Jan Cremer's Amerikaanse
parodieën door Studio knap
naar succes toegespeeld
Puntige tekst
in schelmse
kluchten
Televisie op
school steeds
belangrijker
Zeventigjarige Kees Verwey
hartelijk gehuldigd
„OKLAHOMA MOTEL" EN
„THE LATE LATE SHOW"
„Gevraagd" voor
de laatste maal
JEANNETTE VAN DIJK: EEN
VAN ONZE BESTE SOPRANEN
Concertgebouworkest door
Hans Vonk goed geleid
IN FRANS HALSMUSEUM
NU OOK MET
VIDEO-RECORDERS
TV vanavond
Kom, zwartkijker
ga naar
het postkantoor
en geef
uwTVaan
Radio dinsdag
TV maandag
TV dinsdag
MAANDAG 20 APRIL 1970
AMSTERDAM Twee éénakters
van Jan Cremer in één programma
een premiere van Studio, zaterdag
avond in het eigen theatertje De
Brakke Grond. Een geknipte gelegen
heid, het intieme rode zaaltje, gang
spelonken erheen en met foyers, die
aan de romans van Bordewijk doen
denken. Een ongewone sfeer voor on
gewoon toneel, zoals „Oklahoma Mo
tel" en „The late late show" bleken
te zijn. Geen toneelvernieuwing, wel
het aanzetten van traditionele accen
ten, waardoor een soort pop-sfeer ont
stond. Eigentijds dus wel, maar met
wortels in het verleden, zowel van
het toneel als terug te vinden in de
boeken van Jan Cremer. Maar dan
meer gerijpt minder blufferig, vaak i gehuwd paar om elkaar écht te ontmoeten,
geestig en doorlopend boeiend. Twee °™dat de samenleving een barrière tussen
s j Ahen in heeft opgeworpen. In dit geval wordt
downeske parodieën op de „Amen-i
can way of life", waarachter toch wel
veel dramatiek schuilging.
Frustaties satirisch
belicht
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM In zijn „ware ge
boortehuis", het Frans Halsmuseum,
is vanmorgen de kunstschilder Kees
Verwey gehuldigd wegens zijn zeven
tigste verjaardag. Dat gebeurde in de
kring van Verwey's vrienden, onder
wie de dichter A. Roland Holst, de
toneelspeler Albert van Dalsum en de
beeldhouwster Charlotte van Pal-
landt.
Fascinerende Blomdahl Nederland i
Het is niet zo, dat ik, na nu ook zijn een-
acters te hebben gezien, Jan Cremer
voor het literaire genie houd waarvoor an
deren hem aanzien. Jan Cremer heeft
echter wel gewonnen aan bondigheid en
expressiviteit. Bovendien is er in deze een-
acters niets meer terug te vinden van de
puberale zelfverheerlijking uit zijn boe
ken.
„The late late show" was bij het studen
tentoneel SARSTIN al eerder te zien en
ls ook in Duitsland en Oostenrijk opge- Klemtonen goed gelegd
die barrière voornamelijk gesymboliseerd
dor de „spuitbussencultuur", die het Ame
rikaanse huwelijk althans volgens Jan
Cremer hult in een wolk van dodelijke
frigiditeit en mannelijke onmacht. Die
schijnt alleen te doorbreken te zijn door
geforceerde in dit geval sadistisch getin
te spelfantasieën, die in de plaats zijn
getreden van werkelijk intermenselijk con
tact.
Ook in deze eenacter weer toneelmidde
len als in de eerste, die er het karakter van
een pop-klucht aan geven. In beide geval
len is dat karakter versterkt door een wer
kelijk uitmuntend decor, dat een uitsteken
de nadruk op de intenties van de tekst
legt. Beide decors, met als centrum een
bed, zijn door Jan Cremer ontworpen.
voerd.
„Oklahoma Motel" beleefde zijn „we
reldpremière". 't Verhaal is gauw verteld:
een fabrikant van condooms, een bijzonder
gefrustreerd type, arriveert op doorreis in
'n prairie-motel. Hij laat zich daar gruwe
lijk afzetten door de eigenaar, die behalve
logies en ontbijt ook animeermeisjes achter
de hand heeft om zijn gasten te vermaken
en zijn kassa te laten rinkelen. Rondom
het bed van mr. Smith wordt een mini
show met veel geschreeuw en weinig wol
opgevoerd en de hele affaire eindigt met
een enorme morele kater van mr. Smith.
