgt hij opnieuw de
kans om terug te keren. Inmiddels
is in 1914 de Eerste Wereldoorlog
uitgebroken.
1917: Tsaar Nikolaas II wordt
ge-dwongen de macht over te dra
gen. Rusland wordt een republiek,
geregeerd door wankele kabinetten,
die elkaar in hoog tempo afwisse
len. De rol van de sociaal-demo
craat Kerenski wordt in deze rege
ringen steeds belangrijker. Lenin's
commentaar is: „Provisorische re
geringen van de gegoede burgerij."
Er heerst in dit jaar een onvoor
stelbare chaos in Rusland. Het le
ger is verslagen door de Duitsers.
Talrijke groeperingen betwisten el
kaar de macht. Lenin ruikt zijn
kans. Geholpen door de Duitse ge
heime dienst verlaat hij per trein
Zürich met bestemming Petrograd
Hij roept op tot een revolutie: „Al
le macht aan de soldaten- en ar
beidersraden."
De „tien dagen die de wereld de
den sidderen" zijn aangebroken en
op 7 november hebben de Bolsje
wieken de macht in handen. Lenin
wordt president van het land, Trot-
ski minister van Buitenlandse Za
ken.
De nieuwe republiek sluit in 1918
de vrede van Brest-Litovsk met
Duitsland. Vier jaar van „oorlogs-
communisme" volgen. Het ond°r
de laatste tsaren verziekte, onde
mocratische, achterlijke land wordt
opnieuw verscheurd door strijd tus
sen reactionaire „witte" generaals
en de communisten. Lenin's trouw
ste medewerkers Trolski en Voro-
sjilov slagen erin een goed leger
op te bouwen en alle aanvallen af
te slaan. Dan staan de nieuwe
machthebbers in Moskou voor de
kolossale taak het land weer op te
bouwen.
1924: Lenin heeft die taak niet
kunnen volbrengen. Te vroeg al
(Churchill schrijft later: „Alleen
hij had de weg uit het moeras naar
de vaste grond terug kunnen vin
den") overlijdt de revolutionaire
leider na een reeks hersenbloedin
gen.
aller tijden
W/F''
'S/sïteivï&ts/*
(Van een onzer redacteuren)
„HIJ LIEP ALTIJD SNEL. Daarbij bewoog hij alleen zijn benen, hij
zwaaide niet met zyn armen. Hij zwom, hield van schaatsen, reed graag
op een fiets. Verder glimlachte hij vaak. De uitdrukking op zijn gezicht
was open. Zijn gebaren waren duidelijk. En lachen dat hij kon: de tranen
stroomden dan over zyn wangen. Zijn stem was krachtig, het geluid welde
diep op uit zijn borst. Hij zong veel. Zijn repertoire: „Ik houd van je, ik
houd oneindig veel van je" en „Jullie hebben Elzas en Lotharingen ge
nomen" een lied dat hij in Parijs een Franse werkster had horen
zingen".
DEZE KARAKTERSCHETS van Lenin is afkomstig van zijn vrouw
Kroepskaja. Dergelijke beschrijvingen van de voormalige Russische leider
kan men op het ogenblik in extenso lezen in alle Oosteuropese en Rus
sische kranten nu de dag nadert dat het honderd jaar geleden is dat Lenin
werd geboren. Die datum kunnen vrijwel alle Russische schoolkinderen
dromen: 22 april 1870: Vladimir Iljitsj Oeljanov in Simbirsk geboren.
.'.v <rl - i-9>
'm W®M
In het Leninmuseum in Moskou
staat deze oude Rolls Royce waarin
de grote man van 1919-1924 werd
rondgereden. De wagen zou hebben
toebehoord aan groothertog Paul,
een oom van tsaar Nicolaas 11. Tot
in de zestiger jaren heeft Lenins
chauffeur, Stephan Ghil, de be
zoekers in dit deel van het museum
rondgeleid.
Foto links: Lenin als spreker op een
schilderij in het Kremlin. Rechts:
Lenin-affiche in een Albanees dorp.
Hieronder: het Lenin-mausoleum in
Moskou.
EEN VAN de grote menselijke para
doxen aller tijden, zo is Lenin wel ge
noemd. Die tegenstrijdigheden waren
in het karakter van de revolutionaire
leider samengesmolten tot een merk
waardig samenhangend geheel van ge
dachte en daadkracht. De Amerikaanse
schrijver Edmond Taylor geeft een
aardig voorbeeld van die tegenstrijdig
heden. die zelfs in zijn uiterlijk voor
komen konden worden opgemerkt.
