Koninginnedag in Amsterdam
in
ontaard
oproer
Gevechten tot middernacht
Kabouters
het bos in...
Milieu niet bepalend
voor staken studie
X,
m
1
Intercity-plan NS moet
snellere reistijden geven
„Mirabel"
Historicus die persoonlijk stelling nam
v-#
BALANS: 20 ARRESTATIES, 8 GEWONDEN
Proefschrift mevr. Saenger:
\SVA-congres over
Midden-Oosten
Samenwerking
bepleit bij
audio-visueel
onderwijs
Treinen moeten schoner worden99
PROF. DR. J. PRESSER (ONDERGANG) OVERLEDEN
Vijf mensen door
brand dakloos
yHiyEIDO
1
VRIJDAG 1 MEI 1970
AMSTERDAM Koninginnedag, dat in Amsterdam zo vredig was be
gonnen is rond drie uur 's middags op de Dam ontaard in een enorme strijd
tussen voornamelijk jeugdige oproerkraaiers en politie, die tot na midder
nacht heeft geduurd. Balans van de gevechten: twintig arrestaties, acht
gewonden onder wie vier burgers en vier politiemannen en tal van vernie
lingen op en om de Dam. Onder de arrestanten bevonden zich twee Ita
lianen en één Fransman. De schade wordt op enkele duizenden guldens
geschat.
Shiseido cosmetica
heeft
fijne geschenken
voor iedere moeder
Vlag verbrand
Niet gemakkelijk
as.-*»*
4
Inhaalstations
Boutique
Getuigenis
Meer personeel
SUÈDE-PANTALONS
NU slechts 98.-
NAPPA- en VISTRAM-
JASJES
r
Omstreeks drie uur toen de winkels ongeveer twee uur gesloten waren, liep de
binnenstad vol goedbedoelend publiek. Er voegden zich echter grote groepen jongelui
bij die uit waren op een rel. De jongelui begonnen het verkeer te hinderen. Trams
werden tegengehouden en de vlaggetjes werden van het front gerukt. Bü een enkel
gebouw klommen raddraaiers tegen de gevel op en posteerden zich op een balkon
en zwaaiden triomfantelijk met hun vuisten.
AMSTERDAM De kabouters van
Oranje Vrijstaat hebben de rel in de
Amsterdamse binnenstad kennelijk
zien aankomen. Om niet als aanstich
ters ervan te worden aangemerkt
waren ze al vroeg naar het Amster
damse Bos getogen om de dag er
ludiek, zoals kabouters betaamt, door
te brengen. Zij deden spelletjes,
schommelden of zaten op de wip. Dat
was allemaal erg vreedzaam van deze
Al spoedig werden de trams via een
andere route naar het Centraal Station
gestuurd. De politie hield aanvankelijk
zoveel mogelijk de trambaan vrij. De
maat bij de politie was evenwel vol toen
jongeren een wissel omlegden en zich
trachtten te vergrijpen aan op het Dam
rak geparkeerde auto's. De knapen pro
beerden ze omver te gooien. Inmiddels
was de Dam volgestroomd met publiek.
Al gauw was toen letterlijk het „hek van
de Dam". Raddraaiers bekogelden de po
litieagenten met fietsbellen, de straat
werd opengebroken en naar de hoofden
van de politiemannen regende het trot
toirtegels. Zelfs het asfalt werd kapotge
maakt om de oproerlingen munitie te
verschaffen.
Dat was ook het moment dat commis-
(Van onze correspondent)
GRONINGEN Eigenschappen als gebrek aan zelfvertrouwen, zelfstandigheid,
■elfdiscipline of doorzettingsvermogen waren voor een groot aantal studenten aan
de Groninger universiteit van invloed op het afbreken van hun studie. Andere fac
toren: ouders die teveel „bemoederen", domineren of zeer sterk de nadruk leggen op
Intellectuele prestaties van hun kinderen. Deze resultaten springen eruit in het proef
schrift „Psychologische en sociale factoren bü studiestaking", waarop mevrouw
M. M. Th. Saenger-Ceha vrijdag promoveerde tot doctor in de sociale wetenschappen
san de Groningse universiteit.
In 1966-'67 interviewde mevrouw Saen
ger zestig studiestakers, verdeeld over
zes faculteiten, die het cursusjaar 1963-
1964 voor het eerst aan de Groninger
universiteit waren ingeschreven. Het
bleek dat bijna eenderde deel aan het eind
van het eerste jaar met de studie was
opgehouden. Ongeveer de helft had de
universiteit na twee jaar verlaten.