De tekst is geestig, vaak ook grof, maar
In dit geval bijzonder functioneel. Het is
een tekst als in een schelmenroman, al is
mr. Smith in dit geval dan een anti-schelm,
een zielige figuur, aan wie alles wordt
onthouden wat „Turkish delight", het ani-
meermeisje overdreven erotisch belooft te
zijn in ruil voor een heleboel dollars. Zij
Een groot deel van het succes van beide
eenacters komt toe aan Kees van Iersel,
die de clownerie beklemtoonde, in het spel
een grote vaart heeft gebracht en alles
heeft vermeden, wat de parodie zou kun
nen schaden.
Shireen Strooker en Marius Crans speel-
Manus Crans en Shireen Strooker
in „Oklahoma Motel".
den in beide gevallen de hoofdrollen. Shi
reen lekker schreeuwerig en met alle re
gisters open, maar toch kennelijk wel meer
toneelmatig en aan het cliché beantwoor
dend dan Marius Crans, bij wie soms een
ingeleefde dramatiek sterker aansprak, on
danks zwakkere spelkwaliteiten dan zijn
tegenspeelster zo uitbundig showde.
Rudi Falkenhagen zette een kostelijke
motelbaas neer, een typische „Goldoni-
knecht" in pop-sfeer en dat bovendien in
een aantal vermommingen. Als „invulfigu
ren" voldeden Carola Gijsbers van Wijk,
Jaap Hoogstra, Hugo Metsers en Jan tien
de Schipper uitstekend. Die laatste is dan
een van de twee naakte meisjes, die over
geschoten is na de troubles rondom de aan
deze eeneacters door het rijk te verstrek
ken subsidie, waarover verscheidene ka
merleden zijn gestruikeld. Wat het naakt
betreft heeft die subsidie aan het lieve
meisje niet meer mogelijk gemaakt dan 'n
verschijningsduur van hooguit twee maal
vijf seconden. Maar ja, de overheid subsi
dieert de kunst nu eenmaal niet zo ruim als
sommigen wel eens wensen.
HEIN STEEHOUWER
DEN HAAG De Nederlandse On
derwijs Televisie begint het nieuwe
schooljaar met 22b programma's, 30
meer dan thans. Het aantal scholen,
dat een of meer televisietoestellen be
zit is sinds vorig jaar gestegen van
1.000 tot thans 2.225. De NOT ver
wacht, dat eind van dit kalenderjaar
er ongeveer 3.000 scholen zullen zijn
die aan de onderwijstelevisie deel
nemen. Tevreden wordt geconstateerd
dat mede op grond van overwegend
positieve adviezen van onderwijsin-
s pecteurs, steeds meer gemeentebe
sturen er toe overgaan toestellen aan
de scholen ter beschikking te stellen.
De uitbreiding van programma's
is vooral ten goede gekomen aan de
middenklassen van het basisonderwijs
Voor deze categorie zijn er de nieu
we series: zingen, milieu-kennis, han
denarbeid en godsdienstige vorming.
Een primeur voor de hoogste klassen
van het basisonderwijs is een actua
liteitenrubriek, die verdeeld over het
hele schooljaar 12 keer op het scherm
zal verschijnen.
Niet zonder trots kan de NOT mel
den, dat een van de tekenlessen uit
de serie „Kijk, als je tekent zie je
meer" bekroond werd met de eerste
prijs op het jaarlijkse concours voor
educatieve televisieprogramma's, dat
vorig jaar in Japan werd gehouden.
Het programma-aanbod voor het
het voortgezet onderwijs is vooral van
belang voor de vakken biologie, En
gels, Frans, geschiedenis, maatschap
pijleer en goedsdienstonderwijs. Voor
de lessen in maatschappijleer -n
godsdienstige vorming staan series
op het programma over o.a.: oorlog
an vrede, verdraagzaamheid, jeugd
criminaliteit, wetenschap en verant
woordelijkheid, Latijns-Amerika, het
Jodendom en de geschiedenis van de
ïhristelijke kerk.