„Er zat iets van de intellectuele re
volutionair in het uiterlijk van deze
dikke kleine Slaaf met zijn koepelvor
mige schedel, al bijna kaal sinds zijn
jongelingsjaren, zijn stompe neus en
hoge Tartaarse jukbeenderen, zijn iet
wat verontrustende lichtbruine ogen en
zijn roodbruin baardje en snor, maar
hij had nóg meer van de bakker om
de hoek. Lenins goedkope sjofele, maar^
altijd schone en keurige kleren ver
hoogden dat burgerlijke effect: gedu
rende zijn ballingschap vanaf zijn
dertigste tot zijn zevenenveertigste jaar
zag men hem vaker met een bol
hoed op dan in een arbeiderskiel met
pet".
TWEE DINGEN, naast de revolutie
hebben Lenins leven voortdurend be
heerst: het geschreven woord en de
daad. Maar wat het laatste betreft: al
leen de doeltreffende daad van het vak
manschap. Hij maakte er een sport
van de politie te misleiden. Zo verzon
hij als jonge revolutionair koffers met
dubbele bodems om er pamfletten in
te vervoeren. Hij bedacht ingewikkel
de codes, verstopte notities in de rug
van een boek en ontwikkelde een on
zichtbare inkt, die eruit zag als melk,
maar die, vermengd met thee en
daarna verhit, in een bruine kleur op
kwam.
LENIN SCHREEF hierover aan een
vriend: „Je moet met Oostindische
inkt schrijven. Het is nog beter als je
er een kristalletje kalium-bichromaat
bijvoegt, dan gaat het er niet af. Ge
bruik dunner papier".
Tijdens de zeventien jaren van bal
lingschap waren Lenin en Kroepskaja
veelal arm. Omdat ze geen geld had
den voor een dokter in Londen, moest
Kroepskaja Lenin toen hij eens aan
gordelroos leed de hele nacht inwrij
ven met jodium.
Voor buitenstaanders was het leven
van Lenin kleurloos en onopvallend.
Er bestaat een anekdote over een wat
oudere leeszaalwachter in Londen, die
jaren na de revolutie werd gevraagd
inlichtingen over Lenin te geven. De
man moest lang nadenken. „Een klei
ne man met een rode baard? Buiten
lander? Slordig gekleed?" Eindelijk
herinnerde hij zich hem weer: „Ja,
natuurlijk. Ik vraag me af wat er van
hem geworden is?"
IN HET HUIS te Parijs waar Lenin
en Kroepskaja van 1911 tot 1912 heb
ben geleefd zijn een maand geleden
grondige vernielingen aangericht door
een rechtsradikale groepering. Lenins
buste en afbeeldingen van hem wer
den vernield. Merkwaardig dat ook in
het jaar 1911 Lenin hier het diepte
punt van zijn loopbaan bereikte. De
eerste revolutie (1905) was mislukt.
Het partijblad van de Bolsjewieken
„Proletarii" was opgeheven en op
gegaan in het gematigder blad „Prav-
da" dat Trotski in Wenen uitgaf.
Kroepskaja had in die tijd een zwakke
gezondheid. Maar al gauw veranderde
alles. Op het partijcongres in Praag
werd het Lenin-program aanvaard.
Kort daarop brak de Eerste Wereld
oorlog uit.
Deze oorlog betekende het einde van
het tsaristische Rusland. Het leger was
abominabel slecht voorbereid. Op som
mige fronten was de rantsoenering van
geweren één op de tien man.
In het eerste oorlogsjaar sneuvelden
vier miljoen soldaten. Daarop volgden
er nog vijf miljoen in de jaren 1915-T7
driekwart van het totaal aantal ge
mobiliseerde Russen.
De Duitse generaal Hindeburg, be
paald geen teerhartig man schrijft:
„Bij de gevechten tegen de Russen
moesten we hele stapels vijandelijke
lijken uit onze loopgraven verwijderen
om weer een vrij schootsveld te krijgen
ten einde nieuwe aanvallen te kunnen
afweren".