De mening dat studiestakers veelal uit
een lagere sociaal-economische klasse af
komstig zijn is niet waar", zo zegt me
vrouw Saenger, die thans in de Verenig
de Staten woont en voor haar promotie
naar Nederland was gekomen.
AMSTERDAM. De Algemene Studen
tenvereniging Amsterdam (ASVA) wil op
14, 15 en 16 mei een Midden-Oostencongres
houden in een van de gebouwen van de
universiteit van Amsterdam. Het presidium
heeft echter afwijzend geantwoord op het
verzoek van de studenten de aula en twee
zalen op het Roeterseiland ter beschikking
te stellen. Als reden wordt aangevoerd, dat
het doel van het congres erop is gericht de
gezichtspunten van Israël niet of uiterst
onvolledig tot uiting te laten komen bü de
behandeling van het onderwerp. Gezien het
programma zullen slechts sprekers optre
den, die het niet-Israëlische standpunt
voorstaan.
Volgens het presidium ontbreekt daar
door een essentieel vereiste voor een we
tenschappelijke behandeling van dit onder
werp. Ook de president-curator, mr. I.
Samkalden heeft in een brief de weigering
op dezelfde gronden gemotiveerd. De ASVA
is hierover erg ontstemd.
Het onderzoek werd verricht, toen de
term studentenprotest nog betrekkelijk
nieuw was. Denkt mevrouw Saenger dat
er inmiddels andere resultaten uit de bus
zouden komen?
Ze zegt: „Ik geloof het niet. Maar ik
denk dat er op het ogenblik meer rede
nen tot studiestaking zijn, omdat het bij
na mode is geworden zich niet langer te
onderwerpen aan een universiteit die
beïnvloed wordt door politieke machten
en industriële concerns. Daar staat te
genover dat een aantal studenten, dat
zich in het oude systeem aan zijn lot
overgelaten voelde, mogelijk zal door
studeren als de universiteit haar onder
wijsmethoden gaat veranderen en de in
dividuele begeleiding groter wordt".
De studie van mevrouw Saenger geeft
richtlijnen om in het vervolg te voorko
men dat studenten op grond van persoon
lijke problemen hun studie niet afmaken.
„Men maakt te weinig gebruik van in
stellingen voor geestelijke gezondheids
zorg. Oorzaken: drempelvrees, onbekend
heid op dit terrein en de hardnekkige
mening dat geboden hulp geen waarde
zal hebben, omdat men zichzelf moet
helpen. Tot op zekere hoogte is dat waar,
maar anderzijds kan een beetje steun
van buiten een heleboel goed doen", al
dus mevrouw Saenger. Zij is thans do
cente aan de medische faculteit van de
Union University in New York.
ADVERTENTIES
Shlseido-cosmetica zijn van een
Oosterse schoonheid en zuiver
heid. Shiseido heeft velerlei ar
tikelen voor elke vrouw. Er is
een Beauty-cake van Shiseido
voor een mooie effen huid, Ho-
ney-Cake-Soap In exclusieve ge
schenkverpakking, diverse lip
sticks en de verfijnde Koto-Par-
fumserie. Maar er is meer, veel
meer. Voor elke beurs. Ga naar
uw Shiseldo-depositair. Daar
heeft u keuze uit vele geschen
ken en geschenkjes.
Importrice: Ellen Ney NV,
Paulue Buyslaan 27, Amersfoort,
tel. 03490-16247. ^-jj
saris H. Molendijk, die de Dam via een
op een warenhuis geplaatste televisieca
mera in het oog hield, een mobiele een
heid van de politie tegen de jongelui in
zette.
Op de Dam verbrandden herrieschop
pers een Nederlandse vlag. Al gauw ont
ruimde een politiepeloton het nationale
plein, dat voor feestdagen langzamerhand
berucht is geworden. Het van de Dam
verdreven publiek werd op de Nieuwe
Zijds Voorburgwal en in de Paleisstraat,
waarheen het was uitgeweken, opnieuw
geconfronteerd met politie-eenheden, die
van lange gummilatten, oproerhelmen en
rieten schilden waren voorzien. Intussen
namen de vernielingen door de herrie
schoppers hand over hand toe. Parkeer-
meters, verkeersborden en papierbakken
werden uit de grond gerukt. Van dit ma
teriaal werden barricades opgeworpen.
Inmiddels was ook de gemeentereini
gingsdienst in actie gekomen. Zoveel als
zij kon, verwijderde ze uit de straten de
stenen om te voorkomen dat de brokken
gebruikt werden als projectielen.