Nederland 1. Na de fabel en het
nieuws Letty Kosterman voor de derde
maal met haar Lichtkrant. Achter het
Nieuws volgt op het journaal en daar
na komt meneer Ironside de goegemeen
te opnieuw verbluffen met zijn speur
zin.
Een half uur vurige Spaanse klanken
als Ironside los is en wel dank zij de
flamencogroep Fiesta Gitana, die in
Dronten in de Meerpaal het publiek tot
extase bracht. Belangwekkend is onge
twijfeld het derde en laatste deel van
„Het Mannetjesdier" Naast Anne Cal-
lerMarshall treedt nu als gastheer op
de beroemde Paul Scofield.
Aansluitend aan het laatste nieuws
komt er een nieuwe Teleaccursus, waar
over nogal wat te doen is geweest. Het
is nl. de nascholing voor huisartsen. Ve
le dokters voelen er niets voor in het
openbaar met miljoenen medekijkers
een herhalingsoefening te volgen. Het is
er toch van gekomen. Misschien is het
aantal meekijkers toch niet zo groot.
Dat kan als de cursus goed is opgezet.
Anders zou die meer kwaad dan goed
doen.
Nederland 2. Van de NOS de fabel,
het journaal en Scala. Dan de NCRV,
hetgeen wil zeggen enkele pagina's uit
Johan Fabricius' de Scheepsjongens van
Bontekoe. De Waaier van Sevilla be
leeft zijn achtste aflevering.
Na het journaal de laatste aflevering
van Gevraagd. Godfried Bomans neemt
afscheid van deze toch wel populair ge
worden rubriek. Hij ontvangt als gas
ten de malle econoom-cabaretartiest
drs. P.. de cabaretier-tekstschrijver Ben
Rowold en de schrijfster Harriet Free
zer. Met z'n vieren zullen ze het hebben
over het gebruik van de Nederlandse
taal en ze zullen een proeve van be
kwaamheid afleggen als „sprekert". De
panelleden die de laatste twee seizoe
nen in Gevraagd zijn opgetreden komen
allemaal meedoen aan het spelletje:
welke man is de beste sprekert.
De actualiteitenrubriek Hier en Nu
geeft de kijkers een goede gelegenheid
om van de humor weer in de ernst van
alledag te vervallen. Daarna de roman-
AMSTERDAM. Het laatste concert
van de C-serie in het Concertgebouw
werd geleid door Hans Vonk. Bernard
Haitink, die oorspronkelijk het concert
zou dirigeren, was te zwaar belast door
Theater Studio, première in De Brak
ke Grond te Amsterdam. „Oklahoma
Motel" en „The late late show" van Jan
Cremer met in de hoofdrollen Shireen
Stroker en Marius Crans. Regie Kees
van Iersel. Decors Jan Cremer. Als in
vulfiguren Carole Gijsbers van Wijk,
Jaap Hoogstra, Hugo Metsers en Jan
tien de Schipper. Muziekadviezen Mi-
chiel de Ruyter.
is in feite de schelm, geassisteerd door de
motel-baas, die een expert in het oplichten
is.
De waarde van „Oklahoma Motel" schuilt
in de clowneske uitwerking van de paro
diërende tekst, het als black outs optreden
van figuren uit de Amerikaanse samenle
ving, zijdeur-in-zijdeur-uit en in het bij
zonder puntig beklemtonen van de armza
ligste aspecten van de „betaalde liefde".
„The late late show" heeft ongeveer het
zelfde thema, de onmogelijkheid van een
ADVERTENTIE
(dan kijkt u véél prettiger)
Kees Verwey merkte op, dat hij zijn
verjaardag eigenlijk had willen vieren
door „alleen bij meneer Baard in zijn ka
mer te zitten en een sigaartje te roken".
Maar directeur Baard van het Frans Hals
museum had een compromis bereikt.
Slechts twintig personen zouden worden
uitgenodigd voor een intieme bijeenkomst.
Het werden er vele tientallen meer, die
vanmorgen met goede wensen en cadeaus
(o.a. een glazen pol met anemonen, direct
gereed voor een Verwey-stilleven) naar
het Frans Halsmuseum waren gekomen.