De chaos in Rusland werd intussen
iedere dag groter. Raspoetin, de hof-
intrigant, werd vermoord. Begin '17
deed tsaar Nicolaas II afstand van zijn
troon. Maar ook de leiders van de
nieuwe republiek, Kerenski, vorst Lvov
en Kornilov konden geen einde aan de
verwarde toestand maken. Daarvoor
was blijkbaar een figuur als Lenin no
dig. Begin 1917 keerde hij naar zijn
land terug en een half jaar later greep
hij zijn kans.
PHILIP PRICE, 'correspondent van
de „Manchester Guardian" schreef op
"/"//„so///,,,/,
W"
■1 Wfij|
's .„A /w.
-y/<A
zelfverzekerd en te gauw geneigd te
gen het partijbestuur stelling te nemen.
Stalin daarentegen is te grof en houdt
te weinig rekening met de mensen".
Zo ongeveer moet Lenin het in zijn brie
ven bestemd voor het partijcongres,
hebben geschreven. Dat congres kwam
in mei 1924 bijeen, enkele maanden
nadat Lenin was gestorven en de
brieven zijn toen niet gepubliceerd. Ook
niet de laatste notities van Lenin dat
Stalin te veel macht bezat als partij
secretaris. Dit beroemde „testament"
werd pas tweeëndertig jaar later onder
Kroesjtsjev bekendgemaakt.
DE GROOTSCHEEPSE campagne
in de Russische kranten voor de vie
ring van Lenings honderste geboorte
dag is in de afgelopen maanden naar
een hoogtepunt gegroeid. Regelmatig
verschijnen grote herdenkingsartike
len in de kranten, die van tijd tot tijd
ook speciale „Lenin-pagina's" uitbren
gen.
de avond van de revolutie (7 november
1917): „In een hoek van de kamer zag
ik Lenin diep in gedachten verzonken
op en neer lopen. Terwijl ik naar l>em
keek vroeg ik me af: „Hoe lang zal
dit nu weer duren. Is dit werkelijk de
intellectuele kern van een nieuwe lei
dende macht in de wereld, of is het
alles opnieuw alleen maar een voorbij
gaand incident in de Russische histo
rie?"
Lenin was geen incident. Hij kreeg
alleen te weinig ti'd om zijn werk af
te maken. Met Duitsland moest vrede
worden gesloten. Vervolgens moest af
gerekend worden met reactionaire ge
neraals en interveniërende ex-gealli
eerden (Engeland en Frankrijk). De
tijd die de vijftigjarige revolutionair
daarna restte was onvoldoende om
te bewijzen dat hij zijn land ook in
vrede kon leiden.
TOEN LENIN zijn einde voelde na
deren begon hij zich steeds meer zor
gen te maken over zijn opvolgers. Hij
zag Stalin en Trotski als de meest
bekwame figuren, maar „Trotski is te
Russische burgers worden in de ge
legenheid gesteld om hun herinnerin
gen aan de grote revolutionair te ver
tellen en veelvuldig maakt men mel
ding van bijeenkomsten of nieuwe pu-
blikaties in verband met Lenins leven
en werk.
Ook het Britse blad „The Times"
deed daaraan mee, getuige een recent
artikel van de medische medewerker,
die de vraag opwierp: „Is Lenin ge
storven door een vergiftigde kogel?"
Hij memoreerde de aanslag in 1918
gepleegd door Fan ja Kaplan, die drie
kogels op Lenin afvuurde. Eén kogel
in de hals werd in 1922 verwijderd.
Een tweede vond men bij de lijkschou
wing in 1924 terug in de schouder van
Lenin.
IN DE SOVJET-UNIE hebben de lei
ders de Lenin-herdenking aangegrepen
om de arbeiders aan te sporen tot gro
tere prestaties. Dat dit nodig is blijkt
uit de recente berichten dat de groei
van de economie zou stagneren. Ver
wezen wordt in elk geval door het
Kremlin naar een uitspraak van Lenin
dat de beste manier om een gedenk
dag van de revolutie te vieren is zich
te concentreren op de niet vervulde ta
ken van de revolutie.
Zo hebben alle Russische arbeiders
op de „communistische zaterdag" (elf
april) één dag onbetaalde arbeid ver
richt.
Kantoorpersoneel mocht de „Soeb-
botnik" niet achter het bureau door
brengen, maar werd ingeschakeld bij
schoonmaakactiviteiten, zoals de stads
reiniging.