Burgemeester Samkalden toog als hoofd
van de politie naar het hoofdbureau om
er met de korpsleiding de steeds grimmi
ger wordende vechtpartijen te volgen. Te
gen de vooravond nam de Amsterdamse
officier van Justitie mr. J. F. Hartsuiker
de situatie op de Dam zelf in ogenschouw.
Ook hij ging later naar het hoofdbureau.
De politie had het niet gemakkelijk.
Een enkele keer doorbraken de onrust
stokers het politiekordon door een regen
v N t'
r»?
AMSTERDAM. In een brief aan de
besturen van de Nederlandse Onderwijs
Televisie (NOT), NIAM (de vroegere Ne
derlandse Onderwijs Film), de stichting
Film en Wetenschap (SFW) en Teleac heeft
de Academische Omroep ACRO aange
drongen op nauwere samenwerking tussen
deze organisaties. De ACRO meent dat op
het gebied van de audio-visuele middelen
voor het onderwijs (inclusief het omroep-
onderwijs) nog teveel langs elkaar wordt
heengewerkt. Ter voorkoming van nog
grotere versnippering is op korte termijn
samenwerking noodzakelijk, aldus de
ACRO.
Op verzoek van" minister Veringa van
Onderwijs heeft de ACRO een memoran
dum samengesteld, waarin een nadere op
zet voor deze samenwerkingsvorm wordt
aangegeven. Gepleit wordt voor een cen
trale overkoepelende organisatie. Ook op
het gebied van studie en onderzoek is bun
deling gewenst, waarbij gespecialiseerde
instellingen kunnen worden ingeschakeld.
In tegenstelling tot de toestanden op
de Dam verliep de verjaardag op pa
leis Soestdijk een stuk plezieriger.
Aan een groot défilé van féliciteren-
den, dat inmiddels een sterke traditie
is geworden, namen ook vertegen
woordigingen van de in Nederland
werkende gastarbeiders deel. Hier op
het bordes de jarige koningin met
haar dochter Beatrix en kleinkind
Willem-Alexander.
De rellen begonnen pas goed toen een
groepje raddraaiers een vlag (de na
tionale driekleur) van zijn vlaggemast
rukte en er de brand in stak.
van stenen op de politiemannen te laten
neerkomen. Een andere keer werd de
steeds harder chargerende politie in de
rug aangevallen. Toen werd ook de mo
torbrigade ingezet.
Ondertussen waren door de politie wa
terkanonnen ingezet om het publiek weg
te spuiten. De jongelui werden in de ste
gen teruggedrongen maar telkehs kwa
men zij weer te voorschijn. Ook politie
wagens werden door stenen bekogeld.
Rond negen uur braken de eerste brand
jes uit. De waterwerpwagens werden toen
ook als blusauto's gebruikt.
De politiemacht, waaronder ruiters en
politiehondengeleiders, die de orde tracht
te te herstellen, bedroeg ruim 440 man.
Rond elf uur 's avonds was zij de situatie
meester.
Een jongeman werd bloedig aan zijn
hoofd gewond. Een 55-jarige vrouw die
over een barricade was gevallen, liep
eveneens verwondingen op. Een 11-jarig
jongetje werd in het tumult onder de voet
gelopen. Een politieman troostte het
jochie. Na middernacht veegden jeeps van
de marine de trottoirs van de uitgedunde
menigte schoon. De rust keerde toen spoe-
(jig wG6r,
Wjm
yy
(Van onze correspondent)
UTRECHT. „Spoorslag 70" kan be
ginnen. Dat zei mr. M. G. de Bruin, pre
sident-directeur van de Nederlandse
spoorwegen, in een toelichting op de NS-
plannen, die over een maand werkelijk
heid worden. De dienstregeling, die 31
mei ingaat, brengt een totaal nieuw
treinpatroon, waarvan de kern gevormd
wordt door het „intercity-net": snelle
langeafstandstreinen tussen veertig sta
tions, aangevuld door een snel- en stop-
treinennet, dat in de randstad het karak
ter krijgt van een regionaal metrobedrijf.
Het NS-intercity-net wordt bereden door
treinen waarvan de rijsnelheid is opge
voerd tot gemiddeld ongeveer 90 kilome
ter per uur, voor sommige nog iets ho
ger.
De intercity-lijnen, uitwaaierend van de
randstad naar noord, oost en zuid, ver
korten ten opzichte van de huidige dienst
regeling sommige reistijden met 10 tot 15
minuten.