I Burgemeester mr. dr. L. de Gou, die met
wethouder D. Geluk het gemeentebestuur
vertegenwoordigde, merkte o.a. op: „Het is
belangrijk ook voor de jongeren om ge
confronteerd te worden met iemand in on
ze Haarlemse gemeenschap, die altijd on-
I afhankelijk is gebleven en zich niet wil
loos heeft laten meevoeren door allerlei
I stromingen". Dr. De Gou zei te hopen, dat
Verwey „nog lang in ons midden" mag
I blijven wonen".
Verwey herinnerde eraan dat de schil
der Frans Hals op 84-jarige leeftijd in het
gasthuis, nu het Frans Halsmuseum, werd
opgenomen. Het was Verwey, alsof Frans
Hals over drie eeuwen heen hem de hand
reikte, nu „zijn zeventig-jarige rotgenoot
vraagt om opgenomen te worden". Verwey
bekende zich in Haarlem, waar hij sinds
40 jaar woont, altijd een „mal bleek spook"
gevoeld te hebben. Hij herinnerde eraan
hoe zijn leraar Boot, die aan het Klein
Heiligland woonde, hem op kruistocht
stuurde naar het Heiligland van Frans
Hals. Op 17-jarige leeftijd, een „slungel
achtige jongen in een zwart jasje", mocht
Verwey het nog niet opengestelde museum
I binnen, om een „kopietje te maken van
een engelenfiguur van de 17e eeuwse
schilder Maarten van Heemskerk".
De engelenfiguur hing vlakbij de teke
ning, die Kees Verwey het gemeentebe
stuur aanbood ter gelegenheid van zijn
verjaardag. Het is een portret van de Am
sterdamse schilder Jan Peters. Het Frans
Halsmuseum heeft ter gelegenheid van het
feest een aquarel gekocht van de schilder,
die te zien is op een tentoonstelling in het
prentenkabinet. Deze expositie is samen
gesteld uit wat het Frans Halsmuseum in
de loop der jaren van Verwey heeft ver
worven.
Na afloop van de huldiging werd in een
der zalen van het museum een film ver
toond, die mej. Grotens uit Delft van
Kees Verwey en diens werk heeft gemaakt.
Kees Verwey (rechts) begroet de
dichter A. Roland Holst („mijn oud
ste broer', zei Verwey) op de ver
jaardagsbijeenkomst in het Frans
Halsmuseum.
het werk dat hem in dit seizoen op de
schouders wordt gelegd. Sinds 1 septem
ber 1969 is Hans Vonk assistent-dirigent
bij het Concertgebouw en het lag voor de
hand, dat men hem heeft gèvraagd de lei
ding over te nemen. Hij maakte 'n beschei
den indruk iemand die vriendelijk vraagt:
„Zoudt u zo goed willen zijn". Daar kom
je niet ver mee als dirigent, maar zijn
persoonlijk overwicht is blijkbaar toch
ruim voldoende.
De cantate Nr. 52 „Falsche Welt" van
J. S. Bach werd gezongen door de so
praan Jeanette van Dijck. Waarschijn
lijk hoort men deze cantate niet dikwijls,
omdat er bijzonder hoge technische eisen
aan de zangeres gesteld worden. Men zou
hoogsten kunnen zeggen dat Jeanette
van Dijk's opvatting van de „Falsche
Welt" aan de blijmoedige kant was. Zij
was blijkbaar niet bang voor de schor
pioenen en valse slangen waar Bach zo n
groot respect voor heeft. Met de onberis
pelijke inzet van het recitatief „Gott ist
getreu" bewees zij tot de beste sopranen
in ons land te behoren.
Hans Henkemans heeft zijn „Elégies
pour quatra flütes et orchestre" opge
dragen aan de nagedachtenis van Pierre
Monteux.Hij heeft dit werk voltooid in
1967, toen hij nog een zeer actief concert-
pianist was, met een grote naam als Mo-
zart-speler. Mozart hield niet van flui
ten. dat is bekend, Henkemans blijkbaar
wel. Zonder iets ten nadele te willen zeg
gen van de andere houtblazers, kan men
vaststellen dat de fluiten-groep van het
Concertgebouworkest een uitmuntend ge
heel vormt.