Voor veel reizigers zal de verhoging
van de frequentie nog belangrijker zijn
dan de verhoging van de rijsnelheid:
juist die verhoogde frequentie kan de to
tale reistijd aanzienlijk bekorten. Ook in
dat opzicht brengt „Spoorslag 70" grote
vooruitgang, want op een groot aantal
trajecten worden halfuurdiensten en
kwartierdiensten gereden en waar die al
waren kan men zelfs nog vaker weg.
Maatregelen tot frequentieverhoging,
verkorting van stationnementen en derge
lijke zijn de afgelopen anderhalf jaar al
ingevoerd. Bij het publiek blijken deze
maatregelen goed aangeslagen te zijn: de
cijfers van het afgelopen jaar geven
groeiende aantallen treinreizigers te
zien, niet alleen in het toeristische ver
voer maar ook in het zakelijke- en in het
woonwerkverkeer.
Zo zijn ondanks een tariefverhoging
van gemiddels 3 percent per eind decem
ber de totale ontvangsten in de eerste
maanden van dit jaar 8 percent hoger
vergeleken bij dezelfde periode van 1969,
een vervoersstijging van 5 percent.
In tegenstelling tot vroegere dienstrege
lingen met snelle stoptreinen en betrek
kelijk trage sneltreinen kenmerkt de
nieuwe dienstregeling zich door snellere
sneltreinen en vaker stoppende stoptrei
nen. Daardoor gaan de reissnelheden
meer uiteenlopen en er ontstaan voor
het eerst in het binnenlandse reizigersver
keer inhaalstations.
Voor het schoonmaken van het steeds
intensiever gebruikte reizigersmaterieel
is een systeem ontworpen waarvan NS
hoopt dat het zo effectief zal gaan werken
dat het ook in dit opzicht een onverdeeld
genoegen zal worden met de trein te rei
zen. Met het oog op de frequentieverho
ging is de spanning op de bovenleiding
verhoogd van 1500 tot 1600 volt, hetgeen
een snellere aanzet van de treinen mo
gelijk maakt.
ADVERTENTIE
Deze week uit LONDEN:
JURKJE met mouwloos vest 89,75
Extra aanbieding ROKJE14,75
Maten 34 t.m. 44
Barteljorisstraat 33 - Haarlem
Telefoon 31 08 73
(Van een medewerker)
AMSTERDAM. Prof. dr. J. Presser,
tot vorig jaar hoogleraar in de geschiede
nis te Amsterdam, is gisteravond op 71-
jarige leeftijd overleden. Zijn dood zal
velen die zyn boeken kennen, hebben aan
gegrepen. Prof Presser was de man die
brak met de „koele objectiviteit" van de
historicus. Hij schreef tegen tirannie,
waar die voorkwam. Historisch (Napo
leon) of actueel (de Tweede Wereld
oorlog). Daarmee ging hij in tegen de
geheiligde opvattingen van menig vak
historicus. Zijn bevindingen waren echter
niet minder „waar". Uit zijn werken
bleek dat neutrale objectiviteit in grote
geschiedkundige zaken als rassenmoord,
in wezen toch partü kiezen is. Hü koos
dan maar liever openlijk partij. Hij ging
er tegen in.
Het is wellicht een troost voor hem ge
weest te sterven in het 25-jarig jubileum
van die periode '40-'45 die nu herdacht
selijkheid. Immers juist hij was vervuld
van die periode 40-45 die nu herdacht
wordt. Juist hij ook kreeg in bredere
kring dan die van vakgenoten, bekendheid
met een werk dat zich bezighield met die
geschiedenis van de jaren '40-'45. Hij
hield zich met name bezig met de jo
denvervolging. Zijn boek daarover heet
„Ondergang" en heeft velen voor het
eerst bewust doen worden van een stukje
menselijke on-beschavingsgeschiedenis.
Ook zij die „het allemaal niet hebben
meegemaakt", kunnen het hier met feil
loze precisie te weten komen.
Vorig jaar in een interview ter gele
genheid van zijn afscheid als hoogleraar
heeft hij iets losgelaten over het moeilij
ke proces waardoor Ondergang tot stand
kwam. Op lichte toon converserend en
voortdurend zijn eigen woorden scherp
ironisch omspelend, vertelde hij toen van
de jarenlange worsteling met het verle
den.