Hubert Bahrwaser, Leo Oostdam, Paul
Verhey en Hans van de Wyer, hebben
Henkemans ongetwijfeld een van de ge
lukkigste monenten van zijn leven be
zorgd. Zij werden goed ondersteund door
het orkest, dat „vanuit de verte" volgde;
hetgeen een compliment inhoudt voor de
orchestratie van Henkemans en de direc
tie van Frans Vonk.
V^/V/\AAAAAA/\AAA/tAIWWIAMI
tiek en wel dank zij Charles Dickens'
Dombey en zoon. Vandaag de laatste af
levering, merkwaardig genoeg getiteld'
Dombey en dochter Het laatste kwar
tier van het NCRV programma: Buiten-
gebeuren in Jeruzalem. Op een zondag
ochtend wordt in de tuin van de Hei
lige Grafkerk een kerkdienst gehouden
door de heer J W v. d. Hoeven, evan
gelist in Jeruzalem. Na het laatste
nieuws nog de cursus Methodiek van de
burgerschapsvorming, les zeven, voor
namelijk over demonstraties e.d.
HILVERSUM I
7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymnastiek.
7.20 Stereo: Lichte gram. muz. 8.00
Nws. 8.11 Radioiourn. 8.20 Stereo:
Lichte gram. muz (8.30 De groente
man). 8.50 Morgenw. 9.00 Uitgebr
report. 9.35 Waterstanden. .9.40 Muz
10.00 Voor de kleuters. 10 10 Arbeids
vitaminen. (11.00 Nws.). 11.30 Progr.
voor de vrouw. (11.55 Beursberich
ten). 12.30 Overheidsvoorl. 12.40 Top
pers van toen. 13.00 Nws. 13.11 Ra
diojournaal. 13.30 Spiegel van België
14.00 Stereo: Klein chanson. 14.40
Jazz. 15.10 Mathijs Vermeulen. 16.00
Nws. 16.03 Muz. :ezing. 16 23 Stereo:
Popul. klass. liederen. 16.45 Kunstkro
niek. 17.15 Stereo' Jazz Spectrum.
17.55 Mededelingen 18.00 Nws. 18.11
Radiojournaal. 18.25 Internationale
volksliedjes. 18.50 Paris vous parle,
18.55 Voor de kinderen 19.00 Tref
punt. 19.30 Nieuws. 19.35 Van
avond. 22.00 Gonk! 22.30 Nieuws.
22.38 Mededelingen 22.40 Radiojour
naal. 22.55 Kunstkroniek 23.55 Nws.
HILVERSUM II
7.00 Nws. 7.11 Het levende woord.
7.16 Klass. muz. (7.25 Horen en zien;
7.30 Nws.; 7.32 Actualiteiten). 8.00
Nws. 8.11 Stereo: Gew. muz 8.301
Nws. 8.32 Stereo: Voor de huisvrouw
(9.00 Gymnastiek) 9.35 Schoolradio.
10.00 Goedsdienstige lezing. 10.15 Ste
reo: Opera van Verdi 11.00 Nws. 11.03
Hoorspel. 11.27 Voor de zieken. 11.55
Mededelingen. 12.00 Stereo' Gevar.
progr. (12.22 Wij van het land. 12.26
Mededelingen land- en tuinbouw. 12.30 j
Nieuws. 12.41 Actualiteiten. 13.00 Ra
den maar 14.00 Conciliepostbus.
14.05 Schoolradio. 14.3' Pizzicato.
(16.00 Nieuws). 17.00 Overheidsvoorl.
17.10 Voor de kinderen. 17.15 Tien
i jaar Kinderzangfestival. 17.45 Hai!
j 18.19 K.V.P. 18.30 Nws. 18.41 Actua-
i liteiten. 19.00 Licht orkest. 19.40 Con-
ciliepostbus. 19.45 Lezing. 20.00 Mod.
1 orkestwerken. 20.45 Uitgeschakeld?
121.00 Klass. kamermuz. 21.30 Babel:
i 22.25 Overweging. 22.30 Nws. 22.38
Parlementsoverzicht 22.45 Muz. lezing
j 23.00 Kontest. 23.30 Stereo: Jazzmuz.
I 23.55 Nws.
HILVERSUM III
9.00 Nws. 9.02 Plaatjes voor de pep.
(10.00 Nws.) 11.00 Nws. 11.03 Licht pl.
progr. (12.00 Nws). "3.00 Nws. 13.03
Ekspres. 14.00 Nws. 14.03 De Eddy 1
Becker Show. 15.00 Nws. 15.03 Drie-
draai. 16.00 Nws. 16.03 Mix (17.00 Nws.).
Nederland I
18.45 NOS: De Fabeltjeskrant
STER: Reclame.
NOS': Journaal.
STER: Reclame.
VARA: De Lichtkrant.
STER: Reclame.
NOS: Journaal.
STER: Reclame.
VARA: Achter het nieuws.
Ironside (tv-film).
Fiesta Gitana.
Het mannetjesdier (eenakter).
NOS: Journaal.
TELE AC: Nascholing
huisartsen - les 1.
Nederland II
NOS: De Fabeltjeskrant.
STER: Reclame.
NOS: Journaal.
STER: Reclame.
NOS: Scala.
NCRV: Scheepsjongens van
Bontekoe
De waaier van Sevilla.
STER: Reclame.
NOS: Journaal.
STER: Reclame.
NCRV: Gevraagd.
Actualiteitenrubriek.
Dombey en Zoon.
Buitengebeuren in Jeruzalem.
NOS: Journaal.
TELE AC: Methodiek van de
burgerschansvorming - les 7
18.51
18.55
19.00
19.04
19.55
20.00
20.15
20.20
20.55
21.45
22.15
i 22.45
22.50
18.45
18.51
18.55
19.00
1904
19.30
19.39
1955
20.00
20.15
20.20
21.20
21.45
22.35
22.50
22.55
Na de pauze volgde een uitvoerig werk
van de Zweedse componist Karl-Birger
Blomdahl: „In de zaal der spiegels". Het
is een compositie voor vijf solostemmen,
koor en orkest, die negen sonnetten om
vat uit „De man zonder weg" van Erik
Lindegren. De uitstekende vertaling van
prof. dr. P. M. Boer-denHoed en Ma
rius Flothuis, maakte het mogelijk om
begrip te vormen voor de bizarre beeld
spraak van deze sombere en wonder
baarlijke, surrealistische dichtkunst.
De muziek van Blomdahl begint waar
Mahler ophoudt, maar helaas de humor
ontbreekt. Er is nergens een relativeren
de glimlach te ontdekken en dat maakt
het bijzonder moeilijk om deze muziek
onafgebroken te blijven volgen. De in
strumentatie van Blomdahl is vol van
nieuwe vondsten en zijn toepassing van
het spreekkoor is fascinerend. Het Groot
Omroepkoor van de NOS en de solisten
Jeanette van Dijck, Aafje Heynis, Rei-
nier Schweppe, Max van Egmond en Pie-
ter van den Berg, hebben zich met grote
overgave van hun taak gekweten. Hans
Vonk verdient een apart compliment
voor de herschepping van deze gecom
pliceerde compositie.
J. H. MOOLENIJZER
10.45 NOS-NOT: Schooltelevisie
18.45 NOS: De Fabeltjeskrant.
18.51 STER: Reclame.
18.55 NOS: Journaal.
19.00 STER: Reclame.
19.04 AVRO: Tobben voor Tokio.
19.30 Nederpop '70.
19.55 STER: Reclame.
20.00 NOS: Journaal.
20.15 STER: Reclame,
j 20.20 AVRO: Peyton Place.
21.05 Dit is Tom Jones.
21.55 AVRO's Televizier.
22.45 NOS: Journaal.
j Nederland II
18.45 NOS: De Fabeltjeskrant.
18.51 STER: Reclame.
18.55 NOS: Journaal.
19.00 STER: Reclame.
I 19.04 NOS: Scala.
19.30 KRO: Verslag op dinsdag
19.55 STER: Reclame.
20.00 NOS: Journaal.
20.15 STER: Reclame.
J 20.20 KRO: Werkende jeugd 70
21.10 De Wrekers (film).
22.00 David Frost-Show.
22.50 NOS: Journaal.
22.55 TELEAC' Ruimtelijke ordening
naam