Ook van zijn eigen worsteling omdat
ook hijzelf had ondervonden, wat joden
vervolging getuigenis af in twee delen
vrouw, die omkwam in een concentratie
kamp. Hij legt van het drama der joden
vervolging getuigenis af i n twee delen
„Ondergang". Rekenschap, geen afreke
ning, want het historisch proces zet zich
voort. Ook de taak van de historicus. Wat
toen gebeurde, gebeurt ook nu.
Amerika toonde (nog voor de Vietnam-
crisis) een reeks onplezierige kanten van
In het vak wist men uiteraard, dat prof.
Presser nooit probeerde zijn persoonlijk
heid onder stoelen of banken te steken
Zijn boeken over Napoleon en Amerika
hadden daarvan ook getuigenis afge
legd. In het boek over Napoleon was mei
een hartveroverende inzet het tegendeel
van een verheerlijking van „de dictator"
onder woorden gebracht. Het boek over
PROF. DR. J. PRESSER
een samenleving die in ons land rlak na
de tweede wereldoorlog om overigens
respectabele redenen slechts verheer
lijkt werd. Vooral dat boek, met een kri
tiek die ook nu nog allerminst verouderd
aandoet, heeft prof. Presser veel tegen
wind bezorgd. Maar zijn „subjectieve'
(eventueel intuïtieve), benadering van de
Amerikaanse politiek, lijkt thans „objec
tief" te zijn, nu steeds meer bekend wordt
over de krachten in die samenleving
Door deze stellingname werd hij aan het
eind van de jaren veertig en in de jaren
vijftig de periode van de koude >orlog
vooral een omstreden figuur. De be
noeming van deze als tp links beschouw
de geleerde tot hoogleraar in Amsterdam
ondervond zacht gezegd veel te
genkanting. Trouwe en conservatieve so
cialisten zelfs waren bevreesd voor de
schadelijke invloed van -deze linkse intel
lectueel op de ontvankelijke geesten van
zijn studenten. In de daarop vogende ja
ren tot nu toe heeft Presser wel bpwezen
dat zijn kritische visies op de westerse
waarden vruchtbaar zijn geweest. Zijn
colleges waren meesterstukjes en zijn
'°erlingen getuigen daar graag van.
Vorig jaar was zijn officiële taak als
locent afgelopen. Nu, na zijn dood, kun
nen we een ding met stelligheid vaststel
len: Zijn boeken zullen velen in de toe
komst een blijvende les en een bijvende
bron van inspiratie zijn.
Meer treinen, arbeidstijdverkorting, de
eis om de reeds bestaande verlofmoeilij-
heden tot een oplossing te brengen en het
personeelreservepercentage op te voeren*
leidden tot de noodzaak in 1970 meer per
soneel in te zetten dan in de laatste ja
ren het geval was. In 1969 kwamen, in
tegenstelling tot de twee voorafgaande
jaren, meer mensen in dienst dan er de
NS verlieten. Dat zal ook in 1970 het ge
val zijn. De toeneming is geconcentreerd
op het rijdend personeel (250 man) en
op het werkplaatspersoneel (100 man),
groepen die het intensieve materieelge-
bruik mogelijk maken.
Intussen gaan de spoorwegen door met
voorbereidingen voor verdere verbeterin
gen in de treindienst. De directie is zich
ervan bewust dat de grotere treinfrequen-
tie voor enkele drukke overwegen knel
punten zal gaan vormen voor plaatse
lijke en regionaal verkeer. Nauw overleg
met de wegbeheerders zal voor een oplos
sing moeten zorgen. In een levenspatroon
waarin verplaatsing voor alle mogelijke
doeleinden een steeds grotere rol gaat
spelen, staan trein en auto niet tegen
over maar naast elkaar, aldus de presi
dent-directeur van de NS. Het is geen
kwestie van of of, maar van en en. „Wat
wij willen is als bedrijf, vernieuwd en ver
jongd, niet langer „patiënt" te zijn maar
een „remedie" om mee te helpen ons
land leefbaar te houden".
AMSTERDAM.
Donderdagmiddag
heeft eèn felle uitslaande brand de derde
verdieping van het perceel Jan Hansen
straat 111 in Amsterdam verwoest. De vijf
bewoners van het huis werden dakloos. De
Gemeentelijke Rampendienst zorgde voor
voorlopige huisvesting en kleding. Over de
oorzaak van de brand kon de politie nog
geen mededelingen doen.
ADVERTENTIE
met FRANJE
slanke maten
Grote sortering in
Natuurlijk veel voordeliger bij
Zijlstraa
29
Haarlem
Telefoon
0 23-
31 07 66
De grootste Speciaalzaak in
NAPPA en SUEDE KLEDING.
